Η δημιουργία της ΕΣΣΔ

Η δημιουργία, 30/1/1922, της Ενωσης Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών (ΕΣΣΔ)

«Η δημιουργία της Σοβιετικής Ενωσης υπήρξε η προοδευτική, φιλολαϊκή ένωση, σε αντίθεση με τις "Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης μέσα σε καπιταλιστικό καθεστώς", που "είτε είναι απραγματοποίητες είτε είναι αντιδραστικές", όπως πρόβλεψε ο Λένιν.

Σήμερα, οι ιμπεριαλιστικές ενώσεις διαπερνώνται από αξεπέραστες αντιθέσεις. Τον ανταγωνισμό τους για κυριαρχία τον γεννά η ατομική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής. Οι σχέσεις της ΕΕ με άλλα κράτη και στο εσωτερικό της διέπονται από την ανισοτιμία και την επιβολή.
Η σοβιετική εξουσία αντιπαρατέθηκε με τον εθνικισμό, τον τοπικισμό, την ξενοφοβία. Αναγνώρισε το δικαίωμα κάθε λαού στην αυτοδιάθεση μέχρι του πλήρους αποχωρισμού. Προώθησε τον αμοιβαίο σεβασμό και την ισοτιμία ανάμεσα στα έθνη και τις εθνότητες, καλλιέργησε και υλοποίησε την ιδέα της εθελοντικής τους συνένωσης στο ενιαίο πλαίσιο της Σοβιετικής Ενωσης.
Βάση αυτής της πολιτικής ήταν ο Προλεταριακός Διεθνισμός, η μόνη αρχή που η συνεπής εφαρμογή της μπορεί να διασφαλίζει σεβασμό της εθνικής, γλωσσικής και πολιτισμικής ιδιαιτερότητας και την ενιαία συμμετοχή στην πορεία της σοσιαλιστικής οικοδόμησης. Αντίθετα, η παραβίαση του Προλεταριακού Διεθνισμού, ιδιαίτερα σε συνθήκες συσσώρευσης εσωτερικών προβλημάτων, διαμορφώνει έδαφος για την άμβλυνση και χαλάρωση των δεσμών, ακόμα και για την εναντίωση στην ενοποίηση». (Από τη Διακήρυξη της ΚΕ του ΚΚΕ για τα 90 χρόνια της μεγάλης Οχτωβριανής Σοσιαλιστικής Επανάστασης στη Ρωσία (1917).

Η Διακήρυξη του σχηματισμού της ΕΣΣΔ

Ο σοσιαλισμός και το Εθνικό Ζήτημα

Η Μεγάλη Οχτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση, στα 1917, ήταν το μεγαλύτερο κοσμοϊστορικό γεγονός του 20ού αιώνα. Ηταν η πρώτη φορά στην Ιστορία της ανθρωπότητας που η εργατική τάξη με τους συμμάχους της, ανατρέποντας τον καπιταλισμό, εγκαθίδρυε τη δική της εξουσία, οργάνωνε το εργατικό κράτος, ανοίγοντας το δρόμο για την οικοδόμηση του σοσιαλισμού- κομμουνισμού. Αλλά πέντε χρόνια μετά, το Δεκέμβρη του 1922, οι λαοί της πρώην τσαρικής Ρωσίας, έκαναν ένα ποιοτικό άλμα στην εφαρμογή του προλεταριακού διεθνισμού. Η επανάσταση τόλμησε και πέτυχε τη σε ισότιμη βάση συνένωση των διαφορετικών εθνών ιδρύοντας την Ενωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών (ΕΣΣΔ).

 Ετσι, η σοβιετική εξουσία έβαζε τις βάσεις για τη λύση σ' ένα από τα πιο δύσκολα ζητήματα, το «Εθνικό Ζήτημα», άλυτο στον καπιταλισμό. Ο καπιταλισμός αντιμετωπίζει αυτό το ζήτημα με σχέσεις κυριαρχίας, υποταγής και καταπίεσης, άρα ανισοτιμίας, λόγω των εκμεταλλευτικών σχέσεων. Με τη σοσιαλιστική επανάσταση, οι λαοί απελευθερώνονται από τα δεσμά της ταξικής εκμετάλλευσης. Παύουν να υποδαυλίζονται οι εθνικιστικές αντιθέσεις ως συνέπεια των ενδοκαπιταλιστικών αντιθέσεων. Και συνενώνονται στη δική τους εξουσία, κοινωνικά απελευθερωμένοι, για τον κοινό τους σκοπό, την οικοδόμηση της δικής τους κοινωνίας. Ολ' αυτά αποτυπώνονταν και στη Διακήρυξη ίδρυσης της ΕΣΣΔ, που διάβασε στο 1ο Συνέδριο των Σοβιέτ ο Ι. Β. Στάλιν:

«Η θέληση των λαών των Σοβιετικών Δημοκρατιών - υπογραμμιζόταν στο κείμενο της ιδρυτικής διακήρυξης - που συνήλθαν τελευταία στα συνέδρια των Σοβιέτ τους και πήραν ομόφωνα την απόφαση για το σχηματισμό της "Ενωσης των Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών", αποτελεί σίγουρη εγγύηση ότι η Ενωση αυτή είναι εθελοντική συνένωση ισότιμων λαών, ότι για κάθε Δημοκρατία είναι εξασφαλισμένο το δικαίωμα της ελεύθερης αποχώρησης από την Ενωση, ότι η είσοδος στην Ενωση είναι ανοιχτή σε όλες τις Σοσιαλιστικές Σοβιετικές Δημοκρατίες, και σ' αυτές που υπάρχουν, και σε κείνες που μπορεί να γεννηθούν στο μέλλον, ότι το νέο ενωσιακό κράτος θα είναι το άξιο επιστέγασμα των αρχών της ειρηνικής και αδελφικής συνεργασίας των λαών που δημιουργήθηκαν ακόμα από τον Οκτώβρη του 1917, ότι θα αποτελέσει σίγουρο προπύργιο ενάντια στον παγκόσμιο καπιταλισμό και καινούριο αποφασιστικό βήμα στο δρόμο της Ενωσης των εργαζομένων όλων των χωρών σε μια Παγκόσμια Σοσιαλιστική Σοβιετική Δημοκρατία».

Η Ενωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών (ΕΣΣΔ) ήταν το μεγαλύτερο σε έκταση κράτος, το δεύτερο σε οικονομική και στρατιωτική ισχύ και η τρίτη χώρα σε πληθυσμό. Στα εδάφη της, υπήρχαν πάρα πολλά έθνη.

Ποιο ήταν το πολυεθνικό σοσιαλιστικό κράτος;

Στην ΕΣΣΔ, το 1922, ενώθηκαν η Ρωσική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία, η Ουκρανική ΣΣΔ, η Λευκορωσική ΣΣΔ και η Σοβιετική Ομοσπονδιακή Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Υπερκαυκασίας (αποτελούμενη από τη Γεωργία, την Αρμενία, και το Αζερμπαϊτζάν). Ολες αυτές οι Δημοκρατίες είχαν εμφανιστεί μετά την Οχτωβριανή Επανάσταση. Από το 1956 έως και το 1991 χρονιά της οριστικής ανατροπής, στην ΕΣΣΔ υπήρχαν 15 ενωσιακές Δημοκρατίες.
Πριν από την Οχτωβριανή Επανάσταση, στη σύνθεση της Ρωσικής Αυτοκρατορίας ο μη ρωσικός πληθυσμός έφτανε το 57% και την ίδια ώρα αυτοί οι λαοί βίωναν και την εθνική καταπίεση. Αυτή εκφραζόταν με διαφορετικό βαθμό και μεθόδους στις πιο αναπτυγμένες περιοχές της αυτοκρατορίας (Φινλανδία, Πολωνία, Βαλτική, Ουκρανία) και διαφορετικά στις καθυστερημένες οικονομικά και πολιτιστικά περιοχές της Κεντρικής Ασίας και του Καυκάσου.
Συχνά η τσαρική κυβέρνηση προχωρούσε στην αναδιανομή της γης υπέρ διαφόρων Ρώσων αξιωματούχων, αριστοκρατών και κουλάκων, σε βάρος των ντόπιων πληθυσμών, σε περιοχές όπως του Καζαχστάν, της Κεντρικής Ασίας, της Μπασκίριας κ.ά.

Μια άλλη μορφή οικονομικής καταπίεσης ήταν η φορολογική πολιτική του τσαρισμού, η οποία στις εθνικές περιφέρειες ήταν υψηλότερη σε σχέση με την κεντρική Ρωσία. Εκεί επίσης οι συνθήκες δουλειάς ήταν χειρότερες και ταυτόχρονα ίσχυαν διαφοροποιήσεις στους μισθούς για τους Ρώσους και τους εργάτες άλλων εθνών, σε βάρος των τελευταίων.

Σ' ό,τι αφορά την πολιτιστική καταπίεση, η τσαρική πολιτική της ρωσοποίησης των εθνικών περιφερειών οδηγούσε σε μέτρα περιορισμού της χρήσης των υπόλοιπων γλωσσών, της διδασκαλίας τους σε σχολεία, της ύπαρξης θεάτρων και άλλων πολιτιστικών ιδρυμάτων των μη ρωσικών πληθυσμών, ακόμη και σε περιορισμούς της χρήσης των άλλων γλωσσών.

Η οικονομική, πολιτιστική καταπίεση συμπληρωνόταν και από την πολιτική καταπίεση. Βεβαίως, γενικότερα τα πολιτικά δικαιώματα ήταν πολύ περιορισμένα για την εργατική τάξη και τα άλλα λαϊκά στρώματα επί τσαρισμού, όμως επιπλέον υπήρχε και το εθνικό «φιλτράρισμα», με βάση σχετικό νόμο δεν είχαν κανένα εκλογικό δικαίωμα οι λαοί της Σιβηρίας και της Κεντρικής Ασίας, ενώ περιορισμένη ήταν και η εκπροσώπηση των λαών του Καυκάσου και της Πολωνίας. Καθόλου δικαιώματα δεν είχαν οι νομαδικοί λαοί, ενώ δεν μπορούσαν να εκλεγούν όσοι δε γνώριζαν τη ρώσικη γλώσσα.

Οι μη ρωσικοί πληθυσμοί είχαν επίσης περιορισμούς στη μετακίνησή τους, ενώ υπήρχαν και περιορισμοί στην απόκτηση περιουσίας.

Ενα σημαντικό «εργαλείο» της «εθνικής πολιτικής» του τσαρισμού στο πλαίσιο της διατήρησης της αυτοκρατορίας ήταν το να στρέφει τον ένα λαό ενάντια στον άλλο και να καλλιεργεί το εθνικό μίσος ανάμεσά τους.

Ο πληθυσμός της ΕΣΣΔ ήταν το 1989 περίπου 286,7 εκατομμύρια και είχε σχεδόν διπλασιαστεί κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα. Κι αυτό παρά τις τεράστιες δυσκολίες και καταστροφές που είχε προκαλέσει η ξένη ιμπεριαλιστική επέμβαση μετά την Επανάσταση και ο εμφύλιος πόλεμος, όπως και οι τεράστιες απώλειες τουλάχιστον 25 εκατομμυρίων ανθρώπων, κατά τη διάρκεια του Β` Παγκοσμίου Πολέμου.

Η Σοβιετική Ενωση ήταν ένα πολυεθνικό κράτος, στο οποίο κατοικούσαν πάνω από 100 έθνη κι εθνότητες, με διαφορετική γλώσσα, πολιτισμικά χαρακτηριστικά, ήθη κι έθιμα, που η τύχη τους συνδέθηκε μέσα στο πλαίσιο της ΕΣΣΔ.

Στην ΕΣΣΔ, εκτός από τις 15 Ενωσιακές Δημοκρατίες (Ρωσίας, Ουκρανίας, Λευκορωσίας, Αζερμπαϊτζάν, Αρμενίας, Γεωργίας, Ουζμπεκιστάν, Τουρκμενίας, Τατζικιστάν, Καζαχστάν, Κιργιζίας, Μολδαβίας, Λιθουανίας, Λετονίας, Εσθονίας), υπήρχαν ακόμη 20 αυτόνομες Δημοκρατίες, 8 αυτόνομες περιοχές και 10 αυτόνομες Περιφέρειες. Ολες αυτές οι Δημοκρατίες και αυτόνομες επικράτειες ήταν δημιουργημένες πάνω σε εθνική βάση, στη βάση του κυρίαρχου έθνους σε κάθε Δημοκρατία ή περιοχή, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι εκεί υπήρχαν αποκλειστικά εκπρόσωποι αυτού του έθνους ή ότι υπήρχε κάποια προνομιακή μεταχείριση αυτού του έθνους, σε σχέση με τους υπόλοιπους Σοβιετικούς πολίτες, που κατοικούσαν εκεί.

Σε δύο σοβιετικές Δημοκρατίες το ποσοστό του κυρίαρχου έθνους ήταν αρκετά χαμηλό, στο Καζαχστάν οι Καζάχοι ήταν μόλις το 36% και στην Κιργιζία οι Κιργίζιοι μόλις 41%.

Πιο ομογενοποιημένη ήταν η Αρμενία, όπου το ποσοστό των Αρμενίων έφτανε το 90%.
Στη Ρωσία, στη Λευκορωσία και το Αζερμπαϊτζάν το ποσοστό του κυρίαρχου έθνους ήταν πάνω από το 80%.

Στο πλαίσιο της ΕΣΣΔ υπήρχαν διάφορες εθνολογικές κατηγορίες. Οι κυριότερες από αυτές ήταν:
Οι Σλάβοι, που αποτελούνταν από τους Ρώσους, τους Ουκρανούς και τους Λευκορώσους. Το ποσοστό τους στην εθνολογική σύνθεση της ΕΣΣΔ ξεκίνησε το 1922 από το 85% και σταδιακά έπεσε στο 70% το 1989, εξαιτίας του μεγαλύτερου ρυθμού γεννήσεων που είχαν άλλες εθνολογικές κατηγορίες. Το 1989 οι Ρώσοι αποτελούσαν μόλις το 51% των κατοίκων της ΕΣΣΔ.
Στην Κεντρική Ασία ζούσαν οι τουρανικοί λαοί των Ουζμπέκων, Καζάχων, Κιργίζιων και των Τουρκμένων, καθώς και οι Τατζίκοι που είναι περσικό φύλο και, συνολικά, το 1989 ήταν 34 εκατομμύρια (ενώ εκεί ζούσαν και 11 εκατομμύρια Ρώσοι, κυρίως στις πόλεις).
Στον Καύκασο υπήρχε ένα μωσαϊκό λαών και εθνοτήτων. Κυριότεροι από αυτούς ήταν οι Γεωργιανοί, οι Αρμένιοι και οι Αζέροι. Αυτά τα 3 έθνη αποτελούσαν τα 2/3 του μη σλαβικού πληθυσμού (περίπου 15 εκατομμύρια) που ζούσε εκεί το 1989.

Οι λαοί της Βαλτικής (5,5 εκατομμύρια) Λιθουανοί, Λετονοί και Εσθονοί.

Εκπρόσωποι άλλων εθνών, που έφταναν το 1989 το 10% του πληθυσμού της ΕΣΣΔ.

Κατακτήσεις της Οχτωβριανής Επανάστασης

Μια τεράστια κατάκτηση της Οχτωβριανής Επανάστασης, το 1917, ήταν η ανακήρυξη των παρακάτω αρχών στην εθνική πολιτική:

• Αναγνώριση του δικαιώματος των εθνών στην αυτοδιάθεση.
• Δικαίωμα στην ισότητα και στην κυριαρχία.
• Ελεύθερη ανάπτυξη των εθνικών μειονοτήτων.

Ετσι, καταρχήν, ως αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής, μια σειρά από έθνη, που ζούσαν στο πλαίσιο της «φυλακής των λαών» (όπως είχε χαρακτηριστεί η Τσαρική Αυτοκρατορία), απέκτησαν μετά την Επανάσταση του 1917 τις δικές τους χώρες. Εμφανίστηκαν Πολωνία, Φινλανδία, Λετονία, Λιθουανία, Εσθονία, καθώς και οι Σοβιετικές Δημοκρατίες της Υπερκαυκασίας, της Λευκορωσίας και της Ουκρανίας. Τα δικαιώματα των λαών, που δεν επιθυμούσαν να αποκτήσουν ξεχωριστά κράτη, κατοχυρώθηκαν συνταγματικά από τη Σοβιετική Εξουσία.

Ταυτόχρονα, για την αποτελεσματικότητα της πάλης ενάντια στην ιμπεριαλιστική επέμβαση και την εσωτερική αντεπανάσταση, οι Σοβιετικές Δημοκρατίες συγκρότησαν αρχικά μια πολιτικο-στρατιωτική και οικονομική συμμαχία και λίγα χρόνια αργότερα τέθηκε το ζήτημα της ενοποίησής τους σ' ένα ενιαίο πολυεθνικό κράτος. Το 1ο Πανρωσικό Συνέδριο των Σοβιέτ, που συνήλθε στις 30 του Δεκέμβρη 1922, βασιζόμενο στην ελεύθερη βούληση των λαών, διακήρυξε τη δημιουργία της ΕΣΣΔ. Το πρώτο Σύνταγμα της Σοβιετικής Ενωσης (1924) κατοχύρωσε νομοθετικά τη συνένωση των σοβιετικών Δημοκρατιών σε ενιαίο πολυεθνικό κράτος, στη βάση της κυριαρχίας τους και της πλήρους ισοτιμίας. Οι πολίτες της ΕΣΣΔ απόκτησαν έτσι την ίση νομική δυνατότητα να χρησιμοποιούν τη μητρική γλώσσα τους και τις γλώσσες των άλλων λαών της Σοβιετικής Ενωσης στα σχολεία, στον Τύπο, στο ραδιόφωνο και την τηλεόραση.

Βάση αυτής της πολιτικής ήταν ο Προλεταριακός Διεθνισμός, η μόνη αρχή που η συνεπής εφαρμογή της μπορεί να διασφαλίζει σεβασμό της εθνικής, γλωσσικής και πολιτισμικής ιδιαιτερότητας και την ενιαία συμμετοχή στην πορεία της σοσιαλιστικής οικοδόμησης.

Χαρακτηριστικά, το Ανώτατο Σοβιέτ της ΕΣΣΔ αποτελούνταν από δύο ισότιμα σώματα: Το Σοβιέτ της Ενωσης, η συγκρότηση του οποίου γινόταν στη βάση του μεγέθους του εκλογικού σώματος της κάθε περιοχής και το Σοβιέτ των Εθνοτήτων, όπου όλες οι Ενωσιακές Δημοκρατίες εκπροσωπούνταν από 32 βουλευτές, από 11 κάθε αυτόνομη Δημοκρατία, από 3 κάθε αυτόνομη περιοχή κι από 1 κάθε αυτόνομη Περιφέρεια.

Στη βάση της εθνικής πολιτικής του σοβιετικού, σοσιαλιστικού κράτους, τέθηκε η λενινιστική αρχή της εθελοντικής ένωσης των εθνών. Με την εξάλειψη των εκμεταλλευτών (της αστικής τάξης και των κουλάκων), οι λαοί της χώρας είχαν τη δυνατότητα της ελεύθερης οικονομικής, πολιτικής και πολιτιστικής ανάπτυξης.

Το σοβιετικό σύστημα βοήθησε στην ανύψωση ιδιαίτερα εκείνων των εθνών, που ήταν σε βαθιά καθυστέρηση κατά τη διάρκεια της προεπαναστατικής Ρωσίας. Με την καθοδήγηση του Κομμουνιστικού Κόμματος και τη συνδρομή άλλων Σοβιετικών πολιτικών και μαζικών οργανώσεων, καταπολέμησε τον αναλφαβητισμό, πολλά έθνη απέκτησαν το δικό τους γραπτό λόγο. Πρέπει ακόμη να σημειωθεί πως στο πλαίσιο του σοσιαλισμού ολοκληρώθηκε η διαδικασία διαμόρφωσης μιας σειράς εθνών, κυρίως στην περιοχή της Κεντρικής Ασίας.

Κοινός στόχος όλων, άσχετα από την εθνική καταγωγή τους, ήταν η οικοδόμηση της κομμουνιστικής κοινωνίας. Πάνω σ' αυτήν την κοινή βάση και μέσα στο πλαίσιο της κοινής ιστορικής διαδρομής, των οικονομικών σχέσεων και της κοινωνικο-πολιτικής δομής, άρχισε να εμφανίζεται μια νέα ιστορικο-κοινωνική έννοια, ο σοβιετικός λαός.

Το γεγονός ότι ριζικά και μέσα σε διάστημα λίγων δεκαετιών χτυπήθηκε ο εθνικισμός, η αντίληψη της υπεροχής του ενός έθνους πάνω στα άλλα, φαίνεται κι από τη συσπείρωση του σοβιετικού λαού κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, όπως κι από άλλα παραδείγματα, όπως ότι ο κάθε 7ος γάμος στη χώρα ήταν «μεικτός», δηλαδή ανθρώπων με διαφορετική εθνική καταγωγή.

Ορισμένα βασικά ιστορικά στοιχεία στην πορεία για την Ενωση

Στις 29 Δεκέμβρη του 1922 συνήλθε στη Μόσχα η συνδιάσκεψη των πληρεξουσίων αντιπροσωπειών της ΡΣΟΣΔ, της ΣΣΔ της Ουκρανίας, της ΣΣΔ της Λευκορωσίας και της ΣΟΣΔ της Υπερκαυκασίας. Στη συνδιάσκεψη συζητήθηκαν τα σχέδια της Διακήρυξης και της Συμφωνίας για την ίδρυση της Ενωσης Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών, ΕΣΣΔ, καθώς και η σειρά των εργασιών του 1ου Ενωσιακού Συνεδρίου των Σοβιέτ. Στη Συνδιάσκεψη αποφασίστηκε να επικυρωθούν στο συνέδριο τα δύο ντοκουμέντα για την ίδρυση της ΕΣΣΔ, η Διακήρυξη και η Συμφωνία, και αμέσως μετά να τις εξετάσουν και να τις επικυρώσουν οριστικά οι Κεντρικές Εκτελεστικές Επιτροπές των ενωσιακών δημοκρατιών και το 2ο συνέδριο των Σοβιέτ της ΕΣΣΔ.
Την επομένη μέρα, στις 30 Δεκέμβρη του 1922 άρχισε τις εργασίες του στη Μόσχα, στο θέατρο «Μπολσόι» το 1ο Συνέδριο των Σοβιέτ της «Ενωσης των Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών». Στο συνέδριο πήραν μέρος 1.727 αντιπρόσωποι από τη ΡΣΟΣΔ, 364 από τη ΣΣΔ της Ουκρανίας (Ουκρανία, Μολδαβία), 33 από τη ΣΣΔ της Λευκορωσίας και 91 από τη ΣΟΣΔ της Υπερκαυκασίας (Γεωργία, Αρμενία, Αζερμπαϊτζάν). Στις 12.45 ο μεγαλύτερος σε ηλικία αντιπρόσωπος και μέλος της Πανρωσικής Κεντρικής Εκτελεστικής Επιτροπής Γ. Σμιντόβιτς κήρυξε την έναρξη των εργασιών του Συνεδρίου. Ο Σμιντόβιτς είπε πως «η ομόθυμη θέληση των εργαζόμενων της Ουκρανίας, του Αζερμπαϊτζάν, της Γεωργίας, της Αρμενίας και της Λευκορωσίας να συγχωνευτούν οι ξεχωριστές Σοβιετικές Δημοκρατίες σε ένα ενιαίο σύνολο, σε ένα ισχυρό κράτος, σε μια ένωση Σοσιαλιστικών Σοβιετικών Δημοκρατιών, έχει εκφραστεί στα συνέδρια των Σοβιέτ της Ουκρανίας, της Λευκορωσίας και της Ομοσπονδίας της Υπερκαυκασίας. Η θέληση αυτή υποστηρίχτηκε με απερίγραπτο ενθουσιασμό από τους αντιπροσώπους των εργαζομένων της ΡΣΟΣΔ στις εργασίες του 10ου Πανρωσικού Συνεδρίου των Σοβιέτ...».

Το Πανεπιστήμιο της Φιλίας των Λαών της Μόσχας εγκαινιάστηκε στις 17 του Νοέμβρη 1960, με σκοπό να παρέχει βοήθεια στις αναπτυσσόμενες χώρες για την κατάρτιση ειδικευμένων στελεχών. Στη Διακήρυξη για την ίδρυση της ΕΣΣΔ υπογραμμιζόταν πως μόνο στη χώρα των Σοβιέτ, μόνο στις συνθήκες της δικτατορίας του προλεταριάτου, που συσπείρωσε γύρω της την πλειοψηφία του πληθυσμού, έγινε δυνατόν να: εξαφανιστεί η καταπίεση των εθνοτήτων, να δημιουργηθεί κατάσταση αμοιβαίας εμπιστοσύνης και να μπουν οι βάσεις της αδελφικής συνεργασίας των λαών.

Στη Διακήρυξη αναφέρονταν οι λόγοι που επιβάλλανε επιτακτικά να δημιουργηθεί η ΕΣΣΔ και διακηρύσσονταν η ισοτιμία και ο προαιρετικός χαρακτήρας της Ενωσης. «Η θέληση των λαών των Σοβιετικών Δημοκρατιών που μόλις τελευταία συνήλθαν τα συνέδρια των Σοβιέτ τους και πήραν ομόφωνα την απόφαση να Ιδρυθεί η Ενωση των Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών είναι μια σίγουρη εγγύηση πως η Ενωση αυτή είναι προαιρετική ένωση ισότιμων λαών, πως κάθε Δημοκρατία έχει εξασφαλισμένο το δικαίωμα να αποχωρήσει ελεύθερα από την Ενωση, πως όλες οι Σοβιετικές Σοσιαλιστικές Δημοκρατίες μπορούν ελεύθερα να μπουν στην Ενωση»

Η ίδρυση της ΕΣΣΔ ήταν ο μεγαλύτερος σταθμός στην πορεία της ανάπτυξης των σοσιαλιστικών εθνοτήτων στις Σοβιετικές Δημοκρατίες.

Η ιστορική αυτή πράξη άνοιγε μεγάλες προοπτικές για την άνοδο των υλικών και πνευματικών δυνάμεων όλων των λαών της Σοβιετικής Ενωσης.

Κινητά τηλέφωνα στην Σοβιετική Ένωση απο την 10ετια του ΄50

Τηλεόραση στην ΕΣΣΔ απο την 10ετια του ΄30

"Πισίνα Μόσχα" η μεγαλύτερη στο κόσμο

Αφροαμερικανοί αυτομολούν στη Σοβιετική Ένωση για να ζήσουν ελεύθερα