Η αντιΚΚΕ πορεία των φραξιονιστών

Από το Λακκί της Λέρου, στις 11/10/1970, 507 πολιτικοί κρατούμενοι - μέλη και στελέχη της ΕΔΑ, στέλνουν γράμμα με το οποίο καταδικάζουν το διασπαστικό ρόλο των Μπριλλάκη, Δρακόπουλου και Καρρά, δηλώνουν ότι οι παραπάνω δεν μπορούν πια να εκπροσωπούν την ΕΔΑ και τονίζουν την επιτακτική ανάγκη της ανασυγκρότησης του κεντρικού της οργάνου.

Η οπορτουνιστική ομάδα και η διάσπαση του ΚΚΕ το 1968

Η αναθεωρητική ομάδα, η οποία αποσπάστηκε από το ΚΚΕ, επιτέθηκε στο Κόμμα σε μια από τις πλέον δύσκολες περιόδους της ιστορίας του, όπως και της ιστορίας του λαϊκού κινήματος της Ελλάδας, αφού η δικτατορία είχε καταργήσει την αστική κοινοβουλευτική δημοκρατία, δηλαδή την πολιτική δράση, τη συνδικαλιστική, αλλά και κάθε μαζική λαϊκή δράση, τις αστικοδημοκρατικές ελευθερίες, έχοντας στις φυλακές και τις εξορίες χιλιάδες αγωνιστές μαζί με τους κομμουνιστές. Η έκφραση έστω και της παραμικρής αντίθεσης με τη χούντα δημόσια επέσυρε φυλακίσεις, εξορίες, βασανισμούς κλπ.

Η συγκεκριμένη αυτή οπορτουνιστική ομάδα εναντιώθηκε στο Κόμμα, στόχευε στη διάλυσή του, ενώ διασπώντας το δυσκόλεψε τα μέγιστα την αντιδικτατορική πάλη του ελληνικού λαού, συνολικά την αντιιμπεριαλιστική πάλη.

Η αντιΚΚΕ πορεία των φραξιονιστών

Η 12η Ολομέλεια της ΚΕ (Φλεβάρης 1968), μετά την καθαίρεση των τριών μελών του ΠΓ, ( Μήτσο Παρτσαλίδη, Ζήση Ζωγράφο και Πάνο Δημητρίου ) αφού καταδίκασε με τον πιο αυστηρό τρόπο τη δεξιά οπορτουνιστική πλατφόρμα και τη φραξιονιστική δράση της ομάδας αυτής, που, όπως αποκαλύφτηκε κατά τη διάρκεια των εργασιών της Ολομέλειας, δρούσε συστηματικά για μεγάλο χρονικό διάστημα, εξουσιοδότησε το ΠΓ, για την περιφρούρηση της ενότητας του Κόμματος, να πάρει τα μέτρα που θα χρειαστούν, αν συνεχιστεί η φραξιονιστική δράση.

Η συνέχεια της δράσης αυτών των πρώην κομμουνιστών και μετέπειτα αντιπάλων του ΚΚΕ απέδειξε την ορθότητα της απόφασης της Ολομέλειας της ΚΕ για την ποινή που τους επέβαλε, αφού συνέχισαν έξω πλέον από τις γραμμές του ΚΚΕ την προσπάθεια να το αφοπλίσουν, να το διαλύσουν, εκμεταλλευόμενοι και τις συνθήκες δράσης του, δηλαδή τη βαριά παρανομία και το γεγονός ότι στην Ελλάδα δεν υπήρχαν για πολλά χρόνια Κομματικές Οργανώσεις.

Η ανοιχτή διασπαστική τους δράση, ως έναρξη της επιδίωξης διάλυσης του ΚΚΕ, έγινε με την κατάληψη του ραδιοσταθμού του ΚΚΕ «Φωνή της Αλήθειας», απ' όπου καλούσαν τα μέλη και τα στελέχη του ΚΚΕ να μην πειθαρχήσουν με τις αποφάσεις της 12ης Ολομέλειας και να εναντιωθούν σ' αυτές. Στη συνέχεια συγκρότησαν τη λεγόμενη Ενωτική Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ, σε αντιπαράθεση με την ΚΕ του Κόμματος και με μέσο την παραπληροφόρηση σχετικά με τις αποφάσεις της 12ης Ολομέλειας καλούσαν τους κομμουνιστές να συσπειρωθούν στην οπορτουνιστική τους ιδεολογικοπολιτική πλατφόρμα και οργανωτικά στην ομάδα τους.

Αλλά οι οργανώσεις του Κόμματος, η συντριπτική πλειοψηφία των μελών και των στελεχών του υπερψήφισαν τις αποφάσεις της 12ης Ολομέλειας και συσπειρώθηκαν στο Κόμμα και την ΚΕ και όχι στη διασπαστική οπορτουνιστική ομάδα, η οποία αμέσως μετά - και αφού δεν έπιασε το κόλπο της λεγόμενης Ενωτικής ΚΕ - προχώρησε στη συγκρότηση κόμματος καπηλευόμενη τον τίτλο του ΚΚΕ, με την ονομασία «ΚΚΕ Εσωτερικού», παίρνοντας το προσωνύμιο από το «Γραφείο Εσωτερικού», το οποίο και τάχτηκε με τους οπορτουνιστές και την ομάδα τους (Μπάμπης Δρακόπουλος ο μετέπειτα γραμματέας του λεγόμενου ΚΚΕ εσ., ο Αντώνης Μπριλλάκης που μετά «το ΚΚΕ εσ.» κατέληξε στο ΠΑΣΟΚ και Σταύρος Καρράς, μέλος αργότερα της ΚΕ του λεγόμενου ΚΚΕ εσ. Μάλιστα ο Μπάμπης Δρακόπουλος έγινε Γραμματέας της ΚΕ αυτού του μορφώματος, ενώ πρωταγωνιστικό ρόλο σ' αυτή την ιστορία διαδραμάτιζε ο Λεωνίδας Κύρκος από τα σημερινά ηγετικά στελέχη του ΣΥΝ).

Το λεγόμενο ΚΚΕ εσ. ήταν ονομασία με προβοκατόρικη διάσταση, αφού μεγάλο τμήμα του ΚΚΕ συνέχιζε να βρίσκεται στις τότε σοσιαλιστικές χώρες και την ΕΣΣΔ από το τέλος του εμφυλίου πολέμου μετά την ήττα του ΔΣΕ. Ετσι οι ίδιοι προσκόλλησαν το «Εσωτερικού» στην οπορτουνιστική τους ομάδα για να ξεχωρίζει από το ΚΚΕ, στο οποίο προσκόλλησαν οι ίδιοι το προσωνύμιο «Εξωτερικού» και συνέβαλαν έτσι στην αντικομμουνιστική προπαγάνδα περί ξενοκίνητου ΚΚΕ. Τα περί ξενοκίνητου ΚΚΕ, οργάνου της ΕΣΣΔ, ήταν μια από τις βασικές αιχμές της αντικομμουνιστικής προπαγάνδας της άρχουσας τάξης στη διάρκεια του εμφυλίου και μετά ως τη νομιμοποίηση του Κόμματος στα 1974, στην οποία οι οπορτουνιστές προσέδωσαν κύρος με την ονομασία του κόμματος το οποίο συγκρότησαν και συνέβαλαν τα μέγιστα να περάσει και στις συνειδήσεις του ελληνικού λαού. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ή για να γνωρίσουν οι νεότεροι ότι στο όνομα του ξενοκίνητου ΚΚΕ, στελέχη του στήθηκαν στο εκτελεστικό απόσπασμα σαν κατάσκοποι της ΕΣΣΔ.

Η αντικομμουνιστική και αντιΚΚΕ δράση τους συνοδευόταν και από την αντισοβιετική και γενικότερα την αντισοσιαλιστική τους προπαγάνδα. Ετσι ήταν η αιχμή του δόρατος στην προπαγάνδα του κεφαλαίου κατά του ΚΚΕ, της ΕΣΣΔ, του σοσιαλισμού.

Πολιτική ουράς στην αστική τάξη

Είναι χαρακτηριστικό ότι αυτό το μόρφωμα που δρούσε με τον τίτλο «ΚΚΕ εσ.» συμφώνησε και υπερθεμάτισε με την προσπάθεια της χούντας των συνταγματαρχών το 1973 να προσδώσει χαρακτηριστικά αστικού εκδημοκρατισμού και λαϊκών ελευθεριών στο καθεστώς των φυλακών και της εξορίας, των βασανιστηρίων στους αγωνιστές που πάλευαν ενάντια στη δικτατορία και της απαγόρευσης με βαριές ποινές κάθε συνδικαλιστικής και μαζικής λαϊκής δράσης, αλλά και πολιτικής δράσης. Τότε στα 1973, η χούντα προχώρησε στο λεγόμενο πείραμα Μαρκεζίνη. Ο Σπύρος Μαρκεζίνης ήταν ένας αστός πολιτικός που εμφανίστηκε ως υπουργός Συντονισμού (το σημερινό υπουργείο Εθνικής Οικονομίας) της κυβέρνησης Συναγερμού του Παπάγου αρχές της δεκαετίας του 1950, δηλαδή κυβέρνησης που υπηρετούσε το μετεμφυλιοπολεμικό καθεστώς της άρχουσας τάξης, ενώ αργότερα ο ίδιος ίδρυσε το «Κόμμα των Προοδευτικών», χωρίς ουσιαστικό λαϊκό έρεισμα. 

Αυτόν τον δικό τους άνθρωπο λοιπόν επέλεξαν οι συνταγματάρχες της δικτατορίας, τον «έχρισαν» πρωθυπουργό μαζί με άλλα πολιτικά στελέχη αστικών κομμάτων ως μέλη της κυβέρνησης, προκειμένου να προσδώσουν αστικοδημοκρατική χροιά στο στρατοκρατικό καθεστώς τους. Η ουσία βεβαίως παρέμενε η ίδια. Νομιμοποίηση της δικτατορίας επιζητούσαν και μάλιστα μέσω εκλογών, τις οποίες και είχαν προκαθορίσει για να βαφτίσουν τη χούντα τους «δημοκρατία». Ηρθε βεβαίως ο ξεσηκωμός του Πολυτεχνείου το Νοέμβρη του 1973 και έθεσε τέρμα στο πείραμα μασκαρέματος της χούντας με μάσκα τον Μαρκεζίνη. Αλλά το λεγόμενο ΚΚΕ εσ. προετοιμάστηκε να πάρει μέρος στις εκλογές, νομιμοποιώντας το πολιτικό προσωπείο του στρατοκρατικού καθεστώτος, όταν ο λαός και η νεολαία κορύφωνε την πάλη για την ανατροπή της δικτατορίας. Το ΚΚΕ βεβαίως από την πρώτη στιγμή αποκάλυψε την απάτη των συνταγματαρχών με το πείραμα Μαρκεζίνη, κάλεσε το λαό όχι μόνο να μην το νομιμοποιήσει, αλλά να εντείνει τον αγώνα ανατροπής της δικτατορίας. Στις 9 Οκτώβρη 1973 σε ανακοίνωσή του το ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, που καθόριζε τη στάση του απέναντι στην «πολιτικοποίηση» της χούντας και τις εκλογές που είχε προαναγγείλει ο Μαρκεζίνης, τόνιζε:  

«Ο δρόμος του συμβιβασμού στον οποίο καλεί ο Μαρκεζίνης με τη χουντική δικτατορία και τα όργανά της είναι ο δρόμος που εξυπηρετεί τα συμφέροντα της ολιγαρχίας και των ιμπεριαλιστών και παρατείνει το τυραννικό καθεστώς της χούντας... είναι ο δρόμος προδοσίας των λαϊκών εθνικών συμφερόντων. Ο σχηματισμός της κυβέρνησης Μαρκεζίνη αποτελεί συνέχιση του ελιγμού της χούντας για μεταμφίεσή της στη λεγόμενη Προεδρική Δημοκρατία. Αποβλέπει στο να παραπλανήσει τον ελληνικό λαό, τη διεθνή κοινή γνώμη και ταυτόχρονα να επηρεάσει και να παρασύρει λαϊκές μάζες για να διασπάσει τις αντιδικτατορικές και αντιχουντικές δυνάμεις... για να παρατείνει έτσι τη δικτατορική εξουσία της». 

Αυτή λοιπόν τη μεταμφίεση για παράταση της δικτατορίας ετοιμάστηκαν να νομιμοποιήσουν με την προετοιμασία τους για συμμετοχή στις εκλογές οι αναβαπτισμένοι στην κολυμπήθρα του οπορτουνισμού «κομμουνιστές» του λεγόμενου ΚΚΕ εσ.

Μα και όταν αργότερα η 13η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ καθαίρεσε τους Δρακόπουλο, Μπριλάκη, γιατί τάχτηκαν ενάντια το ΚΚΕ και τις αποφάσεις της 12ης Ολομέλειας, συνεχίζοντας από κοινού με τους άλλους της ομάδας τη φραξιονιστική δράση, αυτοί έστειλαν δικό τους γραφτό στους φυλακισμένους κομμουνιστές αντί των αποφάσεων της 13ης Ολομέλειας για να τους στρέψουν ενάντια στο Κόμμα. Ετσι δεν έχασε την ευκαιρία η εφημερίδα «Ελεύθερος Κόσμος», ανεπίσημο όργανο της χούντας, να δημοσιεύσει το γραφτό τους, προβάλλοντας τη δράση τους, γεγονός που αξιοποίησε η «Ασφάλεια» για να παραπλανήσει άλλους κρατούμενους σε απομόνωση στα κρατητήρια της «Μπουμπουλίνας» κομμουνιστές που υπεράσπιζαν το Κόμμα και να τους αναγκάσει και μ' αυτό τον τρόπο να λυγίσουν. Ετσι αξιοποίησε η δικτατορία την τότε δράση τους. (Πιο αναλυτικά βλέπε: Γιώργη Μωραΐτη, «Κόντρα στη Χούντα» εκδόσεις «Εντός», σελ.159-172)

Και μετά τη δικτατορία

Μα δεν ήταν μόνο αυτά. Μετά το συμβιβασμό του Ιούλη του 1974 ανάμεσα στη χούντα, τον αστικό πολιτικό κόσμο και τους Αμερικανούς για το πέρασμα από τη δικτατορία στην αστική κοινοβουλευτική δημοκρατία, και ενώ το λαϊκό κίνημα ήταν σε άνοδο με αντιιμπεριαλιστικό αντιμονοπωλιακό προσανατολισμό και κατεύθυνση και έντονο αντιαμερικανισμό, λόγω συμβολής -συμμετοχής των ΗΠΑ στην εγκαθίδρυση της δικτατορίας, στο πραξικόπημα στην Κύπρο, την ανατροπή της κυβέρνησής της και την εισβολή της Τουρκίας, το οπορτουνιστικό μόρφωμα πρόβαλε την πολιτική της «Εθνικής Αντι-Δικτατορικής Ενότητας» της περίφημης «ΕΑΔΕ». Αντί, δηλαδή, να συμβάλει στην αντιιμπεριαλιστική αντιμονοπωλιακή πάλη, στον αγώνα κατά της πλουτοκρατίας, πρότεινε τη συσπείρωση του λαού στο αστικό καθεστώς, δηλαδή στην εξουσία της πλουτοκρατίας, προκειμένου να μη γίνει δικτατορία! Δηλαδή, στην υποταγή του λαού στο κεφάλαιο και τους ιμπεριαλιστές.

Αλλά και η σύγχρονη ιστορία του κινήματός μας τους έχει κατατάξει εκεί που τους αξίζει, ως ουρά της αστικής τάξης. Στην πορεία αυτό το «κόμμα» συρρικνώθηκε, άλλαξε ονομασία. Από «ΚΚΕ εσ.» μετονομάστηκε ΕΑΡ) και διαχύθηκε στο σημερινό ΣΥΝ που εκφράζει τη συνέχεια του οπορτουνισμού στο εργατικό κίνημα. Οπως αναφέραμε παραπάνω, η 12η Ολομέλεια της ΚΕ του Φλεβάρη του 1968, εκτιμούσε ότι η φραξιονιστική ομάδα δρούσε συστηματικά για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Οι εκτιμήσεις του 9ου Συνεδρίου του ΚΚΕ

Το 9ο Συνέδριο του ΚΚΕ συζητώντας για την κατάσταση στο Κόμμα πριν και μετά τη 12η 

Ολομέλεια του Φλεβάρη του 1968, για την ύπαρξη και δράση στις γραμμές του της συγκεκριμένης φραξιονιστικής οπορτουνιστικής ομάδας κατέληξε σε εκτιμήσεις ως προς τις αιτίες της εμφάνισης και ανάπτυξής της στις γραμμές του Κόμματος, παίρνοντας ως αφετηρία την 8η Ολομέλεια της ΚΕ του 1958 και την απόφασή της να διαλύσει τις παράνομες κομματικές οργανώσεις στην Ελλάδα και να διαχυθούν μέσα στην ΕΔΑ.

Ας παρακολουθήσουμε τις εκτιμήσεις αυτές από την Πολιτική Απόφαση του 9ου Συνεδρίου.

«Πριν περάσουμε στη δράση του κόμματός μας και στη δράση της Κεντρικής Επιτροπής από το 8ο Συνέδριο μέχρι σήμερα, θα θέλαμε να πούμε λίγα λόγια για το ίδιο το συνέδριο, στις αποφάσεις του οποίου στηρίχτηκε όλη η δράση του κόμματός μας.

Η σύγκληση του 8ου Συνεδρίου του κόμματός μας παρουσιάζει ένα σοβαρότατο κενό. Συνήλθε χωρίς να υπάρχουν κομματικές οργανώσεις. Το γεγονός αυτό είχε την επίδρασή του στη σύνθεση του συνεδρίου, στις εκτιμήσεις του, καθώς και στη σύνθεση των καθοδηγητικών Οργάνων που εκλέχτηκαν απ' αυτό...

Η 8η Ολομέλεια της ΚΕ του 1958 πήρε την παρακάτω απόφαση για την Οργάνωση του κόμματος:

"Ολοι οι κομμουνιστές και οι συμπαθούντες πρέπει να μπουν στην ΕΔΑ για να δουλέψουν μέσα στις γραμμές της για να τη μετατρέψουν σε μαζικό κόμμα, ικανό να οργανώσει τις δυνάμεις και να καθοδηγήσει τον αγώνα της εργατικής τάξης, της αγροτιάς και των άλλων εργαζομένων στρωμάτων. Δεν πρέπει να επιδιώξουμε να οργανωθούν οι κομμουνιστές ιδιαίτερα μέσα στην ΕΔΑ, γιατί αυτό θα μπορούσε να διευκολύνει τα χτυπήματα της ασφάλειας ενάντια στους κομμουνιστές και θα έβαζε σε κίνδυνο την ίδια τη νόμιμη ύπαρξη της ΕΔΑ». Και σε συνέχεια: «Για την επεξεργασία και εφαρμογή της τρέχουσας πολιτικής του κόμματος, για την εξασφάλιση της σύνδεσης, μέσω ενός περιορισμένου αριθμού δοκιμασμένων συντρόφων, με τα κομματικά στελέχη που δουλεύουν στην ΕΔΑ, με σκοπό τον ιδεολογικό και πολιτικό τους προσανατολισμό, να ιδρυθεί το συντομότερο στην Ελλάδα στενό κομματικό κέντρο, με επικεφαλής κλιμάκιο της ΚΕ, που να διαθέτει τον απαραίτητο παράνομο τεχνικό μηχανισμό, για να μπορεί να εκπληρώσει τον καθοδηγητικό του ρόλο".

Το 8ο Συνέδριο του ΚΚΕ (1961), υιοθετώντας την απόφαση της 8ης Ολομέλειας του 1958, τόνιζε επίσης, ότι "θα ήταν μεγάλο λάθος αν δεν εκμεταλλευόμασταν, κάτω από τις σημερινές συνθήκες, αυτή τη θαυμάσια δυνατότητα που δημιούργησε η λαϊκή πάλη και συνεχίζαμε να παλαίβουμε για την Οργάνωση των μελών του κόμματος σε παράνομες κομματικές Οργανώσεις", και ότι η δουλιά πρέπει "να προχωρήσει στην ανάπτυξη του κομματικού κέντρου και στη δημιουργία κομματικών στηριγμάτων στους βασικούς τομείς και περιοχές με αποστολή την εξασφάλιση στον τομέα ή περιοχή τους της σωστής εφαρμογής της γραμμής του κόμματος και στον πολιτικό και στον οργανωτικό τομέα, καθώς και στη δημιουργία ενός στοιχειώδικου δικού μας (του ΚΚΕ) μηχανισμού, ώστε να μπορούν να δρουν σε οποιαδήποτε δύσκολη κατάσταση".

Τόσο η απόφαση της 8ης Ολομέλειας (1958), όσο και η απόφαση του 8ου Συνεδρίου (1961) στο κομματικό πρόβλημα, αποτελούν θεμελιακό λάθος. Σήμαιναν τη διάλυση των κομματικών οργανώσεων. Με τις αποφάσεις αυτές το κόμμα διαλύθηκε μέσα στην ΕΔΑ, που ήταν συνασπισμός αριστερών δυνάμεων.

Η απόφαση της 8ης Ολομέλειας του 1965, με το μέτρο που πρόβλεπε: "επέκταση των κομματικών ομάδων σε όλες τις πόλεις, στις συνοικίες των μεγάλων πόλεων, σε βασικά εργοστάσια, σ' όλους τους βασικούς τομείς και κρίκους της δουλιάς του κόμματος", δεν καταργούσε στην ουσία τις παραπάνω αποφάσεις. Καθόριζε, ουσιαστικά, μια ορισμένη αριθμητική επέκταση των ομάδων στελεχών και όχι τη δημιουργία κομματικών οργανώσεων.

Η διάλυση και η μακρόχρονη απουσία κομματικών οργανώσεων είχε σοβαρότατες συνέπειες σ' όλους τους τομείς της δράσης, ιδεολογικό, πολιτικό και οργανωτικό, στην ανάπτυξη του εργατικού και δημοκρατικού κινήματος, στην ίδια την οικοδόμηση του κόμματος.

Χωρίς κομματικές οργανώσεις στην Ελλάδα, η ΚΕ δεν μπορούσε να ενημερώνεται έγκαιρα και σωστά για τις αλλαγές και τις εξελίξεις, να επεξεργάζεται σωστά την πολιτική και τακτική του κόμματος και να εξασφαλίζει με συνέπεια την εφαρμογή των αποφάσεών του.

Η απουσία κομματικών οργανώσεων στα εργοστάσια, στις επιχειρήσεις, στα δημόσια ιδρύματα, στις ένοπλες δυνάμεις, δεν επέτρεπε στο κόμμα να δημιουργεί στενούς δεσμούς με την εργατική τάξη και τους άλλους εργαζόμενους, να προωθεί τις θέσεις του στις μαζικές οργανώσεις, και να πραγματοποιεί συμμαχίες με ευρύτερες δημοκρατικές δυνάμεις από ισχυρότερες θέσεις.

Η έλλειψη κομματικών οργανώσεων έκανε ευκολότερη τη διείσδυση και ανάπτυξη αναθεωρητικών και άλλων οπορτουνιστικών απόψεων στις γραμμές μας. Αλλοίωσε το χαρακτήρα και το ρόλο της ΕΔΑ, υπέσκαψε την πολιτική επιρροή του κόμματός μας. Στάθηκε μια από τις βασικές αιτίες, που δεν μπόρεσε να προβάλει αποτελεσματική αντίσταση στη φασιστική επίθεση.

Η μακρόχρονη απουσία κομματικών οργανώσεων και οργανωμένης κομματικής ζωής είχαν σαν αποτέλεσμα να εξασθενίσουν οι κομματικές αρετές, να μειωθεί η κομματικότητα, το πνεύμα της ευθύνης και η κομματική πειθαρχία σε μέλη και στελέχη του ΚΚΕ. Αντί να ανεβαίνουν πολιτικά, ιδεολογικά, πολλά μέλη και στελέχη του κόμματος επηρεάζονταν, ή και ορισμένα αφομοιώνονταν από ξένες προς το κόμμα ιδεολογίες.

Με την εξασθένηση της κομματικής ιδεολογικοπολιτικής δουλιάς, και το σταμάτημα της στρατολογίας νέων μελών γενικότερα, διακόπηκε η ανανέωση του κόμματος, η φυσιολογική ανάδειξη νέων στελεχών, η ανανέωση της ίδιας της καθοδήγησής του. Πολλές σοβαρές αδυναμίες στην ιδεολογικοπολιτική κατάσταση στο κόμμα έχουν την αρχική πηγή τους σ' αυτό το θεμελιακό λάθος.

Από την ανάλυση και κριτική της γραμμής και δράσης του κόμματός μας από το 8ο Συνέδριο μέχρι τη 12η Ολομέλεια βγαίνει το συμπέρασμα ότι στη δουλιά του κόμματος στο διάστημα αυτό κυριαρχούσε βασικά δεξιά οπορτουνιστική παρέκκλιση. Αυτό έχει την αφετηρία του στα σοβαρά δεξιά λάθη της γενικής γραμμής και συγκεκριμένα στη θέση για το ειρηνικό πέρασμα, στη θέση για την εθνική αστική τάξη και τη λικβινταριστική απόφαση για τη διάλυση των παράνομων κομματικών οργανώσεων. Είναι επίσης συνδεμένο με το γεγονός ότι στην ΚΕ και στον ίδιο τον καθοδηγητικό πυρήνα είχε αναδειχτεί σημαντικός αριθμός στελεχών με ανοιχτά δεξιές οπορτουνιστικές αντιλήψεις...

Οι αιτίες που κυριάρχησε αυτή η παρέκκλιση είναι:

α) Η ανεπάρκεια της καθοδήγησης του κόμματος.

β) Η λειψή αφομοίωση και η μη δημιουργική εφαρμογή της μαρξιστικής - λενινιστικής θεωρίας.

γ) Οι παραβιάσεις βασικών λενινιστικών αρχών, σε πρώτη γραμμή της συλλογικότητας της δουλιάς και της κοινωνικής σύνθεσης του κόμματος.

δ) Οι σοβαρές δυσκολίες που δημιουργήθηκαν για το ΚΚΕ και το κίνημα γενικότερα ύστερα από τις δυο αλλεπάλληλες ήττες, ιδιαίτερα οι δυσκολίες για την ανασυγκρότηση των κομματικών οργανώσεων μέσα στις συνθήκες της βαριάς παρανομίας, και γενικότερα η πολύπλευρη πίεση του εχθρού, σε συνδυασμό με τη μακρόχρονη απουσία από την Ελλάδα σημαντικού τμήματος στελεχών και μελών του κόμματος, καθώς και της ίδιας της καθοδήγησής του.

ε) Οι δυσκολίες του συνδυασμού της παράνομης με τη νόμιμη δουλιά, πράγμα που διευκόλυνε να δημιουργούνται αυταπάτες για τις επιτυχίες που σημείωνε η νόμιμη δουλιά».

Αλλά και η απόφαση της 8ης Ολομέλειας, δεν ήταν ξαφνική. Ηταν αποτέλεσμα της επικράτησης οπορτουνιστικών αντιλήψεων μετά από οξύτατη εσωκομματική διαπάλη αμέσως μετά την ήττα του ΔΣΕ στον εμφύλιο και την υποχώρηση του κινήματος, αλλά και κάτω από τις επιδράσεις του 20ού Συνεδρίου του ΚΚΣΕ, οι αποφάσεις του οποίου είχαν συμβολή ως και στη διάσπαση του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος.

Η ενίσχυση των οπορτουνιστικών απόψεων

Το 20ό Συνέδριο του ΚΚΣΕ πραγματοποιείται στα 1956. Ως προς τις αποφάσεις του επιδρά και σ' άλλα κομμουνιστικά κόμματα, στα οποία οξύνεται η ιδεολογικοπολιτική διαπάλη στο εσωτερικό τους.

Επίσης, στην εισήγηση της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ στη Συνδιάσκεψη, με θέμα «Προβληματισμοί για τους παράγοντες που καθόρισαν την ανατροπή του σοσιαλιστικού συστήματος στην Ευρώπη - η επικαιρότητα και αναγκαιότητα του σοσιαλισμού», (η οποία δημοσιεύτηκε στο «Ριζοσπάστη» την Κυριακή 16 Ιούλη 1995), αναφέρονται σχετικά με το 20ό Συνέδριο του ΚΚΣΕ τα εξής:

«Σοβαρό ρόλο στην αλλοίωση της φυσιογνωμίας και της ιδεολογικής σταθερότητας των κομμουνιστικών κομμάτων έπαιξαν λαθεμένες αντιλήψεις και κατευθυντήριες ιδέες που αναπτύχθηκαν την περίοδο του 20ού Συνεδρίου. Οπως η άποψη για γρήγορη μετάβαση στον αναπτυγμένο σοσιαλισμό και στον κομμουνισμό, η οποία παραγνώριζε το σύνθετο και μακροχρόνιο χαρακτήρα της σοσιαλιστικής οικοδόμησης. Οι κατευθύνσεις για "ποικιλία μορφών μετάβασης στο σοσιαλισμό κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις", αξιοποιήθηκαν στα πλαίσια του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος από ορισμένες κομματικές ηγεσίες για αναθεώρηση των νομοτελειών της σοσιαλιστικής επανάστασης στο όνομα των εθνικών ιδιομορφιών...».

Οι εκτιμήσεις αυτές ουσιαστικά έθεταν το ζήτημα του ειρηνικού ακόμη και κοινοβουλευτικού περάσματος στο σοσιαλισμό, υπερεκτιμώντας το διεθνή συσχετισμό δυνάμεων, αλλά και τη δυνατότητα του καπιταλισμού και της αντεπαναστατικής του δράσης για την υπονόμευση των σοσιαλιστικών χωρών και την κατάπνιξη των επαναστατικών κινημάτων. Ουσιαστικά αφόπλιζαν το εργατικό κίνημα από την επαναστατική προοπτική.

Η επίδραση αυτών των επεξεργασιών στο ΚΚΕ, οξύνει τη διαπάλη που προϋπήρχε στο εσωτερικό του αμέσως μετά την ήττα του ένοπλου αγώνα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, στον Εμφύλιο, την ίδια περίοδο, (1956). Η διαπάλη αυτή έχει την αντανάκλασή της και στις μετέπειτα εξελίξεις στο Κόμμα.

Ετσι στις 11 - 12 Μάρτη του 1956 συνέρχεται στη Ρουμανία η 6η πλατιά Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ, ύστερα από πρόταση της «Διεθνούς Επιτροπής» που συγκροτήθηκε κατά τη διάρκεια του 20ού Συνεδρίου του ΚΚΣΕ, από τα 6 κομμουνιστικά κόμματα των χωρών όπου ζούσαν Ελληνες πολιτικοί πρόσφυγες. Δηλαδή, από τα ΚΚ Βουλγαρίας, Ουγγαρίας, Πολωνίας, Ρουμανίας, Σοβιετικής Ενωσης και Τσεχοσλοβακίας.

Στην Ολομέλεια πήραν μέρος τα μέλη της ΚΕ και της ΚΕΕ του ΚΚΕ που βρίσκονταν στο εξωτερικό καθώς και μέλη της ΚΕ εκλεγμένα από το 7ο Συνέδριο και την 3η Συνδιάσκεψη του ΚΚΕ που κατά καιρούς είχαν καθαιρεθεί ή διαγραφεί. Επίσης, παρακολούθησαν τις εργασίες αντιπροσωπείες των οργανώσεων του Κόμματος από τις χώρες όπου ζούσαν πολιτικοί πρόσφυγες από την Ελλάδα.

Επιδίωξή τους, όπως εισηγήθηκε η Διεθνής Επιτροπή των 6 κομμάτων στην Ολομέλεια, ήταν να συμβάλουν στην αντιμετώπιση του οξύτατου προβλήματος μέσα στο ΚΚΕ. Είναι η πρώτη Ολομέλεια στην ιστορία του ΚΚΕ που δε συγκαλείται από το ίδιο το Κόμμα ή άλλο εκλεγμένο όργανο, (Πολιτικό Γραφείο, Κεντρική Επιτροπή), αλλά από άλλα κόμματα.

Πίσω βεβαίως από τη διαπάλη στο Κόμμα, ουσιαστικά υπάρχει ιδεολογικοπολιτική αντιπαράθεση που εδράζεται κυρίως στις αποφάσεις του 20ού Συνεδρίου του ΚΚΣΕ και στην προσαρμογή της πολιτικής του ΚΚΕ σ' αυτές.

Στην Ολομέλεια, την εισήγηση έκανε ο Γραμματέας του Ρουμάνικου Κομμουνιστικού Κόμματος Γκεόργκε Γκεοργκίου Ντεζ, ως «πρόεδρος της Διεθνούς επιτροπής των 6 Κομμουνιστικών Κομμάτων».

Μετά από την εισήγησή του, η Ολομέλεια πήρε αποφάσεις για την εσωκομματική κατάσταση και για τη σύγκληση του 8ου Συνεδρίου.

Η 6η Ολομέλεια αποφάσισε την καθαίρεση του Νίκου Ζαχαριάδη από τη θέση του Γενικού Γραμματέα της ΚΕ και από μέλος του ΠΓ. Επίσης, καθαιρεί τον Βασίλη Μπαρτζώτα, ενώ αποκαθιστά στο Κόμμα και στην ΚΕ τον Μήτσο Παρτσαλίδη, τον Ζήση Ζωγράφο και άλλους, αυτούς δηλαδή που ηγήθηκαν της αναθεωρητικής ομάδας στο Κόμμα, που οδήγησαν στη διάσπασή του το 1968.

Αλλά υπάρχει και συνέχεια. Σε λιγότερο από ένα χρόνο, στις 18 - 24 Φλεβάρη του 1957 συγκαλείται η 7η πλατιά Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ, όπου ο Ζαχαριάδης καθαιρείται τελικά και από μέλος της ΚΕ και διαγράφεται από το Κόμμα. Στην ίδια Ολομέλεια αποκαθίσταται στην ΚΕ ο Μάρκος Βαφειάδης που είχε καθαιρεθεί και διαγραφεί από το Κόμμα.

Ετσι αποκαταστάθηκαν στο Κόμμα όλοι οι φορείς του οπορτουνισμού, οι οποίοι είχαν καθαιρεθεί και ορισμένοι διαγραφεί, για φραξιονιστική δράση.

Το 8ο Συνέδριο του ΚΚΕ συνήλθε τον Αύγουστο του 1961 στο εξωτερικό. Το Κόμμα συνέχιζε να δρα στην παρανομία, αλλά και μέλη και στελέχη του δρούσαν στα πλαίσια της ΕΔΑ. Στην Ελλάδα, ύστερα από τη λικβινταριστική απόφαση της 8ης Ολομέλειας της ΚΕ του 1958, δεν υπήρχαν κομματικές οργανώσεις. Αυτό είχε επίδραση και στη σύνθεσή του αλλά και στη σύνθεση των οργάνων που εξέλεξε και στις αποφάσεις του. Το Συνέδριο καλούνταν να εξετάσει τη δράση του Κόμματος σε μια περίοδο δεκαέξι ολόκληρων χρόνων που μεσολάβησαν από το προηγούμενο 7ο Συνέδριο του 1945 και να καθορίσει τα καθήκοντα του Κόμματος και του λαϊκού δημοκρατικού κινήματος, καθώς και να επεξεργαστεί και να ψηφίσει το Πρόγραμμα του Κόμματος.

Στο Πρόγραμμα, που ψήφισε το 8ο Συνέδριο, καθοριζόταν ότι «η επικείμενη επανάσταση στην Ελλάδα θα είναι αντιιμπεριαλιστική - δημοκρατική». Στις κινητήριες δυνάμεις της αντιιμπεριαλιστικής δημοκρατικής επανάστασης συμπεριλαμβανόταν και η μη μονοπωλιακή αστική τάξη, η οποία χαρακτηριζόταν σαν «εθνική αστική τάξη».Το λάθος αυτό «οδήγησε σε οπορτουνιστικές στρεβλώσεις που πραχτικά βρήκαν την έκφρασή τους κυρίως σε μια πολιτική συνεργασίας χωρίς όρους με την Ενωση Κέντρου», εκτιμά το 9ο Συνέδριο του Κόμματος. Επίσης το 9ο Συνέδριο εκτίμησε ότι «Στο πρόγραμμα καθορίζονταν επίσης λαθεμένα ότι το πέρασμα στη δημοκρατική - αντιιμπεριαλιστική επανάσταση θα γινόταν κυρίως με ειρηνικό δρόμο, πράγμα που, εκτός από τις άλλες συνέπειες έτρεφε το λεγκαλισμό» και συνεχίζει ως εξής: «Τα λάθη αυτά ήταν λάθη δεξιού - λικβινταριστικού (σ.σ. διαλυτικού), χαρακτήρα».

Ολόκληρη αυτή η περίοδος επιβεβαιώνει την αναγκαιότητα του μονίμως σταθερού ανοιχτού ιδεολογικοπολιτικού μετώπου στον οπορτουνισμό και τους φορείς του ως αποφασιστικού παράγοντα για το δυνάμωμα της επαναστατικής πάλης.