Οι διεκδικήσεις της τουρκικής αστικής τάξης σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο

 Αποσπάσματα από άρθρο της Μαρίνας Λαβράνου, μέλους του Τμήματος Δικαιοσύνης και Λαϊκών Ελευθεριών της ΚΕ του ΚΚΕ. Το άρθρο με τίτλο «Το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας κομμένο και ραμμένο στα μέτρα των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων» περιέχεται στο διπλό τεύχος 4 - 5 της ΚΟΜΕΠ.

* * *

Οι ραγδαίες εξελίξεις του τελευταίου διαστήματος, μέχρι και την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, αποκαλύπτουν με τον πιο γλαφυρό τρόπο τα σχέδια συνδιαχείρισης και συνεκμετάλλευσης στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, που εξυφαίνονται από ΗΠΑ - ΝΑΤΟ - ΕΕ, με την ενεργή συμμετοχή των αστικών τάξεων Ελλάδας και Τουρκίας.

Η επίσημη πολιτική του ΝΑΤΟ είναι η με κάθε τρόπο διατήρηση της Τουρκίας στους κόλπους του, για να αποφευχθεί η περαιτέρω ενίσχυση στην περιοχή της επιρροής της Ρωσίας αλλά και της Κίνας. Η δε προσπάθεια της τουρκικής αστικής τάξης για αλλαγή συνόρων στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο ξεδιπλώθηκε με σταθερότητα όλες τις προηγούμενες δεκαετίες και εντάθηκε τα τελευταία χρόνια με βάση τη στρατηγική για τη «Γαλάζια Πατρίδα», διευρύνοντας συνεχώς το πλαίσιο των διεκδικήσεών της (...) που εκφράζονται με την αμφισβήτηση:

• Των ορίων της ελληνικής υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο
• Του κυριαρχικού δικαιώματος της Ελλάδας να επεκτείνει την αιγιαλίτιδα ζώνη μέχρι τα 12 ναυτικά μίλια
• Της ελληνικής κυριαρχίας επί νησιών του Ανατολικού Αιγαίου, ακόμα και κατοικημένων περιοχών, μέσω της θεωρίας των «γκρίζων ζωνών» αλλά και αμφισβήτηση συνολικά των θαλάσσιων συνόρων σε όλο το Ανατολικό Αιγαίο
• Της ύπαρξης ελληνικής υφαλοκρηπίδας στην Ανατολική Μεσόγειο που σχηματίζουν το σύμπλεγμα του Καστελόριζου, η Ρόδος, η Κάρπαθος, η Κάσος και η Κρήτη
• Του εύρους του ελληνικού εθνικού εναέριου χώρου στα 10 μίλια
• Των αρμοδιοτήτων εντός του FIR Αθηνών που ασκεί η Ελλάδα βάσει αποφάσεων του ICAO
• Των αρμοδιοτήτων της Ελλάδας εντός της περιοχής ευθύνης της για θέματα έρευνας και διάσωσης

Την απαίτηση της Τουρκίας για αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου.

Σε αυτό το πλαίσιο, η τουρκική αστική τάξη επιδιώκει την ακύρωση ή/και επαναδιαπραγμάτευση διακρατικών συμφωνιών που είναι σε ισχύ για δεκαετίες, όπως η Συνθήκη της Λοζάνης, πολλαπλασίασε τις παραβιάσεις από το Πολεμικό Ναυτικό και την Αεροπορία της χώρας, αξιοποίησε τις μεταναστευτικές και προσφυγικές ροές ως μοχλό πίεσης, υπέγραψε το παράνομο σύμφωνο Τουρκίας - Λιβύης που εξαφανίζει κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας νότια της Κρήτης και των Δωδεκανήσων, παραχώρησε άδειες για έρευνες σε τουρκικές πετρελαϊκές εταιρείες σε ύδατα που ανήκουν σε Ελλάδα και Κύπρο.

Τα δε γεγονότα με το «Ορούτς Ρέις» συνεπάγονται όχι απλά αναβάθμιση της τουρκικής επιθετικότητας αλλά και δημιουργία τετελεσμένων, έμπρακτης αμφισβήτησης των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας στη συγκεκριμένη περιοχή.

Δεν συζητάνε μόνο για την υφαλοκρηπίδα...

Από την πλευρά τους, οι αστικές κυβερνήσεις της Ελλάδας υποστηρίζουν διακηρυκτικά τη μη ύπαρξη άλλου ζητήματος πλην της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας. Το βασικό όμως είναι πως, παρά τις διακηρύξεις ότι η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας είναι η μόνη διαφορά μεταξύ των δύο κρατών, οι ελληνικές αστικές κυβερνήσεις, όλα τα προηγούμενα χρόνια, προχώρησαν σε εκτεταμένες συζητήσεις για τα περισσότερα από τα θέματα που έθεταν οι τουρκικές αστικές κυβερνήσεις.

Αλλωστε, στην πρόσφατη συζήτηση στη Βουλή ο πρωθυπουργός, Κυρ. Μητσοτάκης, είπε ότι η Ελλάδα είναι έτοιμη να συζητήσει για το σύνολο των θαλάσσιων ζωνών με την Τουρκία, ενώ ακολούθησαν και σχετικές δηλώσεις και από άλλα κυβερνητικά στελέχη.

Διαχρονικά οι ελληνικές αστικές κυβερνήσεις και το σύνολο των αστικών κομμάτων ακολουθούσαν τακτική εφησυχασμού απέναντι στις κλιμακούμενες τουρκικές διεκδικήσεις, εξωράιζαν το ρόλο λυκοσυμμαχιών όπως το ΝΑΤΟ και η ΕΕ, αθώωναν τις ευθύνες των ΗΠΑ και άλλων ιμπεριαλιστικών οργανισμών που υπέθαλπαν αυτές τις διεκδικήσεις, στο πλαίσιο της «εθνικής στρατηγικής» και της συνακόλουθης εκχώρησης κυριαρχικών δικαιωμάτων μέσω της «συνεκμετάλλευσης».

Αντίστοιχα, προχωρούσαν συστηματικά στην αναβάθμιση του ρόλου της αστικής τάξης της Ελλάδας ως «πυλώνα σταθερότητας» στην περιοχή, ως «κόμβου» για τη μεταφορά εμπορευμάτων και υπηρεσιών, για τη διέλευση αγωγών, ως «εύφορου εδάφους» για εξορύξεις, επενδύσεις κ.ο.κ., ως «πολύτιμου εταίρου» για τους ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς με τις αμερικανοΝΑΤΟικές βάσεις να φυτρώνουν σαν τα μανιτάρια. Ως «υπεύθυνης δύναμης» που θεωρεί την Τουρκία σύμμαχο μέλος στο ΝΑΤΟ και συμφωνεί με την παραμονή της στο ευρωΝΑΤΟικό στρατόπεδο, αρθρώνοντας κατά καιρούς ορισμένες ενστάσεις.

Γι' αυτό και αποτελεί επικίνδυνη αυταπάτη η άποψη περί εξασφάλισης της ειρήνης και της σταθερότητας στην περιοχή, για δίκαιη επίλυση των διαφορών προς όφελος των λαών της περιοχής, με τη μεσολάβηση ΗΠΑ - ΝΑΤΟ - ΕΕ.

Η όξυνση του ενδοϊμπεριαλιστικού ανταγωνισμού και η προώθηση των συμφερόντων της κάθε αστικής τάξης είναι ο βασικός μπούσουλας των αστικών κυβερνήσεων στο πλαίσιο των διεθνών συναντήσεων και συμφωνιών, όπως και των διεκδικήσεων.

Η δε συζήτηση στα αστικά επιτελεία για την ανάγκη δήθεν διαμόρφωσης «εθνικής στρατηγικής», ενώ αυτή ήδη υπάρχει και με την οποία συμφωνούν ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ, ΚΙΝΑΛ και διαγκωνίζονται για το ποιος μπορεί καλύτερα να την εξασφαλίσει, στόχο έχει να υποτάξει την εργατική τάξη και το λαό στα συμφέροντα της αστικής τάξης, να αποδεχτούν τα δικά της συμφέροντα ως «εθνικά», ως όλης της κοινωνίας.

Προβάλλουν το επιχείρημα ότι η «εθνική στρατηγική» μπορεί να αποτρέψει την τουρκική επιθετικότητα, ότι σε συνθήκες εντάσεων και προκλήσεων πρέπει να υπάρχει συναίνεση στα «μεγάλα θέματα», όπως της εξωτερικής πολιτικής. Εχουν στόχο, σε συνθήκες που οξύνεται ο ανταγωνισμός, που η ένταση της εκμετάλλευσης των εργαζομένων και των λαϊκών στρωμάτων είναι προαπαιτούμενο, όχι μόνο να αποδεχτεί ο λαός τις νέες θυσίες που θα υποστεί αλλά ενεργητικά να τις υπερασπίζεται.

Ειρήνη για τους λαούς με «εφαρμογή του Διεθνούς Δικαίου»;

Αποτελεί επίσης αυταπάτη ότι η εφαρμογή του Διεθνούς Δικαίου, και ειδικά του Δικαίου της Θάλασσας, αρκεί για να λυθούν οι διαφορές στο πλαίσιο των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων. Το Δίκαιο της Θάλασσας ως τμήμα του Διεθνούς αστικού Δικαίου, καθορίζεται από τις ανάγκες της καπιταλιστικής οικονομίας.

Αλλωστε, οι «διπλωματικές ενέργειες» κατά την προπαρασκευή των διεθνών κανόνων, η ίδια η μακρόχρονη κωδικοποιητική προσπάθεια του Δικαίου της Θάλασσας, το γενικό και αφηρημένο περιεχόμενο της πλειοψηφίας των άρθρων, η νομολογία που προηγήθηκε της συγκρότησης των κανόνων αλλά και η νομολογία που ακολούθησε, με τις σε πολλά σημεία αντιφατικές αποφάσεις για ίδια ζητήματα, όχι μόνο αποτυπώνουν τους σφοδρούς ανταγωνισμούς που εξελίσσονται σε συνθήκες ιμπεριαλιστικής ειρήνης μέχρι να συμφωνήσουν τα αντιμαχόμενα μέρη, αλλά αξιοποιούνται και ως μέσο πίεσης στην εντεινόμενη ενδοϊμπεριαλιστική αντιπαράθεση.

Πόσο μάλλον που το Δίκαιο της Θάλασσας αφορά ένα νευραλγικό κομμάτι της παγκόσμιας καπιταλιστικής οικονομίας, που περιλαμβάνει το θαλάσσιο δίκτυο μεταφορών, την εκμετάλλευση των φυσικών και ζώντων πόρων των βυθών, την εκμετάλλευση των υδάτων, των ρευμάτων και των υπερκείμενων ανέμων για την παραγωγή Ενέργειας. Συγκρούονται λοιπόν τόσο μονοπωλιακοί όμιλοι - μεγαθήρια (εφοπλιστικό κεφάλαιο, ενεργειακοί κολοσσοί κ.ο.κ.) όσο και η πλειοψηφία των καπιταλιστικών κρατών (ακόμα και κάποια που δεν βρέχονται από θάλασσα).

Η δε οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών αποτελεί κρίσιμο ζήτημα όχι μόνο για τα τμήματα του κεφαλαίου εκείνα που επιδιώκουν την εκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου και τον έλεγχο των δρόμων μεταφοράς του, αλλά και τα τμήματα εκείνα που προωθούν την ενίσχυση του «Πράσινου New Deal», καθώς τα θαλάσσια ύδατα και οι υπερκείμενοι σε αυτά άνεμοι είναι «ζωτικός χώρος» π.χ. για την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος (μέσω της δημιουργίας αιολικών πάρκων στη θάλασσα, κ.λπ.).

Ψευδεπίγραφη είναι και η «υπόσχεση» αποτροπής του πολέμου μέσω της προσφυγής στο Διεθνές Δικαστήριο αφού οι αποφάσεις του καθορίζονται από τον κάθε φορά συσχετισμό δυνάμεων μεταξύ των αντιπαρατιθέμενων αστικών τάξεων, όχι μόνο όσων προσφεύγουν σε αυτό αλλά και των συμμάχων τους.

Γι' αυτό είναι ανεδαφική και επικίνδυνη η προβολή της προσφυγής στα διεθνή δικαστήρια ως λύσης για την αποτροπή πολεμικής σύγκρουσης με την Τουρκία, για την οριστική διευθέτηση της διαφοράς. Οπως και η επιλεκτική παρουσίαση αποφάσεων των διεθνών δικαστηρίων, που τάχα είτε δικαιώνουν τις θέσεις της ελληνικής αστικής τάξης είτε τις καταδικάζουν είτε αποτελούν δήθεν παράδειγμα απονομής «πραγματικής δικαιοσύνης», «χρυσής τομής» που θα επιλύσει τις διαφορές των δύο χωρών.

Μια αναλυτική ματιά στη νομολογία αποκαλύπτει ότι οι αποφάσεις των διεθνών δικαστηρίων είναι αποτέλεσμα σφοδρότατων ανταγωνισμών μεταξύ καπιταλιστικών κρατών, με τον κανόνα να αποτελεί η επικράτηση του ισχυρότερου, που αποτυπώνεται και στις εκ διαμέτρου αντίθετες αποφάσεις για γενικά όμοιες διαφορές.

Το ΚΚΕ από την πρώτη στιγμή κάλεσε σε επαγρύπνηση και ετοιμότητα το λαό, να μη δείξει καμιά εμπιστοσύνη στην αστική τάξη και τα κόμματά της, στις αστικές κυβερνήσεις και να αντιπαρατεθεί με την «εθνική στρατηγική» των ιμπεριαλιστικών σχεδίων συνεκμετάλλευσης, την οποία προωθούν διαχρονικά ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ και τα υπόλοιπα αστικά κόμματα. Να ορθώσει το ανάστημά του απέναντι στα σχέδια καταλήστευσης, από μονοπωλιακούς ομίλους, του θαλάσσιου πλούτου της χώρας μας. Να παλέψει ενάντια στα σχέδια που προετοιμάζουν το αιματοκύλισμα των λαών της περιοχής μας.

Το ΚΚΕ πρωτοστατεί στην αποκάλυψη αυτών των σχεδιασμών, στην ανάδειξη των συνολικότερων σχεδίων που προωθούνται στην περιοχή από ΗΠΑ - ΝΑΤΟ - ΕΕ, στην οργάνωση της πάλης ενάντια στο σύστημα που γεννά πολέμους, προσφυγιά, ανεργία, κρίσεις.

Πρωτοστατεί για να ανοίξει ο δρόμος της πραγματικής ειρήνης και φιλίας των λαών, όταν σε κάθε χώρα την εξουσία θα την έχει η εργατική τάξη, οι συμφωνίες θα έχουν ως αφετηρία την αλληλεγγύη και την ευημερία των λαών της περιοχής και η εκμετάλλευση του θαλάσσιου πλούτου θα γίνεται με κριτήριο τις λαϊκές ανάγκες. Τα σύνορα θα χαράσσονται, σε αυτήν τη βάση, με αντικειμενικά κριτήρια, όπως η μέση γραμμή. Και για να ανοίξει αυτός ο δρόμος χρειάζεται να γίνει βαθιά συνείδηση ότι καμία επιδιαιτησία του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, καμία προσωρινή συμφωνία μεταξύ των αστικών τάξεων δεν αποτρέπει τον κίνδυνο πολεμικής σύγκρουσης.

Μόνο η εργατική εξουσία, η οικοδόμηση του σοσιαλισμού, μπορεί να εξασφαλίσει την υπεράσπιση της ειρήνης, της πατρίδας και των δικαιωμάτων της εργατικής τάξης και του λαού, να εκμεταλλευθεί προς όφελος των κοινωνικών αναγκών τις πλουτοπαραγωγικές πηγές, να συνάψει σχέσεις ειλικρινούς αλληλεγγύης, αμοιβαίου οφέλους με τους γείτονες λαούς, να εξασφαλίσει τελικά την ειρήνη στην περιοχή.

Διπλό τεύχος της ΚΟΜΕΠ