Αντιμέτωποι με ακόμα πιο ενισχυμένη εργασιακή ζούγκλα την «επόμενη μέρα»

Αντιμέτωποι με τη διευρυμένη «ευελιξία» και τις επιπτώσεις της στις συνθήκες αμοιβής, εργασίας και ζωής τους βρίσκονται χιλιάδες εργαζόμενοι στον κλάδο του Εμπορίου. Τόσο στις επιχειρήσεις που ανέστειλαν τη λειτουργία τους λόγω των περιοριστικών μέτρων, όσο και στα σούπερ μάρκετ, όπου απογειώθηκε η εντατικοποίηση μέσα στις συνθήκες της πανδημίας, η «επόμενη μέρα» φέρνει μαζί
της νέα επίθεση στα δικαιώματα των εμποροϋπαλλήλων, στο έδαφος που στρώνουν για τις αξιώσεις της εργοδοσίας τα κυβερνητικά μέτρα.

«Πληρώσαμε πολλά - Δεν θα πληρώσουμε ξανά. Να πληρώσουν το κράτος και η εργοδοσία»: Το κάλεσμα αυτό απευθύνει στους εργαζόμενους ο Σύλλογος Εμποροϋπαλλήλων Αθήνας, ο οποίος, πέρα από τη συμμετοχή του στο σημερινό συλλαλητήριο, προχωρά τις επόμενες μέρες σε Γενικές Συνελεύσεις.

Η «επόμενη μέρα» με την επαναλειτουργία των καταστημάτων έχει φέρει τους εμποροϋπαλλήλους αντιμέτωπους «με μια νέα, ακόμα πιο βάρβαρη, κατάσταση», επισημαίνει η πρόεδρος του Συλλόγου, Ντίνα Γκογκάκη. Οπως εξηγεί, οι ρυθμίσεις που θέσπισε η κυβέρνηση με Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου «μεταφράζονται σε εργασιακή ζούγκλα» για τους εργαζόμενους και «έρχονται να δώσουν συνέχεια στον ήδη εφαρμοζόμενο εργασιακό μεσαίωνα που έχουν χτίσει όλες οι προηγούμενες κυβερνήσεις». Αναλόγως των εκάστοτε αναγκών της εργοδοσίας, εκ περιτροπής εργασία και μειωμένο ωράριο με μειώσεις μισθών, ή ρεπό που δεν χορηγούνται και δουλειά τις Κυριακές, μαζί με την απειλή των απολύσεων, είναι μερικά από τα στοιχεία που συνθέτουν το τοπίο που επικρατεί στον κλάδο.

Νέα «ρεκόρ» καταγράφει η «ευελιξία»

Η επιστροφή στα καταστήματα βρήκε τους εμποροϋπαλλήλους σε ...κινούμενη άμμο όσον αφορά τους όρους εργασίας τους. Μια σειρά από επιχειρήσεις έβαζαν εργαζόμενους σε αναστολή χωρίς να παρέχουν καμία ενημέρωση σε σχέση με τη διάρκειά της. Σε άλλες περιπτώσεις το πρόγραμμα εργασίας προβλέπει «ψαλιδισμένο» ωράριο, σε σύγκριση με αυτό που γνώριζαν, και αντίστοιχα συρρικνωμένο μισθό. Παράλληλα, οι εργοδότες προετοιμάζουν το έδαφος για την επιβολή εκ περιτροπής εργασίας, για απολύσεις και μείωση στο προσωπικό τους. Εκτός από την επιδείνωση στους όρους δουλειάς οι εμποροϋπάλληλοι αντιμετωπίζουν και το ανθυγιεινό περιβάλλον των μεγάλων καταστημάτων και των αποθηκών τους, που στεγάζονται σε κτίρια χωρίς παράθυρα και φυσικό εξαερισμό, με ανύπαρκτους χώρους διαλείμματος.

Τα ωράρια - «λάστιχο» και η εντατικοποίηση, που αποτελούν «μόνιμο σκηνικό» στον κλάδο του Εμπορίου, καταγράφουν νέα ρεκόρ. Είναι χαρακτηριστικό ότι τον προηγούμενο μήνα, σε μια σειρά από καταστήματα μεγάλο μέρος των εργαζομένων παρέμενε σε καθεστώς αναστολής και, την ίδια στιγμή, οι συνάδελφοί τους που επέστρεψαν στα πόστα τους «έλιωναν στη δουλειά», δουλεύοντας 6 και 7 μέρες τη βδομάδα, χωρίς ρεπό και μέρα ξεκούρασης. Παράλληλα, η άρση της αναστολής των συμβάσεων συχνά συνοδεύτηκε από «λεηλασία» της κανονικής άδειας των εργαζομένων, με την οποία οι εργοδότες θέλουν να «ξεμπερδεύουν» πριν «ανέβει» η εμπορική κίνηση.

Ακόμα και στα σούπερ μάρκετ, που είδαν τον τζίρο τους να εκτοξεύεται, οι εργαζόμενοι που προσλήφθηκαν μέσα στην πανδημία για να βγει η δουλειά, απειλούνται να βρεθούν ξανά στην ανεργία, αφού τους έχει βγει πρώτα το λάδι στη δουλειά. Οι συμβάσεις ορισμένου χρόνου ανανεώνονται για ένα μήνα ή λίγες μέρες, τα 4ωρα και τα 6ωρα συνεχίζουν να αποτελούν τον κανόνα και οι εργαζόμενοι με 8ωρο να είναι είδος υπό εξαφάνιση. Κι όλα αυτά ενώ μέσα σε διάστημα 10 βδομάδων οι τζίροι έφτασαν το 1,5 δισ. ευρώ! Παρά τα νούμερα που προκαλούν ...ζάλη και βγήκαν πάνω στις πλάτες των εργαζομένων, τώρα οι εργοδότες κάνουν προκλητικά λόγο για «πτώση του τζίρου» και... ξεπληρώνουν τους εργαζόμενους με δουλειά με ημερομηνία λήξης, μερική απασχόληση και αμείωτη εντατικοποίηση.

Δίπλα στα σούπερ μάρκετ, στους κερδισμένους της περιόδου συγκαταλέγεται η εργοδοσία στις αλυσίδες και τα καταστήματα που λειτούργησαν μέσα από το ηλεκτρονικό εμπόριο. Τα έσοδα από το ηλεκτρονικό εμπόριο εξαπλασιάστηκαν το Μάρτη και τον Απρίλη, όταν τα ρολά των φυσικών καταστημάτων παρέμεναν κατεβασμένα. Πίσω από αυτά, εμποροϋπάλληλοι σε μεγάλες εμπορικές αλυσίδες και καταστήματα δούλεψαν και συνεχίζουν να δουλεύουν με μισθούς - ψίχουλα σε συνθήκες εντατικοποίησης και ανθυγιεινό περιβάλλον, σηκώνοντας στις πλάτες τους όλο το ...χαμαλίκι που συνεπάγεται η προετοιμασία των ηλεκτρονικών παραγγελιών.

Οπως σημειώνει ο ΣΕΒ σε μελέτη του («Λιανικό Εμπόριο 360⁰ - Το αύριο είναι εδώ») τον Απρίλη καταγράφηκε αύξηση στην καταναλωτική δαπάνη μέσω ηλεκτρονικών καταστημάτων, έως και 171% εβδομαδιαίως, σε σχέση με τις αντίστοιχες βδομάδες του 2019, ενώ το Μάρτη η αύξηση ήταν έως και 134% εβδομαδιαίως. Στο έδαφος αυτό, ο εργοδοτικός φορέας αναπτύσσει τους προβληματισμούς για την ανάγκη το «φυσικό κατάστημα» να αξιοποιήσει «σύγχρονα ψηφιακά εργαλεία» και να μετεξελιχθεί σε «έξυπνο κατάστημα». Η εικόνα του «έξυπνου» καταστήματος μοιάζει βγαλμένη από εφιαλτική ταινία επιστημονικής φαντασίας: «Αισθητήρες δαπέδου καταγράφουν την επισκεψιμότητα και ενημερώνουν το προσωπικό για τις περιοχές του καταστήματος που παρατηρείται ιδιαίτερη κίνηση», «βοηθοί ρομπότ παρέχουν προσωποποιημένες πληροφορίες», «κάμερες καταγράφουν ανώνυμα τη διάθεση των καταναλωτών και τις διαδρομές τους στο κατάστημα», ειδικοί αισθητήρες «ανιχνεύουν καταναλωτικές συμπεριφορές». Ο τεχνολογικός αυτός καταιγισμός σχεδιάζεται σε έναν κλάδο οι εργαζόμενοι του οποίου αμείβονται με 300 και 400 ευρώ, δουλεύουν με ωράρια που κόβονται και ράβονται στα μέτρα των επιχειρήσεων, αποτελούν τον ορισμό της «ευελιξίας»...

«Λάστιχο» η ίδια η ζωή των εργαζομένων

Το διάστημα αυτό έχουν αποτυπωθεί με μεγαλύτερη ένταση οι δυσκολίες που προκαλούν στους εμποροϋπαλλήλους οι εργασιακές σχέσεις - «λάστιχο», η «ενοικιαζόμενη» εργασία, το «σπαστό ωράριο», οι συμβάσεις 6ήμερης εργασίας, η δουλειά την Κυριακή. Με όλα τα παραπάνω, ο ημερήσιος και εβδομαδιαίος χρόνος εργασίας άλλοτε τεντώνει και άλλοτε συμπιέζεται ανάλογα με τις απαιτήσεις της εργοδοσίας. Το λειψό προσωπικό και οι συχνές αλλαγές στα ωράρια των καταστημάτων, καθώς και παράγοντες όπως η εκ περιτροπής φοίτηση των παιδιών στο σχολείο, έκαναν ακόμα πιο εμφανές το πρόβλημα που έτσι κι αλλιώς αντιμετωπίζουν.

Το πρόγραμμα των εργαζομένων αλλάζει από μέρα σε μέρα, με αποτέλεσμα να μην ξέρουν τις ώρες που θα δουλέψουν και να αδυνατούν να προγραμματίσουν στοιχειωδώς τη ζωή τους. Οι εμποροϋπάλληλοι, όπως εξηγεί η Ντ. Γκογκάκη, μαθαίνουν το ωράριο εργασίας τους την τελευταία στιγμή, οι αλλαγές είναι πάντα πιθανές, η ώρα που θα σχολάσουν μπορεί να αλλάξει ακόμα και αφού έχουν πιάσει δουλειά, ανάλογα με την κίνηση στο κατάστημα και το φόρτο εργασίας. Οι δυσκολίες που προκύπτουν επηρεάζουν τους ίδιους και τις οικογένειές τους. Είναι χαρακτηριστικό ότι εργαζόμενοι γονείς που δουλεύουν και οι δύο στον κλάδο κάνουν αγώνα δρόμου για να ρυθμίσουν τις μέρες που θα στείλουν τα παιδιά τους στο σχολείο, με βάση το πότε παίρνουν το ρεπό τους.

Η επίθεση στην κυριακάτικη αργία και η παραπέρα «απελευθέρωση» του ωραρίου επιτείνονται από τη σύνδεση του Εμπορίου με τον Τουρισμό, την οποία προκρίνουν μεγάλες επιχειρήσεις του κλάδου. Είναι ενδεικτικό ότι ο Εμπορικός Σύλλογος Αθηνών, με αφορμή το πολυδιαφημισμένο σχέδιο του δήμου Αθήνας για την ανάπλαση του κέντρου της πόλης, εξέφρασε την προσδοκία του πως το συγκεκριμένο έργο «μελλοντικά θα ενισχύσει την ημερήσια κατά κεφαλή κατανάλωση των ξένων επισκεπτών - "shopping per day"». Ο χαρακτηρισμός του κέντρου της Αθήνας, του παραλιακού μετώπου της Αττικής, της περιοχής του αεροδρομίου και των Σπάτων ως «τουριστικών περιοχών» έχει ήδη φέρει το άνοιγμα των καταστημάτων όλες τις Κυριακές από το Μάη μέχρι και τον Οκτώβρη και έχει μεταφραστεί για τους εμποροϋπαλλήλους σε δουλειά 7 μέρες τη βδομάδα.

Γενικές Συνελεύσεις και βήματα στην προσπάθεια οργάνωσης

«Δεν πάει άλλο! Δεν μπορούμε να ζούμε καθημερινά με το άγχος αν θα έχουμε δουλειά, αν θα πληρωθούμε, πώς θα τα βγάλουμε πέρα. Δεν μπορούμε να ζούμε με την ανασφάλεια και την αβεβαιότητα για το αύριο», τονίζει στην ανακοίνωσή του ο Σύλλογος Εμποροϋπαλλήλων, με την οποία κάλεσε τους εργαζόμενους του κλάδου να δώσουν το «παρών» στο σημερινό συλλαλητήριο, δίπλα στα Σωματεία και τις Ομοσπονδίες άλλων κλάδων. «Δυναμώνουμε την οργάνωσή μας σε κάθε χώρο δουλειάς, σε κάθε γειτονιά, απέναντι στη νέα επίθεση της εργοδοσίας και της κυβέρνησης. Διεκδικούμε όλα όσα σήμερα έχουμε ανάγκη για να ζούμε και να δουλεύουμε με αξιοπρέπεια. Τις ανάγκες μας στην υγεία, στη δουλειά με δικαιώματα δεν τις παζαρεύουμε», σημειώνει στο κάλεσμά του.

Τις επόμενες μέρες ο Σύλλογος προχωρά σε Γενικές Συνελεύσεις στο κέντρο της Αθήνας και σε συνοικίες της Αττικής. Οι συνελεύσεις θα γίνουν την Κυριακή 14/6, στις 10.30 π.μ., στα γραφεία του Συλλόγου (Αγίας Φιλοθέης 5Β, πλ. Μητροπόλεως) και στις 6.30 μ.μ., για τους εργαζόμενους στις δυτικές συνοικίες, στο θεατράκι της Παλατιανής (Ανδρέα Παπανδρέου και Ισιδώρας). Συνέλευση προγραμματίζεται την Κυριακή 21/6 και στις νότιες συνοικίες.

Οσον αφορά τις δυτικές συνοικίες της Αθήνας, ο Σύλλογος είναι έτοιμος να συστήσει ένα ακόμα παράρτημα. Δίπλα στα παραρτήματα που λειτουργούν σε Μενίδι και Περιστέρι, θα προστεθεί και αυτό που θα έχει έδρα στην Πετρούπολη. Τα μέλη του Συλλόγου που εργάζονται ή ζουν στην περιοχή προετοιμάζουν τη συνέλευση, ενημερώνουν συναδέλφους τους για το παράρτημα του Συλλόγου, προχωρούν σε εξορμήσεις τόσο σε μεγάλα καταστήματα και σούπερ μάρκετ όσο και στα μικρά μαγαζιά στις γειτονιές. Οπως επισημαίνουν, η λειτουργία του παραρτήματος στην Πετρούπολη και τους γύρω δήμους (Ιλιον, Καματερό, Αγίους Αναργύρους) είναι ένα θετικό βήμα στην προσπάθεια για οργάνωση περισσότερων εμποροϋπαλλήλων στο σωματείο και μπορεί να δώσει ώθηση σε νέες εγγραφές εργαζομένων και περισσότερες επαφές στους χώρους δουλειάς της περιοχής.