Μπέρτολτ Μπρεχτ

Γεννιέται, 10/2/1898, ο Γερμανός κομμουνιστής ποιητής και δραματουργός Μπέρτολτ Μπρεχτ.

Αυτοί που αρπάνε το φαΐ απ’ το τραπέζι
Κηρύχνουν τη λιτότητα

Μπέρτολτ Μπρέχτ 

Γερμανικό εγχειρίδιο πολέμου

 

Τα έργα του, εμπνευσμένα από τους αγώνες της εργατικής τάξης, μπαίνουν στο στόχαστρο των Ναζί (όπως και ο ίδιος) μετά την άνοδό τους στην εξουσία.

Έτσι ο Μπρεχτ εγκαταλείπει την Γερμανία για σχεδόν 15 χρόνια. Επιστρέφει στη Λαοκρατική πια Δημοκρατία της Γερμανίας (ΓΛΔ) το 1949.

Το 1950 εκλέγεται μέλος της Ακαδημίας Τεχνών. Τιμήθηκε επίσης με το Εθνικό Βραβείο της ΓΛΔ το 1951 και το Βραβείο Λένιν για την Ειρήνη το 1954.

Η συλλογή ποιημάτων Hauspostille («Εγκόλπιο Ευσέβειας») θα είναι η πρώτη του για να ακολουθήσουν κι άλλες πολλές ποιητικές συλλογές και θεατρικά έργα και ο ίδιος να ονομαστεί ως ένας από τους μεγαλύτερους θεατρικούς συγγραφείς και δραματουργούς που έχουν υπάρξει. «Ο πόλεμος με ξεσήκωσε», γράφει ο ίδιος. Το 1918 μία πολιτική αναταραχή στη Βαυαρία θα εμπνεύσει τον Μπέρτολτ Μπρεχτ... το αποτέλεσμα είναι το «Βάαλ», το πρώτο του θεατρικό έργο.

Την ίδια περίοδο η κομμουνιστική θεωρία τού ασκεί μία ακατάσχετη έλξη. «Ήμουν είκοσι ετών όταν είδα τη λάμψη της μεγάλης πυρκαγιάς της Ρώσικης Επανάστασης», σημειώνει με ενθουσιασμό. Η συστηματική επαφή του πάντως με τον Κομμουνισμό ξεκινά το 1919.
 

Το 1922 παντρεύεται την τραγουδίστρια της όπερας Μαριάν Ζόφ και ένα χρόνο μετά θα αποκτήσει την πρώτη κόρη, Ανν Χιόμπ. Ένα χρόνο αργότερα θα αρχίσει να φοιτά στην Μαρξιστική Εργατική Σχολή, όπου μελέτησε διαλεκτικό υλισμό και παράλληλα έπιασε την πρώτη του δουλειά ως βοηθός σκηνοθέτη στο Θέατρο του Βερολίνου. Η άνοδος του ναζισμού στη Γερμανία, το 1933, θα τον αναγκάσει να αυτοεξοριστεί. Τα έργα του και τα γραπτά του απαγορεύονται στη Γερμανία. Οι παραστάσεις διακόπτονται από την αστυνομία. Μέσω Πράγας και Βιέννης θα βρεθεί στη Δανία, τη Φιλανδία και από κει μέσω Ρωσίας, στις ΗΠΑ.
«Η πνευματική απομόνωση εδώ είναι τρομακτική» γράφει ο ίδιος για το διάστημα που έζησε στην Αμερική.

Μετά το τέλος του πολέμου θα επιστρέψει για να εγκατασταθεί στη Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας μαζί με τη δεύτερη γυναίκα του Χελένε Βάιγκελ.

Πέθανε 14 Αυγούστου 1956 στο Α. Βερολίνο.

ΣΠΙΤΙ ΤΟΥ ΟΠΟΙΟΣ ΜΕΝΕΙ, ΟΤΑΝ ΑΡΧΙΖΕΙ Ο ΑΓΩΝΑΣ

Σπίτι του όποιος μένει, όταν αρχίζει ο αγώνας

κι αφήνει άλλους για την υπόθεσή του να παλέψουν,

πρέπει να ξέρει (για να ’ναι προετοιμασμένος) ότι

όποιος δεν επήρε μέρος στον αγώνα

την ήττα αναγκαστικά θα μοιραστεί στο τέλος.

Και κάτι άλλο: ουδέποτε εν τέλει

αποφεύγει τον αγώνα

όποιος θέλει τον αγώνα ν’ αποφύγει –

καθώς

για του εχθρού του την υπόθεση θα ’χει παλέψει

όποιος για τη δική του δεν επάλεψε υπόθεση.

ΤΟ ΚΥΚΛΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΩΝ ΑΝΕΡΓΩΝ

Αν δεν κοπούν καθόλου ξύλα,

ο φούρναρης ψωμί δεν βγάζει.

Ο φούρναρης ψωμί αν δεν ψήνει,

ο ξυλοκόπος δεν τη βγάζει.

Μα ο ξυλοκόπος αν πεθάνει,

για ποιον ο φούρνος πια θα ψήνει;

Κι αφού ψωμί δε θα υπάρχει,

το δάσος άκοπο θα μείνει.

Γερμανικό εγχειρίδιο πολέμου

Αυτοί που βρίσκονται ψηλά Θεωρούνε ταπεινό Να μιλάς για το φαΐ Ο λόγος; Έχουνε κι όλας φάει Οι ταπεινοί αφήνουνε τον κόσμο Χωρίς να’χουνε δοκιμάσει κρέας της προκοπής Πώς ν’αναρωτηθούν πού’θε έρχονται Και πού πηγαίνουν Είναι τα όμορφα δειλινά τόσο αποκαμωμένοι Το βουνό και την πλατειά τη θάλασσα Δεν τά’χουν ακόμα δει Όταν σημαίνει η ώρα τους Αν δεν νοιαστούν οι ταπεινοί Γι’αυτό που είναι ταπεινό Ποτέ δε θα υψωθούν Το ημερολόγιο Δε δείχνει ακόμα την ημέρα Όλοι οι μήνες, όλες οι ημέρες Είναι ανοιχτές Κάποια απ’ αυτές θα σφραγιστεί Μ’ έναν σταυρό Οι εργάτες φωνάζουν για ψωμί Οι έμποροι φωνάζουν γι’αγορές Οι άνεργοι πεινούσαν Τώρα πεινάνε κι όσοι εργάζονται Αυτοί που αρπάνε το φαΐ απ’ το τραπέζι Κηρύχνουν τη λιτότητα Αυτοί που παίρνουν όλα τα δοσήματα Ζητάνε θυσίες Οι χορτάτοι μιλάνε στους πεινασμένους Για τις μεγάλες εποχές που θα’ρθουν Αυτοί που τη χώρα σέρνουνε στην άβυσσο Λες πως είναι τέχνη να κυβερνάς το λαό Είναι πολύ δύσκολη για τους ανθρώπους του λαού Αυτοί που βρίσκονται ψηλά λένε Πόλεμος και ειρήνη Είναι δυο πράγματα ολότελα διαφορετικά Όμως η ειρήνη τους και ο πόλεμός τους Μοιάζουν όπως ο άνεμος κι η θύελλα Ο πόλεμος γεννιέται απ’ την ειρήνη τους καθώς ο γιος από τη μάνα έχει τα δικά της απαίσια χαρακτηριστικά ο πόλεμός τους σκοτώνει ό, τι άφησε όρθιο η ειρήνη τους Όταν αυτοί που είναι ψηλά Μιλάνε για ειρήνη Ο απλός λαός ξέρει Πως έρχεται ο πόλεμος Όταν αυτοί που είναι ψηλά Καταριούνται τον πόλεμο Διαταγές για επιστράτευση Έχουν υπογραφεί Στον τοίχο με κιμωλία γραμμένο Θέλουνε πόλεμο Αυτός που το’χε γράψει Έπεσε κι όλας Αυτοί που βρίσκονται ψηλά λένε Να ο δρόμος για τη δόξα Αυτοί που είναι χαμηλά Να ο δρόμος για το μνήμα Τούτος ο πόλεμος που έρχεται Δεν είναι ο πρώτος Πριν απ’ αυτόν γίνανε κι άλλοι πόλεμος Όταν ετέλειωσε ο τελευταίος Υπήρχαν νικητές και νικημένοι Στους νικημένους ο φτωχός λαός Πέθαινε απ’ την πείνα Τους νικητές ο φτωχός λαός Πέθαινε το ίδιο Σαν θα’ρθει η ώρα της πορείας Πολλοί δεν ξέρουν Πως επικεφαλής βαδίζει ο εχθρός τους Η φωνή που διαταγές τους δίνει Είναι του εχθρού τους η φωνή Εκείνος που για τον εχθρό μιλάει Είναι ο ίδιος τους ο εχθρός Νύχτα Τ’ανδρόγυνα ξαπλώνουν στο κρεβάτι τους Οι νέες γυναίκες θα γεννήσουν ορφανά Στρατηγέ το τανκς σου Είναι δυνατό μηχάνημα Θερίζει δάση ολόκληρα Κι εκατοντάδες άνδρες αφανίζει Μόνο που έχει ένα ελάττωμα χρειάζεται οδηγό Στρατηγέ το βομβαρδιστικό Είναι πολυδύναμο Πετάει πιο γρήγορα απ’ τον άνεμο Κι απ’ τον ελέφαντα σηκώνει βάρος πιο πολύ Μόνο που έχει ένα ελάττωμα χρειάζεται πιλότο Στρατηγέ ο άνθρωπος είναι χρήσιμος πολύ Ξέρει να πετάει Ξέρει και να σκοτώνει Μόνο που έχει ένα ελάττωμα ξέρει να σκέφτεται