Επιχειρηση του ΕΛΑΣ στον Κοσμά Κυνουρίας

Στις 27 Ιούλη του 1943 αντάρτικες ομάδες έστησαν ενέδρα σε λόχο Ιταλών καραμπινιέρων που ερχόταν στον Κοσμά Κυνουρίας , συνοδεύοντας τον διαβόητο διοικητή Φεστούτσιο, ο οποίος ήταν ο φόβος και ο τρόμος της περιοχής.

Ο Ιταλικός λόχος διαλύθηκε και είχε πολλούς νεκρούς, τραυματίες και αιχμαλώτους. Ανάμεσα στους νεκρούς ήταν και ο Φεστούτσιο.

Οι κάτοικοι του Κοσμά, μαζί μα άλλους αντάρτες της περιοχής, υπό την ηγεσία του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ, έδωκαν μια από τις πρώτες μάχες στην Πελοπόννησο κατά των Ιταλών φασιστών.

Στη θέση «Σταυρός», δύο χλμ έξω από το χωριό, έστησαν ενέδρα σε ένα λόχο Ιταλών από 111 άντρες. 

Στη μάχη που επακολούθησε οι Ιταλοί έπαθαν συντριβή. 28 Ιταλοί νεκροί, 37 τραυματίες και 45 αιχμάλωτοι.

Οι Κοσμίτες περιέθαλψαν τους τραυματίες και στη συνέχεια τους παρέδωσαν μαζί με τους αιχμαλώτους σώους στους Ιταλούς.

Αυτός πρέπει να ήταν και ο λόγος που τότε οι Ιταλοί δεν έκαψαν το χωριό.

Το χωριό, κάηκε ολοσχερώς από τους Γερμανούς και τα Τάγματα Ασφαλείας στις 29 και 30/1/1944.

Από τα 505 σπίτια του χωριού πυρπολήθηκαν τα 498 (ποσοστό καταστροφής 98,61%).