Της γης οι κολασμένοι

    Ζοφερή είναι η εικόνα που αναδεικνύεται από συγκριτική μελέτη των συνθηκών ζωής κι εργασίας των μεταναστών αγροτών γης σε τρεις μεσογειακές χώρες, που διεξήγαγε το Ευρωπαϊκό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο της Φλωρεντίας.   Ξεκινώντας από τη νότια Ιταλία, όπου συγκεντρώνονται οι περισσότεροι αλλοδαποί αγρεργάτες, οι ερευνητές μελέτησαν Ισπανία και Ελλάδα, που παρουσιάζουν το κοινό χαρακτηριστικό της αυξημένης εποχικής ζήτησης εργασίας λόγω μεσογειακών προϊόντων, καθώς και της μακροχρόνιας μεταναστευτικής παράδοσης.

     Η Ελλάδα αναδεικνύεται πρωταθλήτρια στην αγροτική εργασία μεταναστών, καθώς αυτοί αποτελούν το 90% των μισθωτών εργαζόμενων στον κλάδο, έναντι 48% στην Ιταλία και 23,2% στην Ισπανία, όπου όμως τα πραγματικά ποσοστά είναι μεγαλύτερα, αν συνυπολογιστούν οι συμβάσεις προσωρινής απασχόλησης. Η προέλευση των μεταναστών ποικίλει και σχετίζεται επίσης με την εγγύτητα των χωρών προέλευσης των μεταναστών στον τόπο προορισμού. Έτσι στην Ελλάδα κυριαρχούν οι Αλβανοί, στην Ιταλία οι Ρουμάνοι και στην Ισπανία οι Μαροκινοί. Αυξάνεται επίσης ο αριθμός των μεταναστών της υποσαχάριας Αφρικής,  χωρών της ΕΕ αλλά και της Ασίας, ιδιαίτερα της Ινδίας. Στις τρεις χώρες είναι συχνό το φαινόμενο της εργασιακής περιπλάνησης των εργατών γης, ανάλογα με τις περιόδους συγκομιδής, αντανακλώντας και μεγάλη εργασιακή επισφάλεια των ανθρώπων αυτών.
    Η βία κι ο ρατσισμός αποτελούν καθημερινότητα για τους μετανάστες και στις τρεις χώρες, με τη Μανωλάδα, τα γεγονότα του Ροζάρνο στην Ιταλία και του Ελ Ετζίντο στην Ισπανία να αποτελούν μόνο την κορυφή του παγόβουνου σε μια κατάσταση άγριας εκμετάλλευσης σε συνδυασμό με ξενοφοβία. Η εντεινόμενη αντιμεταναστευτική πολιτική στην ΕΕ και τις επιμέρους χώρες αποδεικνύεται ότι μεταξύ άλλων στοχεύει στην αύξηση της εκμετάλλευσης, λόγω της μεγαλύτερης εξάρτησης των εργατών γης από τα αφεντικά και τους μεσάζοντες.
    Η έρευνα διαλύει επίσης τους λαϊκίστικους μύθους για τους «τεμπέληδες Έλληνες που δε θέλουν να εργαστούν στη γη», αποδεικνύοντας πως στην Ελλάδα οι μετανάστες καλύπτουν κενά στην τοπική απασχόληση και κυρίως κρατούν χαμηλά τα μεροκάματα, μειώνοντας το κόστος παραγωγής προς όφελος των καπιταλιστών γης. Δεν είναι το καθεστώς ομηρείας στο οποίο ζουν ουσιαστικά οι μετανάστες με προσωρινές βίζες και άδειες λίγων μηνών, όσο διαρκούν οι αγροτικές εργασίες, ενώ στην Ιταλία ειδικότερα δεν υπάρχει έστω κι αυτή η υποτυπώδης νόμιμη οδός διαμονής.
    Η έρευνα εστιάζει στη νότια Ιταλία, αναδεικνύοντας και τις τοπικές ιδιαιτερότητες, όπως την επικράτηση της «αγρομαφίας», που μετατρέπει τον πρωτογενή τομέα σε πλυντήριο εμπορίου ναρκωτικών, ληστειών και εκβιασμών. Ωστόσο τα στοιχεία που αφορούν τη 10ωρη ως 12ωρη εργασία, τις ανθυγιεινές συνθήκες διαβίωσης στα αγροκτήματα, σε σκηνές ή παραγκουπόλης, ή έκθεση σε υψηλές θερμοκρασίες και τοξικά εντομοκτόνα μπορούν να επεκταθούν στο σύνολο των υπό εξέταση χωρών.
    Η έρευνα αναδεικνύει επίσης τα αίτια εντατικοποίησης της εκμετάλλευσης, που είναι ο ολιγοπωλιακός έλεγχος των τιμών από μεγάλες διεθνείς αλυσίδες σούπερ μάρκετ, τα μέτρα που προτείνει ωστόσο, όπως είναι αναμενόμενο, κινούνται σε διαχειριστική κατεύθυνση, μιλώντας για οικονομικά κίνητρα και νομοθετικές ρυθμίσεις. Όχι πως δεν είναι χρήσιμες οι θεσμικές παρεμβάσεις, μόνο που εκ των πραγμάτων αφήνουν άθικτη τη μήτρα της εκμετάλλευσης, το σύστημα που τη γεννά. Πολλώ δε μάλλον όταν επιχειρείται, έστω κι από καλοπροαίρετη σκοπιά, η μετακύλιση της ευθύνης στον ίδιο τον καταναλωτή, όπως επιχειρεί να κάνει σε δήλωσή της στο ΑΠΕ – ΜΠΕ η καθηγήτρια Άννα Τριανταφυλλίδου, μέλος της ερευνητικής ομάδας: «Κάθε φορά που πηγαίνω στο σούπερ μάρκετ και βρίσκω τις ντομάτες, τα πορτοκάλια ή τα ακτινίδια φθηνά σκέφτομαι τι κρύβεται πίσω από αυτές τις προσφορές και ντρέπομαι. Η μετανάστευση γίνεται απλά ένα στοιχείο στο παζλ της εκμετάλλευσης όπου οι μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ συμπιέζουν τους παραγωγούς για να αυξήσουν τα δικά τους κέρδη. Είναι απαραίτητο να καταδείξουμε τη δύναμη του καταναλωτή να ωθήσει σε αλλαγές στο παζλ αυτό».

Από την Κατιούσα
Με πληροφορίες από: makthes.gr