5ο Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς

Συνέρχεται το 5ο Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς (17/6-8/7/1924), το πρώτο που πραγματοποιήθηκε χωρίς τον Λένιν, ο οποίος δεν ήταν πια στη ζωή.

Στο Συνέδριο αυτό, η ΚΔ χάραξε τα καθήκοντα των Κομμουνιστικών Κομμάτων στις νέες συνθήκες της προσωρινής υποχώρησης του επαναστατικού κινήματος. 

Επίσης έθεσε σαν κύριο καθήκον την ανάπτυξη των ΚΚ σε οργανωτικά και ιδεολογικά ισχυρά μαζικά κόμματα, ικανά να καθοδηγήσουν πιο αποτελεσματικά την πάλη των μαζών στις χώρες τους.

Με άλλα λόγια, το 5ο Συνέδριο της Κ.Δ. έβαλε σαν κύριο καθήκον τη μετατροπή των ΚΚ σε μαρξιστικά - λενινιστικά κόμματα. 

Το 3ο Έκτακτο Συνέδριο του ΚΚΕ (1924) ενέκρινε ομόφωνα τις αποφάσεις του 5ου Συνεδρίου της Κ.Δ., ενώ αποδέχθηκε και τους «21 όρους» εισδοχής στη Διεθνή.

 

Η ίδρυση της Κομμουνιστικής Διεθνούς

Σε λίγο ο Λένιν ξαναπαίρνει το λόγο. «Σύντροφοι, λέει, το συνέδριό μας έχει μεγάλη κοσμοϊστορική σημασία. Αποδεικνύει τη χρεοκοπία όλων των αυταπατών της αστικής δημοκρατίας. Γιατί όχι μόνο στη Ρωσία, αλλά και στις πιο αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες της Ευρώπης, όπως, λ.χ., στη Γερμανία, ο εμφύλιος πόλεμος είναι γεγονός. Η αστική τάξη έχει καταληφθεί από αλλοφροσύνη μπροστά στο αναπτυσσόμενο επαναστατικό κίνημα του προλεταριάτου. Αυτό εξηγείται, αν πάρουμε υπόψη ότι η πορεία των γεγονότων, ύστερα από τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο, ευνοεί αναπόφευκτα το επαναστατικό κίνημα του προλεταριάτου, ότι η παγκόσμια διεθνής επανάσταση αρχίζει και δυναμώνει σε όλες τις χώρες. Ο λαός νιώθει το μεγαλείο και τη σημασία της πάλης που διεξάγεται τώρα. Χρειάζεται μόνο να βρεθεί η πρακτική εκείνη μορφή, που θα δώσει στο προλεταριάτο τη δυνατότητα να πραγματοποιήσει την κυριαρχία του. Τέτοια μορφή είναι το σοβιετικό σύστημα με τη δικτατορία του προλεταριάτου. Δικτατορία του προλεταριάτου! Ως τώρα τα λόγια αυτά ήταν μια λατινική έκφραση. Χάρη στη διάδοση του συστήματος των σοβιέτ σε όλο τον κόσμο, αυτή η λατινική έκφραση μεταφράστηκε σε όλες τις σύγχρονες γλώσσες, η πρακτική μορφή της δικτατορίας έχει βρεθεί από τις εργατικές μάζες. Εγινε κατανοητή στις πλατιές μάζες των εργατών, χάρη στη σοβιετική εξουσία στη Ρωσία, χάρη στους σπαρτακιστές στη Γερμανία και στις ανάλογες οργανώσεις στις άλλες χώρες... Η αστική τάξη ας εξακολουθεί να διαπράττει θηριωδίες, ας εξοντώνει χιλιάδες εργάτες. Η νίκη είναι δική μας, η νίκη της παγκόσμιας κομμουνιστικής επανάστασης είναι εξασφαλισμένη»².

Σε τέτοιες συνθήκες, σε συνθήκες όπου ανέτειλε χειροπιαστή η εργατική εξουσία, από το πεδίο της θεωρίας στο πεδίο της πρακτικής εφαρμογής, σε συνθήκες λυσσαλέας αντίδρασης από μέρους της αστικής τάξης, με απίστευτες θηριωδίες και βαρβαρότητες, αλλά και σε συνθήκες πρωτόγνωρου ενθουσιασμού και αυτοπεποίθησης, η παγκόσμια εργατική τάξη δημιουργούσε στη Μόσχα, στην εποχή που ο καπιταλισμός είχε φτάσει στο ανώτατο στάδιό του, τον ιμπεριαλισμό, τη σύγχρονη παγκόσμια επαναστατική πολιτική της οργάνωσης.

Ας δούμε, όμως, πώς φτάσαμε ίσαμε τούτο το σημείο της ιστορίας.

Ο πόλεμος, η παλιά Διεθνής και η ιδέα μιας νέας Διεθνούς

Η αναγκαιότητα για την ίδρυση της III Διεθνούς είχε επισημανθεί από πολύ νωρίς, από τις πρώτες μέρες του Πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου, όταν η Δεύτερη Διεθνής πρόδωσε την εργατική τάξη και την αποστολή της και πέρασε σε θέσεις σοσιαλπατριωτικές - σοσιαλιμπεριαλιστικές, ενώ αντίθετα οι μπολσεβίκοι και οι συνεπείς επαναστάτες υπογράμμιζαν τη μετατροπή του ιμπεριαλιστικού πολέμου σε εμφύλιο, καλώντας το προλεταριάτο κάθε χώρας να κηρύξει τον πόλεμο στη δική του αστική τάξη.

Η χρεοκοπία της Β` Διεθνούς δεν ήταν απλά μια χρεοκοπία στις κορυφές του εργατικού κινήματος, αλλά ταυτόχρονα κι ένας θανάσιμος κίνδυνος, που απειλούσε να συμπαρασύρει ολόκληρο το κίνημα και να το ρίξει για δεκαετίες στην καθυστέρηση και στην οπισθοδρόμηση. Με άλλα λόγια, ήταν πολύ πιθανό στα μάτια των μαζών να δημιουργηθεί η εντύπωση της χρεοκοπίας της επανάστασης, της χρεοκοπίας της ίδιας της προοπτικής του σοσιαλισμού. «Για να μη μετατραπεί η χρεοκοπία της σημερινής Διεθνούς - έγραφε ο Λένιν το Σεπτέμβρη του 1914 - σε χρεοκοπία του σοσιαλισμού, για να μην της γυρίσουν τις πλάτες οι μάζες, για να μην έχουμε επικράτηση του αναρχισμού και του συνδικαλισμού, πρέπει να βλέπουν την αλήθεια κατά πρόσωπο»³. Λίγο αργότερα, στο μανιφέστο της ΚΕ του Μπολσεβίκικου Κόμματος για τον πόλεμο, που δημοσιεύτηκε την 1η Νοέμβρη 1914, ο Λένιν διατύπωσε για πρώτη φορά την ιδέα να δημιουργηθεί μια νέα Διεθνής: «Η προλεταριακή διεθνής - έγραφε⁴ - δε χάθηκε και δε θα χαθεί. Οι εργατικές μάζες, ξεπερνώντας όλα τα εμπόδια, θα δημιουργήσουν τη νέα Διεθνή. Ο σημερινός θρίαμβος του οπορτουνισμού δε θα είναι μακρόχρονος... 

Ζήτω η προλεταριακή Διεθνής απαλλαγμένη από τον οπορτουνισμό». Σε άρθρο του, που δημοσιεύτηκε, επίσης, την ίδια ημερομηνία, ο ηγέτης των Μπολσεβίκων όριζε ως εξής το χαρακτήρα της νέας Διεθνούς: «Η II Διεθνής πέθανε νικημένη από τον οπορτουνισμό. Κάτω ο οπορτουνισμός και ζήτω η ξεκαθαρισμένη όχι μόνο από τους ''λιποτάκτες'', αλλά και από τον οπορτουνισμό III Διεθνής. Η II Διεθνής προσέφερε το μερτικό της στην ωφέλιμη προπαρασκευαστική δουλιά για την προκαταρκτική οργάνωση των προλεταριακών μαζών στη μακρόχρονη ''ειρηνική'' εποχή της σκληρής καπιταλιστικής σκλαβιάς και της πιο γοργής καπιταλιστικής προόδου του τελευταίου τρίτου του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα. Η III Διεθνής έχει να εκπληρώσει το καθήκον της οργάνωσης των δυνάμεων του προλεταριάτου για την επαναστατική επίθεση ενάντια στις καπιταλιστικές κυβερνήσεις, για τον εμφύλιο πόλεμο ενάντια στην αστική τάξη όλων των χωρών για την πολιτική εξουσία, για τη νίκη του σοσιαλισμού!»⁵.

Πέρα, όμως, από τις διακηρύξεις για την αναγκαιότητα ίδρυσης μιας νέας Διεθνούς, υπήρχε και η πραγματικότητα στο παγκόσμιο και ιδιαίτερα στο ευρωπαϊκό εργατικό κίνημα, που κάθε άλλο παρά ευνοούσε, στις συνθήκες του Πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου, μια άμεση εφαρμογή αυτής της ιδέας. 

Το μπολσεβίκικο κόμμα και ο Λένιν είχαν σαφή επίγνωση των δυσκολιών, αναγνωρίζοντας ταυτόχρονα στο γερμανικό προλεταριάτο τον πρώτο λόγο στη δημιουργία της νέας παγκόσμιας προλεταριακής επαναστατικής οργάνωσης. Το καλοκαίρι του 1915, στην μπροσούρα τους με τίτλο «Σοσιαλισμός και Πόλεμος», ο Λένιν με τον Ζινόβιεφ έγραφαν ανάμεσα σε άλλα⁶: «Είναι απόλυτα ευνόητο ότι για να δημιουργηθεί μια διεθνής μαρξιστική οργάνωση, πρέπει να υπάρχει στις διάφορες χώρες η θέληση για δημιουργία ανεξάρτητων μαρξιστικών κομμάτων. Η Γερμανία, σαν χώρα με το πιο παλιό και το πιο ισχυρό εργατικό κίνημα, έχει αποφασιστική σημασία. Το άμεσο μέλλον θα δείξει, αν έχουν ωριμάσει ή όχι οι όροι για την ίδρυση μιας νέας μαρξιστικής Διεθνούς. Αν ναι, το κόμμα μας θα προσχωρήσει με χαρά σε μια τέτοια, ξεκαθαρισμένη από τον οπορτουνισμό και το σοβινισμό, III Διεθνή. Αν όχι, το γεγονός αυτό θα δείξει ότι για ένα τέτοιο ξεκαθάρισμα απαιτείται ακόμη μια λίγο - πολύ μακρόχρονη εξέλιξη. Στην περίπτωση αυτή, το κόμμα μας θα αποτελέσει την άκρα αντιπολίτευση μέσα στην προηγούμενη Διεθνή - ώσπου να δημιουργηθεί στις διάφορες χώρες η βάση για μια νέα διεθνή ένωση των εργατών, που να στέκεται στις θέσεις του επαναστατικού μαρξισμού».

Στο πλαίσιο αυτής της συλλογιστικής κι έχοντας ως στόχο τη δημιουργία των προϋποθέσεων που θα έκαναν δυνατή την ίδρυση της νέας Διεθνούς, οι μπολσεβίκοι δεν άφησαν ανεκμετάλλευτη καμία ευκαιρία επαφής και ιδεολογικοπολιτικής ζύμωσης με τα αριστερά, διεθνιστικά, επαναστατικά τμήματα του εργατικού κινήματος.

1 Ινστιτούτο Μαρξισμού - Λενινισμού της ΚΕ του ΚΚΣΕ: «Κομμουνιστική Διεθνής - Σύντομη ιστορική μελέτη», εκδόσεις «Ελεύθερη Ελλάδα» 1973, σελ. 53
2 Β. Ι. Λένιν: «Εναρκτήριος λόγος στο 1ο Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς», Απαντα, Εκδοση ΣΕ, τόμος 37, σελ. 489- 490
3 «Απαντα Λένιν», Εκδοση ΣΕ, τόμος 26, σελ. 11
4 «Απαντα Λένιν», Εκδοση ΣΕ, τόμος 26, σελ. 22
5 «Απαντα Λένιν», Εκδοση ΣΕ, τόμος 26, σελ. 42
6 «Απαντα Λένιν», Εκδοση ΣΕ, τόμος 26, σελ. 349

100 χρόνια από την ίδρυσητης Κομμουνιστικής Διεθνούς

Απόφασητης Βαλκανικής Σοσιαλιστικής Ομοσπονδίας για την προσχώρησή της στηνΚομμουνιστική Διεθνή.

1ο- ιδρυτικό - Συνέδριο της 3η Διεθνής