Πρωτομαγιά του 1924

Η αιματοβαμμένη Πρωτομαγιά

Η Πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση του 1924 δέχτηκε την άγρια καταστολή της κυβέρνησης Παπαναστασίου, με αποτέλεσμα ένας νέος εργάτης, ο Σωτήρης Παρασκευαΐδης, μέλος της ΟΚΝΕ, να πέσει νεκρός.

Ηταν η πρώτη φορά στη χώρα μας που η Πρωτομαγιά βάφτηκε στο αίμα. 

Δώδεκα ακόμα εργάτες τραυματίστηκαν.

Η αστική καταστολή διέλυσε απότομα τις όποιες ψευδαισθήσεις και αυταπάτες είχαν αναπτυχθεί στους κόλπους της εργατικής τάξης αναφορικά με τη «δημοκρατική κυβέρνηση».

H δολοφονία του κομμουνιστή Σωτήρη Παρασκευαΐδη

 Ο Σωτήρης Παρασκευαΐδης ήταν ένας νέος εργάτης που εντάχθηκε στο κίνημα μέσα από την οδυνηρή εμπειρία των αλλεπάλληλων πολεμικών περιπετειών στις οποίες είχε εμπλακεί η Ελλάδα κατά τη δεκαετία 1912-22.  Στους πολέμους αυτούς έχασε τα δυο του αδέλφια, ενώ έζησε κι ο ίδιος τον εφιάλτη του πολέμου ως στρατιώτης.

Εργαζόταν ως ζαχαροπλάστης, ταυτόχρονα, συμμετείχε ενεργά  στην Ένωση Παλαιών Πολεμιστών και Θυμάτων Στρατού της Αθήνας, που εντασσόταν στο μαζικό πανελλαδικό παλαιοπολεμιστικό κίνημα, το οποίο ανέπτυσσε δραστηριότητα αντιπολεμική και αντιμιλιταριστική, ενώ πρόβαλλε και ζητήματα επαγγελματικής αποκατάστασης των απολυθέντων στρατιωτών. 

Η προσχώρησή του στο Τμήμα Αθήνας της Ομοσπονδίας Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδας, της ΟΚΝΕ, ήταν η αναμενόμενη εξέλιξη.

Αποφασισμένο να γιορτάσει την Πρωτομαγιά στο κέντρο της πόλης, το Εργατικό Κέντρο Αθήνας (ΕΚΑ) κάλεσε σε συγκέντρωση έξω από τα γραφεία του στην πλατεία Δημοτικού Θεάτρου. Εκεί συγκεντρώθηκε πλήθος εργαζομένων, από τις 9 το πρωί της Πέμπτης 1 Μαΐου, ενώ κατά τις 10 εμφανίστηκαν δυνάμεις του στρατού και δόθηκε διαταγή να διαλυθεί η συγκέντρωση. 

Για τη διάλυση των συγκεντρωμένων χρησιμοποιήθηκαν δύο υδραντλίες, χωρίς όμως αποτέλεσμα.  Ακολούθησαν πυροβολισμοί από τους αξιωματικούς και επέλαση του ιππικού κατά των συγκεντρωμένων, ενώ ήταν πολλοί οι στρατιώτες που αρνήθηκαν να εκτελέσουν τις διαταγές.

Συνέπεια της επίθεσης ήταν οι δεκάδες τραυματισμοί διαδηλωτών, κυρίως από ξιφολόγχες, καθώς 

και περί τις 50 συλλήψεις. Ανάμεσα στους συλληφθέντες ήταν και οι επικεφαλής του ΕΚΑ Ιωάννης Τσατσάκος και Δημήτρης Βελένζας, ο πρόεδρος της Ένωσης Σιγαροποιών Κώστας Σπέρας, ο Σεραφείμ Μάξιμος, μέλος της Κ.Ε. του ΣΕΚΕ(Κ), ο συγγραφέας και αρχισυντάκτης του «Ριζοσπάστη» Πέτρος Πικρός, αλλά και δύο νέοι αγωνιστές που θα διαδραμάτιζαν σημαντικό ρόλο στη μετέπειτα ιστορία του κομμουνιστικού κινήματος: ο φοιτητής Λευτέρης Αποστόλου, ηγετικό στέλεχος του ΚΚΕ κατά τις δεκαετίες 1930 και ’40, και ο ηθοποιός Γιώργος Βιτσώρης, ηγετικό στέλεχος του αρχειομαρξιστικού και κατόπιν του τροτσκιστικού χώρου.

Μεταξύ των τραυματιών ήταν και ο Σωτήρης Παρασκευαΐδης, που χτυπήθηκε από ξιφολόγχη στο κεφάλι, μεταφέρθηκε σε νοσοκομείο και πέθανε την άλλη μέρα, το μεσημέρι της Παρασκευής 2 Μαΐου.

Καθώς η είδηση του θανάτου του νεαρού αγωνιστή συγκλονίζει το συνδικαλιστικό κίνημα και τους κομμουνιστές, αντιπροσωπεία του ΕΚΑ και της ΓΣΕΕ επισκέφτηκε τον πατέρα του, του πρόσφερε μια αρχική οικονομική συνδρομή και του ανακοίνωσε ότι θα αναλάβει τα έξοδα και τη διοργάνωση της κηδείας.

Εντούτοις, όπως έγραψε ο «Ριζοσπάστης» την Κυριακή 4 Μαΐου, ασκήθηκε «ψυχολογική πίεσις (…) ώστε ο ατυχής πατέρας του θύματος, λιποψυχήσας προς στιγμήν κατά την απουσίαν των εργατών, εξηναγκάσθη να παραδώση τον νεκρόν του φονευθέντος υιού του, ο οποίος ετάφη εν κρυπτώ και παραβύστω, άκλαυστος και δίχως τον τελευταίον ασπασμόν από τας τόσας χιλιάδας των εργατών, που ητοιμάζοντο να τον συνοδεύσουν σήμερον μέχρι της τελευταίας του κατοικίας». 

Οι επίσημες ανακοινώσεις αναφέρουν ότι ο Παρασκευαΐδης ήταν άσχετος με τη συγκέντρωση και χτυπήθηκε κατά λάθος και εντελώς τυχαία, ενώ κυβέρνηση και αστικός τύπος επιρρίπτουν την ευθύνη στους κομμουνιστές που προκάλεσαν σκόπιμα επεισόδια, αρνούμενοι να συμμορφωθούν  με τον νόμο και την τάξη.  

Τρεις μέρες αργότερα, την Τετάρτη 7 Μαΐου, δημοσιεύεται στον «Ριζοσπάστη» μια συγκλονιστική επιστολή του πατέρα του δολοφονημένου αγωνιστή:

«Αγαπητέ "Ριζοσπάστη"
 

Ο υποφαινόμενος Χρυσόστομος Παρασκευαΐδης, πατέρας του αδικοσκοτωμένου Σωτήρη Παρασκευαΐδη, δηλώνω τα παρακάτω και παρακαλώ να τα δημοσιεύσης, για να είμαι εν τάξει και με τη συνείδησί μου και με τη μνήμη του αγαπημένου μου παιδιού.
 

1) Ο Σωτήρης μου ήτανε γραμμένος στην Ένωση Παλαιών Πολεμιστών και την Κομμουνιστική Νεολαία Αθηνών.
 

2) Δεν πέθανε περαστικός τάχα και κατά τύχη, όπως θέλησαν να πούνε, αλλά υπέστη επίθεση και έφερε τραύματα, όπως αναφέρει η ιατροδικαστική έκθεση, αγωνιζόμενος στην πρώτη γραμμή.
 

3) Δε φταίω καθόλου εγώ αν ο Σωτήρης, ο δολοφονημένος, θάφτηκε εν κρυπτώ και παραβύστω, όπως γράφετε άκλαυτος και αφίλητος απ’ τη μεγάλη εργατική οικογένεια της οποίας ήτο μέλος.
 

4) Εγώ μέσα στην παραζάλη μου και μέσα στον πόνο του ξαφνικού θανάτου του γιου μου δεν ήξερα καλά-καλά τι ήθελαν οι κύριοι (ο μάστορής του κάποιος ζαχαροπλάστης κι’ ακόμα άλλοι δύο) που καταχρώμενοι της ψυχολογικής μου καταστάσεως επήραν το νεκρό του γιου μου, ενώ είχε έρθη κι’ ο αστυνόμος με 10 χωροφύλακες.
 

5) Εγώ είχα και δυό άλλα παιδιά ακόμα σκοτωμένα στον πόλεμο, τον Γιάννη που σκοτώθηκε στη Θράκη και το Μανώλη που βρήκε ένα φρικτό πνιγμό μέσα στο πολεμικό καράβι έξω απ’ την Καλαμάτα και
 

6) Ευχαριστώ την Γεν. Συνομοσπονδία, την Κομμουνιστική Νεολαία και όλη την Εργατική Τάξι για την τόση αγάπη και εκτίμηση που δείξανε στο παιδί μου. Είθε η ακουσία εκ μέρους μου πράξις την οποία καταγγέλλω να μη βαρύνει στην αιώνια τιμημένη μνήμη ενός μάρτυρος της εργατικής Ιδέας, του αδικοσκοτωμένου Σωτήρη μου.
 

Με πόνο και με αγάπη προς όλους σας
 

Χ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΪΔΗΣ».