Κυκλοφορεί το τεύχος 3/2020 της ΚΟΜΕΠ

Με την Απόφαση της Κεντρικής Επιτροπής για την επόμενη μέρα και τα καθήκοντα του Κόμματος και της ΚΝΕ

Απόσπασμα από το Αρθρο της Σύνταξης

Στην περίοδο που διανύουμε εκδηλώνεται η νέα διεθνής συγχρονισμένη κρίση υπερσυσσώρευσης κεφαλαίου. Τα περιοριστικά μέτρα για την αντιμετώπιση της πανδημίας, οι περιορισμοί στην παραγωγή, στις μεταφορές, στο εμπόριο επιτάχυναν την εκδήλωση της κρίσης. Το σύνολο των αστικών κυβερνήσεων ερμηνεύει τις εξελίξεις με το βολικό σχήμα του «αόρατου εχθρού» της πανδημίας.

Ωστόσο, δεν είναι καινούργιο φαινόμενο η προσπάθεια της αστικής ανάλυσης να συγκαλύψει τη βαθύτερη αιτία της κρίσης. Το 1973 μιλούσαν για «πετρελαϊκή κρίση», το 2008 για τον «καζινοκαπιταλισμό».

Ομως, η επιβράδυνση της οικονομίας που προϋπήρχε της εμφάνισης του κορονοϊού στα ιμπεριαλιστικά κέντρα, η πτώση της βιομηχανικής παραγωγής, η έκρηξη του κρατικού χρέους και των «κόκκινων» δανείων, τα μηδενικά και αρνητικά επιτόκια τραπεζών φωτίζουν το μέγεθος της υπερσυσσώρευσης κεφαλαίου που δεν μπορεί να επανεπενδυθεί με ικανοποιητικό ποσοστό κέρδους.

Οι ουρές των ανέργων στις ΗΠΑ και την ΕΕ, ο αριθμός των θανάτων λόγω ελλείψεων του συστήματος Υγείας, η επίθεση στους μισθούς και στα δικαιώματα φωτίζουν τον ορατό εχθρό των εργαζομένων, το καπιταλιστικό σύστημα.

Η Απόφαση της ΚΕ που περιλαμβάνεται σε αυτό το τεύχος της ΚΟΜΕΠ αναλύει όλες τις βασικές εξελίξεις της περιόδου και σε αυτήν τη βάση παρουσιάζει την προσαρμογή και τις στοχεύσεις της παρέμβασης του Κόμματος. Ακριβώς γι' αυτόν το λόγο, αυτό το σημείωμα δεν θα εστιάσει στη διεξοδική παρουσίαση αυτών των εξελίξεων, αλλά σε κάποια βασικά ιδεολογικά - πολιτικά ζητήματα που απορρέουν από την πρωτόγνωρη κατάσταση στην οποία βρέθηκε ο λαός το τελευταίο διάστημα, αναδεικνύοντας παράλληλα σε κάποιο βαθμό και μερικές πλευρές της επικαιρότητας.

Ακόμα βαθύτερη η ιδεολογική - πολιτική παρέμβαση του αστικού κράτους σε «έκτακτες συνθήκες»

Παρά τις διαφορές στον τρόπο χειρισμού της κατάστασης, κοινή πολιτική συνισταμένη όλων των αστικών κρατών την περίοδο της κρίσης και της πανδημίας ήταν και είναι η προσπάθεια να μη διαμορφωθούν συνθήκες αποσταθεροποίησης της αστικής εξουσίας.

Βασική επιδίωξη, άλλωστε, του αστικού κράτους είναι η περιφρούρηση με όλα τα μέσα (ιδεολογικά, πολιτικά, οικονομικά κ.λπ.) του συστήματος της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης.

Προϋπόθεση αυτής της στόχευσης είναι η απόκρυψη του θεμελιώδους - για την κατανόηση της ουσίας των εξελίξεων και την υιοθέτηση αντίστοιχης στάσης από τους εργαζόμενους - γεγονότος ότι η κοινωνία μέσα στην οποία εργαζόμαστε και ζούμε, η καπιταλιστική, είναι μια κοινωνία που αποτελείται από κοινωνικές τάξεις με αντικρουόμενα μεταξύ τους συμφέροντα. Και ακριβώς επειδή σε έκτακτες συνθήκες υπάρχει πάντα ο κίνδυνος μεγαλύτερα τμήματα εκμεταλλευόμενων ανθρώπων να συνειδητοποιήσουν το παραπάνω γεγονός, αυτές οι περίοδοι είναι ακριβώς εκείνες στις οποίες το κράτος αναπτύσσει ακόμα βαθύτερη - σε σχέση με τη συνήθη - ιδεολογικοπολιτική παρέμβαση.

Ετσι, κατά την περίοδο της έξαρσης της πανδημίας φούντωνε ολοένα και περισσότερο η επίκληση στην «εθνική ομοψυχία», που σε πολιτικό επίπεδο εκφράστηκε ως ανάγκη «υπεύθυνης» αντιπολίτευσης και ευρύτερων συναινέσεων των πολιτικών κομμάτων στα «αυτονόητα». Από τη μία, ο πρωθυπουργός διαμήνυε ότι «ο κορονοϊός δεν ξεχωρίζει σύνορα ή έθνη, εισοδήματα ή κοινωνικές ομάδες. Απέναντί του είμαστε όλοι ίσοι» ή «με πειθαρχία στεκόμαστε δίπλα στην πολιτεία (...) χτίζουμε μια νέα εμπιστοσύνη στο κράτος, που στα δύσκολα δείχνει ότι στέκεται στο ύψος των περιστάσεων». Από την άλλη, ο Αλ. Τσίπρας δήλωνε: «Αυτό που προέχει τούτη την ώρα είναι να δώσουμε όλοι μαζί τη μάχη, ενωμένοι σε ένα μέτωπο ζωής (...) Τώρα είναι η ώρα της ευθύνης και όχι της αντιπαράθεσης», ενώ η Φ. Γεννηματά σημείωνε ότι «ενωμένοι οι Ελληνες και οι Ελληνίδες ξεπερνάμε τις δυσκολίες. Η ενότητα και η ομοψυχία δεν είναι δρόμος, είναι μονόδρομος. Η διχόνοια δεν έχει θέση πια». Ολοι μαζί υφαίνουν προς όφελος της αστικής τάξης τον ιστό της «εθνικής ομοψυχίας», στον οποίο ελπίζουν να πιαστεί ο λαός.

Παράλληλα, μέσα στην πανδημία αυξήθηκαν οι αναφορές στην αποτελεσματικότητα του κράτους προς όφελος του δημόσιου συμφέροντος, αλλά και οι πανηγυρισμοί ότι επιτέλους διαμορφώνεται στην Ελλάδα ένα «νέο πολιτικό προσωπικό» που διακρίνεται από τεχνοκρατική επάρκεια κι επαγγελματισμό, κόντρα σε «λαϊκισμούς» και «πολιτικαντισμούς» του παρελθόντος. Γενικότερα προωθείται η εμπέδωση μιας «αποπολιτικοποίησης» του κρατικού μηχανισμού, δηλαδή της αντίληψης ότι το κράτος δεν έχει ταξικό πρόσημο, αλλά κρίνεται από το κατά πόσο λειτουργεί «αποτελεσματικά» κ.λπ. Σε αυτό το ιδεολογικό έδαφος επιχειρείται να αξιοποιηθεί η ανάγκη αντιμετώπισης της πανδημίας για την ενίσχυση της εκτελεστικής εξουσίας και τον περιορισμό πολιτικών και συνδικαλιστικών ελευθεριών σε «έκτακτες» συνθήκες, για τη διευκόλυνση της πρόσβασης του αστικού κράτους και μιας σειράς εταιρειών σε προσωπικά δεδομένα και την ιχνηλάτηση επαφών μέσω εφαρμογών κ.λπ.

Επιπλέον, εντείνεται η προσπάθεια ενστερνισμού της λογικής της «ατομικής υπευθυνότητας» του πολίτη προς το κράτος. Η «νέα εμπιστοσύνη» συνοδεύεται από την επιδίωξη δημιουργίας της «νέας κοινωνικής ταυτότητας» του πειθαρχικού και υπάκουου πολίτη, που θα ακολουθεί χωρίς αμφισβήτηση τις εκάστοτε κυβερνητικές οδηγίες και πολιτικές. Σήμερα για την πανδημία και την κρίση, αύριο για τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο.

Αλήθεια, όμως, πόσο αταξικές είναι οι συνέπειες της καπιταλιστικής κρίσης και του κορονοϊού, από τη μία, και η αντίδραση του αστικού κράτους, από την άλλη;

Πλήττονται άραγε εξίσου ένας άνεργος κι ένας βιομήχανος από την υποβάθμιση του δημόσιου συστήματος Υγείας; Σήμαινε άραγε το ίδιο ο λεγόμενος «εγκλεισμός» για έναν εργαζόμενο που αναγκάστηκε να ζει και να δουλεύει όλη μέρα μαζί με ολόκληρη την οικογένειά του μέσα σε λίγα τετραγωνικά, και ήταν το ίδιο για κάποιον που έχει την άνεση να ζει σε μια πολυτελή μονοκατοικία σ' ένα πράσινο προάστιο; Είναι άραγε ίδιο το πλήγμα για έναν εργαζόμενο που θα απολυθεί, θα παίρνει το μισό μισθό ή θα δουλέψει, π.χ., για 2 - 3 μήνες αντί για ολόκληρη σεζόν, με τον τραπεζίτη, τον μεγαλέμπορο, τον βιομήχανο, ακόμα κι αν μειώθηκαν τα κέρδη των τελευταίων αυτήν την περίοδο (πόσο μάλλον για τους καπιταλιστές σε συγκεκριμένους κλάδους που εκτίναξαν τα κέρδη τους); `Η ποιος ωφελείται και ποιος ζημιώνεται από τους περιορισμούς στη συνδικαλιστική δράση που επήλθαν αυτήν την περίοδο;

Μέτρα που «λύνουν τα χέρια» στους επιχειρηματικούς ομίλους

Ολο το πλέγμα της πολύμορφης κρατικής παρέμβασης στόχευε, από τη μία, στην επανεκκίνηση της οικονομίας, στην υποβοήθηση της ασθμαίνουσας στους περισσότερους κλάδους καπιταλιστικής κερδοφορίας και, από την άλλη, στην προσπάθεια μιας στοιχειώδους διατήρησης της «κοινωνικής συνοχής» με μέτρα προσωρινής και περιορισμένης επιδοματικής πολιτικής προς τα λαϊκά στρώματα. 

Πέρα από την πολύμορφη οικονομική στήριξη προς τους καπιταλιστές, την οποία θα κληθεί να πληρώσει ο λαός, η κυβέρνηση πέρασε αυτήν την περίοδο μια σειρά από μέτρα (π.χ. εξ αποστάσεως εργασία, δυνατότητα αναστολής εργασίας με κρατική στήριξη, δυνατότητα εκ περιτροπής απασχόλησης και μειωμένου μισθού με μειωμένο ωράριο), που «λύνουν τα χέρια» στους καπιταλιστές έτσι ώστε να αντιμετωπίσουν την πίεση των κερδών τους. Στην ουσία, η κυβέρνηση νομοθέτησε βασιζόμενη στις επιταγές του ΣΕΒ, ο οποίος σε σχετική έκθεσή του τον Απρίλη σημείωνε: «Η ευελιξία και η καινοτομία είναι κρίσιμες τόσο για την αντιμετώπιση κρίσεων όσο και για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας».

Ταυτόχρονα, μέσα σε συνθήκες lockdown, η κυβέρνηση έφερε και δύο εμβληματικά για το επόμενο διάστημα νομοσχέδια, το πρώτο από τα οποία έχει ήδη ψηφιστεί. Το - κατ' ευφημισμόν και μόνο - «περιβαλλοντικό» νομοσχέδιο αίρει ακόμα και τις ελάχιστες ρήτρες προστασίας και υποτυπώδεις ελέγχους που είχαν απομείνει με στόχο την ενίσχυση των καπιταλιστικών επενδύσεων, ενώ το νομοσχέδιο για την Παιδεία εμβαθύνει περαιτέρω την προσαρμογή της Εκπαίδευσης στις ανάγκες του κεφαλαίου με την ενίσχυση των «δεξιοτήτων» σε βάρος των μορφωτικών δικαιωμάτων των μαθητών, την περαιτέρω προώθηση της «αξιολόγησης» ως μέτρου του βαθμού προσαρμογής όλων των πλευρών λειτουργίας του σχολείου στις ανάγκες της αγοράς, αλλά και την κατάπτυστη Υπουργική Απόφαση για τις κάμερες στις σχολικές αίθουσες.

Εκτός των παραπάνω, τα κυβερνητικά στελέχη δεν κουράζονται να δηλώνουν ότι μέχρι τα τέλη Ιούλη σχεδιάζονται 26 νομοσχέδια που θα περιλαμβάνουν αντιδραστικές προσαρμογές στον κρατικό μηχανισμό και τη Δικαιοσύνη, αλλά και ένταση της καταστολής, με χαρακτηριστική την προετοιμασία του εδάφους και για τον νομοθετικό περιορισμό των διαδηλώσεων.

Τα περιεχόμενα του τεύχους

ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ - ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Απόφαση της ΚΕ του ΚΚΕ: Η δράση μας την περίοδο της πανδημίας του κορονοϊού - Οι διεθνείς και εσωτερικές εξελίξεις - Η κατάσταση του εργατικού και γενικότερα λαϊκού κινήματος - Η κατάσταση του Κόμματος και η δράση μας στις ειδικές συνθήκες - Η επόμενη μέρα και τα καθήκοντα του Κόμματος και της ΚΝΕ

ΙΣΤΟΡΙΑ

Κείμενο του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ: Συμπεράσματα για το πέρασμα από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό με αφορμή την 75η επέτειο από την λήξη του Β' ΠΠ

Β. Ι. ΛΕΝΙΝ - 150 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ

Ανακοίνωση του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ: Για την επέτειο των 150 χρόνων από τη γέννηση του Β. Ι. Λένιν

Χάιντς Αλραϊπ: Η θεωρία του Λένιν για την επανάσταση (Β' Μέρος)

ΠΑΙΔΕΙΑ

Κείμενο του Τμήματος Παιδείας και Ερευνας της ΚΕ του ΚΚΕ: Για την ολόπλευρη στήριξη της παρέμβασής μας στα σχολεία

ΤΕΧΝΗ - ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Κώστας Σταματόπουλος: Από τον μακαρθισμό στην «πολιτιστική διπλωματία». Από την καταστολή στην εξαγορά και ενσωμάτωση

ΚΟΜΜΑΤΙΚΑ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΑ

(19.3.2020 - 8.5.2020)