Η δίκη για κατασκοπεία την άνοιξη του 1960

Αρχίζει, 26/4/1960, στο Διαρκές Στρατοδικείο Αθηνών η δίκη 42 στελεχών του ΚΚΕ. Καταδικάστηκαν σε ισόβια για «προσφορά σε κατασκοπία» οι Χαρίλαος Φλωράκης, Μήτσος Δάλλας, Κώστας Λουλές, Γιώργος Κουτρούκης, Κυριάκος Τσακίρης και Πολυξένη Χρυσοχοΐδου.

Οι διαβόητες δίκες «επί κατασκοπία», μετά το εμφυλιοπολεμικό Γ΄ Ψήφισμα, αποτέλεσαν το κυριότερο μέσο στα χέρια των αντιδραστικών κυβερνήσεων για την τρομοκράτηση του λαϊκού κινήματος, την κατασυκοφάντηση του ΚΚΕ και την επιδίωξη να τσακίσουν το φρόνημα και την ιδεολογία των κομμουνιστών. Το κείμενο της απολογίας του Χ. Φλωράκη αναδημοσιεύεται από το βιβλίο «Οι δίκες για κατασκοπία την άνοιξη του 1960 στηνΑθήνα» από τις Εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή»

Η απολογία του Χαρίλαου Φλωράκη

Πριν απ' όλα θέλω να πω ότι έχω πλήρη συνείδηση του είδους και της αρμοδιότητος του δικαστηρίου σας, καθώς και του είδους και του μεγέθους της κατηγορίας. Είναι πολύ καθαρό στο μυαλό μου πού απευθύνεται, και ποιος ο σκοπός τον οποίο θέλει να υπηρετήση. Δεν είναι η πρώτη φορά που γίνεται μια τέτοια δίκη για κατασκοπεία. Στα τελευταία 10 χρόνια έγιναν τόσες πολλές δίκες εναντίον Ελλήνων πολιτών, πάντα της ιδίας πολιτικής παρατάξεως, που μπορεί να πη κανείς ότι οι κατηγορίες αυτές αποτελούν συστατικό στοιχείο της πολιτικής ζωής του τόπου μας. Αλλά το φαινόμενο παίρνει γενικώτερη σημασία που εγγίζει τα εθνικά όρια. Ευλόγως, μ' αυτές τις ομαδικές δίκες μπορεί να δημιουργηθή το ερώτημα: Μα τι συμβαίνει επιτέλους στην Ελλάδα; Υπάρχουν τόσοι πολλοί κατάσκοποι;

 Το κατασκευασμένο κατηγορητήριο

Ενας αντικειμενικός παρατηρητής θα σημειώση πρώτα - πρώτα ότι το κατηγορητήριο είναι πανομοιότυπο με των προηγουμένων δικών, ότι οι κατηγορούμενοι είναι, πάντα οπαδοί, μέλη και στελέχη του ιδίου κόμματος, του ΚΚΕ, ότι μάρτυρες είναι πάντα οι ίδιοι, αστυνομικά όργανα της διώξεως κομμουνισμού.

Συνεχίζοντας ο Φλωράκης μιλάει για τις περίεργες συνθήκες με τις οποίες ήλθε στο στρατοδικείο η υπόθεσις και οι οποίες μαρτυρούν το ανυπόστατο της κατηγορίας και τη σκοπιμότητα της δίκης, επικαλείται δε την ομολογία του Ρακιτζή ότι «παρακολουθεί τα κατασκοπευτικά δίκτυα και τα αποκαλύπτει όταν η υπηρεσία το κρίνει σκόπιμο». Μιλώντας για τις αντιδράσεις του πολιτικού κόσμου ανέφερε τη δήλωση του Αλ. Σβώλου ότι «διά να διωχθή λυσιτελέστερον το ΚΚΕ η δράσις του βαπτίζεται κατασκοπεία», τη δήλωση του κ. Μαρκεζίνη περί «ασυρματολογίας» κατά την υπόθεση Σπανού και τη δήλωσι Κανελλόπουλου ότι «οι κομμουνισταί που έρχονται στην Ελλάδα παρανόμως από το εξωτερικό θα δικάζονται από στρατοδικεία» και συνέχισε:

Το βούλευμα και οι μάρτυρες κατηγορίας που επανέλαβαν τις φράσεις του βουλεύματος κατέληξαν σε ένα συμπέρασμα: Επειδή είμαστε κομμουνισταί, άρα διενεργήσαμε κατασκοπεία εις βάρος της Ελλάδος και του NATO και υπέρ της ΕΣΣΔ και των άλλων σοσιαλιστικών χωρών, θεωρώ απαράδεκτη και συκοφαντική την κατηγορία αλλά και το σκεπτικό της αυτό. Δεν παρουσίασαν απολύτως κανένα στοιχείο, δεν ανέφεραν καμμιά μας πράξι που να επιβεβαιώνη την κατηγορία αυτή. Ο κ. Β. Επίτροπος είπε ότι εδώ δικάζονται πράξεις και πραγματικά γεγονότα. Μακάρι να γινόταν αυτό, γιατί, αλήθεια, μόνο οι πράξεις και τα γεγονότα δείχνουν την ορθότητα των σκέψεων και γνωμών. Εδώ, όμως, πράξεις δεν υπάρχουν και η κατηγορία δεν μπορεί να σταθή. Γίνεται μόνο συστηματική προσπάθεια να συκοφαντήσουν ένα κόμμα του οποίου τυγχάνω τακτικό μέλος της Κεντρικής Επιτροπής, να συκοφαντηθούν χώρες που προσφέρουν ανεκτίμητες υπηρεσίες στην ανθρωπότητα. Το κατηγορητήριο στηρίζεται αποκλειστικά σε διαστρεβλώσεις θεωρητικών απόψεων και ντοκουμέντων του κόμματός μου και σε κακότεχνη συρραφή των γνωστών συνθημάτων της αντικομμουνιστικής προπαγάνδας. Στηρίζεται στο ψεύδος ότι το ΚΚΕ είναι εξαρτημένο από τον διεθνή κομμουνισμό και το ΚΚ Σοβ. Ενώσεως που είναι δήθεν εχθρική στην Ελλάδα και ότι έχει συνθήματα καταστροφής της Ελλάδος και αποβλέπει στην κατασκοπεία. Προεκτείνοντας τον συλλογισμό αυτόν, καταλήγουν στο ότι οι κατηγορούμενοι είναι κατάσκοποι και προδότες της Ελλάδος.

Ολοι οι μάρτυρες κατηγορίας επανέλαβαν ότι το ΚΚΕ είναι εξαρτημένο από τον διεθνή κομμουνισμό. Είναι ένας μύθος παλιός όσο και τα σοσιαλιστικά κινήματα και ακριβώς επιβεβαιώνει τη νομοτέλεια σύμφωνα με την οποία οι αντιδραστικές δυνάμεις δεν μπορούν να δουν τις πραγματικές αιτίες που οδηγούν τον τόπο από το κακό στο χειρότερο και προσπαθούν να φορτώσουν σε άλλους τις καταστροφές που προκαλούν. Μέχρι την Οχτωβριανή Επανάστασι απέδιδαν τους αγώνες της εργατικής τάξεως σε έργα του Σατανά. Μετά εφευρέθηκε ο μύθος του "δακτύλου της Μόσχας", του "ξενοκίνητου" κλπ. Αλλά ποια απόδειξι έφεραν οι μάρτυρες για την εξάρτησι του ΚΚΕ;

Ο Φλωράκης αποκρούοντας τον ισχυρισμό αυτόν ανέπτυξε την αναγκαιότητα της ιδρύσεως της ΚΔ από τα ΚΚ - και όχι το αντίθετο - ως οργανώσεως για τη λύσι ιδεολογικών προβλημάτων και ζητημάτων σχέσεων μεταξύ των εργατικών κινημάτων και πρόσθεσε:

Και ενώ η ΚΔ διαλύθηκε το 1943, όταν εξέλιπε η αναγκαιότητα αυτή, η Σοβιετική Ενωσις υπάρχει και είναι ισχυρότερη παρά ποτέ και ο σοσιαλιστικός κόσμος μεγάλωσε και οι δυνάμεις των ΚΚ πολλαπλασιάσθηκαν. Αλλά ο μύθος της εξαρτήσεως καλλιεργείται ακόμα, 17 χρόνια μετά την κατάργησι της ΚΔ.

Ο κατηγορούμενος μίλησε στο σημείο αυτό για την ανάπτυξι του ΚΚΕ παρ' όλες τις διώξεις, για τις θυσίες των αγωνιστών του και τα ιδανικά, που στηρίζουν την αυτοθυσία και τον ηρωισμό τους. Απέκρουσε τη θεωρία της εξαγωγής της επαναστάσεως, σαν ανόητη και αντιιστορική, γιατί εκτός των άλλων μπορεί να τεθή το ερώτημα: Από πού εισήχθη στη Ρωσία η επανάστασις; Απέκρουσε επίσης τη θεωρία της εξαρτήσεως και εκμεταλλεύσεως των σοσιαλιστικών χωρών από την ΕΣΣΔ, που καταρρίπτεται και μόνο από το γεγονός της τεραστίας αναπτύξεως των χωρών αυτών, ενώ αντίθετα οι πραγματικά εξαρτημένες χώρες, όπως η Ελλάς, δεν παρουσίασαν την ίδια ανάπτυξι.

Θα ήταν πιο φρόνιμο να μη μιλούν οι κατήγοροί μας για δική μας εξάρτησι και ξενοδουλεία. Δε μιλάνε για σκοινί στο σπίτι του κρεμασμένου. Εχει γίνει πια συνείδησις και στον τελευταίο Ελληνα πολίτη ποιος καθορίζει όχι μόνο την εξωτερική, αλλά και την εσωτερική πολιτική των κυβερνήσεων της χώρας μας.

Αντικρούοντας την κατηγορία για ξενοκίνητη δράσι του ΚΚΕ, ο Φλωράκης είπε ότι η επιδίωξις του ΚΚΕ είναι να συνενωθούν όλες οι λαϊκές πατριωτικές δυνάμεις για να ανατραπή η οικονομική ολιγαρχία και η εξάρτησις από τους ξένους, ότι τα συνθήματά του στην κρίσιμη περίοδο της κατηγορίας (1953-'54) ήταν: Οχι ξένες βάσεις στην Ελλάδα, γενική αμνηστία και οικονομική βοήθεια, αλλά όχι με δεσμευτικούς όρους που θίγουν την εθνική ανεξαρτησία και αυτοτέλεια και όχι ανταλλαγή της τιμής μας και των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων με δολλάρια. Ανέπτυξε επίσης γιατί αυτές οι θέσεις και τα συνθήματα είναι εθνικά και δεν έχουν τίποτα το ξενοκίνητο.

Αυτό δεν σημαίνει, βέβαια, ότι τα ΚΚ δεν έχουν σχέσεις μεταξύ τους. Μας συνδέουν κοινή ιδεολογία, κοινά ιδανικά, η φιλία και η συναδέλφωσις των λαών μας, έχουμε κοινό αντίπαλο, τον ιμπεριαλισμό. Και μόνο αυτό επιβάλλει τη διεθνή αλληλεγγύη μας. Αλλά υπάρχουν και προβλήματα που δεν μπορούν να αντιμετωπισθούν με γνώμονα τα κακώς νοούμενα συμφέροντα μιας χώρας. 

Παράδειγμα το Κυπριακό, στο οποίο οι Αγγλοι και οι Τούρκοι κομμουνιστές αντιτάχθηκαν στις απόψεις των κυβερνήσεων των χωρών τους. Η επίσημη Αγγλία και η Τουρκία τους είπαν προδότες, αλλά στην πραγματικότητα η στάσις τους ήταν και σωστή και εθνική. Να γιατί ο διεθνισμός μας δεν έρχεται σε αντίθεσι με την αγάπη μας προς την πατρίδα και τα συμφέροντά της. Το 1957 μαζεύτηκαν στη Μόσχα αντιπρόσωποι 64 κομμουνιστικών κομμάτων και διεκήρυξαν ότι βασικό καθήκον των κομμουνιστών είναι η υπεράσπισις της ειρήνης. Ποιος αμφισβητεί ότι αυτό είναι και εθνικό μας καθήκον;

Συνεχίζοντας πάνω στο ζήτημα αυτό ο Φλωράκης ανεφέρθη στο ανάλογο της αλληλεγγύης μεταξύ των αστικών κομμάτων που όλοι τη θεωρούν φυσική και κανείς δεν τα κατηγόρησε για προδοσία ή κατασκοπεία.

Εμείς μελετάμε ασφαλώς την πείρα άλλων ΚΚ και προπαντός του ΚΚ Σοβιετικής Ενώσεως, αλλά για τα προβλήματα τα δικά μας, για τη δράσι μας, αποφασίζουμε μόνοι μας. Διαφορετικά δεν θα 'μαστε μαρξιστές και κομμουνιστές. Οταν λέμε ότι το ΚΚΣΕ είναι επικεφαλής του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος δεν εννοούμε ότι το ΚΚΣΕ καθοδηγεί τα άλλα κόμματα και χώρες, αλλά ότι είναι το πρωτοπόρο κομμάτι του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος, που πρώτο διήνυσε τον δρόμο του σοσιαλισμού και σήμερα καθοδηγεί την οικοδόμησι του κομμουνισμού στη χώρα του. Δεν υπάρχουν ΚΚ καθοδηγητικά και ΚΚ καθοδηγούμενα. Εμείς δεν κρύβουμε την αγάπη μας για τη Σοβιετική Ενωση και τον σοβιετικό λαό. Τον αγαπάμε για τις τεράστιες υπηρεσίες που προσέφερε και προσφέρει στην ανθρωπότητα, για τη στάσι του απέναντι στον λαό μας και τη συμπαράστασί του σε σειρά εθνικά ζητήματα, γιατί σέβεται την εθνική μας ανεξαρτησία και δεν επεμβαίνει στα εσωτερικά μας. Δεν τρέφουμε τα ίδια αισθήματα απέναντι στους Αμερικανούς ιθύνοντες, γιατί δεν σέβονται, αλλά καταλύουν την εθνική μας ανεξαρτησία, γιατί θεωρούν τη χώρα μας ξεμάντρωτο οικόπεδο, γιατί θέλουν να μας επιβάλουν τον δικό τους τρόπο ζωής, γιατί μπορούν να μας σκοτώνουν και να μη μας πληρώνουν, γιατί ρυθμίζουν τα εσωτερικά μας, ακόμα και το εκλογικό μας σύστημα, γιατί καλλιεργούν την έχθρα με τους γείτονές μας, γιατί υποστήριξαν την υποδούλωσι της Κύπρου.

Υποστηρίξαμε την ανεξαρτησία της χώρας και το απαραβίαστο των συνόρων της

Αναφερόμενος ακολούθως στο εθνικό πρόβλημα που θίγει το κατηγορητήριο σαν απόδειξι της εξαρτήσεως του ΚΚΕ, είπε ότι για να κριθή ποιος αγαπάει την πατρίδα του αυτό δεν μπορεί να γίνη αφηρημένα, αλλά σε συγκεκριμένα γεγονότα και με κριτήρια γενικώς παραδεκτά και ότι η ολιγαρχία το θέμα αυτό το διαστρέβλωσε ωμά και το καπηλεύθηκε όσο κανένα άλλο και κατάφερε να παραπλανήση λαϊκές μάζες, ενώ η ίδια κανένα ζήτημα δεν απεμπόλησε τόσο απλόχερα όσο το εθνικό.

Εμείς, είπε, πάντα υποστηρίξαμε την ανεξαρτησία της χώρας και το απαραβίαστο των συνόρων της.

Δεν είμαστε εμείς που μείναμε αδιάφοροι στα χρόνια της κατοχής. Και σήμερα βασική μας θέσι είναι η αποκατάστασις της εθνικής ανεξαρτησίας. Τι συνέβη στις χώρες που κυβερνούν κομμουνιστικά κόμματα; Καταλύθηκε η εθνική ανεξαρτησία ή κατοχυρώθηκε και αναπτύχθηκε η εθνική οικονομία και ο πολιτισμός; Πότε ήταν η Κίνα ανεξάρτητη, όταν επί Τσαγκ Κάϊ Σεκ ήταν φέουδο των Αγγλων και Αμερικανών, ή επί του σημερινού καθεστώτος; Η ζωή λέει ότι τα σοσιαλιστικά κράτη είναι τα μεγαλύτερα σχολειά πατριωτισμού.

Ο Φλωράκης ανέπτυξε την αντίθεσι του κομμουνισμού σε κάθε μορφή καταπιέσεως ενός λαού από έναν άλλο και είπε ότι εκεί έγκειται η διαφορά του ΚΚΕ με τους κατηγόρους του, σχετικά με το Μακεδονικό.

Το κατηγορητήριο πλαστογραφεί τα κείμενα, όταν μας αποδίδη πρόθεσι να αποσπασθή η Μακεδονία από την ελληνική επικράτεια ή να διαμελιστή η Ελλάδα. Τέτοιο ζήτημα δεν υπάρχει. Το ζήτημα είναι ζήτημα μειονότητος και δικαιωμάτων μειονότητος. Να μην καταπιέζεται μία μειονότητα, να μην διώκονται τα μέλη της επειδή μιλούν τη μητρική τους γλώσσα, ακριβώς γιατί έτσι δημιουργούνται σ' αυτή τάσεις αποχωρισμού.

Ο Φλωράκης μίλησε για τη σλαβομακεδονική μειονότητα και τη θέσι του ΚΚΕ απέναντι σ' αυτή, πρόστεσε δε ότι και η κυβέρνησις Καραμανλή σε συμφωνία με τη γιουγκοσλαβική κυβέρνησι ανεγνώρισε τη σλαβομακεδονική γλώσσα και δέχθηκε οι ταυτότητες και άδειες κυκλοφορίας των Σλαβομακεδόνων να γράφονται σε ελληνική, σερβική και σλαβομακεδονική γλώσσα. Η κατοχύρωσις της ισοτιμίας της μειονότητος αυτής, είπε, δεν βλάπτει αλλά ωφελεί το εθνικό μας συμφέρον, ούτε είναι τίποτα πρωτοφανές, αφού το ίδιο γίνεται για την τουρκική, την εβραϊκή και όλες τις μειονότητες.

Στο σημείο αυτό ο κατηγορούμενος είπε ότι σχετικά με τη θέσι του ΚΚΕ γίνεται σκόπιμη διαστρέβλωσι και «ταχυδακτυλουργία» με τη συνταύτισι θέσεως του 1924 και της παραπάνω σωστής θέσεως για τη μειονότητα. Η θέσις του 1924, είπε, αφορούσε όλες τις εθνικότητες που κατοικούσαν τη Μακεδονία και Θράκη σε μια εποχή διαφορετικής εθνολογικής συνθέσεως, αλλά και συγκρούσεως ιμπεριαλιστικών συμφερόντων στην περιοχή αυτή. Τη θέσι της ανεξάρτητης Μακεδονίας και Θράκης την έβλεπαν τότε εχθρικά και η Σερβία και η Βουλγαρία, που ήθελαν για λογαριασμό τους την περιοχή αυτή. Η θέσις εκείνη άλλαξε το 1935 γιατί ύστερα από τις πληθυσμιακές αλλαγές που έγιναν ήταν επιζήμια και ανεδαφική. Για τη θέσι της 5ης Ολομέλειας του 1949, ο Φλωράκης εξήγησε ότι μιλούσε κακώς για «δικαιώματα της σλαβομακεδονικής μειονότητος για αυτοδιάθεσι» και ότι είναι διαφορετικό αυτό από την απόσπασι αφού ετίθετο το ζήτημα το ΚΚΕ θα μπορούσε να υποστηρίξη τη συνένωσι στη βάσι της ελεύτερης θελήσεως. Τη θέσι του αυτή, μέσα στον ίδιο χρόνο το ΚΚΕ την επέκρινε σαν λανθασμένη και επιζήμια και την άλλαξε.

Οι θέσεις αυτές υπήρξαν φανερές διακηρύξεις ενός πολιτικού κόμματος και δεν κρατήθηκαν μυστικές ούτε χρησιμοποιήθηκαν για ιδιοτελείς σκοπούς, όπως έγινε από άλλα κόμματα. Η εφημερίδα «Φως» της 24 Μαΐου 1915 έγραφε απευθυνόμενη στους βουλγαρόφωνους ψηφοφόρους: «Εάν μας δώσετε τας ψήφους σας θα εκχωρήσωμεν εις την Βουλγαρίαν όχι μόνον τας Σέρρας, την Δράμαν και την Καβάλαν, αλλά και ολόκληρον την μέχρι Καστοριάς σλαβόφωνον περιοχήν». Λάθη λοιπόν και μάλιστα ογκωδέστερα και με ιδιοτελείς σκοπούς κάνουν και άλλα κόμματα. Ούτε μπορούν να συγκριθούν με τα δικά μας λάθη.

Για το δεύτερο «επίμαχο» θέμα του κατηγορητηρίου, το Βορειοηπειρωτικό, ο Φλωράκης αμφισβήτησε «αν ξέρουν περί τίνος πρόκειται» οι κατήγοροι. Αν πρόκειται, είπε, για εδαφική διεκδίκησι, το ΚΚΕ αντιτίθεται σε οποιαδήποτε εδαφική διεκδίκησι και σε τυχοδιωκτισμούς, και επικαλέσθηκε και τις γνωστές θέσεις Πιπινέλη και Μελά. Αν επρόκειτο για ζητήματα των Ελλήνων που κατοικούν εκεί, θα έπρεπε πρώτα εκείνοι να θέσουν τα ζητήματα αυτά και τότε όλοι θα έπαιρναν κάποια θέσι. «Οχι εμείς από δω να αποφασίσουμε πώς θέλουν να ζήσουν οι Ελληνες που ζουν στην Αλβανία».

Μας αποκαλούν απάτριδες και ότι επιδιώκουμε την κατάλυσι της εθνικής μας ανεξαρτησίας, ενώ από την άλλη μεριά παραχωρούν ελληνικά εδάφη, παραχωρούν ετεροδικίες και αποικιακά δικαιώματα στους Αμερικανούς... Δέχονται να γίνεται διαπαιδαγώγησι των Ελλήνων με τη θεωρία ότι η Αντίστασι ήταν προδοσία, και ότι πρέπει μπροστά στη βία να σηκώνουμε τα χέρια. Αλλά η Ελλάδα θέλει παλληκάρια με ψηλά το μέτωπο και όχι να σηκώνουν τα χέρια στη βία.

Τη βία μάς την επιβάλλουν

Αντικρούοντας την κατηγορία για τη «βιαία ανατροπή», ο Φλωράκης είπε ότι τελικός σκοπός του ΚΚΕ είναι ο σοσιαλισμός και ότι σήμερα οι πρόοδοι των σοσιαλιστικών χωρών αποδεικνύουν αν ο σοσιαλισμός είναι καλός ή όχι αλλά αυτός ο σκοπός αφορά το μέλλον. Σημερινή επιδίωξις του ΚΚΕ είναι η εθνική ανεξαρτησία και η εθνική ενότητα. «Δεν φοβίζει, λοιπόν, τους αντιπάλους μας ο κομμουνισμός, γιατί ξέρουν ότι είναι κάτι μακρυνότερο, αλλά η εθνική ανεξαρτησία και η εθνική ενότητα». Ο κατηγορούμενος, συνεχίζοντας, ανέπτυξε τη λενινιστική θέσι για τη βία και ετόνισε ότι στα κομμουνιστικά ιδανικά δεν υπάρχει θέσις για τη βία ανάμεσα στους ανθρώπους.

Εμείς που δοκιμάζουμε τη βία πάνω στο κορμί μας δεν μπορεί να είμαστε με τη βία. Βασική μας μέθοδος είναι η πειθώ και όχι το δόγμα: ο σκοπός αγιάζει τα μέσα. Τη βία μας την επιβάλλουν και τότε αντιμετωπίζουμε τη βία με τη βία, αλλά αυτό δεν είναι σκοπός μας.

Στο σημείο αυτό και σχετικά με το Δεκεμβριανό κίνημα, διάβασε απόσπασμα των απομνημονευμάτων του Γερμανού Οπενχάουερ που λέει ότι «οι Αμερικανοί και οι Αγγλοι ήταν υποχρεωμένοι να χρησιμοποιήσουν βία στην Ελλάδα για να μην πάρουν την εξουσία οι κομμουνιστές».

Σχετικά με την ύπαρξι παρανόμων οργανώσεων, ο κατηγορούμενος είπε, ότι «παρανομούντες δεν είναι οι κομμουνισταί, αλλά αυτοί που τους απαγορεύουν την πολιτική δράσι» και ανεφέρθη σε υπόμνημα του Τζων Θεοτόκη προς τον βασιλέα, το 1936, στο οποίο κατακρίνεται η διάλυσις των κομμάτων με εισήγησι του Μεταξά «ωσάν τα κόμματα να ήσαν πράγματα, τα οποία θεληματικώς και κατά βούλησιν να συγκροτή ή να διαλύη κανείς». Ανέπτυξε τι εκφράζει και τι εκπροσωπεί το κόμμα, για να υποστηρίξη ότι παράνομη δράσις δεν σημαίνει κατασκοπεία, που είναι αντίθετη στην έννοια του κόμματος. Για τις δήθεν σχολές κατασκοπείας, είπε, ότι στη Σοβ. Ενωσι και τις Λαϊκές Δημοκρατίες χωριατόπαιδα, που θα έπαιρναν το δρόμο της Αυστραλίας σπουδάζουν και γίνονται επιστήμονες και τεχνικοί, και πληρώνονται όταν σπουδάζουν, γιατί οι σοσιαλιστικές χώρες «δεν θέλουν αγράμματους, γιατί με αγράμματους δεν μπορεί να οικοδομηθή ο κομμουνισμός. Η Σοβιετική Ενωσις και οι Λαϊκές Δημοκρατίες δεν χρειάζονται κατασκοπεία, γιατί δεν έχουν σκοπό να κάνουν πόλεμο». Ανέπτυξε ακολούθως το ασυμβίβαστο της κομματικής δουλειάς με την κατασκοπεία και χαρακτήρισε σα σοφιστεία τον ισχυρισμό του Κροντήρη ότι η 4η Ολομέλεια του ΚΚΕ «έδωσε γραμμή για κατασκοπεία» μιλώντας για ξεσκέπασμα των πολεμικών προπαρασκευών και τυχοδιωκτισμού.

Η απόφασις έλεγε: στην Ελλάδα κάτι μαγειρεύεται και να ξεσκεπαστή. Κατασκοπεία σημαίνει το ξεσκέπασμα, ή καταγγελία στον λαό; Σας το δηλώνω ότι και σήμερα αν μάθω ότι προπαρασκευάζεται κάποια τυχοδιωκτική ενέργεια θα το κατήγγελλα δημοσία με όποιο τρόπο μπορούσα. Αλλά τι σόι κατασκοπεία είναι αυτή για την οποία δίνεται γραμμή και κοινοποιείται και σε έντυπα;

Το ΚΚΕ αποκρούει την κατασκοπεία σα μέθοδο και μέσον πάλης, τη θεωρεί εχθρική. Μόνο την πάλη των μαζών θεωρεί μέθοδο αλλαγής. Τίποτα δεν κάνει πίσω από τις πλάτες του λαού. Τον κατάσκοπο τον θεωρεί σαν έναν άνθρωπο διπλοπρόσωπο που ανήκει και υπηρετεί εκείνον που τον πληρώνει και που αποκλείεται να έχη ιδανικά. Αντίθετα ο κομμουνιστής θυσιάζεται για ιδανικά. Βασικό στοιχείο του κομμουνιστή είναι η αυτοθυσία και η Ιστορία λέει ότι χιλιάδες κομμουνισταί θυσιάστηκαν για τα ιδανικά της ελευθερίας, της ισότητας, της δικαιοσύνης. Ενα παράδειγμα μόνο. Οταν στο Χαϊδάρι οι Γερμανοί πρότειναν στο Ναπολέοντα Σουκατζίδη να βγη από τη σειρά των μελλοθανάτων και να αντικατασταθή με άλλον, τους απάντησε πως ούτε με Γερμανό δεν θα δεχόταν ν' ανταλλάξη τη ζωή του. Και γεννάται ακόμη το ερώτημα: Το κόμμα μας το διώκουν από τότε που ιδρύθηκε. Τότε πώς παρ' όλα αυτά όμως μεγαλώνει; Μπορούσε να γίνη αυτό, αν είμαστε προδότες και κατάσκοποι;

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Εχετε καλή προπαγάνδα.

ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Εμείς έχουμε μέσα προπαγάνδας, με ένα «Ριζοσπάστη» κι' αυτόν παράνομο ή οι αντίπαλοί μας με τα ραδιόφωνα, τον Τύπο και τα λεφτά; Εμείς έχουμε την αλήθεια!

Ο κατηγορούμενος συνεχίζοντας είπε ότι και αν καταδικάσθηκαν κομμουνιστές ως προδότες ή κατάσκοποι, ο λαός δεν αναγνώρισε τέτοιες αποφάσεις, αλλά καταθέτει λουλούδια στους τάφους των και έκανε και απεργίες διαμαρτυρίας. Επεσήμανε επίσης προς τα πού υπάρχουν οι πραγματικοί κατάσκοποι.

Για τα χρήματα είπε ότι τα δίνει ο λαός στους αγωνιστές, που τον υπηρετούν, όπως οι εφοπλιστές και η πλουτοκρατία δίνουν στα δικά τους κόμματα. «Κατηγόρησε κάνεις για προδοσία την ΕΡΕ που έκανε τον εκλογικό αγώνα με λεφτά των εφοπλιστών;».

Ο Φλωράκης απέκρουσε σαν ψευδή και κακοήθη τον ισχυρισμό ότι μπήκε στην Ελλάδα από τη Βουλγαρία, συνοδευόμενος από Βούλγαρο αξιωματικό. Σχετικά με τη δήλωσι Κολάρωφ για την οποία ο κ. Ρακιτζής προκάλεσε τους κατηγορουμένους να απαντήσουν, είπε ότι στη διάσκεψι των Παρισίων το 1946 η Ελλάδα παρουσιάσθηκε διεκδικώντας τον Πύργο και το 1/10 του βουλγαρικού εδάφους και φυσικό ήταν ο Κολάρωφ και ο Δημητρώφ να αμυνθούν.

Τώρα, είπε, μας δίνουν οι Βούλγαροι το χέρι, διακηρύσσουν ότι δεν έχουν καμμιά εδαφική βλέψι. Αν ήταν ο Βόρις, που σκότωνε τους Ελληνες στην κατοχή, θα του δίναμε και βάσεις, φυσικά μέσω του NATO.

Οι ιδέες δεν καταπολεμούνται με τη συκοφαντία και τη βία

Ακολούθως ο κατηγορούμενος απέκρουσε τον διαχωρισμό μεταξύ «έξω» και «εδώ» κομμουνιστών και ανέφερε ιστορικά παράλληλα, όπου πολιτικοί και οπαδοί κομμάτων υποχρεώθηκαν να καταφύγουν στο εξωτερικό, προσθέτοντας ότι κανείς δεν κατηγόρησε γι' αυτό σαν προδότη τον Βενιζέλο, τον Πλαστήρα, τον Καμένο. Τη σκοπιμότητα της δίκης την ερμήνευσε σαν εφαρμογή της γραμμής Αντενάουερ, δηλαδή αντίδρασι στην ύφεσι με το πρόσχημα «εξαιρετικής περιπτώσεως», κομμουνιστικού κινδύνου κλπ. «Ετσι, είπε, άρχισε και ο Μουσολίνι και ο Χίτλερ, και φυσικά, είναι γνωστή η τύχη τους». Προχωρώντας επεσήμανε τους γενικώτερους κινδύνους για την δημοκρατία από την τακτική αυτή και υπεγράμμισε με ιστορικά παραδείγματα ότι οι ιδέες δεν καταπολεμούνται με τη συκοφαντία και τη βία.

Η τακτική της συκοφαντίας είναι χαμένος κόπος. Ενα μέσον έχουν να μας καταπολεμήσουν: Να λύσουν τα προβλήματα του λαού. Αλλά τότε δεν θα ήταν αντίπαλοί μας.

Το δικαστήριό σας είναι υποχρεωμένο με την απόφασί του να δώση απάντησι σε ορισμένα ερωτήματα: Αν το να έχη κανείς ιδανικά, το να αγωνίζεται για την εθνική ανεξαρτησία και δημοκρατία στην Ελλάδα είναι προδοσία ή όχι. Αν το να αγωνίζεσαι υπέρ της ειρήνης είναι προδοσία ή πρώτιστο καθήκον κάθε ανθρώπου. Είπατε ότι είσαστε υποχρεωμένοι να δικάσετε με βάσι έναν ορισμένο νόμο. Αλλά δεν μπορείτε να χωρίσετε τη συνείδησί σας.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Είπες ότι έχεις πλήρη συνείδησι και ότι αφομοιώνεσαι με το κόμμα σου. Σε ερωτώ: Γιατί μετά την απόφασι ότι ο Μπελογιάννης ήταν κατάσκοπος και το ΚΚΕ κάνει κατασκοπεία δεν αποχωρίζεσαι, αλλά εξακολουθείς να μένης αφοσιωμένος;

ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Κατ' αρχήν το κόμμα δεν είναι κάτι το άυλο. Τις αποφάσεις του τις παίρνουμε εμείς και αυτό είναι μάλιστα εγγύησις για το ότι αν κάνουμε λάθη εμείς πάλι θα τα διορθώσουμε. Οσο για τον Μπελογιάννη, σας απαντώ ότι δεν είναι κατάσκοπος αλλά ήρωας.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Αυτό είναι έτι εις βάρος σου!

ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Το ΚΚΕ δεν κάνει κατασκοπεία. Ο Μπελογιάννης δεν ήλθε για κατασκοπεία, αλλά για πολιτική δουλειά και είναι θύμα της μισαλλοδοξίας και της αμερικανοκρατίας και για μας είναι ήρωας.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Εδώ υπάρχουν αποφάσεις, σήματα...

ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Πολλά μπορούν να «υπάρχουν» και δεν ξέρω τι υπάρχει. Ρωτάτε εμένα για τον Μπελογιάννη όταν πολιτικοί αρχηγοί και μέλος του υπουργικού συμβουλίου είπαν σε προεκλογική περίοδο ότι «παίξαμε με το κεφάλι του Μπελογιάννη».

Σε σχετική ερώτησι ο κατηγορούμενος Φλωράκης απαντά ότι δεν είπε για Μακεδόνες γενικώς, αλλά για Σλαβομακεδόνες. «Και ο Βενιζέλος - προσέθεσε - γράφει γι' αυτούς δεν θεωρούν εαυτούς ούτε Ελληνας, ούτε Σέρβους ούτε Βουλγάρους».

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Δεν τα ξέρω εγώ αυτά.

ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Αν δεν τα ξέρετε τι να σας κάνω.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Συμφέρει εθνικά η ανακίνησις του Μακεδονικού;

ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Οχι, δεν συμφέρει. Δεν το υποκινούμε εμείς, αλλά εκείνοι που καταπιέζουν τους Σλαβομακεδόνες και τους καλλιεργούν έτσι τάσεις αποχωρισμού.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Αν κάνουμε πόλεμο για το Βορειοηπειρωτικό θα πολεμήσης;

ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Να μου πήτε πρώτα για ποιο λόγο θα γίνη ο πόλεμος.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Για να τους απελευθερώσουμε, επειδή είναι Ελληνες.

ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Ελληνες υπάρχουν και στην Πόλη και στη Σμύρνη και στην Αίγυπτο και στην Αμερική.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Εκτός από φόνους και καταστροφές τι έχετε να παρουσιάσετε;

ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Αφού μιλάτε για καταστροφές σας λέω. Το 1949 εμείς νικηθήκαμε. Πέρασαν 11 χρόνια. Από τότε οι κυβερνήσεις της χώρας πήραν 3 δισεκ. δολλάρια. Τι έγινε μ' αυτά, πού είναι η πρόοδος; Η «Καθημερινή» έγραφε τότε: «Να ξεμπερδέψουμε με τους κομμουνιστάς και θα φάμε με χρυσά κουτάλια». Και σήμερα αντί για χρυσά κουτάλια έχουμε ένα εκατομμύριο ανέργους και υποαπασχολουμένους.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Πώς λέτε ότι δεν είσαστε υπέρ της βίας αφού στην κατοχή είσαστε τα 10% και θέλατε να επιβληθήτε με τη βία;

ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Ο μακαρίτης ο Χαβίνης είπε στη Βουλή ότι είναι ντροπή να υβρίζεται η Εθνική Αντίστασις γιατί την ακολουθούσε το 70% του ελληνικού λαού. Ποια ήταν η βία; Το ΚΚΕ και το ΕΑΜ έκαναν ακριβώς το αντίθετο. Είχαν τα 80% του λαού με το μέρος τους, είχαν ουσιαστικά την εξουσία και δέχθηκαν να συμμετάσχουν ως μειοψηφία σε κυβέρνησι εθνικής ενότητος. Και αυτό ήταν λάθος τους.

Σε ερώτησι του προέδρου εάν λειτουργούν στις ανατολικές χώρες σχολές στις οποίες διδάσκονται μαθήματα σαμποτάζ, ασυρμάτου κλπ. ο Φλωράκης απαντά:

-- Σας είπα τι σπουδάζουν οι Ελληνες. Πάνε σε σχολείο. Πανεπιστήμιο κλπ. και παίρνουν και επίδομα. Πώς να το κάνουμε; Αυτό είναι το σοσιαλιστικό σύστημα.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Εσύ εφοίτησες στη Στρατιωτική Ακαδημία της Μόσχας; Γιατί έτσι έχει κατατεθή.

ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Οχι. Πολλά έχουν κατατεθή.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Τι δουλειά έκανες;

ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Τριατατικός πριν από τον αλβανικό πόλεμο.

Σε σχετική ερώτησι του προέδρου απαντά ότι μετά την κατάρρευσι του μετώπου Ελληνες υπουργοί τον παρέδωσαν στους Γερμανούς, αργότερα κατετάγη στον ΕΛΑΣ και κατά την περίοδο του εμφυλίου πολέμου στον δημοκρατικό στρατό.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Και πώς ζούσες σ' αυτό το διάστημα;

ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Το πώς ζούμε δεν ενδιαφέρει το δικαστήριο. Σας είπα ότι το κόμμα έχει τα οικονομικά του. Ρωτήσατε άλλα κόμματα που αγοράζουν ψήφους και εξαγοράζουν συνειδήσεις, πού τα βρίσκουν τα χρήματα; Πώς έχει π.χ. η ΕΡΕ, το κόμμα των Φιλελευθέρων και τα άλλα κόμματα γραφεία, μηχανισμό κλπ.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Μα εσείς ερχόσαστε απ' έξω με τόσα χρήματα.

ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Προέρχονται από τις συνδρομές των μελών μας. Μην ξεχνάτε ότι έχετε καταδικάσει Ελληνες πολίτες σε θάνατο για εισφορές που δίναν στο κόμμα.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Εννοείς τα τάλληρα. Αυτές είναι ψείρες.

ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Τα πάντα. Κι αυτές οι καρέκλες που καθόσαστε είναι φτιαγμένες από αυτά τα τάλληρα των εργατών και του ελληνικού λαού.

Σε ερώτησι του προέδρου αν γνωρίζη την Μπαρμπέρη και την Πράπα, απαντά:

ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Την Μπαρμπέρη πρώτη φορά την είδα εδώ. Για την Πράπα θα σας εξηγήσω. Εγώ αντιλήφθηκα ότι με παρακολουθούσαν οι αστυνομικοί και πήγα στο περίπτερο για τσιγάρα προκειμένου να το διαπιστώσω. Γυρίζοντας είδα την Πράπα. Την είχα δη άλλη μια φορά. Εκείνη τη στιγμή την πλησίασα και της μίλησα για να καλύψω τις κινήσεις μου. Σας λέω όμως ότι δεν έχει καμμιά ανάμειξι στον παράνομο μηχανισμό.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Γιατί ήρθες εδώ;

ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Για να εφαρμόσω τη γραμμή του κόμματος. Το πρόβλημα, όμως, βρίσκεται αλλού. Πιστεύετε κ' εσείς ότι το κόμμα κάνει κατασκοπεία; Γιατί εγώ είμαι μέλος της Κεντρικής Επιτροπής κι αν κάνη κατασκοπεία το κόμμα μου κάνω κι εγώ.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Εγώ είμαι πεπεισμένος γιατί υπάρχει η υπόθεσις Μπελογιάννη.

ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Τότε γιατί κάνετε τη δίκη;

ΕΠΙΤΡΟΠΟΣ: Τον γνώριζες τον Φίλη;

ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Τον γνώριζα.

ΕΠΙΤΡΟΠΟΣ: Πού και γιατί συναντήθηκες μαζί του;

ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Νομίζετε πως θα σας πω;

Σε παρατήρησι του Επιτρόπου ότι στην κατάθεσί του είχε πη ότι δεν γνωρίζει ούτε τον Φίλη ούτε την Πράπα, ο κατηγορούμενος απαντά:

ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Καλά έκανα και το είπα. Οταν ήλθε ο εισηγητής μέσα στην Ασφάλεια και δεν μου επέτρεπαν συνήγορο, τι θέλατε να κάνω; Κι αυτά που είπα πολλά ήταν.

Στο σημείο αυτό ο Επίτροπος μιλάει περί 5ου παγκοσμίου συνεδρίου στο οποίο, λέει, ελήφθη, απόφασι για το Μακεδονικό, περί Κομμουνιστικής Διεθνούς κλπ.

ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Οι αποφάσεις δεν ήτανε υποχρεωτικές αν ένα κόμμα-μέλος της Διεθνούς δεν συμφωνούσε. Και εν πάση περιπτώσει γιατί μιλούμε περί Κομιντέρν αφού έχει διαλυθή από το 1943;

Τα συμφέροντα του προλεταριάτου είναι αντίθετα με την αμερικανοκρατία

Σε παρατήρησι του Επιτρόπου ότι σε συνέδριο του ΚΚΕ παρίσταντο αντιπρόσωποι των ΚΚ Ουκρανίας και Τσεχοσλοβακίας, ο Φλωράκης απαντά: Και στο συνέδριο της ΓΣΕΕ πήραν μέρος αντιπρόσωποι ξένων χωρών. Για πήτε στον Μακρή ότι τα συνδικάτα δεν είναι ανεξάρτητα;».

Β. ΕΠΙΤΡΟΠΟΣ: Τον Οκτώβριο του 1952 ο Νέος Κόσμος γράφει σε ένα άρθρο: «...Το ΚΚΕ έμαθε να υποτάσσει τα συμφέροντα του κινήματος στα συμφέροντα της παγκόσμιας επανάστασης».

ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Ποιος το έχει γραμμένο αυτό;

Β. ΕΠΙΤΡΟΠΟΣ: Ο «Νέος Κόσμος», συμφωνείς μ' αυτό;

ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Ανέπτυξα λεπτομερώς τις σχέσεις μας απέναντι στη Σοβ. Ενωσι...

Β. ΕΠΙΤΡΟΠΟΣ: Συμφωνείς με αυτό: Αν δηλαδή τα συμφέροντα του εδώ προλεταριάτου έρθουν σε αντίθεσι με τα συμφέροντα της παγκόσμιας επανάστασης θα τα θυσιάσετε;

ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Τα συμφέροντα του εδώ προλεταριάτου είναι αντίθετα με την αμερικανοκρατία.

Συνεχίζοντας ο Επίτροπος διαβάζει από ένα δακτυλογραφημένο χαρτί ...«Και μέσα στους καθημερινούς αγώνες για ψωμί, λευτεριά, ανεξαρτησία, αμνηστία... ασκούν, γυμνάζουν τον στρατό, δηλαδή τον λαό, για τις επερχόμενες μπόρες...».

Β. ΕΠΙΤΡΟΠΟΣ: Ποιες είναι αυτές οι μπόρες;

ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Μπόρες είναι και οι καιρικές και του Μεντερές, του Σήγκμαν Ρη και άλλες.

Β. ΕΠΙΤΡΟΠΟΣ: (διαβάζοντας από το ίδιο χαρτί): Τι θα πη «κοντοζυγώνει η επαναστατική πάλη»;

Συνεχίζοντας ο επίτροπος καλεί τον Φλωράκη να του εξηγήση «πώς έγινε η εξόντωσις του Ψαρρού».

ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Δεν νομίζω κ. πρόεδρε ότι οι ερωτήσεις αυτές ωφελούν. Στην καλλίτερη περίπτωσι δείχνουν ότι δεν είδαμε τις αιτίες που προκάλεσαν τους εμφυλίους πολέμους και αυτούς που τις υποκίνησαν και έτσι δεν βοηθάμε την Ελλάδα.

ΣΤΡΑΤΟΔΙΚΗΣ: Από την «Ελευθερία» διάβασες κάποιο κομμάτι για τους Αμερικανούς;

ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Ναι, που λέει ότι είναι γνωστό τοις πάσι πως εδώ τα πάντα και την εσωτερική και την εξωτερική πολιτική, τα κανονίζουν οι Αμερικανοί. Κι αυτό δεν το έχει γράψει μόνον η «Ελευθερία» αλλά και η «Εστία», το «Βήμα», η «Καθημερινή» με τον δικό της τρόπο.

ΣΤΡΑΤΟΔΙΚΗΣ: Στην Ουγγαρία οι δυσαρεστημένοι μπορεί να γράψουν παρόμοια πράγματα;

ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Οχι. Η ελευθερία όμως δεν βρίσκεται σ' αυτό. Εκεί μπορούν να πουν τη γνώμη τους εκεί που δουλεύουν, να πάνε μέχρι την κυβέρνησι χωρίς να κινδυνεύουν να πάνε εξορία.

ΣΤΡΑΤΟΔΙΚΗΣ: Είπατε ότι οι ιδέες δεν φυλακίζονται. Οι θρησκευτικές ιδέες φυλακίζονται;

ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Ξεπεράστηκαν πια.