Πεθαίνει η Διδώ Σωτηρίου

Πεθαίνει, 23/9/2004, η συγγραφέας Διδώ Σωτηρίου. Στη διάρκεια της Κατοχής, μαζί με άλλες σπουδαίες αγωνίστριες - όπως την Μέλπω Αξιώτη, την Λιούντα Μάντακα, την Μ. Μαστρακά - δημοσιογραφούσε στα παράνομα ΕΑΜικά έντυπα και μετά την απελευθέρωση, για ένα διάστημα, στα χρόνια 1946-1947, δημοσιογραφούσε στο «Ριζοσπάστη».

Αργότερα, όταν εκδόθηκε η εφημερίδα «Αυγή», συνεργάστηκε με άρθρα και χρονογραφήματα. Επίσης, δημοσίευσε ποικίλα θέματα στο περιοδικό «Επιθεώρηση της Τέχνης». «Για μένα συγγραφέας είναι ο πρώτος σύμμαχος του λαού», έλεγε η Δ. Σωτηρίου στο «Ρ», σημειώνοντας πως «λογοτεχνία είναι να υπηρετείς την ιστορία και τη ζωή. Να βάλεις να κατοικήσει μέσα στο βιβλίο η ζωή».

«Ο συγγραφέας πρώτος σύμμαχος του λαού»

Η Διδώ Σωτηρίου γεννήθηκε στις 18 Φλεβάρη 1909 στο Αϊδίνι της Μ. Ασίας. Αργότερα, με την οικογένειά της εγκαταστάθηκε στη Σμύρνη και μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή έζησε για λίγο στον Πειραιά και κατόπιν στην Αθήνα. Μεταξύ των καθηγητών της στη Μέση Εκπαίδευση συγκαταλέγονταν ο μεγάλος πεζογράφος και σοσιαλιστής, Κώστας Παρορίτης και η μεταφράστρια και ποιήτρια, Σοφία Μαυροειδή - Παπαδάκη, καθηγητές που επέδρασαν στο να μυηθεί στις προοδευτικές και κομμουνιστικές ιδέες. Στα 18 της η εύπορη οικογένειά της της δίνει τη δυνατότητα να ταξιδέψει στην Ευρώπη. Σπούδασε γαλλική φιλολογία στο Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών και μετά στη Σορβόνη.

Από νεαρή ηλικία ανέπτυξε πολιτικο-κοινωνική δράση μέσα από τις γραμμές του ΚΚΕ (στο οποίο έμεινε μέχρι περίπου τα τέλη του εμφυλίου) και γυναικείων οργανώσεων. Ως εκπρόσωπος γυναικείων οργανώσεων συμμετείχε σε συνέδρια όπως το Α΄ Παγκόσμιο Συνέδριο Γυναικείων Οργανώσεων για την Ειρήνη, καθώς και στο Παγκόσμιο Συνέδριο Λογοτεχνών, αφού, παράλληλα με τη δημοσιογραφική της δουλιά την οποία ξεκίνησε το 1933 (μεταξύ άλλων στα περιοδικά «Νέος κόσμος της γυναίκας», «Γυναικεία Δράση», «Κομμουνιστική δράση», αρχισυντάκτρια αργότερα στο περιοδικό «Γυναίκα»), ασχολούνταν και με τη λογοτεχνία. Ως δημοσιογράφος μαθήτευσε δίπλα στον Νίκο Καρβούνη, στον Κώστα Βάρναλη και άλλες μορφές των Γραμμάτων μας. Να σημειωθεί ότι το πρωί της 12ης Οκτωβρίου 1944, δηλαδή τη μέρα της απελευθέρωσης, η Διδώ Σωτηρίου έκλεινε πάνω στο μάρμαρο την πρώτη σελίδα του παράνομου ακόμα «Ριζοσπάστη», στην ελεύθερη γειτονιά της Ν. Ελβετίας στο Βύρωνα. Μαθαίνοντας την αποχώρηση των κατακτητών γράφει ως κεντρικό τίτλο του πρωτοσέλιδου της εφημερίδας το σολωμικό στίχο «ΧΑΙΡΕ, Ω ΧΑΙΡΕ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ». 

Στη διάρκεια της κατοχής, μαζί με άλλες σπουδαίες αγωνίστριες - όπως την Μέλπω Αξιώτη, την Λιούντα Μάντακα, την Μ. Μάστρακα - δημοσιογραφούσε στα παράνομα ΕΑΜικά έντυπα και μετά την απελευθέρωση, για ένα διάστημα στα χρόνια 1946-1947 ανέλαβε την αρχισυνταξία του «Ριζοσπάστη», ενώ δημοσιογραφούσε και στο «Ρίζο της Δευτέρας». Αργότερα, όταν εκδόθηκε η εφημερίδα «Αυγή» συνεργάστηκε με άρθρα και χρονογραφήματα. Επίσης δημοσίευσε ποικίλα θέματα στο περιοδικό «Επιθεώρηση της Τέχνης».

Εκανε την εμφάνισή της στη λογοτεχνία από το περιοδικό «Νέοι Πρωτοπόροι». Η πρώτη επίσημη λογοτεχνική της εμφάνιση έγινε το 1959 με το μυθιστόρημα «Οι νεκροί περιμένουν», το οποίο είχε έντονο αυτοβιογραφικό χαρακτήρα. Το επόμενο μυθιστόρημά της έχει τίτλο «Ματωμένα χώματα» (1962) και είναι από τα πιο πολυδιαβασμένα νεοελληνικά βιβλία, με 41 εκδόσεις έως το 1987, με θέμα τη Μικρασιατική καταστροφή και τα προβλήματα των ξεριζωμένων στην Ελλάδα μέχρι τις παραμονές του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Αλλα έργα της είναι το μυθιστόρημα «Εντολή» (1976) που αναφέρεται στη δίκη και εκτέλεση του Νίκου Μπελογιάννη, συντρόφου της αδερφής της, Ελλης Παππά και «Κατεδαφιζόμεθα» (1982). Εγραψε επίσης τα παιδικά αφηγήματα «Μέσα στις φλόγες» (1972) και «Επισκέπτες» (1979). Στο ενεργητικό της είχε μια μονογραφία για τη φίλη και συναγωνίστριά της Ηλέκτρα Αποστόλου με τίτλο «Ηλέκτρα» (1961) και τη μελέτη «Μικρασιατική καταστροφή και στρατηγική του ιμπεριαλισμού στην Ανατολική Μεσόγειο». Να σημειωθεί ότι τα μυθιστορήματά της έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες, μεταξύ αυτών και στα τουρκικά.

Η Διδώ Σωτηρίου διακρινόταν για την αγάπη στη ζωή και την αισιοδοξία της, το χαμόγελό της, το πείσμα της κόντρα στα μακρόχρονα προβλήματα υγείας που αντιμετώπιζε. Ηταν μεταξύ των ιδρυτικών μελών της Εταιρείας Συγγραφέων, η οποία αθλοθέτησε και το Βραβείο Πολιτισμού «Διδώ Σωτηρίου».

Έργα της:

Οι νεκροί περιμένουν, 1959.

Ηλέκτρα, μυθιστορηματική βιογραφία της Ηλέκτρας Αποστόλου, 1961.

Ματωμένα χώματα, (μυθιστόρημα), «Κέδρος», 1962.

Η Μικρασιατική Καταστροφή και η στρατηγική του ιμπεριαλισμού στην Ανατολική Μεσόγειο, (δοκίμιο), «Κέδρος», 1975.

Εντολή, (μυθιστόρημα), «Κέδρος», 1976.

Μέσα στις φλόγες, (παιδικό μυθιστόρημα), «Κέδρος», 1978.

Επισκέπτες, (μυθιστόρημα για μεγάλα παιδιά), «Κέδρος», 1979.

Κατεδαφιζόμεθα, (μυθιστόρημα), «Κέδρος», 1982.

(Πηγή: Η μεταπολεμική πεζογραφία -η παρουσίαση της συγγραφέα είναι του ΒΑΓΓΕΛΗ ΚΑΣΣΟΥ- εκδόσεις ΣΟΚΟΛΗ)