Πίσω από το παραμύθι για «μείωση της ανεργίας» και «νέες ποιοτικές δουλειές»...

...βρίσκονται η γενίκευση της «ευελιξίας», το τσάκισμα των μισθών, η εργασιακή ζούγκλα

 Οι απατηλές διακηρύξεις από τη μεριά του ΣΥΡΙΖΑ για «νέες και ποιοτικές δουλειές» και τα αντίστοιχα κάλπικα συνθήματα από την πλευρά της ΝΔ για «πολλές καλές νέες θέσεις εργασίας» έχουν πάρει για τα καλά τη θέση τους στην προεκλογική επιχείρηση εγκλωβισμού εργαζομένων και ανέργων.


Στην πραγματικότητα, πίσω από τις «δεσμεύσεις» τους βρίσκεται η ίδια αντιλαϊκή πολιτική στήριξης της κερδοφορίας και της ανταγωνιστικότητας του κεφαλαίου, αναπόσπαστες πλευρές της οποίας είναι η ανακύκλωση της ανεργίας, η αξιοποίηση των ανέργων ως δεξαμενής φθηνού εργατικού δυναμικού, η επέκταση της «ευελιξίας» και συνολικά της εργασιακής ζούγκλας.

Εδραιώνεται και επεκτείνεται η εργασιακή ζούγκλα

Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει κάνει προεκλογική σημαία τη «δέσμευση» για τη «δημιουργία 500.000 νέων θέσεων εργασίας», ενώ κυβερνητικά στελέχη μοιράζουν υποσχέσεις πως στην επόμενη τετραετία θα φτάσουν το ποσοστό ανεργίας «κοντά στα επίπεδα του ευρωπαϊκού μέσου όρου».
«Είχαμε 110.000 προσλήψεις από την αρχή της χρονιάς, και ο ρυθμός μείωσης της ανεργίας συνεχίζεται. Εχουμε καλύψει 380 χιλιάδες από το ένα εκατομμύριο θέσεις εργασίας που χάθηκαν την περίοδο 2010 - 2014. Εχουμε φτάσει να καλύψουμε περίπου το μισό από ό,τι χάσαμε». Τα παραπάνω ισχυρίστηκε ο Αλ. Τσίπρας στην πρόσφατη επίσκεψή του στο Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας.
Πρόκειται βέβαια για ισχυρισμούς που επιχειρούν να συσκοτίσουν την άθλια πραγματικότητα που βιώνουν εργαζόμενοι και άνεργοι.

Παρά τους πανηγυρικούς τόνους που δίνει η κυβέρνηση, τα ποσοστά της ανεργίας παραμένουν σε πολύ υψηλά επίπεδα και οι εκατοντάδες χιλιάδες άνεργοι βρίσκονται ουσιαστικά απροστάτευτοι. Στις δε πολυδιαφημισμένες νέες θέσεις εργασίας κυριαρχούν η «ευελιξία», η προσωρινότητα, η επιδείνωση των όρων δουλειάς και αμοιβής.

Με ακριβώς τέτοιους όρους εμφανίζεται να μειώνεται το ποσοστό της επίσημης ανεργίας, μια μείωση μάλιστα που δεν αποτελεί ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της Ελλάδας στα χρόνια της διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά γενικευμένη τάση στην ΕΕ και αλλού, όπως και αν αποκαλούνται τα κόμματα του κεφαλαίου που κυβερνούν. Πίσω από τη μείωση της επίσημης ανεργίας στην Ελλάδα και στις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ βρίσκονται το χτύπημα της πλήρους απασχόλησης, η επέκταση των ελαστικών μορφών απασχόλησης, η συνακόλουθη μεγάλη μείωση των μισθών, συνολικά το τσάκισμα των εργασιακών δικαιωμάτων.

Τα παραπάνω επιβεβαιώνονται για την Ελλάδα και από τα επίσημα στοιχεία: Του Ενιαίου Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ), του ΙΚΑ, που ήταν ο βασικός προκάτοχός του, καθώς και του συστήματος «Εργάνη». Η αύξηση της απασχόλησης συνοδεύεται από μεγάλη αύξηση της μερικής απασχόλησης και μεγάλη μείωση των μισθών. Στη δε μερική απασχόληση τα επίσημα στοιχεία δεν συμπεριλαμβάνουν την εκ περιτροπής απασχόληση, η οποία λόγω του τρόπου καταγραφής συμπεριλαμβάνεται στην πλήρη απασχόληση. Ετσι, το μέγεθος της μερικής απασχόλησης φαίνεται μικρότερο απ' όσο πραγματικά είναι.

Χαρακτηριστικά είναι όσα προκύπτουν από την επεξεργασία των στοιχείων του ΕΦΚΑ για την περίοδο 2011 - 2018, για τους μισθωτούς στις λεγόμενες «κοινές επιχειρήσεις», που αποτελούν τη συντριπτική πλειοψηφία των επιχειρήσεων (εκκρεμεί η ανακοίνωση των στοιχείων για το Δεκέμβρη 2018, χωρίς όμως αυτό να αλλάζει τη γενική εικόνα):

• Την περίοδο 2011 - 2018 οι θέσεις μερικής απασχόλησης αυξήθηκαν κατά 113,46%, δηλαδή υπερδιπλασιάστηκαν, φτάνοντας τις 652.543! Την ίδια περίοδο η συνολική απασχόληση αυξάνεται κατά 36,43%, φτάνοντας τις 2.237.824, και οι θέσεις πλήρους απασχόλησης μόλις κατά 19,49%, φτάνοντας τις 1.587.090. Ετσι, η αναλογία των θέσεων πλήρους - μερικής απασχόλησης στο σύνολο της απασχόλησης διαμορφώθηκε σε 71% - 29% το 2018, από 81% - 19% που ήταν το 2011!

Την κυριαρχία της «ευελιξίας» επιβεβαιώνει και η εξέταση των στοιχείων του συστήματος «Εργάνη». Σύμφωνα με αυτά:

• Οι προσλήψεις πλήρους απασχόλησης το 2013 αντιστοιχούσαν στο 53,85% επί του συνόλου των νέων προσλήψεων, έναντι 46,15% των προσλήψεων μερικής και εκ περιτροπής απασχόλησης. Τα επόμενα χρόνια καταγράφεται ουσιαστικά συνεχής μείωση των προσλήψεων πλήρους απασχόλησης: Ετσι, το 2018 οι νέες προσλήψεις πλήρους απασχόλησης έφτασαν το 45,65%, έναντι 54,35% των προσλήψεων μερικής και εκ περιτροπής απασχόλησης.
• Τα ισοζύγια απολύσεων - προσλήψεων δείχνουν τον μεγάλο βαθμό προσωρινότητας της απασχόλησης. Σύμφωνα με την «Εργάνη», το 2018 για κάθε 100 προσλήψεις γίνονται 95 απολύσεις...

Περαιτέρω, τα στοιχεία του ΕΦΚΑ δείχνουν τη συνεχώς φθίνουσα πορεία των μισθών. Αναλυτικότερα:

• Ο μέσος μεικτός μισθός της συνολικής απασχόλησης από 1.264 ευρώ που ήταν το 2011 κατακρημνίστηκε στα 917 ευρώ το 2018 (μείωση 347 ευρώ ή 27,5%). Ο μέσος μισθός στις θέσεις πλήρους απασχόλησης μειώθηκε κατά 20,26% και ο μέσος μισθός στις θέσεις μερικής απασχόλησης μειώθηκε κατά 36,15%.

Το χτύπημα στο εισόδημα των εργαζομένων, βέβαια, είναι πολύ μεγαλύτερο, αφού εκτός από τη μείωση των μισθών περιλαμβάνει και την ολομέτωπη ένταση της αντιλαϊκής φοροληστείας για να πιάνονται οι στόχοι του κεφαλαίου.

 

Σε ακόμα πιο αντιλαϊκή κατεύθυνση η «νέα εποχή» του ΟΑΕΔ

Και ενώ τα ποσοστά της επίσημης ανεργίας συνεχίζουν να βρίσκονται σε υψηλά επίπεδα (19,1% με βάση τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για το α' τρίμηνο του 2019), το ύψος του επιδόματος ανεργίας και η διάρκεια καταβολής του δεν καλύπτουν τις ανάγκες αξιοπρεπούς διαβίωσης του ανέργου και της οικογένειάς του. Ακόμα χειρότερα, οι προϋποθέσεις για τη χορήγησή του αποκλείουν τη συντριπτική πλειοψηφία των ανέργων.
Την ίδια στιγμή, ο ΟΑΕΔ μετατρέπεται όλο και περισσότερο σε μηχανισμό παροχής πάμφθηνης εργατικής δύναμης και άλλων «κινήτρων» στις επιχειρήσεις, με τον ΣΥΡΙΖΑ και τη ΝΔ να περιγράφουν την παραπέρα προσαρμογή στις αξιώσεις των εργοδοτών ως... «νέα εποχή» και να τσακώνονται για το ποιος θα την εγκαινιάσει.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα για τη σύμπλευση ΣΥΡΙΖΑ - ΝΔ είναι ο «επαναπροσδιορισμός του επιχειρησιακού μοντέλου του ΟΑΕΔ», που ολοκληρώθηκε τους προηγούμενους μήνες. Το πρόγραμμα ξεκίνησε το 2012, ως έργο που υλοποιούνταν σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή

Επιτροπή και τους οργανισμούς απασχόλησης μιας σειράς χωρών της ΕΕ, ενώ στη συνέχεια συμπεριλήφθηκε στις «υποχρεώσεις» του 3ου μνημονίου. Στο πλαίσιο των «διαρθρωτικών πολιτικών για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της ανάπτυξης», η αναδιοργάνωση του ΟΑΕΔ είναι κομμένη και ραμμένη στα μέτρα της ενίσχυσης της ικανότητας της κυβέρνησης και του υπουργείου Εργασίας «να πραγματοποιούν μεταρρυθμίσεις της κοινωνικής πρόνοιας και ενεργητικές πολιτικές αγοράς εργασίας».

Ανάμεσα στους άξονες και τα κομβικά σημεία του «επαναπροσδιορισμού του επιχειρησιακού μοντέλου» του Οργανισμού περιλαμβάνεται η «βελτίωση των σχέσεων» με τους εργοδότες. Στην ίδια κατεύθυνση, επιδιώκεται ο επανασχεδιασμός των «ενεργητικών πολιτικών απασχόλησης», σύμφωνα με «τις ανάγκες της αγοράς εργασίας» και των «δυναμικών κλάδων» της οικονομίας. Προωθείται δηλαδή η ακόμα πιο άμεση προσαρμογή τους στα μέτρα των αναγκών των επιχειρήσεων για επιδοτούμενο από τον Οργανισμό και τα προγράμματά του προσωπικό, με έμφαση μάλιστα στους κλάδους όπου το κεφάλαιο προσδοκά αυξημένη κερδοφορία.

 

Κοροϊδία για τους ανέργους παλιά και «νέα» προγράμματα

Κυβερνητικά στελέχη στις προεκλογικές τους εμφανίσεις κάνουν λόγο για περισσότερους από 220.000 ανέργους που «έχουν ωφεληθεί» από το 2015 μέχρι σήμερα από τις «ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης» και διαφημίζουν τα προγράμματα επιχορήγησης θέσεων εργασίας και επιχειρηματικότητας. Διαφημίζουν δηλαδή τα προγράμματα ανακύκλωσης της ανεργίας, κακοπληρωμένης δουλειάς με ημερομηνία λήξης, με την παρέλευση της οποίας οι «ωφελούμενοι» επιστρέφουν στις ουρές της ανεργίας...

Αντίστοιχα, ο Κυρ. Μητσοτάκης υπόσχεται «νέες ενεργητικές πολιτικές από έναν Οργανισμό Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού τελείως διαφορετικό από αυτόν τον οποίο έχουμε συνηθίσει», όπως προγράμματα «απόκτησης ψηφιακών δεξιοτήτων» για να αντιμετωπιστεί «το χάσμα δεξιοτήτων των μακροχρόνια ανέργων με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας».

Τόσο τα προγράμματα που ήδη εδώ και χρόνια εφαρμόζονται, όσο και αυτά που έχουν στα συρτάρια τους ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ, αποτυπώνουν το εργασιακό τοπίο που διαμορφώνουν για τους ανέργους όλες ανεξαιρέτως οι κυβερνήσεις.

Ενδεικτικό παράδειγμα, χαρακτηριστικό συνολικότερα για τις περιβόητες «ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης», αποτελούν οι όροι δουλειάς και αμοιβής των χιλιάδων ανέργων που συμμετέχουν στα προγράμματα της «κοινωφελούς εργασίας»: Δουλεύουν προσωρινά, αμείβονται με τον κατώτατο μισθό ανεξάρτητα από την ειδικότητα, τη θέση και το αντικείμενο εργασίας τους, εκτίθενται σε επαγγελματικούς κινδύνους χωρίς μέτρα για την ασφάλεια και την προστασία της υγείας τους. Μάλιστα, στις σχετικές προκηρύξεις διευκρινίζεται σαφώς ότι ο ΟΑΕΔ και οι επιβλέποντες φορείς «δεν υποχρεούνται να καταβάλλουν οποιαδήποτε άλλη παροχή ή αμοιβή στους ωφελούμενους», όπως για παράδειγμα επιδόματα, και πως «δεν έχουν εφαρμογή οι διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας, πέραν των ρητώς προβλεπομένων».

Ας σημειωθεί, τέλος, πως στον απόηχο των «καβγάδων» ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ για το ποιος είναι εχθρός και ποιος υπερασπιστής των επιδομάτων, δεν πρέπει κανένας εργαζόμενος και άνεργος να ξεχνά ότι η σημερινή κυβέρνηση έχει κάνει συγκεκριμένα βήματα στην προσπάθεια να κατευθυνθούν τα πενιχρά επιδόματα των ανέργων προς τα ταμεία των επιχειρήσεων. Ετσι, πριν από δύο περίπου χρόνια προκήρυξε το πρόγραμμα της «επιταγής επανένταξης στην αγορά εργασίας», στο πλαίσιο του οποίου οι επιδοτούμενοι άνεργοι καλούνταν να μετατρέψουν το επίδομα ανεργίας σε χρηματική ενίσχυση για την επιχείρηση που θα τους προσλάβει! Παρουσιάζοντας, μάλιστα, τα «καινοτόμα» σχέδιά της, η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εργασίας είχε κάνει λόγο για «βελτίωση στο ταμείο ανεργίας» που δίνει την «επιλογή» στον άνεργο «είτε να παίρνει το επίδομα ανεργίας, είτε να το χρησιμοποιήσει σαν μία επιταγή που θα επιτρέψει στον ιδιωτικό τομέα να τον προσλάβει».