τον ίδιο τον λαό, την εξουσία του και από την αστική εξουσία και κυβερνήσεις. Τέτοιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η δράση της Ε.Π.Ο.Ν και του Ε.Α.Μ τη δεκαετία του 1940, με την πρωτοπόρα δράση του ΚΚΕ.
Το έργο αυτό σχετικά με το συγκεκριμένο ζήτημα ήταν μεγάλο, αν αναλογιστεί κανείς ότι διεξαγόταν σε συνθήκες κατοχής. Παράλληλα με την προστασία της υγείας του λαού τα μέλη της Ε.Π.Ο.Ν ενδιαφέρθηκαν για τη βελτίωση του επιπέδου ζωής μέσα από την εξασφάλιση συσσιτίων, για τη μόρφωση δημιουργώντας πολιτιστικές λέσχες, για την αποκατάσταση των ζημιών από τον πόλεμο, για την αποκατάσταση των πυροπαθών, για τη λειτουργία των σχολείων και των πανεπιστημίων και γενικότερα για όσα προβλήματα ανέκυπταν.
Πολλοί ΕΠΟΝίτες συμμετείχαν και στα ένοπλα τμήματα του Ε.Λ.Α.Σ. Υπολογίζεται ότι πολέμησαν περισσότεροι από 30.000. Γενικότερα, τα μέλη της Ε.Π.Ο.Ν ασχολήθηκαν σχεδόν με ότι αφορούσε τη ζωή ενός νέου ή ενός μεγαλύτερου ανθρώπου. Γι’ αυτό και ιδιαίτερο βάρος δόθηκε στην πρόληψη και τη φροντίδα της υγείας της νεολαίας και του λαού.
Το έργο της Ε.Π.Ο.Ν ήταν σπουδαίο και στις πόλεις αλλά και στην Ελεύθερη Ελλάδα. Όταν δημιουργήθηκε η Π.Ε.Ε.Α («κυβέρνηση του βουνού») η προσπάθεια για τη βελτίωση της υγείας εντάθηκε και πήρε πιο οργανωμένη μορφή. Το ίδιο συνέβη και σε όλους τους υπόλοιπους τομείς όπως σε αυτόν της παιδείας. Οι ΕΠΟΝίτες από κοινού με το Ε.Α.Μ, την Εθνική Αλληλεγγύη και τις υπόλοιπες ΕΑΜικές οργανώσεις, προσπάθησαν να εξασφαλίσουν φάρμακα, είτε από τον Διεθνή Ερυθρό Σταυρό είτε από τους αρμόδιους φορείς και την κατοχική κυβέρνηση πιέζοντας τους με αποστολή επιτροπών και υπομνημάτων καθώς και με συνεχείς διαμαρτυρίες.
Στην Ελεύθερη Ελλάδα δημιουργήθηκαν λαϊκά ιατρεία και φαρμακεία ενώ εκπαιδεύτηκαν και ΕΠΟΝίτισσες στα ζητήματα της υγείας προκειμένου να καλυφθούν οι ανάγκες στο βαθμό που αυτό ήταν δυνατό, με βάση τους διαθέσιμους πόρους και το αντίστοιχο επιστημονικό δυναμικό.
Το ενδιαφέρον της Ε.Π.Ο.Ν για την υγεία του λαού αποτυπώθηκε σε πολλά άρθρα της κεντρικής της εφημερίδας που ονομαζόταν «Νέα Γενιά». Χαρακτηριστικό είναι το άρθρο με τίτλο «Πρόνοια για τη Νεολαία» του φύλλου 36 που δημοσιεύτηκε στις 12 Σεπτεμβρίου του 1944: « Επιτροπή από επονίτες και επονίτισσες παρουσιάστηκαν στον Ελβετό αντιπρόσωπο του Ερυθρού Σταυρού και εξέθεσαν την κατάσταση της νεολαίας της Καρδίτσας. Ζήτησαν ενίσχυση σε τρόφιμα, ρούχα, παπούτσια και φάρμακα […] να ξαναδοθούν τρόφιμα στα παιδικά συσσίτια και να ενισχυθούν τα λαϊκά ιατρεία με φαρμακευτικό υλικό. Πέτυχαν υπόσχεση ότι θα πραγματοποιηθούν τα αιτήματά τους […] Η ΕΠΟΝ ενίσχυσε επίσης το νοσοκομείο με επονίτισσες νοσοκόμες και συγκρότησε την εφορεία του παιδικού σταθμού».
Σε άρθρο με τίτλο «Να σώσουμε τα παιδιά μας» του 35ου φύλλου που εκδόθηκε στις 26 Αυγούστου γράφει: «Ξυπόλυτα τα φτωχόπαιδα της Αθήνας και του Πειραιά, ζητιανεύουν στους δρόμους μια μπουκιά ψωμί […] Από δυο χρόνων και πάνω είναι όλα αδενικά και τα περισσότερα κοντεύουν να γίνουν φυματικά. Τα εντερικά τα θερίζουν. Μα τα πωρωμένα χτήνη στέλνουν τα όργανά τους, για να τα χτυπήσουν όταν έξω απ’ τον Ερυθρό Σταυρό ζητάν ψωμί και παπούτσια…Μανάδες στο πόδι! Ξεσηκωθείτε και φωνάξτε μαζί με τα παιδιά για γάλα, για φάρμακα..».
Η προσπάθεια για τη δημιουργία λαϊκών ιατρείων και φαρμακείων στην Ελεύθερη Ελλάδα η οποία εντάθηκε το 1944 περιγράφεται και στην Διδακτορική διατριβή του Γιάννη Σκαλιδάκη, που εκδόθηκε σε μορφή βιβλίου με τίτλο «Η Ελεύθερη Ελλάδα, η εξουσία του ΕΑΜ στα χρόνια της κατοχής». Γράφεται χαρακτηριστικά στη διατριβή: «Το επαρχιακό συμβούλιο Καστοριάς, στις 17 Μαρτίου συγκάλεσε σύσκεψη με τους γιατρούς της περιφέρειας και αποφασίστηκε να ιδρυθούν πέντε λαϊκά ιατρεία, να δημιουργηθεί μια κεντρική φαρμακαποθήκη για προμήθεια και διάθεση φαρμάκων και λαϊκό θεραπευτήριο. Οι υπηρεσίες θα ήταν δωρεάν για τους άπορους και με τη βοήθεια των πολιτικών οργανώσεων ενώ τα κορίτσια της ΕΠΟΝ θα έπαιρναν νοσοκομειακά μαθήματα. Στην επαρχία Έδεσσας ιδρύθηκαν τρία Λαϊκά Ιατρεία και Φαρμακεία και επίσης δόθηκε έμφαση στην περίθαλψη των πυροπαθών». Αξίζει να σημειωθεί ότι όλη αυτή η προσπάθεια δεν συντελούνταν σε ουδέτερο έδαφος, αλλά ταυτόχρονα με την ένοπλη πάλη και την ασίγαστα χτυπήματα των ναζί και των ντόπιων συνεργατών τους.
Στην εργασία αναδεικνύεται και με άλλα παραδείγματα το πλούσιο έργο της Π.Ε.Ε.Α στην Ελεύθερη Ελλάδα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον υπήρξε και για τους ανάπηρους του Ελληνοϊταλικού πολέμου, όπως και για τους φυματικούς και τους αρρώστους των νοσοκομείων. Οι ανάπηροι του πολέμου του 1940 μεταφέρθηκαν σε 8 νοσοκομεία της Αττικής. Οι περισσότεροι από αυτούς συντάχθηκαν με το Ε.Α.Μ και δε συνεργάστηκαν με τους κατακτητές παρά τη δύσκολη θέση στην οποία βρίσκονταν. Αντίθετα, συμμετείχαν ενεργά στις διαδηλώσεις που πραγματοποιήθηκαν στην Αθήνα, έκρυψαν αντιστασιακούς, απομόνωσαν τους χαφιέδες, εξέδωσαν εφημερίδα και οργάνωσαν ακόμη και ομιλίες, διαλέξεις και θεατρικά έργα.
Η συμπόρευση τους με το Ε.Α.Μ είχε σαν επακόλουθο το να πραγματοποιηθούν πολλές επιθέσεις εναντίον τους από την Ειδική Ασφάλεια και τα Τάγματα Ασφαλείας. Οι επιθέσεις αυτές, που έγιναν πιο εντατικές από το Νοέμβριο του 1943, ήταν ιδιαίτερα βίαιες. Πολλοί από τους ανάπηρους και τους φυματικούς μεταφέρθηκαν σε φυλακές όπως σε αυτή του πρώην Ορφανοτροφείου Χατζηκώστα όπου διαβίωσαν κάτω από τραγικές συνθήκες χωρίς να υπάρχει το κατάλληλο ιατρικό προσωπικό.
Η εφημερίδα «Νέα Γενιά» ανέδειξε την κατάσταση των αναπήρων και κάλεσε το λαό σε αγώνα προκειμένου να βελτιωθεί η διαβίωση τους. Σε άρθρο του φύλλου που δημοσιεύτηκε στις 23 Δεκεμβρίου του 1943 διαβάζουμε: «Καταπελτική είναι η επιστολή του Ελβετού αντιπροσώπου στο Διεθνή Ερυθρό Σταυρό, προς τον εθνοπροδότη πρωθυπουργό Ράλλη. Δημοσιεύουμε μερικά χαρακτηριστικά αποσπάσματά της: «Οι όροι υπό τους οποίους κρατούνται 2050 άνθρωποι εις τας φυλακάς Χατζηκώστα είναι κυριολεκτικώς απάνθρωποι. Κανείς δεν έχει κουβέρτες να σκεπασθή, πολλοί είναι σχεδόν γυμνοί, όπως τους σήκωσαν από τα κρεβάτια τους όταν τους συνέλαβον. Γυμνοί δε όπως είναι τρέμουν κυριολεκτικώς από το κρύο. Υπάρχουν μεταξύ αυτών τραυματίες με τραύματα ανοικτά έχοντας ανάγκη εναλλαγής […] ο κίνδυνος μιας γενικοτέρας επιδημίας δε πρέπει να θεωρήται πιθανός ».
Το ενδιαφέρον των μελών του Ε.Α.Μ και της Ε.Π.Ο.Ν για την υγεία του λαού συνεχίστηκε και μετά από την κατοχή. Μόλις λίγες ημέρες μετά την απελευθέρωση, το Νοεμβρίου του 1944, πραγματοποιήθηκε συνέδριο για την προστασία του παιδιού στο Αγρίνιο που αφορούσε και στα ζητήματα της υγείας των νέων. Διαβάζουμε σχετικά στο φύλλο της «Νέας Γενιάς» που δημοσιεύτηκε στις 15 Ιουνίου του 1945: Στις 2 Νοεμβρίου του 1944 […] έγινε στο Αγρίνιο με πρωτοβουλία της ΕΠΟΝ το Α΄ συνέδριο της Δυτικής Ρούμελης για την προστασία του παιδιού. Πήραν μέρος 40 αντιπρόσωποι από παιδικούς σταθμούς της Δ. Ρούμελης, δάσκαλοι και γιατροί, αντιπρόσωποι του Ερυθρού Σταυρού, Άγγλοι, μανάδες και πατεράδες, νέοι και νέες […] Συγκεντρώθηκαν για να σκεφτούν πως θα βοηθήσουν καλύτερα το παιδί πως θα το σώσουν απ’ τις αρρώστιες που το μαστίζουν. Αποφασίστηκε μέσα εκεί να γίνει ένωση όλων των Συλλόγων προστασίας του παιδιού της Δ. Στερεάς. Να βγει επιτροπή που θα πάει να ζητήσει τρόφιμα και φάρμακα από την Κυβέρνηση, επέκταση των συσσιτίων και άνοιγμα αναρρωτηρίων στα καμένα χωριά […]. Να σταλεί έκκληση στο διεθνές Συμβούλιο Νέων για άμεση βοήθεια».
Ο Πέτρος Κόκκαλης, που ήταν καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και Υπουργός Κοινωνικής Πρόνοιας και Παιδείας της Κυβέρνησης του Βουνού έγραψε άρθρο στη «Νέα Γενιά» σχετικά με τους κύριους λόγους για τους οποίους η υγεία βρισκόταν σε κακή κατάσταση. Στο άρθρο του, που δημοσιεύτηκε στο 48ο φύλλο της 25η Απριλίου του 1945 έγραψε μεταξύ άλλων ότι δεν έγινε καμιά προσπάθεια για να υπάρξει προληπτική ιατρική, ότι δεν υπήρξε κανενός είδους μέριμνα για την μετεκπαίδευση των γιατρών, ότι η επαρχία και η ύπαιθρος παραμελήθηκε και ότι οι δαπάνες για την υγεία καταλάμβαναν την τελευταία θέση. Παρόμοιοι φαίνεται να είναι και οι λόγοι για τους οποίους η σημερινή υγεία βρίσκεται σε κακή κατάσταση.
Συνοψίζοντας, φαίνεται ότι η ΕΠΟΝ και οι ΕΑΜικές οργανώσεις ενδιαφέρθηκαν ιδιαίτερα για τα ζητήματα της υγείας. Μέσα σε συνθήκες κατοχής, σκληρής τρομοκρατίας και διώξεων οργανώθηκαν λαϊκά ιατρεία, φαρμακεία και σε ορισμένες περιπτώσεις εξασφαλίστηκαν φάρμακα ακόμη και στις πόλεις. Το συγκεκριμένο παράδειγμα μαζί με το έργο της ΕΠΟΝ αναφορικά με τη μόρφωση, την παιδεία και τον πολιτισμό αποδεικνύει ότι ο λαός μπορεί να πετύχει πολλά πράγματα σε δύσκολες περιόδους, ακόμη κι όταν παλεύει εναντίον της μεγαλύτερης πολεμικής μηχανής που γέννησε ο 20ος αιώνας. Νέοι ΕΠΟΝίτες και ΕΠΟΝίτισσες, παιδιά 15,16 και 17 ετών, αψηφώντας τους κινδύνους βοήθησαν το λαό να λύσει σε μεγάλο βαθμό τα προβλήματα που σχετίζονταν με την υγεία του.
Όπως σε όλα τα επίπεδα, την επιβίωση, τις στρατιωτικές επιχειρήσεις, ο λαός δεν ήλπιζε και δεν μπορούσε να ελπίζει σε κάποια βοήθεια από τις κατοχικές ή αστικές κυβερνήσεις. Αντίθετα βασίστηκε στην ίδια του τη δύναμη, τις δυνατότητες που δημιουργήθηκαν βγάζοντας από τη μέση το κριτήριο του μέγιστου κέρδους. Ως εκ τούτου, οι κατακτήσεις και η τιτάνια προσπάθεια με μεγαλειώδη αποτελέσματα για την εποχή, της Ε.Π.Ο.Ν, του Ε.Α.Μ, δεν πάτησαν σε «κενό έδαφος». Αλλά στο ότι η υγεία του λαού έπαψε να είναι εμπόρευμα, να είναι «κόστος» μπροστά στη χρηματοδότηση των Ελλήνων καπιταλιστών, την αναστήλωση του αστικού κρατικού μηχανισμού. Ο λαός, σώζει τον λαό, όταν δεν στηρίζει, δεν εμπιστεύεται, αλλά αντίθετα αντιπαλεύει, την αστική εξουσία και τις κυβερνήσεις της.
Οι πληροφορίες που σχετίζονται με τη «Νέα Γενιά» αντλήθηκαν από την εφημερίδα που βρίσκεται στο ιστορικό Αρχείο Χαρίλαος Φλωράκης.
Οι πληροφορίες που σχετίζονται με τους ανάπηρους του πολέμου αντλήθηκαν από τη σελίδα του ιστορικού Μενέλαου Χαραλαμπίδη
Οι πληροφορίες σχετικά με το έργο του Ε.Α.Μ στην Ελεύθερη Ελλάδα αντλήθηκαν από τη διδακτορική διατριβή του Γιάννη Σκαλιδάκη με τίτλο: Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης (1944).
Φ.Χ.
Ολα αυτά τα ωραία πράγματα μπορούν να γίνουν μόνο σε μια περίπτωση. Οταν η Εργατική τάξη και ο λαός μέσα απο την Κοινωνική τους συμμαχία Κοινωνικοποιήσουν τα μέσα παραγωγής με Εργατική Λαική Εξουσία. Δεν είχε τέτοιο στόχο το ΚΚΕ στον 2ο παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό πόλεμο με αποτέλεσμα να φτιάξει ΕΑΜ και ΕΠΟΝ σαν πολιτικά μέτωπα ο ορισμός δηλαδή της καταστροφής. Με ΕΑΜ ΚΑΙ ΕΠΟΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ χωρις ΣΜΑ ΛΙΒΑΝΟ ΚΑΖΕΡΤΑ ΚΑΙ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΠΑΠΑΤΖΗ τον Οκτώβρη το 1944 θα έπαιρναν την εξουσία ανατρέποντας τον Καπιταλισμό και θα έκαναν όλα αυτά. ΤΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΠΟΛΥΤΙΜΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ
ΑπάντησηΔιαγραφή