Λένε «ίση αμοιβή», εννοούν περισσότερη «ευελιξία»

Ενα ακόμα ψήφισμα σχετικά με το «μισθολογικό χάσμα» μεταξύ των φύλων υιοθέτησε το Ευρωκοινοβούλιο την περασμένη Πέμπτη, προτρέποντας την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διαμορφώσει μια «φιλόδοξη στρατηγική» για την ισότητα των φύλων, με «δεσμευτικά μέτρα για τον περιορισμό του μισθολογικού χάσματος και τη μισθολογική διαφάνεια».


Η ίδια η Επιτροπή έχει ήδη φροντίσει να συμπεριλάβει το ζήτημα στην ατζέντα της, αφού τόσο η πρόεδρός της όσο και η επίτροπος για την Ισότητα έχουν εξαγγείλει πως θα προχωρήσουν σε σχετικές πρωτοβουλίες μέσα στις 100 πρώτες μέρες της θητείας τους.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάζονται στο ψήφισμα και αφορούν το 2017, το χάσμα μεταξύ των φύλων στην ωριαία αμοιβή τους είναι 16% στην ΕΕ. Τα σχετικά ποσοστά ωστόσο παρουσιάζουν πολύ μεγάλες διακυμάνσεις μεταξύ των κρατών - μελών. Το μεγαλύτερο χάσμα σημειώνεται στην Εσθονία (25,6%), στην Τσεχία (21,1%), στη Γερμανία (21%), στη Μεγάλη Βρετανία (20,8%), στην Αυστρία (19,%) και στη Σλοβακία (19,8%).

Τα χαμηλότερα ποσοστά καταγράφονταν στη Σλοβενία (8%), στην Πολωνία (7,2%), στο Βέλγιο (6%), στην Ιταλία και στο Λουξεμβούργο (5% και στις δύο περιπτώσεις) και στη Ρουμανία (3,5%). Το 2017, το μισθολογικό χάσμα στην Ελλάδα ανερχόταν σε 12,5%.

Ποσοστά που δεν αποδίδουν όλη την πραγματικότητα

Τα παραπάνω ποσοστά αποδίδουν εν μέρει μόνο την πραγματικότητα. Στην πράξη, ένα μικρότερο χάσμα αμοιβών σε μία χώρα δεν συνεπάγεται κατ' ανάγκη μεγαλύτερη ισότητα των φύλων. Σε ορισμένα κράτη - μέλη τα μειωμένα μισθολογικά χάσματα συνδέονται με τη χαμηλότερη συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας. Ετσι, το ψήφισμα εκτιμά πως το μισθολογικό χάσμα αυξάνεται στο 40% αν ληφθούν υπόψη τα ποσοστά απασχόλησης και η συνολική συμμετοχή στην αγορά εργασίας.

Στη διαμόρφωση του «μισθολογικού χάσματος» παίζουν ρόλο μια σειρά από παράγοντες, όπως η υποαπασχόληση και οι «ευέλικτες» εργασιακές σχέσεις, που καταγράφουν μεγαλύτερα ποσοστά στις γυναίκες, οι διαφοροποιήσεις που παρουσιάζονται κατά κλάδο ανάλογα με την ειδίκευση του γυναικείου εργατικού δυναμικού, οι συχνότερες και μεγαλύτερης διάρκειας διακοπές του εργάσιμου βίου των γυναικών, που σχετίζονται σε μεγάλο βαθμό με τη μητρότητα και τις ευθύνες φροντίδας των εξαρτώμενων μελών της οικογένειας την οποία επωμίζονται.

 

«Ιδρυτική αρχή» της ΕΕ η ανταγωνιστικότητα των μονοπωλιακών ομίλων

«Η ίση αμοιβή για ίση εργασία ή εργασία ίσης αξίας αποτελεί μία από τις ιδρυτικές αρχές της ΕΕ», αναφέρει το Ευρωκοινοβούλιο στο ψήφισμά του, επαναλαμβάνοντας τη μόνιμο επωδό που παρουσιάζει την «ισότητα» ως θεμελιώδη αξία της ΕΕ και την ένωση των ευρωπαϊκών μονοπωλίων ως ...θεματοφύλακα των δικαιωμάτων των γυναικών.

Η αρχή της «ίσης αμοιβής για ίση εργασία» πράγματι θεσμοθετήθηκε το 1957 με τη Συνθήκη τη Ρώμης. Το κίνητρο ωστόσο για την πρόβλεψη αυτή δεν ήταν η εξασφάλιση των σύγχρονων δικαιωμάτων των γυναικών στην εργασία, αλλά η εξασφάλιση ισότιμων όρων στον ανταγωνισμό μεταξύ των επιχειρηματικών ομίλων και η ενίσχυση των ευρωπαϊκών μονοπωλίων στον διεθνή ανταγωνισμό. Οι συγκεκριμένες επιδιώξεις διαπερνούν κάθε κατεύθυνση της ΕΕ, μεταξύ αυτών και τις διακηρύξεις για την αντιμετώπιση του «μισθολογικού χάσματος».

«Η ανάληψη δράσης στον τομέα αυτό δεν είναι μόνο ζήτημα δικαιοσύνης, αλλά και οικονομική επιταγή», σύμφωνα με το Ευρωκοινοβούλιο, που στο ψήφισμά του επαναλαμβάνει τους υπολογισμούς και τις εκτιμήσεις της ΕΕ πως το χάσμα μεταξύ των φύλων ως προς την απασχόληση, για το οποίο ευθύνεται και η μισθολογική ανισότητα, επιφέρει οικονομικές απώλειες της τάξης των 370 δισ. ευρώ ετησίως.

Η ΕΕ και οι κυβερνήσεις των κρατών - μελών είχαν θέσει ως στόχο την αύξηση του ποσοστού απασχόλησης στο 75% συνολικά, για άνδρες και γυναίκες, ηλικίας από 20 έως 64 ετών μέχρι το 2020. Σ' αυτήν τη φάση αποτιμούν την πρόοδο που σημειώθηκε, σχεδιάζουν και προσαρμόζουν τους νέους τους στόχους.

Η συγκεκριμένη κατεύθυνση προχωρά με αντιφάσεις, συνυπάρχοντας με τα μεγάλα ποσοστά γυναικείας ανεργίας και υποαπασχόλησης, καθώς επηρεάζεται από τις συνθήκες της καπιταλιστικής αναπαραγωγής, την ανισομετρία μεταξύ των κρατών - μελών, αλλά και στο εσωτερικό κάθε κράτους. Αποτυπώνει, όμως, το ενδιαφέρον για ένταξη μεγαλύτερου αριθμού γυναικών στην αγορά εργασίας και μάλιστα με επέκταση των «ευέλικτων» εργασιακών σχέσεων.

 

«Ιση αμοιβή» για ακόμα πιο «ευέλικτη» εργασία

Το Ευρωκοινοβούλιο συστήνει την «παροχή επαρκούς "ευελιξίας"» ως το εργαλείο το οποίο μπορεί να συμβάλει στην επίτευξη υψηλότερων ποσοστών απασχόλησης και να εξασφαλίσει στις γυναίκες «δυνατότητες εξισορρόπησης της επαγγελματικής και της ιδιωτικής ζωής». Στην κατεύθυνση αυτή, καλεί τα κράτη - μέλη να διασφαλίσουν την «ταχεία έγκριση και εφαρμογή της Οδηγίας για την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής».

Η συγκεκριμένη Οδηγία περιλαμβάνει ένα σύνολο μέτρων που σκοπό έχουν να «μοιράσουν» ανάμεσα στα δύο φύλα το χρονικό διάστημα απουσίας από την εργασία λόγω οικογενειακών ευθυνών, αλλά και να επεκτείνουν στο σύνολο του εργατικού δυναμικού τις «ευέλικτες» ρυθμίσεις εργασίας.

Κι αυτό ενώ οι στρατηγικές κατευθύνσεις έχουν οδηγήσει ήδη σήμερα το ένα τρίτο των γυναικών στην ΕΕ (31,3%) να εργάζεται υπό το καθεστώς μερικής απασχόλησης. Στην Ελλάδα, το ποσοστό των γυναικών που δουλεύει με μερική απασχόληση στο σύνολο των ασφαλισμένων γυναικών φτάνει το 33,61% με βάση τα στοιχεία του ΕΦΚΑ (Ιούνης 2019).

Με αφορμή τις διακηρύξεις για τη «θεμελιώδη αξία» της «ίσης αμοιβής» και τον ...πόλεμο ενάντια στο «μισθολογικό χάσμα», η ΕΕ βρίσκει μια ακόμα αφορμή για να διαφημίσει τη δέσμη των αντεργατικών μέτρων που προωθεί, κάτω από τον τίτλο «Ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής», διευρύνοντας την «ευελιξία» στην εργασία, οδηγώντας στον κατακερματισμό της κοινωνικής ζωής της γυναίκας, φέρνοντας σε αντιπαράθεση το δικαίωμά της στην εργασία με την κοινωνική ανάγκη προστασίας της μητρότητας, της οικογένειας.

 

Στοιχεία που αποτυπώνουν την «ευελιξία» και τις συνέπειές της στους μισθούς των γυναικών

Πλευρές της πραγματικότητας γύρω από τους χαμηλότερους μισθούς και ημερομίσθια των μισθωτών γυναικών αποτυπώνονται και στα στοιχεία που δίνει στη δημοσιότητα ο ΕΦΚΑ. Σύμφωνα με αυτά, τον Απρίλη του 2019 οι γυναίκες στις κοινές επιχειρήσεις (δεν συμπεριλαμβάνονται τα οικοδομοτεχνικά έργα) αποτελούσαν το 47,27% του συνόλου των ασφαλισμένων. Το ποσοστό των γυναικών πέφτει στο 43,72% στο σύνολο των ασφαλισμένων με πλήρη απασχόληση, ενώ στους ασφαλισμένους που δουλεύουν με μερική απασχόληση οι γυναίκες αποτελούν την πλειοψηφία με ποσοστό 55,23%.

Ο μέσος μισθός των ασφαλισμένων υπολογίζεται για τον συγκεκριμένο μήνα σε 952,16 ευρώ. Ομως, ο μέσος μισθός των γυναικών περιορίζεται σε 854,59 ευρώ (ενώ για τους άνδρες υπολογίζεται σε 1.038,72 ευρώ), δηλαδή υπολείπεται κατά 184,13 ευρώ από τον μέσο μισθό των ανδρών.

Ευ. Χ.