Κυκλοφορεί το πρώτο νόμιμο φύλλο του «Οδηγητή»

Κυκλοφορεί, 18/9/1974, το πρώτο νόμιμο φύλλο του «Οδηγητή»

Ο «Οδηγητής» ήταν το πρώτο μέσο με το οποίο, το Σεπτέμβρη του ‘68, η Κομμουνιστική Νεολαία Ελλάδας έκανε γνωστή την ίδρυσή της. Λίγο αργότερα η είδηση επιβεβαιώθηκε από τη «Φωνή της Αλήθειας», τον τότε ραδιοφωνικό σταθμό του ΚΚΕ, αλλά και από τον παράνομο «Ριζοσπάστη».

Η ΚΝΕ, οργάνωση ζωντανή με υπόσταση και δεσμούς με τη νεολαία από τα πρώτα της κιόλας βήματα, ήταν φυσικό να παρουσιαστεί από το δικό της δημοσιογραφικό όργανο που τη συντροφεύει ως και σήμερα.

Είναι πολύ σημαντικό ότι ο «Οδηγητής» έχει κοινή αρχή με την ΚΝΕ, ότι δεν προέκυψε απλώς στην πορεία. Είναι άλλη μια απόδειξη του πόσο καλά είχε κατανοηθεί ότι ένα κομμουνιστικό κόμμα, μια κομμουνιστική οργάνωση νεολαίας δεν μπορεί να υπάρχει, να δρα και να λειτουργεί ολοκληρωμένα χωρίς δημοσιογραφικό όργανο, χωρίς περιοδική-τακτική έκδοση. Σε άλλες συνθήκες αυτό το συμπέρασμα και η εφαρμογή του στην πράξη θα μπορούσε να είναι αποτέλεσμα της δράσης και της εμπειρίας της ΚΝΕ. Θα μπορούσε να προέκυπτε δηλαδή ο «Οδηγητής» στην πορεία ύστερα από πειραματισμούς και δοκιμές. Στην περίπτωση όμως της ίδρυσης της ΚΝΕ τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Η κομμουνιστική οργάνωση της νεολαίας δεν ήταν για τα ελληνικά δεδομένα κάτι πρωτόγνωρο.
Η ΚΝΕ το ’68 δεν ιδρύθηκε «πειραματικά», δεν ήταν μια κίνηση σε πορεία αναζήτησης, ένα νέο βήμα στο επίπεδο οργάνωσης της νεολαίας. Δεν ήταν κάτι αντίστοιχο, από άποψη ιστορικής εμπειρίας, με τη συγκρότηση της ΟΚΝΕ από τους προϋπάρχοντες το ’22 μεμονωμένους σοσιαλιστικούς ομίλους νεολαίας ή με την ίδρυση του ΚΚΕ (τότε ΣΕΚΕ), από αντίστοιχους σοσιαλιστικούς-εργατικούς ομίλους το ’18.
 Η ΚΝΕ αποτελούσε συνεχιστή της ΟΚΝΕ. Στην ουσία η ίδρυσή της ήταν επανασύσταση της ΟΚΝΕ στις νέες συνθήκες. Ηταν η επάνοδος σε κάτι κεκτημένο που για διάφορους λόγους είχε λείψει για 25 ολόκληρα χρόνια.

Η εμπειρία από αυτό το κεκτημένο ούτε είχε χαθεί ούτε είχε αποστεωθεί. Ηταν συλλογικό κτήμα της παράδοσης του Νεολαιίστικου Κινήματος και της κάθε φορά πρωτοπόρας του οργάνωσης. Αφού το κίνημα της νεολαίας, παρά τα συγκλονιστικά γεγονότα και τις τρικυμίες των 45 χρόνων (’22-’68), διατηρούσε και ωρίμαζε συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και παραδόσεις, παρά τη διαφορετικότητα της κάθε φορά πρωτοπόρας του οργάνωσης από την ΟΚΝΕ στην ΕΠΟΝ, την ΕΔΝΕ, τη Νεολαία της ΕΔΑ και τη ΔΝΛ. Επιπλέον υπήρχε ζωντανή ακόμα η εμπειρία της ΟΚΝΕ σε συντρόφους που είχαν περάσει από τις γραμμές της και που το ’68 ήταν κομμάτι του κομματικού στελεχικού δυναμικού. Η εμπειρία αυτή υπήρχε φυσικά και συνολικά στο Κόμμα ως φορέα της συλλογικής εμπειρίας του επαναστατικού κινήματος και «πνευματικού πατέρα» της ΟΚΝΕ.

Για όλα τα παραπάνω, όταν το ’68 το ΚΚΕ αποφάσισε την ίδρυση της ΚΝΕ και διέθεσε αρκετά από τα καλύτερα νεαρά στελέχη του για να συγκροτηθεί η Κομμουνιστική Νεολαία Ελλάδας, υπήρχε συγκεκριμένο σχέδιο. Αναπόσπαστο κομμάτι αυτού του σχεδίου ήταν και η ύπαρξη εφημερίδας. Μαζί λοιπόν με τα στελέχη που απάρτιζαν το νεοσύστατο καθοδηγητικό όργανο, μαζί με την υποδομή-μηχανισμό (σύνδεσμοι, γιάφκες, υλικά) υπήρχε πρόνοια για εφημερίδα που είχε από την πρώτη στιγμή όνομα, χαρακτήρα, μηχανισμό εκτύπωσης και διανομής και φυσικά παρουσία, αφού αποτέλεσε και την πρώτη «δημόσια» εμφάνιση της ΚΝΕ. Ολη αυτή η υπόθεση δεν ήταν μια κίνηση εντυπωσιασμού, ήταν όπως ξαναείπαμε απόδειξη του ότι η εφημερίδα χρειάζεται, ότι δε γίνεται χωρίς αυτή.

Ο «ΟΔΗΓΗΤΗΣ» ΣΤΗ ΧΟΥΝΤΑ

Με τον τίτλο από το ποίημα «Οδηγητής», του μπαρμπα-Κώστα του Βάρναλη, η εφημερίδα της ΚΝΕ μαζί με αμέτρητα άλλα υλικά έγινε πραγματικά «το φως που καίει» μέσα στα σκοτάδια της χούντας.

Ο «Οδηγητής» κυκλοφορούσε στη διάρκεια της Χούντας μηνιαίος, μέχρι το 1971 σε σχήμα δισέλιδο (μονόφυλλο, μπρος-πίσω) και μετά ως το 1974 τετρασέλιδος ακόμα και 8σέλιδος. Συνολικά εκδόθηκαν 44 τεύχη. Αυτό για τα τότε δεδομένα ήταν άθλος, ο οποίος πέρα από την υπόλοιπη προσφορά του είχε αποφασιστική συμβολή και στην ανάταση του ηθικού των αγωνιστών. Από χέρι σε χέρι και με απίστευτες πατέντες, μέσα σε κούφιες φιάλες γκαζιού και σε θερμός η εφημερίδα της ΚΝΕ μετέφερε στους χώρους της νεολαίας συγκροτημένα, ολοκληρωμένα και με τον πιο «επίσημο» τρόπο το μήνυμα της ΚΝΕ και του ΚΚΕ. Στην αρχή η εκτύπωση και η αρχική διανομή στηρίχτηκε αποκλειστικά στο μηχανισμό του Κόμματος. Στην πορεία όμως διαμορφώθηκε και αντίστοιχος νεολαιίστικος μηχανισμός. Τον Απρίλη του ’71 ο τυπογραφικός μηχανισμός δέχτηκε ένα σοβαρό χτύπημα με αποτέλεσμα η έκδοσή του να συνεχιστεί πάλι μηνιαία μετά από σχεδόν ένα χρόνο.

Ο «Οδηγητής» στα δύσκολα αυτά χρόνια δεν περιορίστηκε απλώς στη συμβολική έκδοση για την ανάταση του ηθικού, δεν περιορίστηκε καν στο να είναι μια τακτική προκήρυξη, δεν είχε χαρακτήρα στενά ενημερωτικό. Αποτέλεσε πλήρη, ζωντανή, αξιοζήλευτη νεολαιίστικη εφημερίδα. Είχε πλούσια ειδησεογραφία και ρεπορτάζ, αποκαλύψεις-καταγγελίες για τις χουντικές διώξεις και βασανιστήρια, αλλά και ανταποκρίσεις από την καθημερινότητα και τους χώρους της νεολαίας, από τους αγώνες του κινήματός της. Είναι συγκλονιστικό στις συνθήκες της βαθιάς παρανομίας να βλέπεις στις σελίδες του «Οδηγητή» εγχώριες ανταποκρίσεις, διεθνείς ειδήσεις, ενημέρωση, πρακτική καθοδήγηση για ζητήματα περιφρούρησης και δράσης, θεωρητική αρθρογραφία για ζητήματα ιστορίας, ιδεολογικο-πολιτικής διαπάλης, για ζητήματα αξιών, στάση ζωής ακόμα και για ζητήματα τέχνης και πολιτισμού. Τίποτα από αυτά δε θεωρήθηκε πολυτέλεια και αυτό αποτελεί απάντηση και στην τάση μας καμιά φορά σήμερα να βολευόμαστε στις «αντικειμενικές δυσκολίες».

Αναμφισβήτητα ο «Οδηγητής» αποτέλεσε στο πλάι του Ριζοσπάστη ένα από τα σημαντικότερα αντιδικτατορικά έντυπα.

ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΑΝΟΜΙΑ ΣΤΗ ΝΟΜΙΜΟΤΗΤΑ

Το πρώτο νόμιμο τεύχος κυκλοφόρησε 12σέλιδο στις 18 Σεπτέμβρη του ’74, πριν ακόμα την τυπική νομιμοποίηση του Κόμματος, 6 χρόνια μετά το πρώτο παράνομο. Στο δεύτερο τεύχος του, στις 25 Σεπτέμβρη, ο «Οδηγητής» δημοσιεύει την είδηση της κατάργησης του Αναγκαστικού Νόμου 509 που σήμανε και την τυπική νομιμοποίηση του ΚΚΕ. Από εκείνη τη στιγμή ως και το ’91 ο «Οδηγητής» κυκλοφορούσε αδιάλειπτα ως εβδομαδιαία εφημερίδα. Στη διάρκεια αυτής της περιόδου έφτασε να κυκλοφορεί σε αρκετές δεκάδες χιλιάδες αντίτυπα τη βδομάδα - πάνω από 200.000 φύλλα το μήνα. Εξέδωσε, μέχρι το ’91, 781 (νόμιμα) τεύχη και αδιαμφισβήτητα κυριάρχησε στο χώρο των νεολαιίστικων εντύπων. Ως όργανο του Κεντρικού Συμβουλίου προώθησε την πολιτική του ΚΚΕ και τις θέσεις της ΚΝΕ στη νεολαία, συνέβαλε στην ορμητική ανάπτυξη του νεολαιίστικου κινήματος και της ίδιας της ΚΝΕ, διαμόρφωσε αγωνιστική συνείδηση και προσωπικότητα σε εκατοντάδες χιλιάδες νέους. Παράλληλα ο «Οδηγητής» αποτέλεσε σχολειό για πολλές δεκάδες νέους δημοσιογράφους, σκιτσογράφους και γενικότερα ανθρώπους από όλες τις ειδικότητες του Τύπου, στέκοντας αντάξια στο πλάι του «Ριζοσπάστη». 

ΤΡΙΚΥΜΙΕΣ ΚΑΙ ΑΝΑΚΑΜΨΗ

Στη διάρκεια της κρίσης του ’89 έγινε προσπάθεια σφετερισμού του τίτλου του «Οδηγητή» από την ομάδα που αποχώρησε από την ΚΝΕ και το Κόμμα. Αυτό βέβαια δεν πέρασε. Επιχείρησαν τότε να συνεχίσουν μια έκδοση με το όνομα «Ο Οδηγητής της Νεολαίας» σε αντιπαράθεση με τον «Οδηγητή». Η προσπάθεια αυτή φυσικά δεν έπιασε τόπο και μετά από κάποια φύλλα σταμάτησε.

Η κρίση όμως στο διεθνές και στο ελληνικό κομμουνιστικό κίνημα δεν είχε κορυφωθεί ακόμα. Η δεύτερη διάσπαση το ’91 κατάφερε ακόμα σοβαρότερο πλήγμα στην ΚΝΕ και έκανε τον «Οδηγητή» να διακόψει την κυκλοφορία του μετά το φύλλο 781, το Δεκέμβρη του ’90. Ομως το Σεπτέμβρη του ’91 το φύλλο 782 ήρθε να επιβεβαιώσει τη διαδικασία ανασυγκρότησης της ΚΝΕ. Ο «Οδηγητής» εκδιδόταν πλέον ως μηνιαία εφημερίδα, σε δύσκολες συνθήκες με προβλήματα και καθυστερήσεις, αλλά αποτελώντας πάντα σημείο αναφοράς για τη δουλιά της ΚΝΕ, η οποία έχοντας ολοκληρώσει την ανασυγκρότησή της το Μάρτη του ’93, στο 6ο Συνέδριο ανοιγόταν στη νεολαία και αναπτυσσόταν σταθερά. Σε αυτά τα χρόνια της «Σκοπιανοφαγίας», στα χρόνια που οι λέξεις «κομμουνισμός», «επανάσταση», «σοσιαλισμός», «αγώνας» έκαναν συνήθως τους συνομιλητές σου να σε αντικρίζουν σαν …εξωτικό πτηνό, ο «Οδηγητής» εξακολουθούσε να μπαίνει στις σχολές, στα σχολειά, στις πλατείες, να απαντάει στο ερώτημα «τι είναι το ΚΝΕ;» και να «πουλάει» στη νεολαία. 

Παρά τις αδυναμίες του, τις δυσκολίες στην έγκαιρη διανομή, η φρεσκάδα του περιεχομένου του τραβούσε και τότε τους νέους, αφού ερχόταν να μιλήσει στα προβλήματα και στις ανησυχίες τους. Βέβαια ο «Οδηγητής» «πουλούσε» όταν και όσο οι οργανωμένες δυνάμεις της ΚΝΕ τον αξιοποιούσαν, όπου ανοίγονταν μαζικά και απευθύνονταν θαρρετά στη νεολαία.

Ολα τα χρόνια ο «Οδηγητής» αποτελούσε πρώτης τάξης εργαλείο γνωριμίας με τους νέους ενός άγνωστου χώρου, αφορμή συζήτησης, ξεκίνημα μιας επαφής που όχι λίγες φορές κατέληγε στη στράτευση του νέου αναγνώστη μας στην ΚΝΕ.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

Τα στοιχεία που χρησιμοποιήθηκαν είναι:

Από τον τόμο «Παράνομα υλικά της ΚΝΕ ’68-’74 ».
Το αρχείο του νόμιμου «Οδηγητή».
Από μαρτυρίες παλιότερων συντρόφων και ντοκουμέντα της Οργάνωσης.