Η Απελευθέρωση της Βέροιας απο τον ΕΛΑΣ

Η Απελευθέρωση της Βέροιας από τη Γερμανική Κατοχή

Μια από τις λιγότερο γνωστές πτυχές της ιστορίας της Βέροιας αποτελεί η ιστορική στιγμή της Απελευθέρωσής της από τις δυνάμεις Κατοχής.

 Οι Γερμανοί εγκαταστάθηκαν στη Βέροια τον Απρίλιο του 1941 και παρέμειναν στην πόλη μέχρι τον Οκτώβριο του 1944.

Από τις ημέρες της απελευθέρωσης σώζεται πολύτιμο φωτογραφικό υλικό, από το φακό του τοπικού φωτογράφου Προκόπη Μαρμαρά, το οποίο, μαζί με άλλες πηγές, μας πληροφορούν για τις ιστορικές αυτές στιγμές.

Η απελευθέρωση της Βέροιας εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο της αποχώρησης των Γερμανών από τη Βόρεια Ελλάδα. Στις 27 Οκτωβρίου 1944 δυνάμεις του ΕΛΑΣ έφτασαν στη Βέροια και εγκαταστάθηκαν γύρω από την πόλη, ενώ η αποχώρηση των Γερμανών συνεχιζόταν. Στις 29 Οκτωβρίου εισήλθαν στην πόλη με οργανωμένα τμήματα το 16ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ, ως απελευθερωτές και ακολούθησε η πρώτη συγκέντρωση της απελευθέρωσης.

Το ιστορικό της Απελευθέρωσης

Από την ημέρα της επίσημης εισόδου του Ε.Λ.Α.Σ. στη Βέροια πραγματοποιήθηκαν θρησκευτικές, πολιτικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις, οι οποίες περιλάμβαναν δοξολογία, μνημόσυνο πεσόντων αγωνιστών, παρελάσεις στρατιωτικών τμημάτων του Ε.Λ.Α.Σ., ομιλίες πολιτικών και στρατιωτικών παραγόντων κ.τ.λ. Οι εκδηλώσεις διήρκεσαν τουλάχιστον τέσσερις ημέρες.
Την 1η Νοεμβρίου 1944 πραγματοποιήθηκε στην Πλατεία Ωρολογίου, μεγαλειώδης εκδήλωση για την Απελευθέρωση στην οποία συμμετείχαν, εκτός άλλων, ο διοικητής της Ομάδας Μεραρχιών Μακεδονίας (Ο.Μ.Μ.) του Ε.Λ.Α.Σ., Ευριπίδης Μπακιρτζής και ο μητροπολίτης Κοζάνης Ιωακείμ Αποστολίδης, γνωστός για τη συμμετοχή του στο Ε.Α.Μ.

Από την εφημερίδα «Λεύτερα Νιάτα » όργανο του συμβουλίου της Ε.Π.Ο.Ν. Μακεδονίας δημοσιεύουμε άρθρο ανώνυμου Επονίτη με θέμα την απελευθέρωση της Βέροιας . Το φύλλο της εφημερίδας (125), κυκλοφόρησε στις 6 Νοεμβρίου 1944 και περιλαμβάνει κείμενα που αναφέρονται στην απελευθέρωση πόλεων και περιοχών της Μακεδονίας, κυρίως όμως της Θεσσαλονίκης, της Κατερίνης και της Βέροιας.

«Η Απελευθέρωση της Βέροιας»

Στις 29 του Οκτώβρη στις 2.30 τ’ απόγευμα ὁ ἐλευθερωτής ΕΛΑΣ μπήκε μέσα τσακίζοντας Γερμανούς καὶ ἐθνοπροδότες. Ὁ λαός πανηγυρίζει ἔξαλλος. Οἱ καμπάνες χτυποῦν χαρμόσυνα. «Η λευτεριά πιὰ εἶναι δική μας. Νὰ μᾶς ζήσουν τὰ παλικάρια μας, οἱ έλευθερωτές μας», ἀντάρτες ξεχύνονται, τὰ συνθήματα καὶ οἱ ζητωκραυγές στοὺς δρὀμους.

Ἀψίδες στήθηκαν παντοῦ πλακάτ ἀνεβαίνουν με συνθήματα πού ξεσηκώνουν τὸ λαό. Τραγούδια ἐπαναστατικά ἀντηχούνε. Ὁ λαός καὶ ἡ Νεολαία τὴν γιορτάζει τη λευτεριά του, ἀναπνέει τὸν λεύτερο ἀγέρα. Ὄλη τὴν νύκτα μέχρι τὸ πρωί ἡ μουσική τῆς Ε.Π.Ο.Ν. καὶ ἡ χορωδία γυρνᾶ στοὺς δρόμους παίζοντας και τραγουδῶντας ἀντάρτικα τραγούδια.

Τὴν ἄλλη μέρα τὸ πρωί στὶς 10:30 γίνεται παρέλασις τοῦ ἠρωϊκού τάγματος του 16ου Συντάγματος Βερμίου τοῦ Καπετάν Μαύρου μέσα σε πανδαιμόνιο χαρᾶς καὶ ἐνθουσιασμοῦ.

Οἱ ηρωϊκοί ἄντρες περνούν τὴν ἀψίδα τῆς πόλης. «Δόξα καὶ τιμή στοὺς ἐλευθερωτές».

Τ’ ἀπόγευμα τῆς ἵδιας μέρας φτάνουν στὴν πόλη οἱ ἀντιπρόσωποι τῶν ἐθνικοαπελευθερωτικῶν ὀργανώσεων τῆς περιφέρειας τῆς Βέροιας.

Τὸ πρωί τῆς ἄλλης μέρας γίνεται ἡ κηδεία τῶν ἀδελφῶν δύο ἐπονιτῶν που σκότωσαν φεύγοντας οἱ βάρβαροι Οὔννοι. Τ’ ἀπόγευμα στις χιλιάδες τοῦ λαοῦ που μαζεύτηκε οἱ ἀντιπρόσωποι μιλᾶν. Γίνεται ἡ παρουσίασις στὸ λαό ἀπό μέρους τοῦ συναγ. Δημάρχου κι’ Επάρχου Βέροιας. Μιλάει ο γραμμ. Του Ε.Σ. ΕΠΟΝ Βέροιας.

Ακολουθῆ χορός μὲ ἐθνικές φορεσιές στὴν πλατεῖα. Σὲ λίγο μέσα σε πανδαιμόνιο πυροβολισμῶν μπαίνει στην πόλη το 2/50 των Πιερίων. Ὁ λαός με λουλούδια ὑποδέχεται τοὺς ἠρωϊκούς ἀντάρτες καὶ τοὺς ἀκολουθεῖ στὴν παρέλασή των μέσα στὴν πόλη. Ἀργά τὴ νύχτα τ’ ἀετόπουλα μὲ σημαίες καὶ ἀναμένα δαδιά τραγουδώντας κάνουν παρέλαση στους δρόμους της πόλης.

  

Στις 31 του Οκτώβρη το πρωί μπαίνει στὴν πόλη ὁ θρυλικός στρατιωτικός Διοικητής Ὀμάδων Μεραρχιῶν στρατηγός Μπακιρτζῆς καὶ ὁ πνευματικός ἀρχηγός του ΕΑΜ Ιωακείμ Δεσπότης Κοζάνης. Με ζητωκραυγές ο Λαός ακολουθεί τοὺς ἥρωες μέχρι τὸ κατάλυμά τους. Σε λίγο ἀπ’ τὸ μπαλκόνι τῆς πλατείας ὁ στρατηγός κι’ ὁ Δεσπότης χαιρετίζουν τὸ λεύτερο λαό τῆς Βέροιας.

Ἀπό μέρος τῆς πόλης τῆς Βέρροιας χαιρετίζη τοὺς ἥρωας ὁ Δεσπότης Βερροίας. Ἀκολουθοῦν ὀμιλητές τῶν ἀντιπροσώπων ΕΑΜ, ΕΛΑΣ, Κ.Κ.Ε. Μακεδονίας. Τ΄ ἀπόγευμα γίνεται διάλεξη ἀπ’ τὸν συναγ. Ιμβριώτην μὲ θέμα τὴν Λαϊκή Ἐκπαίδευση. Ἡ πόλη ἐξακολουθεῖ νὰ ‘χει την πανηγυρική ὄψη καὶ τὸν ἐνθουσιασμό που εἶχε τὶς πρῶτες ἡμέρες τῆς ἀπελευθέρωσής της.

Λεύτερα Νιάτα, 6-11-1944, σ.4

ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΔΣΕ