Πού το πάνε με τη Frontex;

Τον επικίνδυνο ρόλο της Frontex στα χερσαία και θαλάσσια σύνορα με την Τουρκία και την αξιοποίηση της παρουσίας στην περιοχή, σε συνδυασμό με τις επιχειρήσεις του ΝΑΤΟ, για την προώθηση ευρύτερων σχεδιασμών, που ναρκοθετούν τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας, επιβεβαιώνει ένα διαβαθμισμένο «εσωτερικό σημείωμα», με ημερομηνία 10 Νοέμβρη, σχετικά με την άμεση συνοριακή παρέμβαση (Rapid Border Intervention - RBI) της Frontex στην Ελλάδα το 2020.

Το εμπιστευτικό έγγραφο αφορά τις επιχειρήσεις «RBI Aegean 2020» και «RBI Evros 2020», που «έτρεξαν» το προηγούμενο διάστημα στη χώρα μας, στο όνομα της διαχείρισης του Προσφυγικού - Μεταναστευτικού. Η εμπλοκή της Frontex σε αυτές και σε προηγούμενες επιχειρήσεις, ειδικά μετά την υπογραφή της Συμφωνίας ΕΕ - Τουρκίας για το Προσφυγικό, έγινε με πρόσκληση της σημερινής και της προηγούμενης κυβέρνησης.

Η Frontex παρουσιάστηκε και συνεχίζει να διαφημίζεται ως «εγγυητής των συνόρων της Ευρώπης», άρα και της Ελλάδας, και ως «ασπίδα» στην τουρκική επιθετικότητα. Η πραγματικότητα, βέβαια, είναι τελείως διαφορετική...

* * *

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον στο έγγραφο παρουσιάζει η προσπάθεια της Frontex να «κουκουλώσει» περιστατικά επαναπροωθήσεων στα οποία οι δυνάμεις της ήταν παρούσες. Αναφέρονται χαρακτηριστικά έξι περιστατικά που σημειώθηκαν στη Σάμο και τη Λέσβο και καταγγέλθηκαν από διεθνή ΜΜΕ ως επαναπροωθήσεις προσφύγων και μεταναστών στην Τουρκία. Σε μια απ' αυτές τις περιπτώσεις, στην περιοχή έπλεε και το γερμανικό πλοίο «Berlin», στο πλαίσιο της ΝΑΤΟικής επιχείρησης «SNMG 2».

Το σημείωμα ενημερώνει για τα αποτελέσματα της εσωτερικής έρευνας που πραγματοποιήθηκε με αφορμή αυτά τα περιστατικά και επιβεβαιώνει την παρουσία των δυνάμεων της Frontex «επί του πεδίου». Επικαλείται όμως «έλλειψη στοιχείων» και «απουσία επίσημης καταγγελίας», όπως και ότι δεν κατατέθηκε από τα στελέχη της καμία Αναφορά Σοβαρού Περιστατικού (Serious Incident Report - SIR), υποστηρίζοντας πως δεν μπορεί να εξαχθεί κανένα «ακριβές και πραγματικό συμπέρασμα».

Το τελικό «πόρισμα» είναι ότι οι δυνάμεις της Frontex «δεν συμμετείχαν άμεσα σε δραστηριότητες pushback», καθώς δεν υπάρχουν «ενδείξεις (...) ότι επιχειρούσαν εντός των τουρκικών χωρικών υδάτων». Σε κάθε περίπτωση, όμως, «υπάρχουν ορισμένα ασαφή γεγονότα, χωρίς λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με την εκδήλωσή τους».

* * *

Το «παραθυράκι» που αφήνει ανοιχτό η Frontex για το αν συμμετείχε ή όχι σε επαναπροωθήσεις μεταναστών και προσφύγων προς την Τουρκία δεν έχει να κάνει με το επιχειρησιακό κομμάτι της υπόθεσης, αλλά με «ασάφειες» που ισχυρίζεται ότι υπάρχουν ως προς την κυριότητα των θαλάσσιων ζωνών μέσα στις οποίες διεξάγει τις επιχειρήσεις της. Σημειώνει για παράδειγμα η έκθεση ότι «τα περιστατικά που αφορούν στοιχεία της Ελληνικής και της Τουρκικής Ακτοφυλακής, καθώς και της Frontex, συμβαίνουν σε πολύ κοντινές αποστάσεις, σε πολύ μεγάλη εγγύτητα από τα σύνορα, και είναι πάντα τεταμένα, ασαφή και δύσκολα».

Κάνοντας μια γενικότερη αναφορά στην κατάσταση που επικρατεί σε Αιγαίο και Ανατ. Μεσόγειο, η Frontex χαρακτηρίζει «αμφισβητούμενες περιοχές» τις θαλάσσιες ζώνες όπου η Τουρκία αναπτύσσει ερευνητική δραστηριότητα, υιοθετώντας την ορολογία του ΝΑΤΟ, που επίσης θεωρεί αυτές τις περιοχές «διαφιλονικούμενα ύδατα», δίνοντας αέρα στις τουρκικές αμφισβητήσεις.

Το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγει είναι ότι ο ειδικός επιχειρησιακός στόχος της αποστολής της στο Αιγαίο θα πρέπει να τεθεί «σε ευρύτερο γεωπολιτικό πλαίσιο, συμπεριλαμβανομένης της διαφωνίας Ελλάδας και Τουρκίας σχετικά με τη θαλάσσια δικαιοδοσία στο Αιγαίο Πέλαγος, που προκύπτει από την ερμηνεία της Συνθήκης του 1923 και τον συνακόλουθο μονομερή σχεδιασμό της περιοχής Ερευνας και Διάσωσης από την Τουρκία, η οποία καλύπτει το ήμισυ ολόκληρου του Αιγαίου Πελάγους».

* * *

Αν και προσεκτικές, οι διαπιστώσεις αυτές δεν είναι τυχαίες. Συμπίπτουν με την αναβάθμιση του ρόλου της Frontex στην επιτήρηση των ελληνοτουρκικών συνόρων, από τον Εβρο μέχρι το νότιο άκρο του Αιγαίου, σε μια περίοδο που η Τουρκία κλιμακώνει σταθερά τις αμφισβητήσεις της και ΗΠΑ - ΝΑΤΟ - ΕΕ, με τη συμμετοχή των κυβερνήσεων Ελλάδας και Τουρκίας, στήνουν «πλατφόρμες» διαλόγου και συνεννοήσεων, προωθώντας σχεδιασμούς συνεκμετάλλευσης σε Αιγαίο και Ανατ. Μεσόγειο.

Οι επισημάνσεις της Frontex για «αμφισβητούμενες περιοχές», οι αναφορές της στο «ευρύτερο γεωπολιτικό πλαίσιο» και τα υπονοούμενα ότι σε πολλές περιπτώσεις δεν ξέρει σε ποια πλευρά επιχειρεί, εξαιτίας «της διαφωνίας Ελλάδας και Τουρκίας για τη δικαιοδοσία στο Αιγαίο», με δεδομένο μάλιστα ότι η Τουρκία αξιοποιεί την έρευνα και διάσωση ως όχημα για τις αμφισβητήσεις της σε βάρος των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων, προδίδουν την πρόθεση της Frontex να παίξει ρόλο επιδιαιτητή σε μελλοντικές επικίνδυνες διευθετήσεις σε Αιγαίο και Ανατ. Μεσόγειο.

Το έδαφος είναι άλλωστε στρωμένο: Με τον νέο κανονισμό της Frontex που ψηφίστηκε πρόσφατα, οι δικαιοδοσίες της έχουν διευρυνθεί κατά πολύ, ώστε να μη δίνει λογαριασμό ούτε για ζητήματα που άπτονται της κυριαρχίας χωρών - μελών της ΕΕ...

Δ. Μ.