Aφιέρωμα στα 200 χρόνια Ένγκελς και στα 250 χρόνια Μπετόβεν

Κυκλοφορεί το νέο τεύχος της ΚΟΜΕΠ, 6/2020, με αφιέρωμα στα 200 χρόνια από τη γέννηση του Φρίντριχ Ένγκελς και τα 250 χρόνια από τη γέννηση του Λούντβιχ βαν Μπετόβεν. 

Τα περιεχόμενα του τεύχους έχουν ως εξής:  

ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ - ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Δημήτρης Κουτσούμπας: «Για τη δίκη της Χρυσής Αυγής»

Ελισαίος Βαγενάς: «Για το διεθνές πολιτικο-στρατιωτικό πλαίσιο του σύγχρονου κόσμου»

ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ

Δημήτρης Αμπατιέλος: «Ο ρόλος των μεσαίων στρωμάτων στη διαδικασία της οικοδόμησης του σοσιαλισμού στη ΓΛΔ»

200 ΧΡΟΝΙΑ ΜΑΡΞ - ΕΝΓΚΕΛΣ

Εισαγωγικό σημείωμα

Β. Ι. Λένιν: «Φρίντριχ Ένγκελς»

Wolf Dieter Gudopp: «Για την επέτειο της γέννησης του Φρίντριχ Ένγκελς»

ΤΕΧΝΗ - ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Λουκάς Αναστασόπουλος: «Λούντβιχ βαν Μπετόβεν - Ένας μεγάλος συνθέτης στις μεγάλες ρωγμές της Ιστορίας»

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

«Σοσιαλισμός - Η απάντηση για τον 21ο αιώνα»

«Από τον Απρίλη στον Οκτώβρη - Κείμενα για την Οκτωβριανή Επανάσταση»

Το 2020 φεύγει με τα αδιέξοδα και τις αντιφάσεις του καπιταλισμού να γίνονται πιο φανερά

Αποσπάσματα από το Άρθρο της Σύνταξης του τεύχους 6/2020 της ΚΟΜΕΠ που κυκλοφορεί

Το 2020, που οδεύει στο τέλος του, ήταν αποκαλυπτικό και διδακτικό για όσους διατηρούν ακόμα προσδοκίες για έναν πιο ανθρώπινο και κοινωνικά δίκαιο καπιταλισμό. Η στροφή προς τη μεγάλη κρατική παρέμβαση σε συνθήκες βαθιάς διεθνούς καπιταλιστικής κρίσης στήριξε αποφασιστικά τους μονοπωλιακούς ομίλους και άμβλυνε προσωρινά και ελάχιστα τη διόγκωση των μεγάλων προβλημάτων για τα λαϊκά στρώματα. Η διαχείριση της κρίσης και της πανδημίας έχει διεθνώς το αντιλαϊκό πρόσημο του καπιταλισμού που σαπίζει.

Τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην ΕΕ το δημόσιο σύστημα Υγείας βρίσκεται υπό τεράστια πίεση, ενώ η νέα κρίση επιχειρείται να φορτωθεί και πάλι στις πλάτες του εργαζόμενου λαού. Την ίδια στιγμή, τόσο στην περιοχή μας όσο και σε άλλα σημεία του πλανήτη εξελίσσονται πολυεπίπεδοι ιμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί που -πέραν των επιδιώξεων των επιμέρους αστικών τάξεων- αποτυπώνουν τη σκληρή επιθετική πολιτική των ΗΠΑ, στην προσπάθειά τους να διατηρήσουν την πρωτοκαθεδρία στο παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό σύστημα έναντι της ανερχόμενης Κίνας.

Η αντιλαϊκή διαχείριση της κρίσης και της πανδημίας συνοδεύεται απ' την όξυνση της καταστολής στις ΗΠΑ και στην ΕΕ. Τα ιμπεριαλιστικά κέντρα γνωρίζουν ότι τα δύσκολα είναι μπροστά τους και ότι η λαϊκή δυσαρέσκεια θα φουντώσει. Ενδεικτικές ήταν οι πρόσφατες μεγάλες κινητοποιήσεις στη Γαλλία για την κατάθεση του νομοσχεδίου για την «καθολική ασφάλεια», σύμφωνα με το οποίο αυξάνονται οι δυνατότητες της αστυνομίας στην παρακολούθηση των διαδηλωτών, ενώ τίθενται ασφυκτικοί περιορισμοί στον Τύπο. Χαρακτηριστικό ήταν το όργιο καταστολής στις κινητοποιήσεις για το Πολυτεχνείο και στις συμβολικές εκδηλώσεις για τη μνήμη του Α. Γρηγορόπουλου, αλλά και η τρομοκρατία -τόσο από την κυβέρνηση όσο και από την εργοδοσία- κατά την απεργία της 26ης Νοέμβρη. Ειδικά όσον αφορά το Πολυτεχνείο, αφότου προχώρησε στο πρωτοφανές μέτρο της τετραήμερης απαγόρευσης όλων των δημόσιων συναθροίσεων στις οποίες συμμετέχουν 4 ή περισσότερα άτομα, η κυβέρνηση χτύπησε βίαια τη συγκέντρωση του ΚΚΕ και των συνδικάτων, αξιοποιώντας «αύρες», συλλήψεις και κυνηγητό των συμμετεχόντων μέχρι το Μεταξουργείο.

Γι' αυτήν τη στάση της η κυβέρνηση επιχείρησε να κρύψει τις πραγματικές προθέσεις επικαλούμενη την προστασία της δημόσιας υγείας. Η κυβέρνηση ήρθε σε δύσκολη θέση όταν προσπάθησε να αιτιολογήσει τη βίαιη επίθεση σε μία συγκέντρωση στην οποία τηρούνταν όλα τα μέτρα προστασίας, τη στιγμή που κάνει «πλάτες» στο κεφάλαιο που στοιβάζει ανθρώπους στους χώρους εργασίας, καταπατώντας ακόμα και στοιχειώδη μέτρα προστασίας της υγείας, τη στιγμή που δεν παίρνει κανένα μέτρο για την αντιμετώπιση του καθημερινού στοιβάγματος χιλιάδων ανθρώπων στα Μέσα Μεταφοράς με συνέπεια να είναι αδύνατη η τήρηση του μέτρου της αποστασιοποίησης, τη στιγμή που ακόμα και οι χιλιάδες αστυνομικοί στοιβάζονταν στις 17 Νοέμβρη ο ένας πάνω στον άλλο, δημιουργώντας τη βασική εστία μετάδοσης του ιού εκείνη τη μέρα. Φυσικά, κάτω από τη σκόνη της προπαγάνδας διαφαίνονται οι πραγματικές τους στοχεύσεις, το χτύπημα του εργατικού - λαϊκού κινήματος σε μία περίοδο που η πανδημία αξιοποιείται για το πέρασμα μιας σειράς αντιλαϊκών μέτρων προς όφελος της υποβοήθησης της καπιταλιστικής κερδοφορίας, αλλά και η διαχρονική προσπάθεια χτυπήματος της ίδιας της πορείας προς την αμερικάνικη πρεσβεία. Έτσι, πρώην βουλευτής του ΠΑΣΟΚ σημείωνε σε άρθρο της: «Ποιον λόγο έχει σήμερα η Ελλάδα να παραδώσει αντιιμπεριαλιστικά μηνύματα στην αμερικανική πρεσβεία; (...) Το αντιαμερικανικό και το αντιιμπεριαλιστικό κίνημα έχασαν τον λόγο ύπαρξής τους!».

Επίθεση για φθηνότερη εργατική δύναμη

Ενδεικτικό για τις επιδιώξεις των καπιταλιστών και του κράτους τους αυτήν την περίοδο είναι το περιεχόμενο του νέου νομοσχεδίου που παρουσίασε ο υπουργός Εργασίας. Σύμφωνα με αυτό, προβλέπονται, μεταξύ άλλων, η δυνατότητα απασχόλησης των εργαζομένων μέχρι 10 ώρες ημερησίως χωρίς πρόσθετη αμοιβή, με δυνατότητα «διευθέτησης» αυτού του παραπανίσιου χρόνου εργασίας εντός εξαμήνου με ρεπό και άδειες, η υποχρέωση της δυνατότητας διαδικτυακής συμμετοχής στις ΓΣ των συνδικαλιστικών οργανώσεων και ηλεκτρονικής ψήφου εξ αποστάσεως για τις εκλογές, αλλά και για τη λήψη απόφασης απεργίας, η υποχρέωση των συνδικαλιστικών οργανώσεων να αναφέρουν κατά την «προειδοποίηση της απεργίας» τα αιτήματα και τους λόγους της απεργίας, η υποχρέωση προσωπικού ασφαλείας τουλάχιστον κατά 40% στις απεργίες στο Δημόσιο, η απαγόρευση της κατάληψης χώρων και εισόδων.

Το νέο αντεργατικό νομοσχέδιο δίνει αντικειμενικά τη δυνατότητα για μια πλατιά συζήτηση μέσα στην εργατική τάξη για την επείγουσα απαίτηση να μειωθεί ο εργάσιμος χρόνος και να αυξηθούν οι μισθοί, γενικότερα και βαθύτερα για τον κλεμμένο εργάσιμο χρόνο και την καπιταλιστική εκμετάλλευση.

Η έκθεση Πισσαρίδη και η κάλπικη αντιπολίτευση

Παράλληλα, στα τέλη Νοέμβρη παρουσιάστηκε και η λεγόμενη έκθεση Πισσαρίδη. Στο επίκεντρο της έκθεσης βρίσκονται οι περαιτέρω ανατροπές στο Ασφαλιστικό μέσω της ενίσχυσης του κεφαλαιοκρατικού του χαρακτήρα, δηλαδή της μεγαλύτερης σύνδεσής του με τις κεφαλαιαγορές, με στόχο, από τη μια, να επιτευχθεί «η σταδιακή αποκλιμάκωση της συνταξιοδοτικής δαπάνης ως ποσοστού του ΑΕΠ και η μείωση της επιχορήγησης από τον κρατικό προϋπολογισμό ως ποσοστό των συνολικών δαπανών του» και, από την άλλη, να συγκεντρωθούν και να κατευθυνθούν κεφάλαια στην αγορά έτσι ώστε «το ασφαλιστικό σύστημα (...) να είναι μοχλός ανάπτυξης και όχι τροχοπέδη». Στην έκθεση εκτιμάται μάλιστα ότι αυτή η ασφαλιστική «μεταρρύθμιση» «θα δημιουργήσει νέα αποθεματικά προς επένδυση ύψους έως και 99 δισ. σε 40 χρόνια». Επιδιώκεται, λοιπόν, η μείωση του μεριδίου της κύριας και της επικουρικής σύνταξης (που αποτελούν το λεγόμενο «διανεμητικό πυλώνα») και η μεγάλη ενίσχυση των Επαγγελματικών Ταμείων και της ιδιωτικής Ασφάλισης (του λεγόμενου «ανταποδοτικού πυλώνα»). Με απλά λόγια, το αν και πόση σύνταξη θα παίρνει κανείς θα εξαρτάται όλο και λιγότερο από τις «αγορές». Η σταθερότητα και η επάρκεια της σύνταξης θυσιάζονται στο βωμό της στήριξης της καπιταλιστικής ανάπτυξης.

Παράλληλα, η έκθεση προβλέπει -σε αντιστοιχία με το νομοσχέδιο του υπουργείου Εργασίας- την περαιτέρω μείωση της πληρωμής των υπερωριών, τη διευκόλυνση των απολύσεων και την προσαρμογή του ύψους του επιδόματος ανεργίας στο 55% του μέσου μηνιαίου μισθού του ανέργου στα προηγούμενα 3 έτη σε συνδυασμό με τον περιορισμό του από τους 12 στους 6 μήνες (κι αυτό υπό την προϋπόθεση ότι ο άνεργος συμμετέχει σε προγράμματα κατάρτισης και «ενεργής αναζήτησης εργασίας»). Για τον κατώτατο μισθό, η έκθεση προβλέπει ότι θα αποφασίζεται μονομερώς από την κυβέρνηση με βάση την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας και τις δεσμευτικές γι' αυτήν προτάσεις του σχετικού «Συμβουλίου Εμπειρογνωμόνων».

Από τα παραπάνω αναδεικνύεται το ξεκάθαρο ταξικό πρόσημο της έκθεσης και συνεπώς και το πραγματικό κίνητρο πίσω από το σχόλιο του Κυρ. Μητσοτάκη ότι «αυτή η έκθεση (...) δεν είναι πολιτικό κείμενο και γι' αυτό και πιστεύω ότι πρέπει να μείνει έξω από την πολιτική -μάλλον θα έλεγα την κομματική- αντιπαράθεση». Αυτό το πρόσημο δεν μπορεί να κρυφτεί από τα φληναφήματα και τις ψεύτικες διαχωριστικές γραμμές που προσπαθεί να χαράξει για άλλη μια φορά η σοσιαλδημοκρατία, τόσο ο ΣΥΡΙΖΑ όσο και το ΠΑΣΟΚ, χαρακτηρίζοντας αμφότεροι την έκθεση Πισσαρίδη «νεοφιλελεύθερη και συντηρητική» πρωτοβουλία της κυβέρνησης της ΝΔ. Υπενθυμίζεται ότι το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, ο ΣΥΡΙΖΑ, είναι το κόμμα των βαριών αντιασφαλιστικών χτυπημάτων και των μειώσεων των συντάξεων του 3ου μνημονίου (2015) σύμφωνα με τις κατευθύνσεις της ΕΕ, το κόμμα των περαιτέρω οριζόντιων μειώσεων στις συντάξεις με τον «νόμο Κατρούγκαλου» (2016), το κόμμα της περικοπής της «προσωπικής διαφοράς» (2017), το κόμμα της πλήρους κατάργησης του ΕΚΑΣ των χαμηλοσυνταξιούχων, το κόμμα της μονιμοποίησης της ανόδου των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης στα 67 κλπ.. Φυσικά, αντίστοιχα παραδείγματα θα μπορούσαν να δοθούν και για το ΠΑΣΟΚ/ΚΙΝΑΛ, το οποίο άλλωστε στάθηκε αρωγός και στην αντιασφαλιστική επίθεση της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ.

Λίγα λόγια για τα περιεχόμενα του τεύχους

Όσον αφορά τα κείμενα της έκδοσης, η ομιλία του ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δ. Κουτσούμπα, για την έκδοση της «Σύγχρονης Εποχής», «Η δίκη της Χρυσής Αυγής - Η αποκάλυψη του πραγματικού προσώπου της εγκληματικής - ναζιστικής οργάνωσης», αναδεικνύει καταρχάς τον πραγματικό χαρακτήρα της ναζιστικής εγκληματικής οργάνωσης της Χρυσής Αυγής, τις συνθήκες μέσα στις οποίες αύξησε την επιρροή της, τις διασυνδέσεις της μέσα στον κρατικό μηχανισμό, αλλά και την ανοιχτή αμοιβαία στήριξη ανάμεσα σε αυτήν και τμήματα της αστικής τάξης. Παράλληλα, αποκαλύπτει τον όψιμο «αντιφασισμό» μιας σειράς κομμάτων και θεσμών οι οποίοι έβαλαν και συνεχίζουν να βάζουν -με προσαρμοσμένο βέβαια τρόπο- «πλάτη» στο «ξέπλυμα» των φασιστών, ενώ στηρίζουν το «θερμοκήπιο» στο οποίο ευδοκιμούν τα σαπόχορτα του φασισμού, δηλαδή τον καπιταλισμό, την ΕΕ και τη «θεωρία των δύο άκρων». Στο κείμενο αναδεικνύεται η σταθερή και διαχρονική αντιπαράθεση των κομμουνιστών με τη Χρυσή Αυγή σε όλα τα επίπεδα (ιδεολογικό, πολιτικό, δικαστικό, μαζικό), καθώς και το ότι δεν χωράει καμία επανάπαυση από την καταδικαστική απόφαση για τη Χρυσή Αυγή.

Το κείμενο με τίτλο «Για το διεθνές πολιτικο-στρατιωτικό πλαίσιο του σύγχρονου κόσμου» παρουσιάζει το ψηφιδωτό των βασικών εξελίξεων και αντιθέσεων στον παγκόσμιο καπιταλισμό της εποχής μας. Ξεκινώντας από τις αρνητικές για τους λαούς συνέπειες της ανατροπής του σοσιαλισμού, εστιάζει στο χαρακτήρα της διαπάλης για την παγκόσμια πρωτοκαθεδρία ανάμεσα σε ΗΠΑ και Κίνα, αλλά και στον οικονομικο-κοινωνικό χαρακτήρα της τελευταίας. Στη συνέχεια χαρτογραφεί τους σχεδιασμούς των ΝΑΤΟ και ΕΕ, αλλά και των υπόλοιπων, παλιών και νέων, ιμπεριαλιστικών συνασπισμών σε συνδυασμό με τις αντιθέσεις στο εσωτερικό τους. Όλα τα παραπάνω προσεγγίζονται υπό το πρίσμα της διαπάλης γι' αυτές τις εξελίξεις στις γραμμές του Διεθνούς Κομμουνιστικού Κινήματος. Τέλος, παρουσιάζονται ο τρόπος συμμετοχής της Ελλάδας στους ιμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς στην περιοχή και οι κίνδυνοι πολεμικής αναμέτρησης στο Αιγαίο.

Το κείμενο με τίτλο «Λούντβιχ Βαν Μπετόβεν. Ενας μεγάλος συνθέτης στις μεγάλες ρωγμές της ιστορίας» παρουσιάζει όλα τα βασικά στοιχεία της αλληλεπίδρασης ανάμεσα στις συνθήκες της -μεταβατικής προς τον καπιταλισμό- εποχής του μεγάλου συνθέτη και στη μεγάλη προσωπικότητά του. Παρουσιάζεται με συγκεκριμένο τρόπο πώς επέδρασαν στη μουσική δημιουργία του οι νέες οικονομικές και κοινωνικές σχέσεις, ποια ήταν η επιρροή των ιδεών του Διαφωτισμού σε αυτόν, πώς επέδρασαν στο έργο του οι τεχνικές καινοτομίες της εποχής στα μουσικά όργανα. Σε αυτήν τη βάση, και μέσα από την παρουσίαση των τριών διαφορετικών περιόδων, στις οποίες συνήθως κατηγοριοποιείται το έργο του στη σχετική αρθρογραφία, αναλύεται ποιο είναι το νέο που έφερε ο Μπετόβεν στη μουσική της εποχής, ενώ αντλούνται και γενικότερα συμπεράσματα για τη σχέση ανάμεσα στο χαρακτήρα της εκάστοτε εποχής και στα περιθώρια που αυτός αφήνει για τη δημιουργία στις τέχνες.

Το κείμενο με τίτλο «Ο ρόλος των μεσαίων στρωμάτων στη διαδικασία της οικοδόμησης του σοσιαλισμού στη Γερμανική Λαοκρατική Δημοκρατία» εστιάζει στην κριτική παρουσίαση βασικών στοιχείων του τρόπου με τον οποίο αντιμετωπίστηκε στη ΓΛΔ το ζήτημα της ατομικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής. Χωρίς να έχει, από τον ίδιο του το χαρακτήρα, τη φιλοδοξία αναλυτικής μελέτης πάνω στο ζήτημα, παρουσιάζει κάποιους χρήσιμους προβληματισμούς για την εμβάθυνση της σχετικής μελέτης.

Στην ενότητα «Μαρξ - Ένγκελς» περιλαμβάνονται δύο κείμενα για τη ζωή και το έργο του Φρ. Ένγκελς, αρχή μιας σειράς άρθρων της ΚΟΜΕΠ με αφορμή τη 200ή επέτειο της γέννησης του μεγάλου επαναστάτη. Το πρώτο, με τίτλο «Φρίντριχ Ένγκελς», γράφτηκε από τον Β. Ι. Λένιν το 1895, ενώ το δεύτερο, με τίτλο «Για την επέτειο της γέννησης του Φρίντριχ Ένγκελς», γράφτηκε από τον Wolf Dieter Gudopp το 2000. Στα δύο κείμενα παρουσιάζονται τόσο οι συνθήκες της εποχής στις οποίες ο Ένγκελς θεμελίωσε μαζί με τον Μαρξ την κομμουνιστική κοσμοθεωρία όσο και οι βασικοί σταθμοί της θεωρητικής συμβολής του.