Στη μάχη για ανατροπή της σαρωτικής αντεργατικής πολιτικής

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΟΝ ΚΟΡΟΝΟΪΟ

Φούντωσε η συζήτηση στα αστικά επιτελεία για τη επερχόμενη νέα καπιταλιστική οικονομική κρίση και, ανεξάρτητα από τις διάφορες εκτιμήσεις που γράφονται, όλοι συμφωνούν ότι θα υπάρχει πτώση στους ρυθμούς ανάπτυξης του ΑΕΠ της χώρας.¹

Αυτό που επιδιώκουν - λένε - είναι η «βύθιση» να συνοδευτεί από γρήγορη και απότομη «ανάκαμψη».

Οταν εκδηλώθηκε η οικονομική κρίση στην Ελλάδα το 2009, τα αστικά επιτελεία μιλούσαν για αντιμετώπισή της με πολιτική «εσωτερικής υποτίμησης». Δηλαδή με πολιτική που στόχευε στη μείωση της τιμής της εργατικής δύναμης, αποσκοπώντας στην ένταση της εκμετάλλευσης. 

Ετσι, επέβαλαν τα μνημόνια, που έκαναν πάμφθηνη την αγορά εργατικής δύναμης. Σήμερα, με αφορμή την πανδημία, τα σαρωτικά κυβερνητικά μέτρα με τις αντεργατικές Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου (ΠΝΠ) ακολουθούν την ίδια κατεύθυνση και προβάλλονται ως εργαλεία για την αντιμετώπιση της επερχόμενης κρίσης, αν όχι την αποτροπή της, τουλάχιστον την εξασφάλιση της «γρήγορης ανάκαμψης».

Αντεργατικά κυβερνητικά μέτρα

Τα νέα αντεργατικά μέτρα των ΠΝΠ ήρθαν για να μείνουν και μετά την πανδημία. Οπως έγινε και με τα μνημόνια. Ας δούμε τα πιο χαρακτηριστικά.

• Οι επιχειρήσεις μπορούν να επιβάλλουν τηλεργασία στο όνομα της αποσυμφόρησης των χώρων δουλειάς, όσες βεβαίως μπορούν να το κάνουν (τηλεπικοινωνίες - πληροφορική, δουλειά γραφείων, όπως λογιστήρια, κ.λπ.). Με την τηλεργασία η εργοδοσία επιβάλλει στους εργαζόμενους να θέτουν στη διάθεσή της όλο τον ημερήσιο χρόνο τους, εργάσιμο και ελεύθερο. Αυτό ουσιαστικά σημαίνει διάχυση της εργάσιμης μέρας μέσα σε όλο το 24ωρο. Το μέτρο αυτό γενικεύεται με αφορμή την πανδημία, αλλά αποτελεί πάγιο στόχο των επιχειρηματικών ομίλων σε ορισμένους κλάδους, παρά τις αντιθέσεις που υπάρχουν σε αλλα τμήματά τους, τα οποία από τη φύση των κλάδων τους δεν μπορούν να την εφαρμόσουν. Είναι μορφή αύξησης του βαθμού εκμετάλλευσης. Ο ΣΕΒ και ο ΙΟΒΕ επιμένουν σε αυτή τη μορφή εργασίας και σε άρθρο του Κ. Μπίτσιου, αντιπροέδρου του ΣΕΒ («Καθημερινή», 24/3/2020), αναφέρεται: «Η ενίσχυση της τηλεργασίας αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας, μπορεί να μειώσει τα λειτουργικά έξοδα». Ταυτόχρονα διασπά τη συλλογικότητα των εργαζομένων, τους απομονώνει κοινωνικά από τον εργασιακό χώρο και τους συναδέλφους τους, άρα υπονομεύει τους όρους ανάπτυξης της οργανωμένης διεκδικητικής πάλης τους.
• Οι επιχειρήσεις που εξάντλησαν τα ανώτατα όρια υπερωριακής απασχόλησης θα συνεχίσουν να απασχολούν υπερωριακά τους εργαζόμενους χωρίς έγκριση και χωρίς υπέρβαση των ανώτατων ημερήσιων ορίων, που καθορίζονται από το ελάχιστο όριο καθημερινής ανάπαυσης στις 11 ώρες (δόθηκε ερμηνευτική εγκύκλιος). Θα τους εξαναγκάζουν δηλαδή να εργάζονται συνεχώς 13 ώρες καθημερινά! Ετσι αυξάνεται ο ημερήσιος εργάσιμος χρόνος στο έπακρο, μεγαλώνοντας την εκμετάλλευση.
• Οι επιχειρήσεις μπορούν να επιβάλλουν εκ περιτροπής εργασία στο όνομα της «ασφαλούς λειτουργίας» λόγω του κορονοϊού, απασχολώντας ανά βδομάδα το 50% των εργαζομένων και πληρώνοντάς τους το 50% του μισθού. Ως μορφή εργασίας δεν είναι νέα, αλλά τώρα γενικεύεται. Οι επιχειρηματικοί όμιλοι μπορούν να επιβάλλουν εργασία κατά το δοκούν. Δηλαδή, όταν έχουν παραγωγή να δουλεύουν όλοι οι εργαζόμενοι και όταν δεν έχουν να μειώνουν το χρόνο εργασίας τους και βεβαίως τους μισθούς. Αρα, η εργατική δύναμη όταν δεν εργάζονται δεν μπορεί να αναπαραχθεί.
• Για τις επιχειρήσεις που ανέστειλαν τις συμβάσεις εργαζομένων τους, οι εργοδοτικές εισφορές στα ασφαλιστικά ταμεία πληρώνονται από το κράτος, που για ενάμιση μήνα θα καταβάλλει σ' αυτούς τους εργαζόμενους και το επίδομα των 800 ευρώ από τον κρατικό προϋπολογισμό, αντί για μισθό. Η εργοδοσία μπορεί ταυτόχρονα να επιβάλλει σε αυτούς τους εργαζόμενους να δουλέψουν με τηλεργασία, πληρώνοντας ο εργοδότης το υπόλοιπο του μισθού όταν αυτός υπερβαίνει τα 800 ευρώ. Συνήθως όμως ο εργοδότης δεν πληρώνει τίποτα, εκβιάζοντας τους εργαζόμενους να δουλεύουν τσάμπα για τον ίδιο. Υποτίθεται βέβαια ότι οι επιχειρήσεις δεσμεύονται να διατηρήσουν τον ίδιο αριθμό θέσεων εργασίας για χρονικό διάστημα ίσο με εκείνο της αναστολής. Με αυτό το μέτρο οι επιχειρηματικοί όμιλοι έχουν επιδοτούμενο μισθό και ασφαλιστικές εισφορές, επομένως αυξάνονται τα κέρδη τους, ενώ ανοίγει ο δρόμος απελευθέρωσης των απολύσεων, αφού μπορούν να απολύουν μετά το πέρας του ίσου χρόνου εργασίας με το χρόνο αναστολής.
• Κατάργηση της απαγόρευσης λειτουργίας τις Κυριακές και αργίες για συγκεκριμένες επιχειρήσεις. Βεβαίως με τα μέτρα για την κυκλοφορία δεν εφαρμόζεται, αλλά ο δρόμος ήδη άνοιξε, με συνέπεια επίσης την κατάργηση της ξεκούρασης εργαζομένων και αυτοαπασχολούμενων.
• Μεταφορά προσωπικού σε επιχειρήσεις εντός του ιδίου ομίλου. Είναι μέτρο που μπορεί να καταστρατηγεί Συμβάσεις Εργασίας και εργασιακά δικαιώματα, κατά την ενδοομιλική μεταφορά εργαζομένων.

Οι επιπτώσεις των παραπάνω μέτρων στους εργαζόμενους είναι πολλαπλές. Καλλιεργούν μεγάλο άγχος, διαλύουν προσωπική και οικογενειακή ζωή, δυσκολεύουν την αναπαραγωγή της εργατικής δύναμης προκαλώντας ανεπανόρθωτες βλάβες στην υγεία οι οποίες επιφέρουν μείωση της διάρκειας ζωής των εργαζομένων, υπονομεύουν την οργάνωση της διεκδικητικής - ταξικής πάλης.

Αυτές οι αναδιαρθρώσεις σμπαραλιάζουν ό,τι έχει απομείνει από τους μνημονιακούς νόμους. Είναι βούτυρο στο ψωμί των καπιταλιστών για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης την επόμενη μέρα μετά την πανδημία. Ηδη κλείνουν μεγάλα εργοστάσια και άλλες επιχειρήσεις. Στο όνομα της καπιταλιστικής ανάκαμψης, η σημερινή σφοδρή αντεργατική επίθεση θα γίνει ακόμη σφοδρότερη. Ηδη μπήκε στη συζήτηση η κατάργηση του Δώρου του Πάσχα, η μείωση των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων. Μην ξεχνάμε πως κατάργησαν τον 13ο και τον 14ο μισθό στο Δημόσιο σε μια νύχτα, όπως και τη 13η και 14η σύνταξη για τους συνταξιούχους.

Δώρα προς το κεφάλαιο...

Η μία πλευρά της πολιτικής διαχείρισης, λοιπόν, αφορά την ενίσχυση των μέτρων εντασης της εκμετάλλευσης, αξιοποιώντας τις συνθήκες της πανδημίας. Η άλλη είναι η άμεση στήριξη των επιχειρηματικών ομίλων με «επεκτατικά» μέτρα κρατικής παρέμβασης, που σήμερα φαίνεται να έχουν προβάδισμα σε σχέση με τα «περιοριστικά» μέτρα την περίοδο της κρίσης 2009 - 2016. Σε αυτή τη βάση, άλλωστε, εκδηλώνονται και οι αντιθέσεις στο εσωτερικό της ΕΕ και της Ευρωζώνης.

Ο ΣΕΒ (δελτίο 26/3/2020) εκτιμά απαιτώντας: «Στις συνήθεις οικονομικές κρίσεις η μακροοικονομική πολιτική στοχεύει στην ενίσχυση της ζήτησης. Στην παρούσα κρίση, τα μέτρα για τη στήριξη της οικονομίας πρέπει εξίσου να ενισχύσουν την προσφορά (...) Οι επιχειρήσεις αδυνατούν να συνεχίσουν την ομαλή τους λειτουργία (...) Η βέλτιστη επιλογή είναι (...) να μη μείνει εργαζόμενος χωρίς ένα ελάχιστο εισόδημα, να μην κλείσει επιχείρηση επειδή δεν μπορεί να παράγει (...) η ελληνική κυβέρνηση (...) να δανειστεί απο τις διεθνείς αγορές (...) να αξιοποιήσει και το πρόγραμμα αγοράς ελληνικών ομολόγων ύψους 12 δισ. ευρώ από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, να κάνει χρήση μέρους του αποθέματος ασφαλείας, άνω των 30 δισ. ευρώ». Ο ΣΕΒ απαιτεί όλο το κρατικό χρήμα, δηλαδή λεφτά των εργαζομένων από τη φοροληστεία τους, να δοθεί στους καπιταλιστές, και ένα ελάχιστο εισόδημα - ψίχουλα στους εργαζόμενους (π.χ. ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα).

Η κυβέρνηση ενισχύει αφειδώς τους επιχειρηματικούς ομίλους. Και τα λεγόμενα «μέτρα στήριξης» των εργαζομένων συμβάλλουν στη στήριξη των επιχειρηματιών. Μέχρι τώρα τους έχει δώσει 6,8 δισ. ευρώ, ενώ σύμφωνα με τον κυβερνητικό εκπρόσωπο (6/4/2020) θα τους στηρίξουν συνολικά με 24 δισ. ευρώ. Τους δίνουν κεφάλαια από τις δημόσιες επενδύσεις, το ΕΣΠΑ, κεφάλαια κίνησης, απαλλαγή από ασφαλιστικές εισφορές, επιδοτήσεις επιτοκίων των δανείων τους, αναστολή πληρωμής φόρων - εισφορών κ.ά. Ολα αυτά θα τα πληρώσουν οι εργαζόμενοι, και με τη φοροληστεία και με τα αντεργατικά μέτρα.

Στην ίδια κατεύθυνση είναι και οι προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ, που με αμηχανία βλέπει τη «νεοφιλελεύθερη κυβέρνηση» να υιοθετεί επεκτατικά μέτρα. Οι όποιες διαφωνίες και αντιρρήσεις του αφορούν το πώς, πότε και με ποιο ρυθμό θα στηριχθεί το κεφάλαιο και θα χάσει ο λαός.

Οργανώνουμε τώρα την αντεπίθεση

Κάθε πολιτική διαχείρισης της κρίσης είναι βαθιά αντεργατική. Τα σημερινά μέτρα των ΠΝΠ αποτελούν ταξικές υπέρ του κεφαλαίου αναδιαρθρώσεις που βλέπουν μακριά. Θα τα προσθέσουμε σε αυτά του «αναπτυξιακού» νόμου, που υπονομεύει μέχρι κατάργησης τις Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας, επιβάλλει Συμβάσεις με κριτήριο την ανταγωνιστικότητα, μετατρέπει Συμβάσεις πλήρους απασχόλησης σε μερικής απασχόλησης, εκ περιτροπής εργασία.

Παράλληλα, έρχεται παραπέρα τσάκισμα της Κοινωνικής Ασφάλισης, με επαγγελματικά ταμεία και τρεις πυλώνες, δουλειά μέχρι τα 72 κι ας χαρακτηρίζονται «ευπαθείς ομάδες» αυτοί οι εργαζόμενοι. 

Ο απεργοκτόνος νόμος συμπληρώνεται από την άρση απαγόρευσης της πολιτικής επιστράτευσης, ενώ προφανώς στις παρούσες συνθήκες θα αξιοποιείται και η απαγόρευση των συναθροίσεων άνω των 10 ατόμων κ.λπ. Ετσι, έχουμε μπροστά όλο το ζοφερό για την εργατική τάξη τοπίο της «επόμενης μέρας».

Προετοιμαζόμαστε από τώρα για οργανωμένη μαζική μαχητική δράση την «επόμενη μέρα», για την κατάργηση των τωρινών μέτρων και όποιων προκύψουν στην πορεία για τη διαχείριση της κρίσης. Κατάργηση των ΠΝΠ. Ούτε βήμα πίσω από τα εργασιακά δικαιώματα που ίσχυαν πριν από την πανδημία, αγώνας για ΣΣΕ με αυξήσεις στους μισθούς, κατάργηση των «ευέλικτων» εργασιακών σχέσεων, καμία απόλυση, μόνιμη σταθερή δουλειά, Κοινωνική Ασφάλιση καθολική και αποκλειστικά δημόσια, αποκλειστικά δημόσιο δωρεάν σύστημα Υγείας - Πρόνοιας, κατάργηση της πολιτικής επιστράτευσης, του απεργοκτόνου νόμου κ.ά.

Τώρα έχουμε πείρα από την προηγούμενη δεκαετή κρίση. «Μας ράβουν το θανατηφόρο με το αίμα των κενταύρων κουστούμι». Αμεσα διεκδικούμε όλα τα αναγκαία μέτρα για να αντεπεξέλθει ο δημόσιος τομέας Υγείας στις ανάγκες της πανδημίας. Διεκδικούμε την κατάργηση όλων των αντεργατικών διατάξεων των ΠΝΠ. Μέτρα προστασίας των εργαζομένων στους τόπους δουλειάς. Να κηρυχθούν παράνομες όλες οι απολύσεις που έγιναν από 1η Μάρτη και οι αρνητικές μεταβολές σε συμβάσεις, ωράρια, μισθούς, εργασιακές σχέσεις. Κατάργηση όλων των απαγορεύσεων στη συνδικαλιστική δράση. Το Δώρο Πάσχα να δοθεί στο ακέραιο τώρα.

Οι τωρινές συνθήκες, ιδιαίτερα με την απαξίωση του δημόσιου συστήματος Υγείας, δείχνουν πως ο καπιταλισμός δεν έχει ίχνος δυνατότητας έστω και ελάχιστης ανακούφισης του λαού. Πως ό,τι μπορεί να αποσπαστεί στις σημερινές συνθήκες, όποια πίεση μπορέσει να ασκηθεί, είναι μόνο αποτέλεσμα της σκληρής ταξικής πάλης. Οι οικονομικές κρίσεις επαναλαμβάνονται ολοένα και πιο αδηφάγες για τους ανθρώπους του μόχθου. Η ζωή των εργαζομένων, ιδιαίτερα σε συνθήκες πανδημίας, αλλά και οικονομικής κρίσης, θα γίνεται όλο και πιο οδυνηρή.

Γι' αυτό πρέπει οργανωμένα, μαχητικά, ώριμα πολιτικά οι εργαζόμενοι να βγουν στην αντεπίθεση. Με τον αγώνα τους, με την Κοινωνική Συμμαχία, ενάντια στην εξουσία του κεφαλαίου, με κατεύθυνση την εργατική εξουσία. Που θα κοινωνικοποιήσει τα μέσα παραγωγής, θα απαλλάξει την οικονομία και την κοινωνία από τις κρίσεις και θα τη βάλει στην υπηρεσία της ικανοποίησης των λαϊκών αναγκών. Αυτή η διέξοδος είναι μονόδρομος.

Παραπομπή

1. Η «Morgan Stanley» εκτίμησε πτώση του ΑΕΠ στην Ελλάδα 5,3%. Ο Ελληνας υπουργός Οικονομικών αντέκρουσε, μιλώντας αρχικά για πτώση 1% - 3%, αλλά τώρα μιλούν για πτώση 3% - 9%.

Του
Στέφανου ΛΟΥΚΑ*
* Ο Στ. Λουκάς είναι μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ