Φρανσίσκο Πάντσο Βίγια

Γεννιέται, 5/6/1878, ο Μεξικανός στρατηγός Φρανσίσκο Πάντσο Βίγια, ηγετική μορφή της Μεξικανικής επανάστασης (1910 - 1920), που βασίζονταν κυρίως στους αγρότες και στρέφονταν κατά της δικτατορικής διακυβέρνησης του Πορφύριο Ντιάζ, των μεγαλογαιοκτημόνων, της Εκκλησίας και των Αμερικανικών μονοπωλίων.

H επανάσταση του 1910 - '20 κατά του δικτάτορα Πορφίριο Ντίας, υπό τον Εμιλιάνο Ζαπάτα και το Πάντσο Βίγια, αλλά που όλη του η πορεία, μετά το θάνατο του Ζαπάτα και τον εξοστρακισμό του Βίγια, περιστρέφεται γύρω από τα διλήμματα και τους φόβους της εγχώριας καθεστηκυίας τάξης.

Από τη μία, να στηρίζεται στους αγώνες του μεξικανικού λαού και κυρίως της εργατικής αγροτικής τάξης για την εγκαθίδρυση ενός δίκαιου κράτους, ανεξάρτητου από το ξένο κεφάλαιο και, την ίδια στιγμή, την ποδηγέτηση των αγώνων αυτών, ούτως ώστε ποτέ να μη δυναμώσουν αρκετά και τους απειλήσουν.

Η αυγή

Η επανάσταση, που ξέσπασε το 1910 μετά την αντίδραση των γαιοκτημόνων του βορρά ενάντια στην πολιτική για τη γη του Ντίας, σαν φλόγα εξαπλώθηκε και στην υπόλοιπη χώρα, που έβραζε και πέρασε στα χέρια των καταπιεζόμενων και εξαθλιωμένων εργατών και αγροτών, που ήδη από το 1906 είχαν αρχίσει τους δικούς τους αγώνες με συνεχείς απεργίες που κατέληγαν σε αιματοχυσία. Στόχοι της επανάστασης ήταν η αποτροπή της εξάπλωσης και περαιτέρω διείσδυσης του αμερικανικού κεφαλαίου, ο περιορισμός της επιρροής της Καθολικής Εκκλησίας, η αναδιανομή της γης και η αναγνώριση των κοινωνικών και πολιτικών ελευθεριών, ισότιμα για όλους τους Μεξικανούς.

Σύντομα όμως, αξιωματικοί που λιποτάκτησαν από τον τακτικό στρατό, αφού συνέστησαν τον «Συνταγματικό Στρατό», κατάφεραν να υπερσκελίσουν τελικά το 1917 τον «αγροτιστή» Ζαπάτα, εξαιτίας της έλλειψης προγράμματος για την εργατική τάξη και να «πάρουν το πάνω χέρι». Δέκα χρόνια μετά το θάνατο του Εμιλιάνο Ζαπάτα και με την ολοκληρωτική ήττα των «κόκκινων ταξιαρχιών» του Βίγια, θα γεννηθεί το 1929 το «Εθνικό Επαναστατικό Κόμμα». Μετά το Β` Παγκόσμιο Πόλεμο, θα μετονομαστεί σε «Θεσμικό Επαναστατικό Κόμμα» και η πορεία του όλες αυτές τις δεκαετίες θα είναι αντάξια της σχιζοειδούς ονομασία του. Μία μείξη εθνικών, φιλελεύθερων και σοσιαλιζόντων στοιχείων. Μέχρι τη δεκαετία του '80 ωστόσο, δε θα εγκαταλείπει φανερά την έννοια του «λαϊκού κράτους», αλλά την ίδια στιγμή δε θα διστάζει να πνίγει στο αίμα τις μαζικές απεργίες της δεκαετίας του '40 και του '50, αλλά και τη φοιτητική και μαθητική εξέγερση το 1968, στο Τλατέλολκο, κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων.

Η δύση

Ομως, όλα αυτά θα περάσουν ανεπιστρεπτί στην ιστορία με την κρίση του χρέους του 1982 και την εφαρμογή των μέτρων που επέτασσαν το ΔΝΤ και ΠΤ, δηλαδή αθρόες περικοπές των κοινωνικών δαπανών, σταδιακή πώληση γης, βιομηχανιών και πλουτοπαραγωγικών πηγών στο ξένο κεφάλαιο, σταδιακό χαλάρωμα των περιοριστικών μέτρων κατά της Εκκλησίας. Ειδικά κατά τη διακυβέρνηση του Σαλίνας, η μεταστροφή είναι ριζική, καθώς από το 1988 τα συμφέροντα την εγχώριας ολιγαρχίας συνυφαίνονται πια με την παγκόσμια αγορά. Αυτή ακριβώς η πορεία θα αποτελέσει και τη μεγάλη κρίση ταυτότητας του PRI με την αποχώρηση, το 1988, μεγάλου τμήματος της βάσης του και τη δημιουργία του PRD. Η κρίση και τα σκάνδαλα θα συνεχιστούν, το PRI θα γίνει συνώνυμο της διαφθοράς και η πτώση του ήταν αναμενόμενη.

Αυτή η καθοδική πορεία θα ανοίξει το δρόμο στο ΡΑΝ και τον Βινσέντε Φοξ, που είναι ο πιο αυθεντικός εκφραστής και υπερασπιστής αυτών που προσπάθησε να ανατρέψει ο Ζαπάτα: Το μεγάλο κεφάλαιο, την απόλυτη εξάρτηση από τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Εκκλησία. Μπορεί ο Φοξ να δηλώνει ότι η νίκη του είναι η «επανάσταση της ελπίδας» των Μεξικανών, ωστόσο μάλλον είναι ο άνθρωπος που θα παραδώσει το Μεξικό «δεμένο χειροπόδαρα» στις ΗΠΑ, ή μάλλον ό,τι απόμεινε από το Μεξικό. Είναι ο άνθρωπος, που εκφράζει τα πιο φανατικά καθολικά στοιχεία και που ταυτόχρονα εγγυάται μια ομαλή, αξιοπρεπή και κυρίως χωρίς «πονοκεφάλους» οικονομική και κοινωνική πορεία της χώρας, «μέσα στο πλαίσιο του παγκόσμιου χωριού».