Ιδρύεται η Παγκόσμιας Συνδικαλιστικής Ομοσπονδίας (ΠΣΟ)

Ιδρύεται, 3/10/1945,  η Παγκόσμιας Συνδικαλιστικής Ομοσπονδίας (ΠΣΟ)

Το συνδικαλιστικό κίνημα στον πόλεμο

Την πρωτοβουλία για την αναδιοργάνωση του εργατικού συνδικαλιστικού κινήματος σε πολλές χώρες της κατεχόμενης Ευρώπης ανέλαβαν οι κομμουνιστές. Και, βεβαίως, γίνεται κατανοητό ότι σ’ αυτές τις συνθήκες οι εργατικές οργανώσεις, όπως και όλες οι αντιστασιακές οργανώσεις, δρούσαν παράνομα. Οι παράνομες εργατικές συνδικαλιστικές οργανώσεις δρούσαν ενταγμένες στο οργανωμένο κίνημα αντίστασης και στα απελευθερωτικά μέτωπα. Τα παράνομα συνδικάτα οργάνωσαν πολλές απεργίες και σαμποτάζ εναντίον των ναζιστικών δυνάμεων κατοχής. Ας δούμε μερικά παραδείγματα.

Η γαλλική CGT, που αναδιοργανώθηκε το 1943 πάνω στη βάση μιας νέας κεντρικής επιτροπής από πέντε ρεφορμιστές και τρεις κομμουνιστές, πήρε δραστήρια μέρος στην παράνομη δουλιά. Το μεγάλο κύμα των γαλλικών απεργιών το 1944, που κορυφώθηκε με τη γενική απεργία την περίοδο της συμμαχικής απόβασης, ήταν μια απόδειξη της έντονης συνδικαλιστικής δράσης των οργανώσεων.

Και στην Ιταλία τα συνδικάτα είχαν μια παρόμοια ιστορία ηρωικής παράνομης δραστηριότητας. Η CGL, που είχε αναδιοργανωθεί το 1926 μετά τη διάλυσή της απ’ τον Μουσολίνι, τσακίστηκε και πάλι, όταν τα γερμανικά στρατεύματα κατέλαβαν την έδρα της στα 1940. Παρ’ όλα αυτά, τα συνδικάτα εξακολούθησαν να υπάρχουν σε δύσκολες συνθήκες και να αγωνίζονται παράνομα στην Ιταλία σε στενή συνεργασία με το κομμουνιστικό κόμμα. Το ιταλικό κίνημα αντίστασης πήρε ιδιαίτερη δύναμη μετά το 1943, όταν οργανώθηκαν οι μεγάλες γενικές απεργίες, που κορυφώθηκαν στην ένοπλη εξέγερση του 1944-1945.

Παράνομο συνδικαλιστικό κίνημα οργανώθηκε και στα κατεχόμενα από τους Γερμανούς εδάφη της ΕΣΣΔ. Το συνδικαλιστικό κίνημα της ΕΣΣΔ, καθώς και των Βουλγαρίας, Ελλάδας, Γιουγκοσλαβίας, Πολωνίας, Τσεχοσλοβακίας, Νορβηγίας και άλλων ευρωπαϊκών χωρών ανέπτυξε ηρωική παράνομη συνδικαλιστική δράση. Στην Ιαπωνία, παρ’ όλη την τρομοκρατία, οι εργάτες οργάνωσαν πολλές απεργίες. Το ίδιο έγινε και στις Φιλιππίνες, στην Ινδονησία και στις άλλες ασιατικές χώρες. Στην Κίνα, επίσης, τα δημοκρατικά συνδικάτα έπαιξαν αποφασιστικό ρόλο τόσο στις κατεχόμενες, όσο και στις ελεύθερες περιοχές.

Η προπαρασκευή

Το ζήτημα της ίδρυσης μιας παγκόσμιας συνδικαλιστικής οργάνωσης σε ταξική βάση τέθηκε ακόμη μέσα στη διάρκεια του πολέμου, από τους Γάλλους, τους Ιταλούς, τους Λατινοαμερικανούς συνδικαλιστές, από την αμερικανική συνομοσπονδία CIO και από τους Σοβιετικούς. Οι ηγέτες των βρετανικών Συνδικάτων συνειδητοποιούσαν αυτή την προοπτική και για να την εμποδίσουν (κυρίως ήθελαν να αποτρέψουν πρωτοβουλίες των σοβιετικών συνδικάτων) πρότειναν, το Νοέμβρη του 1943, να συνέλθει μια συνδικαλιστική διάσκεψη τον Ιούνη του 1944, για να προωθήσει τη συμμαχική πολεμική προσπάθεια, να υιοθετήσει μια κοινή εργατική στάση απέναντι στα ενδεχόμενα προβλήματα ειρήνης και ανασυγκρότησης και να μελετήσει το πρόβλημα της παγκόσμιας εργατικής συνδικαλιστικής ενότητας. Η διάσκεψη αυτή όμως δε συνήλθε λόγω του πολέμου.

Η επόμενη προσπάθεια έγινε το Δεκέμβρη του 1944, όταν σε μια προκαταρκτική διάσκεψη των βρετανικών συνδικάτων, της CIO και των σοβιετικών συνδικάτων, που συνήλθε στο Λονδίνο, προετοιμάστηκε η σύγκληση μιας γενικής διάσκεψης, που θα γινόταν το Φλεβάρη του 1945 στο Λονδίνο.

Πράγματι, στις 6 του Φλεβάρη 1945, άρχισε η διάσκεψη στο Λονδίνο. Συμμετείχαν 204 σύνεδροι που εκπροσωπούσαν γύρω στα 60.000.000 εργάτες από 42 χώρες.Ηταν η μεγαλύτερη συνέλευση εργατών όλου του κόσμου που είχε ποτέ συνέλθει έως τότε και παρότι δεν περιλάμβανε κανονικές αντιπροσωπείες απ’ τη Γερμανία και Ιαπωνία – ο πόλεμος δεν είχε ακόμα τελειώσει – ήταν κι από τις πιο αντιπροσωπευτικές, αφού συμμετείχαν αντιπροσωπείες και από Ασία, Αφρική και Λατινική Αμερική. Η διάσκεψη τόνισε ιδιαίτερα την ανάγκη να κερδηθεί ο πόλεμος και έκανε έκκληση στους εργάτες όλων των συμμαχικών χωρών να αυξήσουν την πολεμική παραγωγή. Οι αντιπρόσωποι απ’ τις κατεχόμενες χώρες μίλησαν για την παράνομη δραστηριότητα των οργανώσεών τους, μέσα στα πλαίσια των απελευθερωτικών κινημάτων. Ιδιαίτερη σημασία δόθηκε στην προάσπιση του βιοτικού επιπέδου και των συνθηκών εργασίας των εργατών στο διάστημα του πολέμου. Τέλος, η συνέλευση ζήτησε να εξασφαλιστεί απόλυτη ελευθερία λόγου, ελευθερία του συνέρχεσθαι, το δικαίωμα της συγκρότησης συνδικαλιστικών οργανώσεων και άλλα, στις χώρες που θα ελευθερώνονταν με το τέλος του πολέμου.

Στο ζήτημα της συγκρότησης συνδικαλιστικής διεθνούς παρουσιάστηκαν σοβαρές διαφωνίες. Οι αντιπρόσωποι από Λατινική Αμερική, ΕΣΣΔ, Γαλλία, Αυστραλία, η αμερικανική CIO και διάφορες άλλες αντιπροσωπείες ζητούσαν να συγκροτηθεί μια νέα οργάνωση και γι’ αυτό ενίσχυσαν τη σχετική πρόταση που παρουσίασε ο Σίντνεϊ Χίλμαν της CIO. Την εποχή εκείνη η CIO, κάτω από την επιρροή μιας ισχυρής αριστερής πτέρυγας, έπαιρνε προοδευτικές θέσεις.

Οι Βρετανοί ηγέτες αντιτάσσονταν ενεργά στο σχηματισμό μιας νέας συνδικαλιστικής διεθνούς θέλοντας να αναβιώσουν την πεθαμένη ρεφορμιστική συνδικαλιστική διεθνή του Αμστερνταμ.

Τελικά, έγινε συμβιβασμός και συμφώνησαν στη συγκρότηση επιτροπής από 41 μέλη, για να συγκαλέσει νέα διάσκεψη, της οποίας ο κυριότερος σκοπός θα ήταν να προετοιμάσει ένα σχέδιο καταστατικού για την Παγκόσμια Συνδικαλιστική Ομοσπονδία, αυτή η διάσκεψη θα αναλάμβανε να την ιδρύσει. Ετσι, το επόμενο βήμα ήταν η διάσκεψη του Παρισιού.

Η Διάσκεψη του Παρισιού

Η διάσκεψη για την ίδρυση της Παγκόσμιας Συνδικαλιστικής Ομοσπονδίας (ΠΣΟ) συνήλθε στο Παρίσι από τις 25 του Σεπτέμβρη μέχρι τις 8 του Οκτώβρη 1945. Στις 3 του Οκτώβρη η διάσκεψη μετατράπηκε σε συνέδριο. Επαιρναν μέρος 346 αντιπρόσωποι από 56 χώρες, που εκπροσωπούσαν 67.000.000 οργανωμένους εργάτες… Οι αντιπροσωπείες που εκπροσωπούσαν τους περισσότερους οργανωμένους εργάτες ήταν κατά σειρά οι εξής: ΕΣΣΔ 27.124.000, Μεγάλη Βρετανία 6.600.000, Ηνωμένες Πολιτείες (CIO) 6.000.000, Ιταλία 5.200.000, Γαλλία 5.100.000, Λατινική Αμερική 4.000.000, Τσεχοσλοβακία 1.500.000, Ρουμανία 1.267.201, Σουηδία 1.087.000, Πολωνία 1.011.000, Μεξικό 1.000.000, Ουγγαρία 888.000, Κίνα 800.000, Γάλλοι Καθολικοί 750.000, Γιουγκοσλαβία 662.000, Αυστραλία 625.000, Κούβα 557.000 και Νιγηρία 500.000.

Το κυριότερο επίτευγμα της Διάσκεψης του Παρισιού ήταν η επεξεργασία ενός σχεδίου καταστατικού για τη νέα οργάνωση που θα ιδρυόταν, την Παγκόσμια Συνδικαλιστική Ομοσπονδία.

Το καταστατικό, έτσι όπως υιοθετήθηκε τελικά, αφορούσε στη δημιουργία μιας παγκόσμιας ομοσπονδίας, με έδρα το Παρίσι. Το παγκόσμιο συνέδριο της ΠΣΟ θα συνερχόταν κάθε δυο χρόνια.

Η ΠΣΟ καθοδηγούνταν από ένα Γενικό Συμβούλιο, που εκλεγόταν στο συνέδριο και που το αποτελούσαν 7 τακτικά μέλη και 59 αναπληρωματικά από 51 διαφορετικές χώρες (στο 3ο Συνέδριο του 1953 το Γενικό Συμβούλιο είχε 185 τακτικά και αναπληρωματικά μέλη).

Το καταστατικό πρόβλεπε ακόμα μια Εκτελεστική Επιτροπή και ένα Εκτελεστικό Γραφείο. Η Εκτελεστική Επιτροπή αποτελέστηκε στην αρχή από 26 μέλη (το 3ο Συνέδριο τα αύξησε σε 72), απ’ τα οποία η ΕΣΣΔ και οι ΗΠΑ – Καναδάς είχαν από 3 μέλη, Μεγάλη Βρετανία, Γαλλία και Λατινική Αμερική 2 και, τέλος, από 1 μέλος είχαν διάφορες άλλες χώρες ή γεωγραφικές περιοχές. Η Εκτελεστική Επιτροπή εκλεγόταν στο συνέδριο και ύστερα εξέλεγε μέσα από τους κόλπους της έναν ορισμένο αριθμό αντιπροέδρων.

Η πρώτη σύνθεση της Εκτελεστικής Επιτροπής ήταν η παρακάτω: Πρόεδρος Ουόλτερ Σιτρίν (Μεγάλη Βρετανία), γενικός γραμματέας Λουί Σαγιάν (Γαλλία), αντιπρόεδροι Κουζνετσόφ (ΕΣΣΔ), Χίλμαν (ΗΠΑ), Ζουό (Γαλλία), Λομπάρντο Τολεντάνο (Λατινική Αμερική), Σου (Κίνα), Ντι Βιτόριο (Ιταλία), Κούπερς (Κάτω Χώρες). Ο Σαγιάν, που ήταν τότε 35 χρόνων και γραμματέας της οργάνωσης, ήταν προηγούμενα γραμματέας της Ενωσης Γάλλων Ξυλουργών και είχε αναδειχτεί στο διάστημα του πολέμου σε ηγέτη του γαλλικού κινήματος αντίστασης.

Η συνδρομή στην ΠΣΟ κυμαινόταν από 4 στερλίνες το χρόνο ανά 1.000 μέλη που πλήρωναν οι οργανώσεις με 5.000.000 μέλη, μέχρι 10 σελίνια (μισή λίρα) για 1.000 μέλη που πλήρωναν οι οργανώσεις με 15.000.000 μέλη ή παραπάνω.

Το Πρόγραμμα της ΠΣΟ

Το συνέδριο του Παρισιού καθόρισε τους σκοπούς της ΠΣΟ στο προοίμιο του καταστατικού της με αυτά ακριβώς τα λόγια:¹

«Η ΠΣΟ έχει σαν σκοπούς:

α) Να οργανώσει και να ενώσει μέσα στις γραμμές της τα συνδικάτα όλου του κόσμου, ανεξάρτητα από φυλετικές, εθνικές, θρησκευτικές ή πολιτικές διαφορές.

β) Να βοηθάει τους εργάτες στις χώρες που είναι κοινωνικά ή βιομηχανικά υπανάπτυκτες, να συγκροτούν τις δικές τους συνδικαλιστικές οργανώσεις.

γ) Να αγωνίζεται για την εξαφάνιση κάθε κυβέρνησης με φασιστική μορφή και κάθε εκδήλωσης του φασισμού, όποια και αν είναι η μορφή που παίρνει η δραστηριότητά του και όποιο κι αν είναι το όνομα με το οποίο εμφανίζεται.

δ) Να αγωνίζεται εναντίον του πολέμου και εναντίον των αιτιών του πολέμου και υπέρ μιας μόνιμης και σταθερής ειρήνης.

Υποστηρίζοντας την πλατύτερη δυνατή διεθνή συνεργασία στον κοινωνικό – οικονομικό τομέα και τη λήψη μέτρων για τη βιομηχανική ανάπτυξη και πλήρη αξιοποίηση των δυνατοτήτων που διαθέτουν οι υπανάπτυκτες χώρες.

Δίνοντας τη μάχη εναντίον της αντίδρασης, για την ελεύθερη άσκηση των δημοκρατικών δικαιωμάτων και ελευθεριών όλων των λαών.

ε) Να εκπροσωπεί τα συμφέροντα του διεθνούς εργατικού κινήματος σε όλα τα διεθνή σώματα που έχουν την ευθύνη για την επίλυση των προβλημάτων οργάνωσης του κόσμου και βασίζονται στις συμφωνίες ή συμβάσεις που έχουν συναφθεί μεταξύ των Ηνωμένων Εθνών, καθώς και σε κάθε άλλη διεθνή οργάνωση που αποφάσιζε να πάρει μέρος η Παγκόσμια Συνδικαλιστική Ομοσπονδία.

στ) Να οργανώνει τον κοινό αγώνα των συνδικάτων όλων των χωρών:

Εναντίον των καταπατήσεων των οικονομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων των εργατών καθώς και των δημοκρατικών τους ελευθεριών.

Για την ικανοποίηση της ανάγκης των εργατών να είναι εξασφαλισμένοι χάρη στην πλήρη απασχόληση.

Για την προοδευτική βελτίωση των μισθών, εργατικής ημέρας και συνθηκών εργασίας των εργατών.

Για την πλήρη και κατάλληλη κοινωνική ασφάλιση που θα προστατεύει τους εργάτες και τις οικογένειές τους από την ανεργία, την αρρώστια, τα ατυχήματα και τα γηρατειά.

Για την υιοθέτηση κάθε άλλου μέτρου που σκοπό θα είχε να ανεβάσει το κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο των εργατών.

ζ) Να οργανώνει τη διαφώτιση των συνδικαλισμένων εργατών πάνω στο ζήτημα της διεθνούς εργατικής ενότητας και να τους ανεβάζει ως το σημείο να συνειδητοποιούν οι ίδιοι την ατομική τους ευθύνη για την πραγματοποίηση των συνδικαλιστικών σκοπών και στόχων.

Στην προσπάθειά της να πετύχει αυτούς τους σκοπούς, η Παγκόσμια Συνδικαλιστική Ομοσπονδία βασίζει τη δουλιά της στις παρακάτω αρχές:

α) Απόλυτη δημοκρατία μέσα στα συνδικάτα κάθε χώρας και στενή συνεργασία μεταξύ τους.

β) Μόνιμη επαφή με τις συνδικαλιστικές οργανώσεις που έχουν προσχωρήσει στην ΠΣΟ, αδελφική υποστήριξη και βοήθεια στο έργο τους.

γ) Συστηματική ανταλλαγή πληροφοριών και πείρας στη συνδικαλιστική δουλιά με αντικειμενικό σκοπό την ενίσχυση της αλληλεγγύης του διεθνούς εργατικού κινήματος.

δ) Συντονισμός στη δράση των εργατικών οργανώσεων για την πραγματοποίηση των διεθνών σκοπών και αποφάσεών τους.

ε) Προάσπιση των συμφερόντων των εργατών που μετακινούνται από τη μια χώρα στην άλλη.

στ) Χρησιμοποίηση κάθε μέσου που προσφέρεται, για τη γνωστοποίηση και εκλαΐκευση των σκοπών για τους οποίους συγκροτήθηκε η Παγκόσμια Συνδικαλιστική Ομοσπονδία, των επιδιώξεών της και του προγράμματός της για την πραγματοποίηση αυτών των επιδιώξεων, ως και των αποφάσεων της ΠΣΟ για τα διάφορα ειδικά ζητήματα».

Ο Ουίλιαμ Φόστερ εκτιμά ότι παρ’ όλους τους αναγκαίους περιορισμούς στο πρόγραμμά της η ΠΣΟ ήταν από την πρώτη στιγμή ένα βασικό κομμάτι του πλατιού αντικαπιταλιστικού- αντιιμπεριαλιστικού κινήματος που αναπτύχθηκε σε πολλά μέρη του κόσμου μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι εργοδότες και οι εκμεταλλευτές σε όλες τις χώρες μαζί με τους δεξιούς σοσιαλδημοκράτες πράκτορές τους κατάλαβαν αμέσως το βασικό αυτό γεγονός. Γι’ αυτό και έβαλαν αμέσως ως βασικό τους καθήκον τη διάλυση ή τουλάχιστον τον περιορισμό της δραστηριότητας της νέας παγκόσμιας εργατικής οργάνωσης. Και το πέτυχαν σε μια πορεία με την έναρξη της περιόδου του ψυχρού πολέμου και με πρωτοβουλία των αμερικανικών συνδικάτων (AFL-CIO), που αποχώρησαν από την ΠΣΟ μαζί με ορισμένες Συνομοσπονδίες άλλων χωρών και στις αρχές της δεκαετίας του 1950 ίδρυσαν τη «Διεθνή Συνομοσπονδία Ελεύθερων Συνδικάτων» (ΔΣΕΣ). Η διάσπαση αυτή των γραμμών του διεθνούς εργατικού συνδικαλιστικού κινήματος ήταν κύρια αποτέλεσμα των παρεμβάσεων των κυβερνήσεων των ΗΠΑ, της Μεγάλης Βρετανίας, της Γαλλίας, της Ιαπωνίας και άλλων καπιταλιστικών κρατών. Διάσπαση που συνεχίζει έως τις μέρες μας.

Πηγές

1. Ουίλιαμ Φόστερ: «Ιστορία του Παγκόσμιου Συνδικαλιστικού Κινήματος, τ. 2ος, εκδόσεις «Εταιρεία Ελληνικού Βιβλίου»

2. Γιώργου Εμμ. Μαυρίκου: «Το Εργατικό Συνδικαλιστικό Κίνημα 1918-1948. Δυο γραμμές σε διαρκή αντιπαράθεση», εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή».

Erodotos Weblog

 Εκδήλωση για τα 75 χρόνια από την ίδρυση της ΠΣΟ

 Κοινή ανακοίνωσή τους σημειώνουν:«Η ΠΣΟ ιδρύθηκε στις 3 Οκτωβρίου 1945 στο Παρίσι, συσπειρώνοντας τις εργατικές οργανώσεις όλου του κόσμου. 75 χρόνια αργότερα, η ΠΣΟ συνεχίζει στον ίδιο ασυμβίβαστο δρόμο, με ενότητα, ταξικό προσανατολισμό, με διεθνισμό. 75 χρόνια με τιμή και αξιοπρέπεια! Η πανδημία του κορονοϊού μπορεί να προκάλεσε προβλήματα στις περισσότερες χώρες του κόσμου, αλλά τα ταξικά συνδικάτα, μέλη και φίλοι της ΠΣΟ, αγωνίστηκαν με όλα τα μέσα και κατάφεραν να σταματήσουν στην πράξη την προσπάθεια περιορισμού των συνδικαλιστικών δικαιωμάτων και ελευθεριών από τις κυβερνήσεις. Διοργανώθηκαν κινητοποιήσεις, απεργίες, εκδηλώσεις, διαμαρτυρίες και σεμινάρια σε όλο τον κόσμο, συνδυάζοντας με επιτυχία τον αγώνα για την υγεία των ανθρώπων με τα 75 χρόνια ζωής και δράσης της ΠΣΟ. Εχουμε αποδείξει και αποδεικνύουμε ότι κανένα εμπόδιο δεν μπορεί να λυγίσει την ακλόνητη πίστη μας στον αγώνα για έναν κόσμο χωρίς εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Συνεχίζουμε... Το έτος 2020 είναι αφιερωμένο στην 75η επέτειο της ΠΣΟ, μια επέτειο όχι μόνο ιστορική αλλά και επέτειο δράσης».

Βίντεο από την εκδήλωση για τα 75 χρόνια από την ίδρυση της ΠΣΟ

Ομιλία Γ.Μαυρίκου

Ομιλία Μπ.Βορτελίνου

Ομιλία Γ.Ταβουλάρη

Φωτογραφίες από την εκδήλωση για τα 75 χρόνια από την ίδρυση της ΠΣΟ