Η κοινωνία που εγκαινίασε ο Οχτώβρης του 1917

102 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΗ ΟΚΤΩΒΡΙΑΝΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

Το κείμενο είναι βασισμένο στον επίλογο της έκδοσης της «Σύγχρονης Εποχής» με τίτλο «1917. Η πορεία προς την Οκτωβριανή Επανάσταση. Από μήνα σε μήνα»

Η επικράτηση της σοσιαλιστικής επανάστασης τον Οκτώβρη του 1917 με την κατάκτηση της εργατικής εξουσίας αποτέλεσε την πρώτη πράξη της ριζικής αναμόρφωσης της κοινωνίας τόσο στη Ρωσία όσο και στα κράτη που εντάχτηκαν στη συνέχεια στην Ενωση Σοσιαλιστικών Σοβιετικών Δημοκρατιών (ΕΣΣΔ).

Η νεαρή σοβιετική εξουσία, προκειμένου να εδραιωθεί και να βάλει τα θεμέλια της νέας κοινωνίας, χρειάστηκε να δώσει σκληρό αγώνα για το τσάκισμα της ένοπλης αντεπαναστατικής δράσης και της ανοιχτής ιμπεριαλιστικής επέμβασης, η οποία είχε ως φορείς τόσο τις θιγμένες εκμεταλλεύτριες τάξεις στο εσωτερικό της χώρας όσο και τα πιο ισχυρά καπιταλιστικά κράτη του κόσμου. Η στρατιωτική ήττα των αντεπαναστατικών δυνάμεων επιτεύχθηκε στα νευραλγικά κέντρα το 1920, ενώ στην περιφέρεια ολοκληρώθηκε το 1922.

Η οικοδόμηση των θεμελίων της νέας κοινωνίας

Η οικοδόμηση της σοσιαλιστικής - κομμουνιστικής κοινωνίας συνίσταται στην επαναστατικοποίηση όλων των πλευρών της κοινωνικής ζωής. Θεμέλιο και αφετηρία αυτών των ριζικών αλλαγών αποτελεί ο επαναστατικός μετασχηματισμός των σχέσεων παραγωγής. Αυτό σημαίνει, από τη μία, την κατάργηση της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας και κατ' επέκταση της εκμεταλλευτικής μισθωτής σχέσης ανάμεσα στους καπιταλιστές και τους εργαζόμενους, και, από την άλλη, την επικράτηση της κοινωνικοποιημένης παραγωγής και του επιστημονικού κεντρικού σχεδιασμού της παραγωγής και της κατανομής ως βασικής κομμουνιστικής σχέσης, που συνδέει τους εργαζόμενους με τα μέσα παραγωγής, αλλά και την κατανομή των προϊόντων.

Πρόκειται για μια πορεία η οποία νομοτελειακά χαρακτηρίζεται από σκληρή ταξική πάλη, από πάλη του παλιού με το νέο, από αντιφάσεις, από υποκειμενικές επιλογές, που άλλες αποδεικνύονται σωστές και άλλες λαθεμένες. Εξάλλου, πρόκειται για μια πορεία που δεν αναπτύσσεται στο κενό, αλλά σε συγκεκριμένες ιστορικές - κοινωνικές συνθήκες. Ας δούμε λοιπόν πώς επιχειρήθηκε αυτό το εγχείρημα στην περίπτωση της ΕΣΣΔ:

Η πρώτη πρόκληση που έπρεπε ν' αντιμετωπίσει η σοβιετική εξουσία ήταν αυτή της στοιχειώδους ανόρθωσης της οικονομίας, η οποία είχε υποστεί τεράστιες καταστροφές τόσο από τον πόλεμο όσο και από την εγχώρια αντεπαναστατική αντίδραση που υποβοηθήθηκε από την επέμβαση των ξένων καπιταλιστικών κρατών. Σε σχέση με τα προπολεμικά επίπεδα, η συνολική παραγωγή στην αγροτική οικονομία βρισκόταν στο μισό, ενώ στη μεγάλη βιομηχανία η μείωση της παραγωγής ήταν ακόμη μεγαλύτερη. Προς αντιμετώπιση αυτής της πρόκλησης, ο Λένιν και οι μπολσεβίκοι επεξεργάστηκαν τη λεγόμενη Νέα Οικονομική Πολιτική (η οποία έχει μείνει γνωστή ως ΝΕΠ). Αυτή αποτελούσε μια προσωρινή υποχώρηση στις δυνάμεις της αγοράς στις συγκεκριμένες συνθήκες (ένας αριθμός επιχειρήσεων παραχωρήθηκαν για χρήση σε καπιταλιστές, δόθηκε η δυνατότητα στους αγρότες να διαθέτουν στην αγορά μέρος της παραγωγής τους, αναπτύχθηκε το εμπόριο).

 

1944 Κάτοικοι του Λένινγκραντ προσπαθούν να καθαρίσουν ό,τι απέμεινε από την πόλη τους. Το κόστος που πλήρωσε η ΕΣΣΔ ήταν τεράστιο. Οι μισοί περίπου από τους 50 εκατομμύρια νεκρούς του Β' Παγκοσμίου Πολέμου ήταν πολίτες της ΕΣΣΔ

Αυτή η - αναγκαστικά αμυντική - προσωρινή υποχώρηση προετοίμαζε την «επίθεση του σοσιαλισμού απέναντι στις δυνάμεις του καπιταλισμού», που εξαπολύθηκε το 1929. Τότε καταρτίστηκε το πρώτο πεντάχρονο σχέδιο για την περίοδο 1929 - 1934, το οποίο περιελάμβανε την εκβιομηχάνιση και την κολεκτιβοποίηση (συνεταιριστικοποίηση) της αγροτικής παραγωγής. Στόχος ήταν ο περιορισμός και η εξάλειψη των σχέσεων της αγοράς - που είχαν διατηρηθεί και εν μέρει ισχυροποιηθεί κατά τη διάρκεια της ΝΕΠ - και η οικοδόμηση των θεμελίων των κομμουνιστικών σχέσεων παραγωγής.

Αυτή η πάλη δόθηκε με επιτυχία παρά τις συνθήκες της ιμπεριαλιστικής περικύκλωσης και της απειλής πολέμου, σε συνδυασμό με τις κληρονομημένες προκαπιταλιστικές επιβιώσεις. Μετά από το τέλος του πρώτου πεντάχρονου σχεδίου, ο κοινωνικοποιημένος τομέας της παραγωγής ήταν κυρίαρχος, στηριγμένος στον εκτεταμένο εξηλεκτρισμό που πραγματοποιήθηκε και στην ανάπτυξη του βιομηχανικού τομέα. Ο μεγαλύτερος άθλος αυτής της «επίθεσης του σοσιαλισμού» ήταν η κατάργηση της εκμεταλλευτικής μισθωτής εργασίας, που αποτέλεσε το πιο σημαντικό κοινωνικό αποτέλεσμα της Οκτωβριανής Επανάστασης, μήτρα όλων των επιμέρους κατακτήσεων για τη ζωή των εργαζομένων.

Στην ΕΣΣΔ εξασφαλίστηκε για πρώτη φορά στην πράξη το δικαίωμα στην εργασία, καταργώντας την ανεργία ως κοινωνικό φαινόμενο (και τις συνέπειές της σε κοινωνικό και ατομικό επίπεδο), μπήκαν τα θεμέλια για την κατάργηση των πολύμορφων οικονομικών, πολιτικών και ιδεολογικών διακρίσεων σε βάρος της γυναίκας (και μάλιστα σε περιοχές με τεράστιες υστερήσεις σε αυτόν τον τομέα), αναπτύχθηκαν ταχύτατα η δωρεάν λαϊκή Παιδεία σε όλες τις βαθμίδες, οι επιστήμες και η δωρεάν ποιοτική Υγεία για όλους, εξασφαλίστηκε η καθολική προσβασιμότητα και δυνατότητα συνεισφοράς στον πολιτισμό και στον αθλητισμό.

Η σημασία των παραπάνω κατακτήσεων πολλαπλασιάζεται αν συνυπολογιστούν οι συνθήκες κάτω από τις οποίες επιτεύχθηκαν. Τα κοινωνικά στρώματα που θίγονταν από την πορεία εμβάθυνσης των σοσιαλιστικών σχέσεων υπονόμευαν ενεργητικά την παραγωγή, ενώ μόνιμες ήταν η απειλή ένοπλης εξωτερικής επέμβασης και οι ανοιχτές αντεπαναστατικές ενέργειες, όπως οι δολοφονίες πρωτοπόρων κομμουνιστών.

 

Κοκκινοφρουροί στο εργοστάσιο Μίχελσον της Μόσχας το 1917

Το εργατικό κράτος προσπάθησε ν' αναπτύξει στελέχη που να μπορούν ν' ανταποκριθούν στις σύνθετες ανάγκες της σοσιαλιστικής παραγωγής. Ακόμη και όταν αναβαθμίστηκε ο τεχνικός εξοπλισμός στην περίοδο 1930 - 1934, υπήρχε έλλειμμα στελεχών που να έχουν ικανότητα ν' αφομοιώσουν, να χρησιμοποιήσουν και ν' αναπτύξουν την τεχνική. Η ανωτερότητα των νέων σχέσεων αποτυπώθηκε και με την ανάπτυξη του κινήματος πρωτοπόρων εργατών (Σταχανοφικό κίνημα), με στόχο την άνοδο της παραγωγικότητας της εργασίας, στα μέσα της δεκαετίας του 1930.

Αναπτύχθηκαν τα νέα όργανα εξουσίας της εργατικής τάξης, που αρχικά είχαν ως πυρήνα τους το χώρο εργασίας. Για πρώτη φορά στην Ιστορία και ανεξάρτητα από την εξέλιξή τους, δημιουργήθηκαν πολύμορφοι θεσμοί, οι οποίοι εξασφάλιζαν την ουσιαστική συμμετοχή των εργαζομένων στη διαχείριση των κοινωνικών ζητημάτων, βγάζοντας τις μάζες από το περιθώριο της πολιτικής και κοινωνικής ζωής. Για πρώτη φορά το δικαίωμα του εργαζόμενου και του νέου να εκλέγουν και να εκλέγονται έγινε ουσιαστικό, από τυπικό που είναι στον καπιταλισμό.

Στο σημείο αυτό αξίζει, ωστόσο, ν' αναφερθεί η υποχώρηση που υπήρξε από την αρχή οικοδόμησης της εργατικής εξουσίας με πυρήνα το χώρο εργασίας. Κάτω και από την πίεση μιας σειράς παραγόντων, μεταξύ των οποίων και η προετοιμασία μπροστά στον επερχόμενο πόλεμο, το σοβιετικό Σύνταγμα του 1936 καθιέρωσε την εδαφική αρχή και την άμεση αντιπροσώπευση ως πυρήνα της εκλογικής διαδικασίας, κατάργησε τις εκλογικές συνελεύσεις και γενίκευσε το εκλογικό δικαίωμα με την καθολική μυστική ψηφοφορία. Η λειτουργική υποβάθμιση της παραγωγικής μονάδας ως πυρήνα οργάνωσης της εργατικής εξουσίας και οι συνέπειές της απαιτούν βαθύτερη μελέτη.

Προσεγγίζοντας τις παραπάνω κατακτήσεις, πρέπει να έχουμε υπόψη ότι η σοβιετική κοινωνία δεν αποτελούσε μια ώριμη, πλήρως διαμορφωμένη σε όλες της τις πλευρές κομμουνιστική κοινωνία, αλλά μια κομμουνιστική κοινωνία σε πρώιμο στάδιο ανάπτυξης, μια κοινωνία υπό κομμουνιστική διαμόρφωση. Η τεράστια οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη που επιτεύχθηκε σε αυτές τις συνθήκες είναι απόδειξη της ανωτερότητας των κομμουνιστικών σχέσεων παραγωγής και κατανομής, οι οποίες ακόμα και στην αρχική βαθμίδα ανάπτυξής τους, ακόμα κι εκκινώντας από πολύ χαμηλό σημείο, ακόμα και σε εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες, έλυσαν μια σειρά από κοινωνικά ζητήματα που δεν μπορεί ποτέ να λύσει ο εδραιωμένος εδώ και αιώνες καπιταλισμός.

 

Η περιφρούρηση της πύλης του Σμόλνι

Η ΕΣΣΔ στο Β' Παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό Πόλεμο

Την ίδια στιγμή που η σοσιαλιστική κοινωνία έδινε τους πρώτους της σημαντικούς καρπούς, απειλήθηκε και πάλι η ύπαρξή της. Η όξυνση των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων που οδήγησε στο Β' Παγκόσμιο Πόλεμο αποτελούσε μια μεγάλη απειλή για την ύπαρξη της ΕΣΣΔ, με δεδομένο ότι, εκτός από τις μεταξύ τους διαφορές, τα αντίμαχα ιμπεριαλιστικά στρατόπεδα είχαν κι έναν κοινό στόχο: Την ανατροπή του μοναδικού στον κόσμο εργατικού κράτους, το οποίο από την ίδρυσή του αποτελούσε «καρφί στο μάτι» τους. Η ΕΣΣΔ κατάφερε με επιτυχία να δώσει τη μάχη με το χρόνο, ώστε να ολοκληρώσει την προετοιμασία της (αξιοποιώντας και τις ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις) και να μετατρέψει τη βιομηχανία της από «ειρηνική» σε «πολεμική».

Ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος ξεκίνησε με τον κίνδυνο ανατροπής του πρώτου εργατικού κράτους στην Ιστορία της ανθρωπότητας και τελείωσε με την επέκταση της σοσιαλιστικής οικοδόμησης στην Ευρώπη και σε άλλες ηπείρους.

Το κόστος όμως που πλήρωσε η ΕΣΣΔ ήταν τεράστιο. Οι μισοί περίπου από τους 50 εκατομμύρια νεκρούς του πολέμου ήταν πολίτες της ΕΣΣΔ. Η παραγωγική δομή της χώρας είχε πληγεί σε τεράστιο βαθμό, ενώ στον πόλεμο είχε χαθεί το 1/3 του παραγόμενου πλούτου της. Οι χιτλερικοί κατακτητές είχαν κλέψει ή καταστρέψει υλικές αξίες που έφταναν τα 67 δισ. ρούβλια, αξία ίση σχεδόν με όσα είχε επενδύσει η ΕΣΣΔ όλα τα προπολεμικά χρόνια για την οικοδόμηση νέων εργοστασίων, ηλεκτροσταθμών, σιδηροδρομικών γραμμών, σοβχόζ και άλλων επιχειρήσεων. 

Ωστόσο οι τεράστιες αυτές απώλειες καλύφθηκαν σχεδόν σε μία πενταετία μετά από το τέλος του πολέμου, αποδεικνύοντας και με αυτόν τον τρόπο την τεράστια δυναμική της κοινωνικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής, του κεντρικού σχεδιασμού και της εργατικής - λαϊκής αυτοθυσίας και αυτενέργειας.

 

Το πανό γράφει: «Προχωρούμε για την κολεκτιβοποίηση. Θα συντρίψουμε την τάξη των κουλάκων»

Οι προκλήσεις της δεκαετίας του 1950

Τη δεκαετία του 1950, η ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων έφτασε σ' ένα σημείο καμπής, το οποίο εκφραζόταν τόσο σε μια σειρά από προβλήματα του κεντρικού σχεδιασμού όσο και στην όξυνση της αντιπαράθεσης στο εσωτερικό του ΚΚΣΕ για το μέλλον της σοσιαλιστικής οικονομίας. Από αυτό το σημείο θα προέκυπτε είτε παραπέρα εμβάθυνση των κομμουνιστικών σχέσεων παραγωγής είτε σημαντική υποχώρησή τους.

Η ζωή έδειξε ότι δεν υπήρχε συλλογικά κατακτημένη θεωρητική επεξεργασία και δυναμική που θα μπορούσε να προσαρμόσει την κομμουνιστική στρατηγική στις προκλήσεις που έθετε το νέο επίπεδο ανάπτυξης της κοινωνικής παραγωγής. Τα προβλήματα που παρουσιάστηκαν δεν έγινε κατορθωτό να ερμηνευτούν σωστά. Δεν αναδείχτηκαν ως ενδείξεις της αναγκαιότητας εμβάθυνσης των κομμουνιστικών σχέσεων παραγωγής, ως προϊόν υποκειμενικών αδυναμιών στο σχεδιασμό και στην κατανόηση του χαρακτήρα της σοβιετικής παραγωγής. Αντίθετα, ερμηνεύτηκαν ως εγγενείς αδυναμίες του κεντρικού σχεδιασμού, ενώ υιοθετήθηκε θεωρητικά η αναγωγή του εμπορευματικού νόμου της αξίας σε νόμο που διέπει εν μέρει και την κατανομή της σοσιαλιστικής παραγωγής. Στη συνέχεια αναπτύχθηκαν και κυριάρχησαν πιο ακραίες αγοραίες θέσεις, περί «σοσιαλισμού με αγορά».

Ως σημείο στροφής ξεχωρίζει το 20ό Συνέδριο του ΚΚΣΕ (1956), επειδή σε αυτό υιοθετήθηκαν μια σειρά από οπορτουνιστικές θέσεις για τα ζητήματα της στρατηγικής του κομμουνιστικού κινήματος, των διεθνών σχέσεων, εν μέρει και της οικονομίας. Λίγα χρόνια μετά, με αφετηρία τη λεγόμενη «μεταρρύθμιση Κοσίγκιν» (1965), υιοθετήθηκε η αστική κατηγορία του «επιχειρησιακού κέρδους» της κάθε μεμονωμένης παραγωγικής μονάδας και η σύνδεση με αυτό των αμοιβών των διευθυντών και των εργαζομένων. Πάρθηκαν μια σειρά μέτρων που αδυνάτιζαν τον κοινωνικό χαρακτήρα της ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής και τον κεντρικό σχεδιασμό, και στον αντίποδα ενίσχυαν την αγορά και την εμπορευματική κυκλοφορία. Παράλληλα, μέχρι το 1975 όλα τα κρατικά αγροκτήματα, τα σοβχόζ, είχαν περάσει σε καθεστώς πλήρους ιδιοσυντήρησης. Ολα αυτά τα μέτρα οδήγησαν στη δημιουργία των προϋποθέσεων ατομικού σφετερισμού και ιδιοκτησίας, σχέσεις που ακόμα ήταν απαγορευμένες.

Ενισχύθηκε το βραχυπρόθεσμο ατομικό και ομαδικό συμφέρον (με αύξηση της διαφοροποίησης του εργασιακού εισοδήματος μεταξύ των εργαζομένων σε κάθε επιχείρηση, μεταξύ των εργαζομένων και του μηχανισμού διεύθυνσης, μεταξύ διαφορετικών επιχειρήσεων) σε βάρος των γενικών κοινωνικών συμφερόντων. Δημιουργήθηκε στην πορεία το κοινωνικό έδαφος για ν' ανδρωθεί και να επικρατήσει, τελικά μερικά χρόνια αργότερα, η αντεπανάσταση. Το λεγόμενο «σκιώδες κεφάλαιο», αποτέλεσμα όχι μόνο πλουτισμού από το επιχειρησιακό κέρδος, αλλά και της «μαύρης» αγοράς, εγκληματικών πράξεων σφετερισμού του κοινωνικού προϊόντος, επιδίωκε τη νόμιμη λειτουργία του ως κεφαλαίου στην παραγωγή, δηλαδή την ιδιωτικοποίηση των μέσων παραγωγής, την παλινόρθωση του καπιταλισμού. Οι κάτοχοί του αποτέλεσαν την κινητήρια κοινωνική δύναμη της αντεπανάστασης.

Την ίδια περίπου περίοδο αναθεωρήθηκε και η μαρξιστική - λενινιστική αντίληψη για το εργατικό κράτος. Το 22ο Συνέδριο του ΚΚΣΕ (1961) χαρακτήρισε το κράτος της ΕΣΣΔ «παλλαϊκό κράτος» και το ΚΚΣΕ «παλλαϊκό κόμμα». Αυτές οι θέσεις επέφεραν άμβλυνση και στη συνέχεια μετάλλαξη των επαναστατικών χαρακτηριστικών και της κοινωνικής σύνθεσης του Κόμματος. Η οπισθοχώρηση των κομμουνιστικών σχέσεων στην οικονομία εκφράστηκε και στο εποικοδόμημα, με την υποχώρηση του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού, με την ενίσχυση της μονιμότητας των στελεχών των Σοβιέτ, με τη σταδιακή αύξηση των χρόνων θητείας των οργάνων, με τη διεύρυνση της δυνατότητας απαλλαγής των βουλευτών από τα παραγωγικά τους καθήκοντα. Η οπορτουνιστική διάβρωση και ο εκφυλισμός του ΚΚΣΕ σε ανοιχτή αντεπαναστατική δύναμη εκδηλώθηκαν στα τέλη της δεκαετίας του 1980. Με όχημα την πολιτική της «περεστρόικα» (που σήμαινε «ανασυγκρότηση» και προπαγανδίστηκε ότι γίνεται στο όνομα του σοσιαλισμού) πέρασαν σε αποφασιστική επίθεση οι δυνάμεις που επιδίωκαν την παλινόρθωση των καπιταλιστικών σχέσεων. Το 1987 ψηφίστηκε νόμος που κατοχύρωνε θεσμικά τις καπιταλιστικές σχέσεις, με πρόσχημα την πολυμορφία των σχέσεων ιδιοκτησίας.

Η ανάπτυξη της παθητικότητας και της αδιαφορίας που παρατηρήθηκε στο τελευταίο στάδιο των αντεπαναστατικών ανατροπών αντανακλούσε την υποχώρηση της κομμουνιστικής συνείδησης, η οποία στρεβλά απέδιδε στο σοσιαλισμό αρνητικές συνέπειες, που ήταν όμως προϊόν της υποχώρησης, όχι της ανάπτυξής του. Οι επαναστατικές δυνάμεις μέσα στο ΚΚΣΕ και στην κοινωνία δεν μπόρεσαν έγκαιρα και αποφασιστικά ν' αντιδράσουν και ν' αντεπιτεθούν.

 

Μπριγάδα του Σταχανοφικού κινήματος

 Η Οκτωβριανή Επανάσταση φωτίζει τις λεωφόρους του μέλλοντος

Οι αντεπαναστατικές ανατροπές της περιόδου 1989 - 1991 δεν αναιρούν το γεγονός ότι η Οκτωβριανή Επανάσταση εγκαινίασε την εποχή περάσματος από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό - κομμουνισμό.

Οπως και στις προηγούμενες περιόδους κοινωνικών ανατροπών και διαδοχής οικονομικών σχηματισμών, έτσι κι εδώ η επικαιρότητα του «νέου» απορρέει από το βαθμό ανάπτυξης των αντιφάσεων του «παλιού» και από τις υλικές προϋποθέσεις διαμόρφωσης του «καινούργιου». Η βασική αντίθεση του καπιταλισμού - από την οποία απορρέουν και όλες οι υπόλοιπες - συνίσταται στην αντίθεση ανάμεσα στον ολοένα και πιο κοινωνικό χαρακτήρα της εργασίας και της παραγωγής, από τη μία, και την καπιταλιστική (ατομική ή συλλογική - μετοχική) ιδιοποίηση των αποτελεσμάτων αυτής της παραγωγής, από την άλλη. Πρόκειται για μια αντίφαση που αναπτύσσεται όλο και περισσότερο όσο αναπτύσσονται οι παραγωγικές δυνάμεις του καπιταλισμού. Μετά από τις αντεπαναστατικές ανατροπές οξύνθηκε η βασική αντίθεση του καπιταλισμού, οξύνθηκαν τα φαινόμενα σήψης και παρασιτισμού. Η αναγκαιότητα της ανατροπής του ενισχύθηκε.

Η μετάβαση από έναν κατώτερο οικονομικο-κοινωνικό σχηματισμό σε έναν ανώτερο αποτελεί ολόκληρη ιστορική περίοδο, κατά την οποία το αδύναμο ακόμα «νέο» παλεύει με το πανίσχυρο εδραιωμένο «παλιό». Η ίδια η αστική τάξη, άλλωστε, χρειάστηκε τρεις αιώνες ιστορικών νικών και ηττών μέχρι να εδραιώσει τη δική της κοινωνία. Ολόκληρη η περίοδος από τα πρώτα σκιρτήματά της το 14ο αιώνα στις εμπορικές πόλεις της Βόρειας Ιταλίας μέχρι την εμβληματική αστική Γαλλική Επανάσταση του 1789 και τις αστικές επαναστάσεις του 19ου αιώνα χαρακτηρίζεται από αυτήν την αδυσώπητη πάλη του καπιταλισμού με τη φεουδαρχία.

Η αντίσταση του «παλιού» είναι πολύ πιο ισχυρή και λυσσαλέα στην περίπτωση της πάλης του σοσιαλισμού με τον καπιταλισμό, αφού η σοσιαλιστική επανάσταση δεν έχει στόχο - όπως η αστική - την αλλαγή της μορφής της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, αλλά την κατάργηση κάθε μορφής ταξικής εκμετάλλευσης, που με τη μία ή την άλλη μορφή κυριαρχεί στην ανθρωπότητα για χιλιετίες. Το πέρασμα από τον καπιταλισμό στον αναπτυγμένο κομμουνισμό δεν σηματοδοτεί απλώς το πέρασμα από έναν κατώτερο σ' έναν ανώτερο οικονομικο-κοινωνικό σχηματισμό, αλλά και το πέρασμα από την εκμεταλλευτική - ταξική στην αταξική κοινωνία, το πέρασμα «από το βασίλειο της ανάγκης στο βασίλειο της ελευθερίας». Με αυτήν την έννοια δεν αποτελεί μόνο άρνηση του καπιταλισμού, αλλά και όλων των ταξικών κοινωνιών. Επίσης, η οικοδόμηση των σοσιαλιστικών - κομμουνιστικών σχέσεων παραγωγής αποτελεί ιστορικά πολύ πιο απαιτητικό καθήκον και για το λόγο ότι αυτές δεν αναπτύσσονται αυθόρμητα στο πλαίσιο της παλιάς κοινωνίας, αλλά οικοδομούνται συνειδητά από την αρχή μετά από τη νίκη της σοσιαλιστικής επανάστασης και την κατάκτηση της πολιτικής εξουσίας από την εργατική τάξη.

Η ύπαρξη και ανάπτυξη της σοσιαλιστικής κοινωνίας, την οποία εγκαινίασε η Οκτωβριανή Επανάσταση, αποτελεί απόδειξη του γεγονότος ότι μια κοινωνία χωρίς αφεντικά, χωρίς καπιταλιστές που θα έχουν στην ιδιοκτησία τους τα μέσα παραγωγής, όχι μόνο είναι εφικτή, αλλά έχει κι εγγενείς δυνατότητες για αλματώδη άνοδο της κοινωνικής ευημερίας και της ολόπλευρης ανάπτυξης του ανθρώπου. Ανεξαρτήτως των αντεπαναστατικών ανατροπών, η σχεδόν για εφτά δεκαετίες ύπαρξη της σοβιετικής κοινωνίας ανατρέπει την αστική και οπορτουνιστική προπαγάνδα, σύμφωνα με την οποία είναι αδύνατο και κόντρα στη «φύση του ανθρώπου» ν' αναπτυχθεί η οικονομία χωρίς την καπιταλιστική ιδιοκτησία και το καπιταλιστικό κέρδος.

Το σύνολο των κοινωνικών κατακτήσεων στην ΕΣΣΔ αποδεικνύει ότι η ουσιαστική ελευθερία για τους εργαζόμενους μπορεί να κατακτηθεί μόνο στο έδαφος της απελευθέρωσής τους από τα δεσμά της ταξικής εκμετάλλευσης. Μόνο όταν γίνουν κυρίαρχοι των μέσων παραγωγής και του κοινωνικού πλούτου, μόνο όταν κατακτήσουν την πολιτική εξουσία, θα έχουν δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για τη συνειδητή καθοδήγηση των ατομικών και κοινωνικών υποθέσεών τους. Για την εργατική τάξη, η ελευθερία δεν βρίσκεται στην υποτιθέμενη ατομική ανεξαρτησία από την κοινωνία, αλλά στη συνειδητή ένταξη του ατόμου στον αγώνα για τον επαναστατικό μετασχηματισμό της, στην πάλη για τη σοσιαλιστική - κομμουνιστική κοινωνία.

Η πρώτη απόπειρα οικοδόμησης των κομμουνιστικών σχέσεων παραγωγής φωτίζει σήμερα την επαναστατική δράση και προσφέρει πολύτιμα διδάγματα για τη σύγχρονη πάλη στις σημερινές συνθήκες. Η Οκτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση φωτίζει το δρόμο των σοσιαλιστικών επαναστάσεων του μέλλοντος!