Η σφαγή της Ξηρόβρυσης Κιλκίς

Στις 20/11/1946, παρακρατικές συμμορίες των Μπαντουβάκη και Λαζίκ διεξάγουν επιδρομή στη Ξηρόβρυση του Κιλκίς όπου δολοφονούν 47 άνδρες, γυναίκες και παιδιά, σφάζουν τα ζώα και βάζουν φωτιά στα σπίτια.

Η σφαγή της Ξηρόβρυσης Κιλκίς

Στις 18 Νοεμβρίου του 1946, αντάρτες του Κιλκίς διενεργούν μικρή επιχείρηση κατά της φρουράς του σιδηροδρομικού σταθμού των Μουριών κοντά στη λίμνη Δοϊράνη, στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα. Η μάχη κράτησε λίγο αφού οι αντάρτες διαπίστωσαν ότι ο σταθμός ήταν απρόσβλητος από εξωτερικά πυρά.

Η μάχη στοίχισε τη ζωή σε δύο σιδηροδρομικούς και έναν πολίτη.

Μετά την επίθεση των ανταρτών στις Μουριές, το χωριό είχε ειδοποιηθεί από τους αντάρτες για την πιθανότητα αντιποίνων, έτσι 300 από τους κατοίκους του είχαν καταφύγει στο Κιλκίς φοβούμενοι πράξεις αντεκδίκησης.

Στην περιοχή του Κιλκίς έδρασε η φιλοναζιστική ομάδα ΠΑΟ καθώς και διάφορες μικρές τσέτες όπως αυτή του Κισά Μπατζάκ και του  Αντών Τσαούς. Οι ομάδες αυτές διαλύθηκαν και κυνηγήθηκαν από τον ΕΛΑΣ, όμως το αγγλόδουλο κράτος των δοσίλογων γρήγορα τις επανέφερε με αμνηστία, για να τις ρίξει στον αντικομουνιστικό αγώνα. Έτσι φθάσαμε στην σφαγή της Ξηρόβρυσης στις 20 Νοεμβρίου του 1946.

Τα αίτια όμως της επίθεσης των παρακρατικών συμμοριών ήταν πολύ βαθύτερα, τα προσφυγικά (ποντιακά) χωριά του Κιλκίς (Μεταλλικό, Κλειστό, Κυδωνιά, Αμπελόφυτο, Κοκκινιά, Ξηρόβρυση, Μεταμόρφωση και άλλα που ίσως μας διαφεύγουν), πρόσφεραν πολλά στον αγώνα από την δεκαετία του ‘30. Ήταν αιμοδότες του ΕΛΑΣ και πλήρωσαν με το αίμα τους αυτήν την επιλογή. Γερμανοί, Βούλγαροι και οι ντόπιοι συνεργάτες τους, οι μετέπειτα συνεργάτες των Εγγλέζων, επιδόθηκαν σε φρικιαστικές σφαγές των κατοίκων τους. Έπρεπε να “καθαρίσουν” την περιοχή από τα “μιάσματα” που θεωρούσαν μεγάλο κίνδυνο για την επικράτηση της “εξουσίας” τους, έτσι σφαγίασαν και κατέκαψαν ολόκληρα χωριά.

                                                                                                   ***********************************

Τα χρόνια της μεταξικής δικτατορίας στην Ξηρόβρυση δρούσε παράνομα το ΚΚΕ,που το καθοδηγούσε ο Γιάννης Μπαγανάς μαζί με τον Μίλτο Στεφανίδη. Σύμφωνα με τον Ηλία Μεταλλίδη- γεννήθηκε 1925 στην Ξηρόβρυση-«με την πολιτική τους μπόρεσαν να πείσουν όλους τους χωριανούς να ακολουθήσουν το κομμουνιστικό κίνημα που ήταν και η σωστή κατεύθυνση».
Μάλιστα στην περίοδο εκείνη θα οξυνθεί  η τρομοκρατία στο χωριό για να εξοντωθούν οι παράνομοι κομμουνιστές και η οργάνωσή τους. Στην κατοχή , όλο το χωριό θα αποφασίσει- σε συγκέντρωση του μέγιστου πληθυσμού- την ένταξή του στο ΕΑΜ. Γι αυτό και οι Παοτζήδες θα επισκεφτούν το χωριό την άνοιξη του 1943 και σύμφωνα με το Μεταλλίδη
«διέταξαν να μαζευτούμε όλοι στο σχολείο, μπήκαν και άρχισαν τον ξυλοδαρμό μέχρι θανάτου».
Θα τραυματιστούν πολλοί και έναν –τον Βλαδίμηρο Μαχαιρίδη-«τον κτύπησαν τόσο πολύ που έμεινε στον τόπο».
 

Μάλιστα η ΠΑΟ θα εγκαταστήσει μετά την επιδρομή της στην Ξηρόβρυση, διμοιρία οπλιτών από τα γύρω χωριά , ώστε να αποκόψει τη βοήθεια των ανταρτών του ΕΛΑΣ από την εαμική Ξηρόβρυση. Μάλιστα η διμοιρία θα αυτοχαρακτηρισθεί ως «Φρουραρχείο» και θα πάρουν τον έλεγχο στα χέρια τους. Το αντάρτικο στα Κρούσια είχε φουντώσει και ο Μεταλλίδης θυμάται πως «κάθε φορά που οι Γερμανοί έρχονταν στο χωριό μας, οι ΠΑΟτζήδες οι Παπαδοπουλαίοι τους συνόδευαν, πρόδιδαν ποιος έχει ζώα για να τα επιτάξουν για αγγαρείες και ποιοι από το χωριό έχουν καλές αγελάδες ή μοσχαράκια να τα φορτώσουν στα χαμάλικα φορτηγά για κρέας».

Παρόλη την τρομοκρατία οι κάτοικοι του χωριού «δεν σταμάτησαν να βοηθούν την αντίσταση»
Κάποια στιγμή θα στηθεί μπλόκο και θα εκτελεστεί ο «φρούραρχος» της Ξηρόβρυσης από μυστική ένοπλη ομάδα στην οποία συμμετείχε και κάτοικος της Ξηρόβρυσης. Έτσι νέο κύμα βίας θα διαχυθεί στην Ξηρόβρυση και αρκετοί κάτοικοι «θα βγουν στο βουνό» για να μην «πέσουν ξανά στα χέρια των ταγματασφαλιτών»

Ο ΕΛΑΣ θα γιγαντωθεί στον ορεινό όγκο του Κιλκίς και το 13ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ θα «ξεκαθαρίσει όλη την περιοχή των Κρουσσίων από το χωριό Ποντοκερασιά μέχρι το Τέρπυλλο και από το χωριό Βάθη μέχρι το Γερακαριό».

Στις 14 Απριλίου 1944 το13ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ θα οργανώσει την τελική του επίθεση στο χωριό Ευκαρπία, και θα καταλάβει «το αμυνόμενο αυτό προπύργιο των ΠΑΟτζήδων», οι οποίοι κακήν-κακώς θα φύγουν για να ταμπουρωθούν στην πόλη του Κιλκίς. Έτσι θα βρεθεί ελεύθερη κι η Ξηρόβρυση συνεχίζοντας τον αγώνα της ενίσχυσης του ΕΛΑΣ,αναδιοργανώνοντας τον εφεδρικό ΕΛΑΣ του χωριού, την ΕΠΟΝ και τα Αετόπουλα. Μάλιστα , σύμφωνα με το Μεταλλίδη
« όλοι σχεδόν οι νεολαίοι του χωριού τάχτηκαν ανεπιφύλακτα στον εφεδρικό στρατό»

Οι ομάδες της ΠΑΟ, θα βγαίνουν πλέον από την «άμυνά» τους, για να κάνουν επιθέσεις κατά των τμημάτων του ΕΛΑΣ  μόνο «σε συνεργασία με τους Βούλγαρους και τους Γερμανούς», ήδη όμως ο ΕΛΑΣ ήταν κυρίαρχος στην ύπαιθρο χώρα του Κιλκίς. Αρχές Νοεμβρίου 1944, καθώς εξελίσσονταν η μάχη του Κιλκίς , η μάχη των δυνάμεων του ΕΛΑΣ κατά των συνεργατών των Γερμανών, η ομάδα του Κώστα Παπαδόπουλου(ΕΕΣ) επιστράτευε άλογα από την περιοχή της Δοϊράνης «για να προλάβει να εξοντώσει τους κομμουνιστές που χτυπάνε το στρατό της ΠΑΟ». Η στρατιωτική διοίκηση του ΕΛΑΣ θα στείλει μια διμοιρία από το Τάγμα Γαρέφη(ταγματάρχης του ΕΛΑΣ από το χωριό Τέρπυλλο Κιλκίς).
Η τελική μάχη θα δοθεί στην Ξηρόβρυση, την οποία θα καταλάβει κατ’ αρχάς-πριν κινηθεί παραπέρα- ο Παπαδόπουλος. Η επίθεση του ΕΛΑΣ θα είναι σφοδρή, και στο πεδίο της μάχες θα πέσουν πολλοί από τους άντρες του Παπαδόπουλου, ενώ ο ίδιος θα διαφύγει στα βουνά προς Μπέλλες και Πετράδες. Στις επιχειρήσεις πήραν μέρος επονίτες και αετόπουλα του χωριού. Η αστυνομία τότε, με τη βοήθεια παρακρατικών θα καταστρέψει τα γραφεία της ΕΠΟΝ του χωριού, που φιλοξενούνταν στο παλιό σχολείο. Η λέσχη της ΕΠΟΝ θα ξαναδεχτεί σύντομα την επίθεση αστυνομίας και παρακρατικών, οι οποίοι περιδιαβαίνουν στα χωριά αναζητώντας όπλα, και δε θα λειτουργήσει ξανά.
Το κυνήγι των αριστερών θα αρχίσει και στην περιοχή πολλά άτομα θα κινηθούν προς Μπούλκες. Ανάμεσά τους και αρκετοί από τη Ξηρόβρυση. Η νομαρχιακή επιτροπή του ΚΚΕ και του ΕΑΜ θα καλέσει όλα τα παράνομα στελέχη σε μια παράνομη σύσκεψη που θα γίνει στο Μεταλλικό Κιλκίς. Θα πάρουν μέρος όλες οι τομεακές και περιφερειακές επιτροπές του ΚΚΕ, η Νομαρχιακή και η λαϊκή Αυτοάμυνα του Νομού Κιλκίς. Εκεί θα παρθεί παμψηφεί η απόφαση να«ξεσκουριαστούν» τα όπλα και «όλα τα στελέχη να οπλοφορούν». Η νεολαία της Ξηρόβρυσης θα χρειαστεί να κινηθεί προς Πετράδες, όπου είχαν αποκρυβεί όπλα. Θα τα μεταφέρει και θα τα αποκρύψει σε κρύπτες στο χωριό.

(ΜΕΤΑΛΛΙΔΗΣ ΗΛΙΑΣ, ΜΕ ΤΟΝ ΕΛΑΣ ΚΑΙ ΤΟ ΔΣΕ ΣΤΗΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ(ΘΥΜΟΜΑΣΤΕ, ΔΙΔΑΣΚΟΜΑΣΤΕ, ΠΡΟΧΩΡΑΜΕ!)

                                                                                         ***********************************************

Η Κοκκινιά είναι το χωριό του ηγέτη της αριστερής πτέρυγας του Αγροτικού Κόμματος Ελλάδας και στελέχους του ΕΑΜ, Κώστα Γαβριηλίδη. Οι κάτοικοι του χωριού αυτού καθώς «η καταγωγή τους ήταν από τον Καύκασο της Ρωσίας» δάκρυζαν «καθώς μάθαιναν τις νίκες του Κόκκινου Στρατού».
Στην Kατοχή η Κοκκινιά συμμετείχε μαζικά στο ΕΑΜ/ΕΛΑΣ , γι αυτό και το χωριό αυτό των Καυκασίων αποτέλεσε στόχο των Παοτζήδων . Ιδιαίτερα δε κυνηγήθηκε η οικογένεια του Γαβριηλίδη. Τον Απρίλιο του 1944 οι Παοτζήδες του Λαζίκ θα κλειδώσουν τη γυναίκα του Γαβριηλίδη και τον μικρό γιό τουςστο σπίτι τους και θα βάλουν φωτιά. Σύσσωμο το χωριό θα επέμβει στον Λαζίκ.
 

Η κόρη του Κώστα Γαβριηλίδη , η Νίτσα,σημειώνει: «Τη μάνα μας τη σεβόντουσαν ακόμα και οι αντιδραστικοί του χωριού μας. Επενέβη ο Παπάς. Φώναξαν μια κουμπάρα μας, που ήξερε τούρκικα, τη νονά Αρτεμισία, και με τη μεσολάβηση τη δική της στους Τουρκόφωνους του Λαζίκ,κατάφεραν να τη σώσουν. Το σπίτι μας όμως με όλα μας τα πράματα, τα ζώα και τα μελίσσια, λεηλατήθηκε, κάηκε».  Τελικά θα κατακρεουργηθεί ο πρώτος ξάδελφος του Κώστα, ο Λουκάς Γαβριηλίδης.
Οι υπόλοιποι θα πάρουν τα βουνά. Όμως στις19 Νοεμβρίου 1946 οι παλιοί Παοτζήδες της περιοχής, στο νέο τους ρόλο, θα ξαναεπανέλθουν στο Καυκάσιο αυτό χωριό, στο χωριό του Κώστα Γαβριηλίδη, στην Κοκκινιά του Κιλκίς, θα σκοτώσουν μέσα σε μια νύχτα δεκατρείς κατοίκους και θα κάψουν τα σπίτια του μικρού αυτού χωριού.Το βράδυ εκείνο ετοιμαζόταν γάμος στο σπίτι του Σωκράτη Γαβριηλίδη. Θα εξελίχθη σε «ματωμένο γάμο».

Μία μέρα μετά τα γεγονότα στην Κοκκινιά, οι ομάδες παρακρατικών θα βάλουν στόχο δύο άλλα προσφυγικά χωριά τη «μάνα της κομούνας» το Μεταλλικό και την Ξηρόβρυση.
Πρώτη τους στάση η Ξηρόβρυση. Η Ξηρόβρυση απέχει 5 χιλιόμετρα από το Κιλκίς. Το χωριό αυτό επιλέχθηκε να πληρώσει με το αίμα των κατοίκων του την επιλογή πολλών από αυτούς να συμμετέχουν ενεργά στην Εθνική Αντίσταση μέσα από τις γραμμές του ΕΑΜ, του ΕΛΑΣ και της ΕΠΟΝ.
   

Λαζίκ ή Λάζαρος Αβραμίδης από το χωριό Σπουργίτης,

 εθνικιστής οπλαρχηγός σφαγέας της Ξηρόβρυσης

Στις 20 Νοεμβρίου του 1946, παραστρατιωτικοί του Λαζίκ και του Μπαντουβάκη εισέβαλαν στην Ξηρόβρυση μπλοκάροντας και τις δύο βασικές εξόδους του χωριού. Η Χωροφυλακή του Κιλκίς ενώ επιβεβαιωμένα είχε πληροφορηθεί την επικείμενη επίθεση δεν έπραξε τίποτα, αν και το χωριό απέχει μόνο λίγα χιλιόμετρα από την πόλη.

Η επίθεση κράτησε από 4 έως 8 ώρες και ο απολογισμός της ήταν ο θάνατος 47 αμάχων, μεταξύ αυτών και πολλοί συγγενείς του Σαββίδη, ο τραυματισμός ακόμα 15 αμάχων, η καταστροφή 50 σπιτιών και η σφαγή  πολλών αιγοπροβάτων. Ο Ριζοσπάστης της εποχής αναφέρει το κάψιμο 110 εκ των 120 σπιτιών και τη σφαγή 1000 προβάτων.

Τα περισσότερα θύματα της επίθεσης των παρακρατικών ήταν γυναίκες και μικρά παιδιά, οι άντρες του χωριού είχαν φύγει φοβούμενοι επίθεση των ΠΑΟτζίδων μετά την σφαγή στην Κοκκινιά, ελπίζοντας ότι δεν θα βγάλουν την κτηνωδία τους στον άμαχο πληθυσμό του χωριού. Πολλές από τις γυναίκες σύμφωνα με καταγγελίες βιάστηκαν πριν δολοφονηθούν άγρια. Μετά τη σφαγή απέμειναν μόνο ηλικιωμένοι στο χωριό, ενώ ακόμα και σήμερα, ο πληθυσμός του δεν έχει ανακάμψει.