Ο «βασικός εταίρος» Τουρκία

«Το Συμβούλιο επιβεβαιώνει τη σημασία που αποδίδει στις σχέσεις ΕΕ - Τουρκίας, έναν βασικό εταίρο. Το Συμβούλιο παραμένει προσηλωμένο στη διατήρηση ενός ανοικτού και ειλικρινούς διαλόγου, στην αντιμετώπιση κοινών προκλήσεων και στη συνεργασία σε βασικούς τομείς κοινού ενδιαφέροντος (μετανάστευση, οικονομία, εμπόριο κ.ά.)».

«Οι εμπορικοί φραγμοί που δεν είναι σύμφωνοι με την τελωνειακή ένωση ΕΕ - Τουρκίας (...), πρέπει να καταργηθούν». «Το Συμβούλιο επιδοκιμάζει τις σημαντικές προσπάθειες της Τουρκίας για τη φιλοξενία περίπου 4 εκατ. προσφύγων». «Η Τουρκία παραμένει υποψήφια χώρα και βασικός εταίρος της ΕΕ σε πολλούς τομείς».

Αυτή είναι η απόφαση του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων της ΕΕ την Τρίτη στο Λουξεμβούργο, την οποία χωρίς ντροπή τα στελέχη της κυβέρνησης και ο πρωθυπουργός παρουσιάζουν ως διπλωματική επιτυχία, ως «ομόθυμη καταδίκη απέναντι στην Τουρκία, βλέποντας τις αποφάσεις και στο Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων», όπως είπε ο Αλ. Τσίπρας!

Ισχυρίζονται μάλιστα ότι «για πρώτη φορά η ΕΕ αποφασίζει τέτοια μέτρα σε βάρος της Τουρκίας»! Σε ποια «μέτρα» αναφέρονται; Η ανησυχία του Συμβουλίου ότι η «Τουρκία συνεχίζει να απομακρύνεται από την ΕΕ» είναι πάγια τα τελευταία χρόνια και εξαιτίας της «προσέγγισής» της με τη Ρωσία. Οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις έχουν «σκαλώσει» από το 2005 (με μπλοκάρισμα ορισμένων πεδίων), ενώ για τον εκσυγχρονισμό της τελωνειακής ένωσης ΕΕ - Τουρκίας διεξάγονται σκληρά παζάρια εδώ και τουλάχιστον τρία χρόνια. Καμία σχέση, λοιπόν, με τις «ενέργειες της Τουρκίας στην κυπριακή ΑΟΖ». Αντίθετα, η ΕΕ επιλέγει και σε αυτήν τη φάση να χαρακτηρίσει την Τουρκία «βασικό εταίρο».

Οι σχέσεις αλληλεξάρτησης ΕΕ - Τουρκίας είναι βαθιές, όπως και οι αντιθέσεις τους, γι' αυτό και η εικόνα των μεταξύ τους σχέσεων δείχνει συχνά αντιφατική. Ενδεικτικά, η Τουρκία είναι ο πέμπτος σημαντικότερος εμπορικός εταίρος της ΕΕ και η ΕΕ είναι με διαφορά ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Τουρκίας και η μεγαλύτερη πηγή άμεσων ξένων επενδύσεων στην Τουρκία. Το 2018 το διμερές εμπόριο έφτασε τα 153,4 δισ. ευρώ, οι ευρωπαϊκές εξαγωγές τα 77,3 δισ. ευρώ. Το 50% των εξαγωγών της Τουρκίας κατευθύνεται στην ΕΕ. Η Γερμανία είναι ο σημαντικότερος εμπορικός της εταίρος και ο δεύτερος μεγαλύτερος εξωτερικός «επενδυτής» (7.320 επιχειρήσεις) μετά την Ολλανδία. Η επίσκεψη του Γερμανού υπουργού Οικονομίας και Ενέργειας στην Τουρκία τον περασμένο Οκτώβρη σηματοδότησε συμφωνίες σε σημαντικούς τομείς σε μια δύσκολη, οικονομικά, φάση για την Τουρκία. Η Γαλλία βρίσκεται σε πολύπλευρο παζάρι με την Τουρκία, από το Κυπριακό και το Παλαιστινιακό μέχρι τη Συρία και τη Λιβύη.

Η Τουρκία, ως μεγάλη χώρα, μέλος του G20 και τρίτη στρατιωτική δύναμη του ΝΑΤΟ, έχει ειδικό βάρος. ΕΕ - ΗΠΑ - ΝΑΤΟ επιδιώκουν να διατηρηθεί στο λεγόμενο «δυτικό στρατόπεδο», απέναντι στον ανταγωνισμό τους με Ρωσία και Κίνα. Επιπλέον η «κρίση» στις σχέσεις ΗΠΑ - Τουρκίας, οι δυσκολίες της τουρκικής οικονομίας και η οξυμένη αντιπαράθεση ΗΠΑ - ΕΕ αντιμετωπίζονται από την ΕΕ ως ευκαιρία για εμβάθυνση των οικονομικών και γεωπολιτικών σχέσεων με την Τουρκία, προς όφελος των ευρωπαϊκών συμφερόντων. Οπως σημειώνουν οι Γερμανοί βιομήχανοι, μεγαλέμποροι και τραπεζίτες, «ιδιαίτερα σε πολιτικά δύσκολους καιρούς, είναι απολύτως απαραίτητο να διατηρηθεί και να ενταθεί ο διάλογος με την Τουρκία».

Ολα αυτά δεν αποκλείουν μια όξυνση της στάσης της ΕΕ απέναντι στην Τουρκία στην Ανατ. Μεσόγειο, αν τα ευρωπαϊκά επιχειρηματικά και γεωστρατηγικά συμφέροντα θίγονται σε «μη ανεκτό» βαθμό. Δείχνουν, όμως, ότι «στο ταμείο» τελικά θα μετρήσουν τα πολύπλευρα ενδοϊμπεριαλιστικά παζάρια και το πού θα κάτσει η «μπίλια» των αντιθέσεων και των όποιων συμβιβασμών. Το «αφήγημα» του ΣΥΡΙΖΑ, της ΝΔ, του ΚΙΝΑΛ κ.ά. ότι η ΕΕ θα «υπερασπιστεί» τα ελληνικά και κυπριακά σύνορα «ως ευρωπαϊκά», θα ήταν ανέκδοτο αν δεν έκρυβε τόσο σοβαρούς κινδύνους για τον ελληνικό και τους άλλους λαούς.