Συγκροτείται η Κρατική Επιτροπή Άμυνας με Πρόεδρο τον Ι. Β. Στάλιν

Συγκροτείται, 30/6/1941, η Κρατική Επιτροπή Άμυνας (ΚΕΑ) της Σοβιετικής Ένωσης, με Πρόεδρο τον Ι. Β. Στάλιν.

Η ναζιστική επίθεση εναντίον της ΕΣΣΔ

«Οταν στη συνέχεια έστρεψα το βάρος της επιθέσεως στα Ανατολικά και διέρρηξα το κομμουνιστικό απόστημα, έτρεφα την ελπίδα πως μ' αυτή μου την πράξη θα αναζωπύρωνα κάποιες σπίθες κοινού νου στις δυτικές δυνάμεις.

Τους παρείχα τη δυνατότητα, χωρίς να καταβάλλουν το ελάχιστο τίμημα, να συνεισφέρουν σε μια πράξη καθάρσεως, αφήνοντας χωρίς φόβο το καθήκον απολυμάνσεως της Δύσεως και μόνο στα δικά μας χέρια. Το αβυσσαλέο όμως μίσος που νιώθουν οι υποκριτές αυτοί για έναν άνθρωπο καλής βουλήσεως και πίστεως είναι πολύ ισχυρότερο από το αίσθημα αυτοσυντηρήσεώς τους».

Αδόλφος Χίτλερ

Ο πόλεμος αρχίζει...

Κυριακή 22 Ιουνίου 1941, ώρα 3.30 το πρωί. Στο Λαϊκό Επιτροπάτο Αμυνας και Γενικό Επιτελείο των σοβιετικών ενόπλων δυνάμεων στη Μόσχα φτάνει η αναφορά του αρχηγού του επιτελείου της Δυτικής Περιοχής στρατηγού Β. Ε. Κλιμόφσκιχ ότι εκείνη ακριβώς τη στιγμή η Γερμανική Αεροπορία πραγματοποιούσε επιδρομή στις πόλεις της Λευκορωσίας. Σε λίγο, οι αναφορές έφταναν βροχή. Η Σοβιετική Ενωση δεχόταν απροειδοποίητα την επίθεση των ναζιστικών στρατευμάτων σε όλο το μήκος των συνόρων της, από τη Μαύρη Θάλασσα ως τη Βαλτική. Αμέσως ενημερώθηκε ο Στάλιν και στις 4.30 π.μ. το ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΣΕ και η στρατιωτική ηγεσία της χώρας συσκέπτονταν στο Κρεμλίνο για την αντιμετώπιση της κατάστασης.

Με το χάραμα της μέρας, ο Γερμανός πρεσβευτής στη Μόσχα Σούλενμπουργκ ζήτησε να δει τη Σοβιετική ηγεσία. Συναντήθηκε με τον υπουργό Εξωτερικών Β. Μ. Μολότοφ, στον οποίο και ανακοίνωσε την απόφαση της χώρας του να κηρύξει τον πόλεμο στην ΕΣΣΔ. «Η σοβιετική κυβέρνησις - είπε καταλήγοντας ο πρεσβευτής - παρεβίασε τας συνθήκας της με τη Γερμανίαν και ετοιμάζεται να επιτεθή κατά της Γερμανίας εκ των όπισθεν εις την πάλην που αύτη διεξάγει διά την ύπαρξίν της. Διά τούτο ο Φύρερ διέταξε τας γερμανικάς ενόπλους δυνάμεις ν' αντισταθούν εις την απειλήν ταύτην με όλα τα μέσα που διαθέτουν». Την ίδια, περίπου, στιγμή ο σοβιετικός πρεσβευτής στο Βερολίνο Βλαδίμηρος Ντεκανόζωφ άκουγε την προαναφερόμενη ανακοίνωση από το στόμα του Γερμανού υπουργού Εξωτερικών Ι. Φον Ρίμπεντροπ, ενώ στις 7 το πρωί από το γερμανικό ραδιόφωνο ο Γκέμπελς διάβασε διακήρυξη του Χίτλερ προς ολόκληρο το γερμανικό έθνος όπου, μεταξύ άλλων, αναφερόταν:

«Την στιγμήν αυτήν συμπληρούται μία συγκέντρωσις στρατευμάτων, η οποία εις την έκτασιν και ευρύτητα είναι η μεγαλυτέρα όσων είδε ποτέ ο κόσμος... Σκοπός του μετώπου τούτου είναι δι' αυτό όχι μόνον η προστασία των καθ' έκαστον χωρών, αλλά η ασφάλεια της Ευρώπης και διά τούτο η σωτηρία όλων.

Απεφάσισα ως εκ τούτου σήμερον να θέσω και πάλιν την τύχην και το μέλλον του Γερμανικού Ράιχ και του λαού μας εις τας χείρας των στρατιωτών μας.

Ο Θεός ας μας βοηθήση ειδικώς εις αυτόν τον αγώνα».

Πάνω από 3 εκατομμύρια Γερμανοί στρατιώτες πέρασαν τα σοβιετικά σύνορα το πρωί της 22ης Ιουνίου του 1941, έχοντας την υποστήριξη περισσότερων από 3.600 αρμάτων μάχης, 600.000 μηχανοκίνητων οχημάτων (συμπεριλαμβανομένων και των τεθωρακισμένων), 7.000 πυροβόλων και 2.500 αεροπλάνων. Την ίδια ημέρα, πριν από 129 χρόνια είχε εισβάλει στη Ρωσία ο Μέγας Ναπολέοντας. Αραγε πού αποσκοπούσε ο συμβολισμός; Ηταν τυχαίος ή ο Αδόλφος Χίτλερ ήθελε, προκαλώντας την ιστορία, να αποδείξει πως ήταν ανώτερος του Μεγάλου Ναπολέοντα και θα πετύχαινε εκεί όπου εκείνος είχε αποτύχει; Οι ιδιορρυθμίες των ηγετών και οι εμμονές ορισμένων να θέλουν να μείνουν στην ιστορία ως ανώτεροι κάποιων παλιότερων ξεχωριστών ιστορικών φυσιογνωμιών δεν είναι σπάνιο φαινόμενο. Πάντως, ο Γερμανός δικτάτορας για να αποφύγει αρνητικούς συνειρμούς στο πρόσωπό του - και μια ενδεχόμενη ταύτιση του εγχειρήματός του μ' εκείνο του Ναπολέοντα - έδωσε, αργότερα, εντολή στη γερμανική προπαγάνδα να καλλιεργήσει την άποψη πως ο Μ. Ναπολέων άρχισε την επίθεσή του στη Ρωσία στις 23 Ιουνίου.

Τι έστρεψε τη Γερμανία εναντίον της ΕΣΣΔ;

Ο πόλεμος εναντίον της Σοβιετικής Ενωσης ήταν πάντοτε μέσα στα σχέδια του Χίτλερ, αλλά και των Δυτικών αντιπάλων του, αφού δεν ήταν δυνατόν να βρουν την ολοκλήρωσή τους, προς τη μία ή την άλλη κατεύθυνση, οι ενδοϊμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί της εποχής, με το πρώτο εργατικό κράτος στην ιστορία να παραμένει ανέπαφο και να επηρεάζει το παγκόσμιο εργατικό κίνημα. Το συμπέρασμα αυτό προέκυπτε αβίαστα από την ιστορία. Η ίδια η πείρα του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου έδειχνε περίτρανα πως οι ιμπεριαλιστικοί αντιμαχόμενοι συνασπισμοί των πρώτων χρόνων του 20ού αιώνα μπόρεσαν να ξεδιπλωθούν και να κορυφωθούν στην ολότητά τους από τη στιγμή που οι αστικές τάξεις, κυρίως των μεγάλων δυνάμεων, κατάφεραν να καθυποτάξουν το εργατικό κίνημα, βάζοντας στο χέρι την κύρια παγκόσμια οργάνωσή του, δηλαδή τη Β΄ Διεθνή. Ο δρόμος δε θα μπορούσε να οδηγεί αλλού, εν όψει του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και για όσο διάστημα, τουλάχιστον, η ΕΣΣΔ έμεινε εκτός πολεμικών πεδίων.

Η τελική απόφαση για εισβολή στην ΕΣΣΔ πάρθηκε στις 18 Δεκέμβρη του 1940 όταν εκδόθηκε η υπ' αριθμόν 21 Οδηγία του Γερμανού δικτάτορα η οποία μεταξύ άλλων έλεγε: «Οι γερμανικές στρατιωτικές δυνάμεις πρέπει να είναι έτοιμες να συντρίψουν τη Σοβιετική Ρωσία με μια ταχεία εκστρατεία, ακόμη και πριν τελειώσει ο πόλεμος με την Αγγλία. Για το σκοπόν αυτόν, ο Στρατός οφείλει να χρησιμοποιήσει όλες τις διαθέσιμες μονάδες, γιατί τα εδάφη που θα καταληφθούν πρέπει να διασφαλισθούν από κάθε αιφνιδιαστική επίθεση... Οι προπαρασκευές που απαιτούν περισσότερο χρονικό διάστημα θα πρέπει να αρχίσουν ευθύς από τώρα - αν τούτο δεν έχη ήδη γίνει - και θα πρέπει να τερματιστούν στις 15 Μαΐου 1941...». 

Η όλη επιχείρηση πήρε την κωδική ονομασία «Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα». Από τον Ιανουάριο ως το Μάρτιο του '41 όλα τα σχέδια της επιχείρησης είχαν ολοκληρωθεί και εγκριθεί από τον Χίτλερ, ενώ η έναρξή της προβλεπόταν περί τα τέλη Μαΐου. 

Η αναβολή για τον Ιούνιο ήταν αποτέλεσμα των αποτυχημένων πολεμικών επιχειρήσεων της Ιταλίας στα Βαλκάνια και της αναγκαστικής εμπλοκής σε αυτές των γερμανικών δυνάμεων. Γράφει ο ίδιος ο Χίτλερ στην «Πολιτική Διαθήκη» του: «Το πραγματικό πρόβλημα δεν ήταν γιατί η έναρξη της επιθέσεώς μας έγινε στις 22 Ιουνίου 1941 αλλά μάλλον γιατί δεν πραγματοποιήθηκε νωρίτερα πράγμα που θα είχαμε κάνει εάν δε μας παρακώλυαν οι δυσχέρειες που μας προέκυψαν από τους Ιταλούς και τη βλακώδη εκστρατεία τους στην Ελλάδα, οπότε και θα είχαμε επιτεθεί στη Ρωσία μερικές εβδομάδες νωρίτερα... Εάν ο πόλεμος είχε παραμείνει αγώνας που τον διεξήγαγαν οι Γερμανοί και όχι ο Αξονας θα είχαμε τη δυνατότητα να επιτεθούμε εναντίον της Ρωσίας στις 15 Μαΐου του 1941».