Διάφοροι εθνικιστές, φασίστες, δεξιοί, Παπανδρεϊκοί κλπ. “αντιπαραθέτουν” συχνά τη δράση του Ελληνικού στρατού, του ναυτικού και της αεροπορίας στη Μέση Ανατολή και ιδιαίτερα σ’ αυτή τη μάχη, με τη δόξα της Εθνικής Αντίστασης ΕΑΜ – ΕΛΑΣ στα βουνά της Ελλάδας. Όμως ούτε εκεί “τους παίρνει”.
Αν κάποιοι μπορούν να είναι περήφανοι και για αυτή τη μάχη και γι’ αυτή τη νίκη, είναι οι χιλιάδες δημοκράτες, κομμουνιστές, αντιφασίστες στρατιώτες και αξιωματικοί, που πήραν μέρος στη μάχη “με το έτσι θέλω”, κόντρα στις επανειλημμένες προδοσίες των μεταξικών αξιωματικών τους και στην ηττοπάθεια της Ελληνικής κυβέρνησης του Καΐρου.
Η αναχώρηση του στόλου
Από την πρώτη στιγμή, φάνηκαν οι προθέσεις όλων των… ” πλευρών” για «αντίσταση». Από την αποχώρηση ακόμα του στόλου στις 21 Απρίλη του 1941 για την Αλεξάνδρεια, όταν Γερμανόφιλοι φασίστες αξιωματικοί (του Μεταξά ντε) ήθελαν να παραδώσουν το στόλο στους Γερμανούς ή να τον βυθίσουν. Οι ναύτες με τους κατώτερους αξιωματικούς αντέδρασαν, έχωσαν του προδότες φασίστες στο μπαλαούρο και οδήγησαν τα πολεμικά πλοία στην Αίγυπτο. Κι αυτό, παρά τις αντιδράσεις και τις απειλές των «αστεράτων» της στεριάς (των Μεταξικών ντε) που δεν τροφοδότησαν τα πλοία με τρόφιμα, που αρνούνταν να ανοίξουν το φράγμα ναρκών της Ψυττάλειας για να περάσει ο στόλος κι έστρεψαν τα επάκτια πυροβόλα εναντίον των πλοίων.
Στην Αίγυπτο
Στη Μέση Ανατολή, εκτός από ένα τάγμα 600 εθελοντών και επιστρατευμένων Αιγυπτιωτών, από τον Ιούνη του 1941, άρχισαν να συγκροτούνται και άλλες στρατιωτικές μονάδες, κυρίως από πρόσφυγες από τα νησιά και την ηπειρωτική Ελλάδα, ένα στρατιωτικό τμήμα από την περιοχή του Έβρου, που πέρασε μέσω Τουρκίας και μερικούς μαχητές της μάχης της Κρήτης που διασώθηκαν.
Όλοι αυτοί κατέφυγαν εκεί, ξεπερνώντας πολλές δυσκολίες από την απόσταση, από την κατάσταση λόγω της κατοχής κι από το φασιστικό καθεστώς της Ελλάδας που αποπροσανατόλιζε, αποθάρρυνε, έσπερνε την απογοήτευση κι έβαζε δεκάδες εμπόδια σε όποιους ήθελαν να συνεχίσουν τον αγώνα στη Μ. Ανατολή.
Οι Μεταξικοί αξιωματικοί, ήταν υπεράριθμοι στην Αίγυπτο, γιατί είχε γίνει διαλογή και στοχευμένη διευκόλυνση της αποστολή τους. Οργάνωναν και μεθόδευαν τη φασιστικοποίηση του στρατού. Είχαν την μυστική συνωμοτική τους οργάνωση. Σχεδίαζαν ακόμα και πραξικόπημα για τις 31 Δεκέμβρη του 1941 το οποίο απέτυχε. Οργάνωσαν δεύτερη πραξικοπηματική απόπειρα, απαιτώντας από την κυβέρνηση την απομάκρυνση όλων των δημοκρατών αξιωματικών. Σχεδίαζαν την έλευση του στρατηγού Πάγκαλου στην Αίγυπτο για να αναλάβει την διοίκηση του στρατού και να τον “καθαρίσει” από κάθε δημοκρατικό στοιχείο.
Όμως υπήρχε και δυνατό αντιφασιστικό κίνημα σ’ όλο τον Ελληνικό πληθυσμό και στο στράτευμα της Μέσης Ανατολής. Σ’ αυτές τις ένοπλες δυνάμεις δημιουργήθηκε από τον Οκτώβρη του 1941, με πρωτοβουλία λίγων κομμουνιστών η στρατιωτική Αντιφασιστική Οργάνωση (ΑΣΟ), η Αντιφασιστική Οργάνωση Ναυτικού (ΑΟΝ) και Αντιφασιστική Οργάνωση Αεροπορίας (ΑΟΑ). Δίπλα τους και η περίφημη ΟΕΝΟ, η Ομοσπονδία Ελληνικών Ναυτεργατικών Οργανώσεων, ο Εθνικός Απελευθερωτικός Σύνδεσμος (ΕΑΣ) κι αργότερα ιδρύθηκε το Κεντρικό Γραφείο των Αντιφασιστικών Οργανώσεων Μέσης Ανατολής με τη συμμετοχή της ΑΣΟ, της ΟΕΝΟ και του ΕΑΣ.
Οι μονάδες του στρατού, στη συντριπτική πλειοψηφία αποτελούνταν από αντιφασίστες κομμουνιστές και δημοκράτες, με υποδειγματική πειθαρχία, φρόνημα κι ενθουσιασμό για την αντιφασιστική νίκη. Μετά την εκπαίδευσή τους, άρχισαν να παρουσιάζονται συνέχεια στους ανωτέρους τους και στους Άγγλους και να απαιτούν να πάνε στο μέτωπο. Αλλά και να καταγγέλλουν αξιωματικούς που προπαγάνδιζαν υπέρ του Χίτλερ και της νίκης του 3ου Ράιχ και έσπερναν ηττοπάθεια. Οι φαντάροι ζητούσαν τοποθέτηση δημοκρατών αξιωματικών στη διοίκηση των μονάδων τους, που ήταν ικανοί να τους οδηγήσουν στη μάχη.
Με πολλούς τρόπους αντιδρούσαν οι φασίστες αξιωματικοί, με πιο σημαντικό την προπαγάνδιση της αποχής από το συμμαχικό αντιχιτλερικό αγώνα. Τέτοιο χαρακτηριστικό παράδειγμα μιας ολόκληρης σειράς σαμποταριστικών, πραξικοπηματικών και τελικά προδοτικών ενεργειών, ήταν η παραίτηση των αξιωματικών του συντάγματος πυροβολικού της 1ης ταξιαρχίας (η πρώτη από μια σειρά τέτοιων παραιτήσεων), που η συμμαχική διοίκηση το προόριζε για να πάρει άμεσα μέρος στη μάχη της βόρειας Αφρικής και η καθυστέρηση αυτής της συμμετοχής.
Κι όλα αυτά κάτω από τη διοίκηση των «Ελληνικών κυβερνήσεων», που μαζί με Μεταξικούς υπουργούς και στρατιωτικούς, διαγκωνίζονταν ποιος θα υπηρετήσει καλύτερα τα μεταπολεμικά κυρίως σχέδια των Άγγλων. Κυβερνήσεων που το μόνο που έκαναν για το στρατό τότε (ούτε τον επισιτισμό δε φρόντιζαν) ήταν να μοιράζουν οδηγίες για το πως πρέπει να αντιδράσουν οι στρατιώτες σε περίπτωση … αιχμαλωσίας. Για την ηττοπάθεια της ελληνικής κυβέρνησης και πολλών ανώτερων αξιωματικών τους, είχαν γράψει μέχρι και οι London Τimes. Η λέξη «νίκη» γράφονταν μόνο στα αντιφασιστικά φυλλάδια που μοίραζαν και διάβαζαν οι αντιφασίστες φαντάροι.
Αντίθετα μ’ αυτούς, οι φαντάροι πίεζαν για τη συμμετοχή τους στις μάχες. Ένα χαρακτηριστικό περιστατικό είναι ότι κάποια φορά, λίγο πριν τη μάχη του Ελ Αλαμέιν, όταν περνούσε δίπλα από τους Έλληνες μια μονάδα Νεοζηλανδών πηγαίνοντας για τη μάχη, οι Έλληνες στρατιώτες μπήκαν με τον οπλισμό τους στις γραμμές τους, παρελαύναν απρόσκλητοι μαζί τους, πήδηξαν μέσα στα φορτηγά τους για να παν μαζί τους στο μέτωπο.
Μετά από αυτή την αποφασιστικότητα και το πάθος με το οποίο οι δημοκράτες φαντάροι και αξιωματικοί πίεζαν, οι Άγγλοι πήραν την απόφαση να πάει η Ελληνική ταξιαρχία στη μάχη του Ελ Αλαμέιν. Λέγεται ότι αυτό έγινε κυρίως με τη μεσολάβηση του διοικητή της Νεοζηλανδικής μονάδας που είπαμε πριν.
Οι παραιτήσεις την ώρα της μάχης
Το αποκορύφωμα των πραξικοπηματικών προδοτικών ενεργειών των φασιστών αξιωματικών, ήταν τις παραμονές και κατά τη διάρκεια αυτής της μεγάλης μάχης, όπου οι τεταρταυγουστιανοί φασίστες αξιωματικοί έδειξαν πάλι πως είναι πάντα … άριστοι μαθητές του Εφιάλτη και του Πήλιο Γούση:
Πάντα συκοφαντούσαν τους στρατιώτες, στους ανωτέρους τους και στους Άγγλους, ότι “είναι αναρχικοί, θα διαλυθούν την ώρα της μάχης ή θα δημιουργήσουν αναστατώσεις”.
Κρατούσαν τα τμήματα πίσω, ακόμα και κάποιες φορές αρνούμενοι να εκτελέσουν εντολές του διοικητή της ταξιαρχίας. Στο 1ο τάγμα οι φαντάροι προχώρησαν σε αποχή από το συσσίτιο, μέχρι να τους πάνε στην πρώτη γραμμή.
Έσπερναν συκοφαντίες και διαδόσεις για τον ίδιο το διοικητή της ταξιαρχίας. Στο 2ο τάγμα εκδηλώθηκε ευρύτερο στασιαστικό κίνημα εναντίον του ταξίαρχου Κατσώτα και τον διοικητή του συντάγματος πυροβολικού Δασκαρόλη, γιατί δεν ήταν φασίστες κι οδηγούσαν το στρατό στη μάχη.
Ο διοικητής του 2ου τάγματος, Τρύφων Τριανταφύλλου, την ώρα που η μονάδα του βρέθηκε στην πρώτη γραμμή, απέναντι στους Ιταλούς και Γερμανούς, αποχώρησε λόγω… ασθενείας κι αντικαταστάθηκε.
Η ίδια… ασθένεια έπληξε και το διοικητή του 1ου τάγματος, Ιωάννη Σωτηρίου που κι αυτός παραιτήθηκε για λόγους ασθενείας.
Φυσικά έμειναν ατιμώρητοι. Όπως κι ένας άλλος Έλληνας φασίστας αξιωματικός που συνελήφθη προσπαθώντας να περάσει στις εχθρικές θέσεις με όλα τα επιτελικά σχέδια της συμμαχικής επίθεσης.
Η ελληνική συμμετοχή στη μάχη
Η Ελληνική ταξιαρχία αριθμούσε σχεδόν 5.500 άνδρες (5.155 οπλίτες και 316 αξιωματικούς), σε τρία τάγματα Πεζικού, ένα σύνταγμα μηχανοκίνητου Πυροβολικού, που από την πρώτη στιγμή της μάχης βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή.
Τις ημέρες που προηγήθηκαν της κυρίως μάχης οι ελληνικές μονάδες πραγματοποίησαν αναγνωριστικές αποστολές και νυχτερινές επιδρομές στα μετόπισθεν της αμυντικής γραμμής των γερμανοϊταλικών δυνάμεων, προξενώντας σημαντικές απώλειες στον εχθρό. Συμμετείχαν σε επιθέσεις, παραπλάνησης του αντιπάλου. Όπως γράφουν σ’ ένα έγγραφό τους οι Βρεττανοί στρατηγοί Αλεξάντερ, Μοντγκόμερι, Χόρακς και Νίκολς «Πριν αρχίσει η επίθεσή μας, η Ελληνική ταξιαρχία έγινε απόλυτα κυρίαρχη της ουδέτερης ζώνης. Εκτέλεσε διάφορες αποστολές, έπιασε πολλούς αιχμαλώτους και προξένησε μεγάλες απώλειες στον εχθρό που κατείχε ισχυρές θέσεις».
Τις ημέρες της μάχης οι ελληνικές μονάδες, επιτέθηκαν και εξάρθρωσαν τις ιταλικές δυνάμεις της μεραρχίας «Μπρέστια», ενώ επέδραμαν στο ύψωμα 104 εναντίον Γερμανικών επίλεκτων μονάδων. Μετά την έναρξη της υποχώρησης των Γερμανών, η1η Ταξιαρχία συμμετείχε στην καταδίωξή τους, κατέλαβε τα υψώματα Κατάρ Μποξ και 106 και προέλαυσε μέχρι την όαση Σίβα, 100 χιλιόμετρα πίσω από την πρώτη γραμμή του Αφρικανικού Μετώπου.
Ειδικά στις 4 Νοεμβρίου, στην τελική επίθεση, πάλι ήταν αποφασιστική η συμβολή της ταξιαρχίας ενάντια στο «Κατάρα μποξ – φρούριο Α».
Πολεμώντας και απωθώντας τον εχθρό έκαναν σε 5 μέρες 176 χιλιόμετρα.
Οι στρατηγοί των Άγγλων πάλι λένε: «Η Ελληνική ταξιαρχία έπαιξε έναν ωραίο ρόλο για τη νίκη»… «Τα εκλεκτά σας στρατεύματα πάντοτε και αμέσως ανταποκρίθηκαν σε κάθε τι που τους ζητήθηκε. Η ανδρεία τους στη μάχη προκάλεσε το θαυμασμό των δυνάμεων της Βρετανικής αυτοκρατορίας».
Στη μάχη πήρε μέρος και η Ελληνική Αεροπορία και το πυροβολικό με τις εύστοχες και αποτελεσματικές βολές του. Αλλά και ο λόχος μηχανικού με την εξουδετέρωση ναρκοπεδίων κλπ. Σ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου, σημαντική δράση είχε το Ελληνικό ναυτικό ιδιαίτερα στον έλεγχο των θαλάσσιων δρόμων στη μεσόγειο.
Οι απώλειες των ελληνικών δυνάμεων στη μάχη του Ελ Αλαμέιν, ανήλθαν σε 6 αξιωματικούς και 83 οπλίτες νεκρούς και 26 αξιωματικούς και 202 οπλίτες τραυματίες. Το 80 – 90% από αυτούς τους στρατιώτες ήταν οργανωμένοι στην ΑΣΟ. Από τους 6 νεκρούς αξιωματικούς, οι 3 ήταν στελέχη της ΑΣΟ.
Η ανταρσία που εκδηλώθηκε από αξιωματικούς την ώρα της μάχης, επισκίασε τον ηρωισμό της μονάδας κι αποτέλεσε έναν από τους λόγους για τους οποίους η Αγγλική Διοίκηση σταμάτησε τη συμμετοχή της Ελληνικής ταξιαρχίας στην παραπέρα εξέλιξη των συμμαχικών επιχειρήσεων.
Μετά ήρθαν τα “σύρματα”, οι διώξεις, τα στρατοδικεία… Αλλά για όλα αυτά καλύτερα διαβάστε τα βιβλία
«Η ΤΑΞΙΑΡΧΙΑ ΤΟΥ ΕΛ ΑΛΑΜΕΙΝ – Εθνική Αντίσταση Μεσανατολής», του Χιώτη Αργύρη Δ. Ζερβούδη, «οπλίτη άνευ ειδικότητας» που πήρε μέρος στη μάχη του Ελ Αλαμέιν και το βιβλίο
«Η πρώτη πράξη της ελληνικής τραγωδίας», του Γιώργη Αθανασιάδη, εκδόσεις ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ, που δηλώνει ότι “έκανε πάντα το καθήκον του σαν κομμουνιστής χωρίς βιβλιάριο”.
Σ’ αυτά τα βιβλία θα βρείτε μια πλήρη ιστορική αναφορά στα γεγονότα της Μέσης Ανατολής, ημερολόγια μάχης, σχεδιαγράμματα των επιθέσεων κλπ μέχρι το τέλος του πολέμου.
Υ.Γ. Οι φωτογραφίες είναι από το αρχείο του ΓΕΣ.
Μάνος Δούκας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Tα σχόλια στο μπλοκ πρέπει να συνοδεύονται από ένα ψευδώνυμο, ενσωματωμένο στην αρχή ή το τέλος του κειμένου