Το ποδόσφαιρο στην Αντίσταση

Θεωρούμε καθήκον να αναφερθούμε στο ποδόσφαιρο στα χρόνια της κατοχής, την αντιστασιακή δράση των ποδοσφαιριστών που άφησαν τα γήπεδα για να πολεμήσουν για την πατρίδα. Τους ήρωες που προέρχονταν από τον χώρο του αθλητισμού και τα ματς που γίνονταν υπό τον ζυγό των μονάδων κατοχής.
Το ποδόσφαιρο ως άθλημα ήταν και είναι καθ όλη την νεότερη ελληνική ιστορία συνυφασμένο με την πολιτική. Η δημοτικότητα του αθλήματος στην Ελλάδα και τα πολλά αθλητικά της σωματεία και ενώσεις, έφεραν το ποδόσφαιρο σε στενή και όχι πάντα ισότιμη σχέση με την πολιτική σκηνή. Στο άρθρο αυτό θα προβούμε σε μια σύντομη αναφορά της ιστορίας του ποδοσφαίρου από την αυγή της μεταξικής δικτατορίας μέχρι την χούντα των συνταγματαρχών.

Κατά την χρονική περίοδο πριν την μεταξική δικτατορία, η μερίδα των φιλοβασιλικών και των εθνικοφρόνων ελάχιστη επιρροή είχαν πάνω στους ποδοσφαιρικούς συλλόγους. Αυτό συνέβαινε λόγω της χαμηλής εκτίμησης της παράταξης αυτής για τα λεγόμενα λαϊκά αθλήματα. Αντίθετα η βενιζελική μερίδα είχε κατανοήσει την πολιτική αξία του ποδοσφαίρου και είχε μεγάλη επιρροή σε πολλά σωματεία όπως αυτό του Παναθηναϊκού. Η επιρροή αυτή προέρχονταν μέσω της διοίκησης των ομάδων και των σωματείων στα οποία είχαν εισχωρήσει στελέχη του κόμματος των Φιλελευθέρων.
Με την μικρασιατική καταστροφή και την ίδρυση των ομάδων της ΑΕΚ, του Πανιωνίου, του Απόλλωνα και του ΠΑΟΚ, η μεγάλη μερίδα των προσφύγων υποστήριξε στενά αυτές τις ομάδες και στους κόλπους των αθλητικών τους σωματείων αναπτύχθηκε ένα ισχυρό, αν και όχι ευρύτερα εκπεφρασμένο δημοκρατικό και αριστερό ρεύμα.

η Ένωση Ελλήνων Αθλητών (ΕΕΘ).

Η ίδρυση τον Απρίλη του 1942 της Ενωσης Ελλήνων Αθλητών (ΕΕΑ) με πρωτεργάτες Βαλκανιονίκες πρωταθλητές αγωνισμάτων στίβου τον Ρ. Φραγκούλη πρόεδρο, τον Γρηγ. Λαμπράκη αντιπρόεδρο, Ηλ. Μισαηλίδη γεν. γραμματέα και τους Γ. Θάνο, Γ. Μαρινάκη, Δαλιάνη, Χέλμη, Μαυροπόστολο και Βερκόπουλο, μέλη του ΔΣ, αποτελεί την υλοποίηση αυτού του μηνύματος.
Η ανάπτυξη και η δράση σε προοδευτική κατεύθυνση της ΕΕΑ που περιέλαβε όλα τα αγωνίσματα του στίβου, οδήγησε στη δημιουργία στα τέλη του 1943 της «Αθλητικής ΕΠΟΝ», που καθοδηγούσαν διακεκριμένοι αθλητές όπως ο Παλαμιώτης κι άλλοι πρωταθλητές.
Αρκετά μέλη της εκτελέστηκαν από τους Γερμανούς για την αντιστασιακή τους δράση, όπως ο άσος της ΑΕΚ, Σπύρος Κοντούλης, που σκοτώθηκε καθ' οδόν προς τον τοίχο της Καισαριανής, ο Γαβριήλ Γαζής (του ΠΑΟ).

                                                                  Γαβριήλ Γαζής

Ο Βαλκανιονίκης Γιάννης Σκιαδάς, δρομέας και μαχητής στην Αλβανία, ήταν εκδότης της εφημερίδας "Αθλητικά Νέα", που υποστηριζόταν από την Ένωση των Αθλητών, ενώ ο Λαμπράκης, Βαλκανιονίκης και ρέκορντμαν στο άλμα εις μήκος και στα 100 μέτρα, στην διάρκεια της κατοχής διοργάνωνε αγώνες με άλλους συναθλητές του, με τα έσοδα να πηγαίνουν σε διοργάνωση λαϊκών συσσιτίων. Κάποιοι αθλητές, έδιναν ακόμη και το γάλα που έπιναν σε μικρά παιδιά, όταν έφευγαν από προπόνηση στο Παναθηναϊκό Στάδιο.

Η ΕΕΑ, έδινε αγώνες για εράνους και η δράση της περιελάμβανε ακόμα συσσίτια, υγειονομική περίθαλψη και παρακολούθηση. Μάλιστα, ενισχύθηκε με ποδηλάτες, πυγμάχους, μπασκετικούς και παλαιστές και ο ρόλος της έγινε ακόμα μεγαλύτερος το δεύτερο μισό του 1942, όταν μπήκε και το ποδόσφαιρο. Ο ρόλος της ήταν πολύ μεγάλος και πολλοί Έλληνες ελάμβαναν σημαντική χείρα βοηθείας. Τον επόμενο χρόνο, είχε αποκτήσει πλέον μεγάλη δύναμη, οι αγώνες της είχαν μεγάλη απήχηση και άρχισε η κόντρα με την ΕΠΟ, που έβλεπε πλέον πως περνούσε σε δεύτερη μοίρα.

Η μεγάλη κόντρα υπήρξε, όταν η ΕΕΑ ανέλαβε τον Μάιο του 1943 να διοργανώσει το Κατοχικό Πρωτάθλημα, κάτι που δεν άρεσε καθόλου στην Ομοσπονδία. Εντέλει το πρωτάθλημα άρχισε και διακόπηκε τον Ιούλιο, όταν ήρθε η διάσπαση. Ο Ολυμπιακός και η ΑΕΚ παρέμειναν στην ΕΕΑ, ο Παναθηναϊκός πήγε με την πλευρά της Ε.Π.Ο. και έγιναν δυο πρωταθλήματα. Εντούτοις, επειδή το "Πρωτάθλημα Παναθηναϊκού" με τους Φωστήρα, Γουδί, Αθηναϊκό, Ολυμπιακό Αθηνών, Άγιο Νικόλαο, Μικρασιατική, Ένωση Χαλανδρίου και Ολυμπιάδα, δεν ήταν τόσο δυνατό, στις αρχές Δεκεμβρίου οι "πράσινοι" τα βρήκαν με την ΕΕΑ και τον Φεβρουάριο του 1944 ξεκίνησε το Ενιαίο Πρωτάθλημα Κέντρου με τρεις ομίλους των 22 ομάδων.

Οι ποδοσφαιρικές ομάδες της ΕΠΟΝ

Οι αθλητικές οργανώσεις της Αθήνας, του Πειραιά, της Θεσσαλονίκης και άλλων πόλεων, βρήκαν την πιο θερμή υποστήριξη από την ΕΠΟΝ για την ανάπτυξη της αθλητικής κίνησης ανάμεσα στους νέους. Η ίδια δημιούργησε έναν πλατύ συνοικιακό αθλητισμό.

Η ιδιαίτερη σημασία του μηνύματος που προαναφέραμε, υπογραμμίζεται και μεταπελευθερωτικά στο απόσπασμα από την εισήγηση της Β' Ολομέλειας του ΚΣ της ΕΠΟΝ που συνήλθε στις 20 Ιούνη 1946:

                                                        Ομάδα της ΕΠΟΝ Πρέβεζας

«Η σωματική αγωγή πρέπει ν' αγκαλιάσει όλα τα Ελληνόπουλα... Ο αθλητισμός θα καλλιεργήσει την ομαδική προοδευτική άμιλλα στο στίβο σαν μέσο για την ανάπτυξη της ομαδικής προοδευτικής άμιλλας σ' όλους τους τομείς».

Αρκεί ν' αναφέρουμε ότι μόνο στην Αθήνα από τις αρχές του 1946 υπήρχαν περί τις 50 αθλητικές ΕΠΟΝίτικες ομάδες, ενώ μόνο στο δίμηνο Γενάρη - Φλεβάρη 1946 έγιναν 92 ΕΠΟΝίτικες ποδοσφαιρικές συναντήσεις. Ολοι σχεδόν οι τομείς έφτιαξαν ομάδες βόλεϊ. Δημιουργήθηκαν στην Αθήνα 10 ομάδες βόλεϊ κοριτσιών.

Στο ποδοσφαιρικό πρωτάθλημα των ανατολικών συνοικιών πήραν μέρος 13 ομάδες, όπως επίσης μεγάλη ήταν και η συμμετοχή συνοικιακών ομάδων στο πρωτάθλημα βόλεϊ. Η Καισαριανή οργάνωσε αθλητική γιορτή το Φλεβάρη του 1946 με συμμετοχή όλων των γύρω συνοικιών.

Η βασική φιλοδοξία της ΕΠΟΝ να τραβήξει τη νεολαία στα γήπεδα και στα αθλητικά σωματεία πέτυχε. Γι' αυτό άλλωστε και η ΕΠΟΝ έγινε στόχος των αντιδραστικών κύκλων που την οδήγησαν σε δίκη για να τη διαλύσουν στις 17 Γενάρη του 1947, με την κατηγορία ότι...«προσπαθούσε να υποκλέψει το μυστικό της ατομικής βόμβας...»!!

Αύγουστος του 1944, στη Νίκαια. Η ομάδα της ΕΠΟΝ Πειραιά από το βιβλίο του Θόδωρου Λακόπουλου (Πορφύρη), ‘Τα επονίτικα νιάτα της Εθνικής Αντίστασης’, έκδοση ΚΝΕ-Οδηγητής

Το 1943 η οργάνωση της ΕΠΟΝ Πειραιά και Αθηνών οργανώνει τις ποδοσφαιρικές ομάδες ΕΠΟΝ Αθηνών και ΕΠΟΝ Πειραιά.
Στην ΕΠΟΝ Πειραιά συμμετείχαν πολλοί επιφανείς παίκτες της εποχής όπως οι Μίμης Αποστολόπουλος (ΟΣΦΠ), Βασίλης Παντινιώτης (Εθνικός), Αριστείδης Τσολακίδης (Ατρόμητος), Ηλίας Παπαγεωργίου (ΑΕΚ), Νίκος Γόδας (ΟΣΦΠ), Γιάννης Φερλεμής (ΟΣΦΠ), Γιάννης Καψής (ΑΕΚ), Ανδρέας Μουράτης (ΟΣΦΠ), Διόνύσης Γεωργάτος (ΟΣΦΠ), Γιώργος Κασίσογλου (Εθνικός).
Στην ΕΠΟΝ Αθήνας συμμετείχαν οι παίκτες: τερματοφύλακας ο Μιχάλης Δελαβίνιας (ΑΕΚ), Παυλάς, Κυριαζόπουλος, Γαβριήλος (Γαβριήλ) Γαζής(Παναθηναϊκός), Τάσος Κρητικός(Παναθηναϊκός), Αντώνης Παπαντωνίου(Παναθηναϊκός), Πέπονας, Αλέκος Σιώτης(Αρης), Καραγιώργος, Τάκης Καλογερόπουλος(Παναθηναϊκός), Φώτης Τσολιάς (Πανιωνίου), Γιακουμάκης, Κ. Χούμης.
Οι δύο ομάδες αυτές έδωσαν φιλικούς αγώνες και συμμετείχαν σε αρκετές αντιστασιακές ενέργειες.

Τον Ιούνη του 1944 με πρωτοβουλία της «Αθλητικής ΕΠΟΝ» οργανώθηκαν στο Στάδιο Πανελλήνιοι Αγώνες Στίβου, γεγονός που συντέλεσε στη μεγαλύτερη συμμετοχή του αθλητικού κόσμου στις μαχητικές εκδηλώσεις και στις αγωνιστικές κινητοποιήσεις της νεολαίας μας ενάντια στην τρομοκρατία.

ΕΠΟΝ Αθήνας: τερματοφύλακας ο Δελαβίνας (ΑΕΚ), Παυλάς, Κυριαζόπουλος, Γαζής, Κρητικός, Παπαντωνίου (Παναθηναϊκός), Πέπονας, Σιώτης, Καραγιώργος, Καλογερόπουλος, Τσολιάς (Πανιωνίου), Γιακουμάκης, Κ. Χούμης

Κατά την διάρκεια της Μάχης της Αθήνας και των Δεκεμβριανών πήραν μέρος πολλοί επιφανείς αθλητές από διάφορα αθλητικά σωματεία. Δύο από τα πιο γνωστά θύματα των Δεκεμβριανών υπήρξαν οι επιφανείς ποδοσφαιριστές Δημήτρης Αργυρός (Εθνικός) που σκοτώθηκε στις μάχες του Μακρυγιάννη και ο Μιχάλης Αναματερός (ΟΣΦΠ) που σκοτώθηκε στα Εξάρχεια. Τραγική μορφή των Δεκεμβριανών υπήρξε ο ποδοσφαιριστής του Ολυμπιακού Νίκος Γόδας, μέλος του ΚΚΕ, ο οποίος εκτελέστηκε στο Λαζαρέτο της Κέρκυρας τον Γενάρη του 1944. Ο Γόδας εκτελέστηκε φορώντας την φανέλλα του Ολυμπιακού και με τα μάτια ανοιχτά για να βλέπει τα χρώματα της φανέλλας του.

Η ομάδα των εξόριστων της Μακρονήσου

Κατά την διάρκεια του εμφυλίου στο κολαστήριο της Μακρονήσου, βρέθηκαν αρκετοί ποδοσφαιριστές πολλών γνωστών ομάδων της χώρας. Εκεί ιδρύθηκε η ποδοσφαιρική ομάδα Μακρονήσου. Η ομάδα των εξόριστων της Μακρονήσου έδωσε αρκετά ματς στο νησί ενώ επίσης μεταφέρθηκε και στην Αθήνα για να αγωνιστεί με την ομάδα του Ολυμπιακού. Το ματς έληξε με νίκη της ομάδας της Μακρονήσου 2-1 έναντι του Ολυμπιακού. Οι κρατούμενοι δέχθηκαν τα χειροκροτήματα και των 12000 φιλάθλων, όπως και της ομάδας του ΟΣΦΠ. Το γεγονός εξόργισε όλο το φασιστικό κονκλάβιο της αστικής τάξης της εποχής και με την επιστροφή της ομάδας στο νησί, δόθηκε εντολή για την άμεση διάλυσή της.

Ποδοσφαιριστές του Ολυμπιακού πολιτικοί κρατούμενοι στο στρατόπεδο της Μακρονήσου. Όρθιοι Ηλίας Μαλαμόπουλος, Νίκος Πολίτης και Γιώργος Δαρίβας. Καθιστός ο Διονύσης Γεωργάτος (Δεκέμβριος 1948). Ανήκαν στη δύναμη Γ ΕΤΟ.

Η Ομάδα Επίλεκτων της Μακρονήσου (από το Α’ και το Γ’(ή κατ’ άλλους Β’) Τάγμα Σκαπανέων της Μακρονήσου), σε αυτόν τον αγώνα, είχε παίκτη και προπονητή τον μεγάλο στράικερ του Παναθηναϊκού Αντώνη Παπαντωνίου. Τερματοφύλακας ο Νίκος Πολίτης του Ολυμπιακού. Στην άμυνα ο Συμεών Ζόπσος της ΜΕΝΤ ο οποίος στο δεύτερο ημίχρονο αντικαταστάθηκε από τον Γιάννη Φωκά του Παναθηναϊκού. Ο Καραβασίλης της Προοδευτικής, ο μεγάλος Κώστας Λιάρος του Εθνικού και της Καλαμαριάς, ο Βασίλης Παπαδόπουλος του Απόλλωνα. Ο Διονύσης Γεωργάτος του Ολυμπιακού, ο Κώστας Ιωαννίδης του Ηρακλή, ο Γιώργος Δαρίβας και ο Ηλίας Μαλαμόπουλος του Ολυμπιακού. Ο Γιώργος Πατηνιώτης του Εθνικού και ο μεγάλος Αντώνης Παπαντωνίου (αρχηγός) του Παναθηναϊκού. Διαιτητής ο Βασίλης Διαμαντόπουλος από τον σύνδεσμο της Αθήνας.

Το «φιλικό» στην Καλαμάτα

Φιλικά παιχνίδια την ίδια περίοδο γίνονταν και στην επαρχία και συνήθως μάχονταν οι Γερμανοί με τους Ιταλούς στρατιώτες. Μάλιστα χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της Καλαμάτας, όπου οι Γερμανοί είχαν βαρεθεί να κερδίζουν τους Ιταλούς και προκάλεσαν τους Έλληνες να παίξουν ένα φιλικό. Οι Καλαματιανοί ποδοσφαιριστές αλλά και αυτοί από τις γύρω περιοχές νίκησαν προσφέροντας τεράστια συγκίνηση στον κόσμο που ήταν σε κάθε πιθανό και απίθανο σημείο γύρω από το γήπεδο για να παρακολουθήσουν το συγκεκριμένο παιχνίδι, αφού εξέδρες δεν υπήρχαν. Οι Γερμανοί δεν μπορούσαν να αντέξουν την ταπείνωση και άμεσα κανόνισαν την ρεβάνς. Το πιο πιθανό ήταν πως και στον δεύτερο αγώνα οι Έλληνες θα ήταν οι νικητές αλλά αυτή την φορά οι κατακτητές είχαν ακόμη ένα παίκτη στο πλευρό τους που ήταν ένα πολυβόλο που είχε τοποθετηθεί πίσω από το τέρμα τους. Τελικά οι Γερμανοί κέρδισαν αυτό τον αγώνα και οι Έλληνες έμειναν ζωντανοί. Σε διαφορετική περίπτωση θα ακολουθούσαν το παράδειγμα της Ντιναμό Κιέβου που παρά την προειδοποίηση των ναζί, ταπείνωσε την ομάδα του Χίτλερ και εκτελέστηκαν και οι 11 παίκτες της φορώντας την φανέλα της αγαπημένης τους ομάδας.

Το «Αντιστασιακό Ντέρμπι» που έγινε διαδήλωση

Η Ένωση Ελλήνων Αθλητών είχε κανονίσει να αγωνιστούν, την άνοιξη του 1942, στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας ο Παναθηναϊκός με την ΑΕΚ και μέρος των εισπράξεων θα πήγαινε στους φυματικούς του "Σωτηρία". Τον αγώνα παρακολούθησαν 15.000 θεατές. Μια επιτροπή από ποδοσφαιριστές, ο Τάσος Κρητικός απο τον Παναθηναϊκό, ο Τζανετής και ο Κλεάνθης Μαρόπουλος (ο αρχηγός της Α.Ε.Κ.) πήγαν στο γραφείο του Απόστολου Νικολαΐδη, του πρόεδρου του ΠΑΟ και ζήτησαν μέρος από τις εισπράξεις να δοθεί στο νοσοκομείο Σωτηρία για τους ασθενείς από φυματίωση που ανάμεσά τους ήταν και αθλητές.
Ο Νικολαΐδης τους ενημέρωσε ότι το γήπεδο αφενός το έχουν επιτάξει οι Γερμανοί, οι οποίοι είχαν σκοπό να κρατήσουν τα κέρδη και αφετέρου είχαν σκοπό να επιβάλλουν ως διαιτητή έναν Αυστριακό λοχία των δυνάμεων κατοχής. Οι δυο ομάδες αποφάσισαν να μην αγωνισθούν. Έτσι οι παίκτες βγήκαν στον αγωνιστικό χώρο και αντί να ξεκινήσουν τον αγώνα ανέβηκαν στις εξέδρες και εξήγησαν στο κατάμεστο γήπεδο τι είχε συμβεί.

    Η ομάδα της Μακρονήσου με τους παίκτες του Ολυμπιακού, στο γήπεδο του Παναθηναϊκού, το 1949

Ο κόσμος εξοργίστηκε και όρμησε στον αγωνιστικό χώρο, καταστρέφοντας τα πάντα. Ξερίζωσαν εξέδρες, δοκάρια ενώ ακούγονταν συνθήματα υπέρ των αθλητών και των δύο ομάδων κυρίως υπέρ του Κρητικού που ήταν αρχηγός του Παναθηναϊκού και του Μαρόπουλου, του «ξανθού αετού» της Ένωσης.
Τα επεισόδια πήραν έκταση. Οι παίκτες και των δύο ομάδων μαζί με τους φιλάθλους πραγματοποίησαν πορεία διαμαρτυρίας στους δρόμους της Αθήνας με τελικό προορισμό την Ομόνοια. Ήταν μια μεγάλη διαδήλωση κατά της κατοχής. Η διαδήλωση διαλύθηκε βίαια.

                                                                Κλεάνθης Μαρόπουλος

Ο Κλεάνθης Μαρόπουλος θεωρούσε καθοριστικά τα γεγονότα εκείνης της ημέρας αφού συγκεντρώθηκαν όλοι σχεδόν οι ποδοσφαιριστές στην Ε.Ε.Α. και έγινε πρωτάθλημα στο γήπεδο της Νήαρ Ηστ που πήραν μέρος όλες οι αθηναϊκές ομάδες με προσωπική ευθύνη των ίδιων των ποδοσφαιριστών. Το πρωτάθλημα σημείωσε τεράστια επιτυχία, χιλιάδες φίλαθλοι παρακολούθησαν όλους τους αγώνες και οι εισπράξεις έσωσαν πολλούς αθλητές. Κι όλα α

Σπύρος Κοντούλης (ΑΕΚ):

Ο Κοντούλης γεννήθηκε το 1915 στην Κοκκινιά και έκανε τα πρώτα του ποδοσφαιρικά βήματα στην Άμυνα Νικαίας. Σε ηλικία 20 ετών, το 1935, πήρε μεταγραφή στην ΑΕΚ. Συμπαίκτης με τον Μαρόπουλο και τον Τζανετή, κατέκτησε το νταμπλ το 1939 και έναν χρόνο αργότερα πάλι το πρωτάθλημα, ενώ φόρεσε, 3 φορές, τη φανέλα της Εθνικής ομάδας. Να σημειώσουμε πως ο Κοντούλης, αγωνιζόταν στη θέση του κεντρικού χαφ.

Ο Σπύρος, όπως και άλλα μέλη της Ένωσης, είχαν αντιστασιακή δράση. Τον Απρίλιο του 1944 συνελήφθη από τους Ναζί, (μόλις είχε βγει από ένα κρησφύγετο στα Πατήσια για να δει την μάνα του την οποία πρόλαβε να αγκαλιάσει), στο Πεδίο του Άρεως και οδηγήθηκε στο στρατόπεδο Χαϊδαρίου. Εκεί συνάντησε τον αδελφό του Βασίλη που εκτελέστηκε και τον συμπαίκτη του στην ΑΕΚ Κώστα Χριστοδούλου που βασανίστηκε φρικτά πριν τον αφήσουν ελεύθερο. Τον Ιούνιο του ίδιου έτους ο Κοντούλης και άλλοι συναγωνιστές του οδηγήθηκαν με ένα καμιόνι προς το σκοπευτήριο της Καισαριανής για να εκτελεστούν. Ο Κοντούλης προσπάθησε να αποδράσει στη διαδρομή, στην περιοχή του Μετς, πηδώντας από το όχημα που τον μετέφερε. Όμως οι Γερμανοί στρατιώτες τον γάζωσαν στην πλάτη… Άφησε την τελευταία του πνοή σε ηλικία 29 ετών πεθαίνοντας ελεύθερος…

                                                                      Σπύρος Κοντούλης

Ο Κοντούλης αποτελούσε κολώνα της μεσαίας γραμμής της ΑΕΚ, της ομάδας που κατέκτησε το νταμπλ το 1939 και το πρωτάθλημα το 1940, στην τελευταία διοργάνωση πριν τον πόλεμο.

Ο παίκτης σύμβολο της ΑΕΚ δεν ήταν όμως ο μόνος που συμμετείχε στην Αντίσταση…

Η ιστορία λέει ότι η μισή ομάδα της Ένωσης, είχε αντιστασιακή δράση και μάλιστα η διοίκηση του σωματείου έδινε μάχη με τις Γερμανικές δυνάμεις κατοχής για να γλυτώνει τους παίκτες της από κυνηγητά, συλλήψεις και βασανιστήρια…

Η διοίκηση των Κωνσταντινουπολιτών πέρασε στην ιστορία για αυτή την δράση, για την αρωγή της δηλαδή στο πρόσωπο των παικτών που αγωνίζονταν για τα ιδεώδη της ελευθερίας…

Αντίθετα η διοίκηση του Ολυμπιακού που είχε και αυτός αθλητές με αντιστασιακή δράση, όπως ο πρόσφυγας από το Αϊβαλί Νίκος Γόδας, λοχαγός του ΕΛΑΣ και μέλος του ΚΚΕ, είχε κατηγορηθεί για απραξία απέναντι στους Γερμαναράδες, όταν παίκτες της σάπιζαν στα μπουντρούμια της Κομαντατούρ…

Ένας παίκτης της ΑΕΚ που υπέστη φρικτά βασανιστήρια στα χέρια των Ναζί, ήταν ο ΗΛΙΑΣ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ ο οποίος γλύτωσε από θαύμα την εκτέλεση… Ο Παπαγεργίου συμμετείχε και στην ποδοσφαιρική ομάδα της ΕΠΟΝ Πειραιώς, όπως ένας ακόμη ποδοσφαιριστής της Ένωσης ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΨΗΣ. Αντίστοιχα στην ποδοσφαιρική ομάδα της ΕΠΟΝ Αθηνών συμμετείχε ο αξεπέραστος Μιχάλης Δελαβίνιας, το πουλί της ΑΕΚ, ο φύλακας άγγελος των κιτρινόμαυρων γκολποστ…

ΜΙΧΑΛΗΣ ΔΕΛΑΒΙΝΙΑΣ

Ο ΜΙΧΑΛΗΣ ΔΕΛΑΒΙΝΙΑΣ που αγαπήθηκε όσο λίγοι στην οικογένεια της ΑΕΚ, είχε αντιστασιακή δράση, ουκ ολίγες συλλήψεις και σκληρές ανακρίσεις από τους αιμοδιψείς κατακτητές…

ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΝΑΜΑΤΕΡΟΣ (Ολυμπιακός):

                                                                   Μιχάλης Αναματερός

Ο Μιχάλης Αναματερός γεννήθηκε στην Αθήνα το 1910 , ο πατέρας του είχε έρθει στην Αθήνα λίγα χρόνια νωρίτερα από την Απείρανθο της Νάξου και προερχόταν από την οικογένεια που έφερε το παρωνύμιο Κουσκουμπέκηδες. Ξεκίνησε το ποδόσφαιρο με τα χρώματα του Ηρακλή Αθηνών. Το 1935 πήρε μεταγραφή στον Ολυμπιακό , προκειμένου να καλύψει το κενό του Λεωνίδα Ανδριανόπουλου. Με τον Ολυμπιακό κατέκτησε τρία πρωταθλήματα Ελλάδος ( 1936 , 1937 , 1938 ) και τρία πρωταθλήματα Πειραιά ( 1937 , 1938 , 1940 ). Στη διάρκεια της Κατοχής προσχώρησε στην Αντίσταση και σκοτώθηκε στην μάχη των Αθηνών το 1944 στα Εξάρχεια.

ΝΙΚΟΣ ΓΟΔΑΣ (Ολυμπιακός):

                                                                      Νίκος Γόδας

Ο παίκτης του Ολυμπιακού συνέδεσε από μικρός το όνομά του με το ποδόσφαιρο και τους κοινωνικούς αγώνες, μέσα από τις τάξεις του ΚΚΕ. Στην Κατοχή πολέμησε εναντίον των ναζί και των συνεργατών τους, φέροντας το βαθμό του λοχαγού στον επίλεκτο 5ο Λόχο Κοκκινιάς του ΕΛΑΣ, ενώ πήρε μέρος και στις μάχες του Δεκέμβρη του '44 ενάντια στους Αγγλους. Μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας, ο Νίκος Γόδας συνελήφθη και εξορίστηκε, μένοντας 3,5 χρόνια φυλακή. Ανυποχώρητος και ασυμβίβαστος, πιστός στην υπόθεση του σοσιαλισμού, δεν υπέγραψε «δήλωση μετανοίας», αν και του ζητήθηκε αρκετές φορές. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι τότε ιδιοκτήτες του Ολυμπιακού, τη φανέλα του οποίου είχε τιμήσει ο Νίκος Γόδας, δεν έκαναν τίποτα για να τον σώσουν και στις σχετικές εκκλήσεις απαντούσαν «όπως έστρωσε, να κοιμηθεί». Τελικά το αστικό κράτος οδήγησε τον Νίκο Γόδα στο εκτελεστικό απόσπασμα στις 19 Νοέμβρη 1948, στο Λαζαρέτο της Κέρκυρας. Τελευταία του επιθυμία ήταν να πεθάνει φορώντας τη φανέλα του Ολυμπιακού.

ΑΓΓΕΛΟΣ ΜΕΣΣΑΡΗΣ (ΠΑΟ):

                                                                 ΑΓΓΕΛΟΣ ΜΕΣΣΑΡΗΣ

Υπήρξε από τους σπουδαιότερους παίκτες του Παναθηναϊκού και βασικό στέλεχος της «χρυσής» ομάδας του 1930, η οποία στέφθηκε αήττητη πρωταθλήτρια, με πρώτο σκόρερ τον ίδιο. Ηταν μέλος της ΟΚΝΕ, όπως και πολλοί άλλοι παίκτες, και από τους πρώτους που πήραν μέρος στην Αντίσταση. Ο τότε ιδιοκτήτης του Παναθηναϊκού απαίτησε από τον παίκτη να σταματήσει να εκφράζει τις πολιτικές του πεποιθήσεις προκειμένου να συνεχίσει να είναι μέλος της ομάδας. Μετά από έντονες διαφωνίες, ο Μεσσάρης αποχώρησε από τον Παναθηναϊκό και στη συνέχεια, το 1931, σταμάτησε το ποδόσφαιρο σε ηλικία 21 ετών. Το 1932 διαγράφηκε διαπαντός από τον Παναθηναϊκό λόγω της πολιτικής του δράσης.

ΚΩΣΤΑΣ ΛΙΑΡΟΣ (Απόλλων Καλαμαριάς):

ΚΩΣΤΑΣ ΛΙΑΡΟΣ

Σπουδαίος ποδοσφαιριστής και γενικά αθλητής, διακρίθηκε μάλιστα και στο αγώνισμα της κολύμβησης. Μέλος της ομάδας του Απόλλωνα Καλαμαριάς, που την περίοδο της Κατοχής χαρακτηρίστηκε παράδειγμα αντίστασης. Ο ίδιος, ακολουθώντας το παράδειγμα του συλλόγου, πήρε μέρος στην Αντίσταση μέσα από τις γραμμές του ΕΛΑΣ, ενώ αργότερα βρέθηκε εξόριστος στη Μακρόνησο. Μετά την εξορία κλήθηκε στην Εθνική ομάδα ποδοσφαίρου, αλλά δεν πρόλαβε να παίξει, καθώς ο τότε προπονητής τον ενημέρωσε πως η κλήση έγινε «κατά λάθος» και πως η Εθνική ήταν «μόνο για τους εθνικόφρονες».

ΠΑΝΟΣ ΑΛΕΞΑΣ (Παναιτωλικός):

                                                                ΠΑΝΟΣ ΑΛΕΞΑΣ

Γεννημένος στο Αγρίνιο, υπήρξε σπουδαίος παίκτης του Παναιτωλικού, κομμουνιστής, φέροντας το βαθμό του ανθυπολοχαγού του ΕΛΑΣ, ενώ ήταν μέλος του Γραφείου της Επιτροπής Πόλης Αγρινίου του ΚΚΕ. Από τους πρωτεργάτες της λαϊκής αντίστασης κατά της τρομοκρατίας των χιτών και των ταγματασφαλιτών στην περιοχή. Συνελήφθη το 1944 ή 1945 και εκτελέστηκε στις 31 Γενάρη 1949, με απόφαση του Εκτακτου Στρατοδικείου Μεσολογγίου. Ασυμβίβαστος, πιστός στην υπόθεση του σοσιαλισμού, δεν υπέγραψε «δήλωση μετανοίας», αν και του ζητήθηκε αρκετές φορές. Πριν την εκτέλεσή του άφησε δύο γράμματα, ένα για τους γονείς του και ένα για τους υπόλοιπους συγγενείς.

Στο πρώτο έγραψε στους γονείς του:

1ο γράμμα Αλεξά

"Σεβαστοί μου γονείς,
Ίσως και χωρίς αμφιβολία μετά από λίγες ώρες θα βρίσκομαι μπροστά στο απόσπασμα και μια που ξέρω από υποχρεώσεις τόσες όσες….. είμαι υποχρεωμένος προτού πέσω να σας πω την καρδιά μου.
Στον αγώνα που μπήκα, μπήκα χωρίς να ξέρω που πηγαίνω, όμως τον καιρό που κρατούσα το τουφέκι πείστηκα ότι ο αγώνας είναι τίμιος και γι’ αυτόν πεθαίνω.
Κάνοντας απολογισμό της όλης ζωής που έζησα βλέπω ότι κανέναν δεν πείραξα και κανένα κακό δεν έκανα γι’ αυτό κι αν ζούσα τον ίδιο δρόμο θα ακολουθούσα.
Δεν θέλω να λυπηθείτε για τον άδικο σκοτωμό μου. Σας ζητώ να συνεχίσετε τον αγώνα που εγώ άφησα μεσοστρατίς. Ζήτω το ΚΚΕ.
Σας φιλώ για τελευταία φορά.
Πάνος"

2ο γράμμα Αλεξά

Το δεύτερο απευθυνόταν στους υπόλοιπους συγγενείς:
"Πολυαγαπημένοι μου θείοι, θείες, ξαδέλφια και ξαδελφάδες,
Μέσα από το κελί του θανάτου και λίγες ώρες προτού φτάσω στο απόσπασμα του θανάτου θα σας πω λίγα λόγια.
Σε όλους σας έχει επικρατήσει η γνώμη ότι, ό,τι έκανα το έκανα γιατί δεν με πίεσαν οι γονείς μου. Όχι. Πεθαίνω μόνο και μόνο γιατί έτσι εγώ νόμιζα πως ήταν σωστό.
Από σας που πολύ σύντομα θα χρησιμοποιείτε το όνομά μου προς τιμή σας ζητώ να κοιτάξετε τους γονείς μου τώρα που τ’ άλλα παιδιά τους βρίσκονται μακριά.
Σας ζητώ συγγνώμη (και παράλληλα σας ευχαριστώ για το ενδιαφέρον σας) να με συγχωρήσετε για του ότι δε σας έκανα το χατήρι.
Σας φιλώ για τελευταία φορά.
Ο αγαπημένος σας
Πάνος"

Η μετεμφυλιακή εποχή

Η μετεμφυλιακή εποχή είναι γνωστή για την πιο άμεση ανάμιξη της πολιτικής σκηνής στις ποδοσφαιρικές ομάδες και τα σωματεία. Συγκεκριμένα το κόμμα της ΕΡΕ, τοποθέτησε αρκετά από τα βουλευτικά και κομματικά του στελέχη σε θέσεις ισχύος στα διοικητικά συμβούλια των διαφόρων ποδοσφαιρικών συλλόγων. Στις εκλογές της βίας και της νοθείας, οι σύλλογοι σχεδόν δέχθηκαν εντολή για την ψήφο τους. Παράλληλα, οι δυνάμεις του Κέντρου είχαν αποκτήσει και εκείνες ισχύ στις ποδοσφαιρικές ομάδες και μάλιστα δημιούργησαν και την Ποδοσφαιρική Ομάδα Κέντρου.

Η χούντα δεν δίστασε να διαλύσει ομάδες με ιστορία, όπως η Προοδευτική, ο Εργοτέλης, ο Διαγόρας Ρόδου, η Θύελλα Πατρών, ενώ αρκετοί ποδοσφαιριστές οδηγήθηκαν στην εξορία..

Πληροφορίες πήραμε από: kokkinosfakelos.blogspot.com - rizospastis.gr - ourout.blogspot.com - atpreveza.gr - skygoal.gr - sport-retro.gr