Τηλεργασία παρέα με τον ... ηλεκτρονικό χαφιέ του εργοδότη

Η πανδημία δημιούργησε μια εξαιρετική ευκαιρία για το κεφάλαιο, ώστε να προωθήσει την επέκταση της τηλεργασίας και τη «θεσμική» της κατοχύρωση, ως μορφή ευέλικτης εργασίας, με στόχο την εντατικοποίηση της δουλειάς και την αύξηση της εκμετάλλευσης των εργαζομένων. Η πρώτη φορά που ενσωματώθηκε θεσμικά στην Ελλάδα η «Ευρωπαϊκή Συμφωνία - Πλαίσιο για την Τηλεργασία» ήταν στην Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας 2006 - 2007, με ευθύνη της ηγεσίας της ΓΣΕΕ. Μέσα στην πανδημία, η τηλεργασία επεκτάθηκε, δοκιμάστηκε σε διευρυμένη κλίμακα και βέβαια «ήρθε για να μείνει», όπως με τον πιο επίσημο τρόπο διαβεβαιώνει η κυβέρνηση. Σύμφωνα άλλωστε με εκθέσεις του ΣΕΒ, όπως αυτή τον Μάη του 2019 με τίτλο «Τηλεργασία: Ευκαιρία για πιο παραγωγικές επιχειρήσεις και καλύτερη ζωή για τους εργαζόμενους», τα οφέλη της τηλεργασίας για τις επιχειρήσεις είναι ποικίλα, όπως το μειωμένο λειτουργικό κόστος και η αύξηση της παραγωγικότητας έως και 50%.

* * *

Η αύξηση της παραγωγικότητας, όμως, δεν επιτυγχάνεται αυτόματα, με το που ο εργαζόμενος στέλνεται να δουλέψει από το σπίτι του. Αντίθετα, είναι αποτέλεσμα μεθοδικής δουλειάς και παρέμβασης της εργοδοσίας, που δεν παύει να ασκεί έλεγχο, να επιβάλλει χρονοδιαγράμματα, να επενδύει ολοένα και περισσότερο στο θόλωμα των ορίων ανάμεσα στον εργάσιμο και μη εργάσιμο χρόνο στη διάρκεια της μέρας, με το επιχείρημα ότι «σπίτι σου είσαι, τι πειράζει να δουλέψεις και μια ώρα παραπάνω». Κι επειδή ο έλεγχος αυτός γίνεται εξ αποστάσεως, απαιτεί και νέα εργαλεία, μεταξύ αυτών και διάφορα συστήματα επιτήρησης, τα οποία παραβιάζουν την ιδιωτική ζωή του εργαζόμενου, καταλύουν κάθε έννοια ωραρίου, «σβήνουν» τα όρια μεταξύ της επαγγελματικής και προσωπικής/οικογενειακής ζωής και αυξάνουν το στρες. Ποιος δεν θυμάται το παράδειγμα της «Teleperformance», που με πρόσχημα την προστασία των προσωπικών δεδομένων των πελατών, απαιτούσε από τους εργαζόμενους να βάλουν κάμερα στον υπολογιστή τους και να την ανοίγουν ανά πάσα ώρα και στιγμή για να ελεγχθεί αν κάνουν σωστά τη δουλειά τους, ή ακόμα και να στείλει «ελεγκτή» στο σπίτι του εργαζόμενου;

* * *

Πέρα όμως από τις παραδοσιακές μεθόδους, έχουν αρχίσει να εφαρμόζονται και πιο εκσυγχρονισμένα εργαλεία ελέγχου των εργαζομένων, με τελευταίας τεχνολογίας λογισμικά, που παρακολουθούν τη δραστηριότητα και αξιολογούν διαρκώς την παραγωγικότητα. Αποκαλυπτική ως προς αυτό είναι η συνέντευξη του διευθύνοντος συμβούλου μιας εταιρείας που παράγει τέτοιο λογισμικό καταγραφής και παρακολούθησης. Μιλώντας στο «Bloomberg» για την «ορμητική» - όπως την χαρακτήρισε - αύξηση των πωλήσεων, το στέλεχος της «Interguard», Μπραντ Μίλερ, σχολίασε πως οι επιχειρήσεις χρησιμοποιούν το λογισμικό της εταιρείας του για «να διατηρήσουν ένα επίπεδο ασφάλειας και παραγωγικότητας» των εργαζομένων που απασχολούνται από το σπίτι. Με συνδρομές που ξεκινούν από τα 10 ευρώ το μήνα, οι επιχειρήσεις αποκτούν λογισμικό που τους δίνει απεριόριστες δυνατότητες. Για παράδειγμα, οι χειριστές του «Interguard», όπως αναφέρει το περιοδικό «PcMag», μπορούν να λάβουν ειδοποίηση αν ένας εργαζόμενος προβεί σε έναν συνδυασμό από «ανησυχητικές» κινήσεις, όπως η εκτύπωση εμπιστευτικού υλικού μαζί με το βιογραφικό του, «ένδειξη δηλαδή ότι κάποιος παραιτείται».

* * *

Το λογισμικό διαθέτει μάλιστα και μια σειρά «επεκτάσεις» στις δυνατότητές τους, όπως η παρακολούθηση της δραστηριότητας ηλεκτρονικών μηνυμάτων, της δραστηριότητας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ακόμα και υπηρεσίες γεωεντοπισμού φορητών υπολογιστών και «έξυπνων» κινητών τηλεφώνων. Αλλο λογισμικό, το «Hubstaff», αναφέρει στην ιστοσελίδα του πως παρέχει υπηρεσία ρολογιού με «γεωπερίφραξη» (geofence), για τη διαχείριση κινητών ομάδων εργαζομένων, η οποία χρονομετρά την εργασία των εργαζομένων αυτόματα με βάση την τοποθεσία, καταγράφει τις διαδρομές και τη διάρκεια των κινήσεων των εργαζομένων, ενώ παρουσιάζει «λεπτομερείς εκθέσεις με χρονικά δεδομένα και δεδομένα τοποθεσίας». Μιλώντας για το «Hubstaff», η επικεφαλής του τμήματος μάρκετινγκ της εταιρείας που το διαθέτει, δήλωσε πως «η προσωπική μου συμβουλή είναι να το χρησιμοποιήσουν (σ.σ. οι εργαζόμενοι) ως πλεονέκτημα, ως έναν τρόπο για να αποδείξουν στον μάνατζέρ τους πως μπορούν να εργάζονται αυτόνομα»!

* * *

Η τηλεργασία πάει χέρι χέρι με τη γενίκευση της «ευελιξίας», την κατάργηση κάθε δικαιώματος σταθερής απασχόλησης και σταθερού ημερήσιου χρόνου εργασίας, κάνοντας τους εργαζόμενους διαθέσιμους στους εργοδότες από οπουδήποτε και οποτεδήποτε, ολόκληρο το 24ωρο. Τα «εργαλεία» παρακολούθησης συμβάλλουν στην ενίσχυση όλων αυτών των «πλεονεκτημάτων» για την εργοδοσία, τρομοκρατώντας και παραβιάζοντας κάθε έννοια προσωπικών δεδομένων των εργαζομένων. Η διεκδίκηση σύγχρονων όρων δουλειάς και αμοιβής, με αξιοποίηση της τεχνολογίας σε όφελος των εργαζομένων και όχι της εργοδοσίας, για μείωση και όχι αύξηση του εργάσιμου χρόνου, για βελτίωση και όχι επιδείνωση της κοινωνικής και οικογενειακής ζωής των εργαζομένων, είναι μέτωπο πάλης για τα συνδικάτα απέναντι στο νέο στραπατσάρισμα που φέρνει στα εργασιακά δικαιώματα η «κανονικότητα» της «επόμενης μέρας» μετά την πανδημία.

Δ. Μ.