Η ΦΑΡΜΑΚΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΣΕ ΟΛΟ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
Τα μεγέθη ζαλίζουν και επιβεβαιώνουν ότι οι λαϊκές ανάγκες δεν μπορούν να συναντηθούν πουθενά με την κερδοφορία και τα συμφέροντα των μονοπωλιακών ομίλων
«Δεν πρέπει να εκμεταλλευτούν άνθρωποι την κατάσταση. Συμφωνώ 100% με αυτό. Αυτό θα ήταν ανήθικο σε αυτήν τη στιγμή ανάγκης. Αλλά οι επενδυτές μας δίνουν κεφάλαια και αναμένουν απόδοση».
Αυτά ήταν τα λόγια του Ντέιβιντ Ρικς, διευθύνοντα συμβούλου της «Eli Lilly», ενός κολοσσού της παγκόσμιας φαρμακοβιομηχανίας, και προέδρου της Διεθνούς Ομοσπονδίας Φαρμακευτικών Βιομηχανιών και Ενώσεων, τον περασμένο Απρίλη στους «Financial Times».1
Ο ίδιος είχε επαναλάβει τότε τις «παραινέσεις» για κρατική στήριξη των φαρμακοβιομηχανιών στην προσπάθεια ανάπτυξης των εμβολίων κατά της Covid-19 και παράλληλα επέμενε ότι «οι φόβοι περί κερδοσκοπίας» των επιχειρηματικών ομίλων του φαρμάκου δεν στέκουν.
Ο λόγος των επαναλαμβανόμενων «εκκλήσεων» του προέδρου περιγράφεται στο ίδιο άρθρο από τον γενικό διευθυντής μιας άλλης πολυεθνικής, της «Takeda», Κριστόφ Γουέμπερ:
«Δεν μπορούμε να σηκώσουμε όλο το βάρος του κόστους μόνοι μας (...) Η κοινωνία θα πρέπει να χρηματοδοτήσει αυτή την τεράστια επένδυση. Ο φόβος μου είναι ο ίδιος, όπως μετά την επιδημία της γρίπης των χοίρων, που γρήγορα χάθηκε το ενδιαφέρον», εξηγώντας πως η εταιρεία του χρειάστηκε να πετάξει πρώτες ύλες αξίας 53 εκατ. δολαρίων το 2009, γιατί η ζήτηση για το αντιικό φάρμακο «Oseltamivir» έπεσε κατακόρυφα.
Παρά το γεγονός ότι το «εμπόρευμά» της είναι ένα αγαθό από το οποίο «κρέμονται» οι ζωές δισεκατομμυρίων ανθρώπων στον κόσμο, η βιομηχανία του Φαρμάκου και της βιοτεχνολογίας δεν διαφέρει φυσικά σε τίποτα από τους υπόλοιπους κλάδους της καπιταλιστικής οικονομίας. Το ακριβώς αντίθετο συμβαίνει: Το κυνήγι του κέρδους και οι ανταγωνισμοί είναι αυτά που καθορίζουν τι, πότε, σε ποιες ποσότητες και με ποιους όρους θα παραχθεί.
Οι ρυθμοί ανάπτυξης του κλάδου άρχισαν να εκτοξεύονται κατά τη δεκαετία του 1990. Η εκρηκτική εξέλιξη της επιστήμης και της τεχνολογίας οδήγησε μεν σε νέα φάρμακα, εμβόλια και θεραπείες, αξιοποιώντας τα επιτεύγματα της επιστήμης και της τεχνολογίας, όχι όμως και στην ευκολότερη πρόσβαση σε αυτά από τους εργαζόμενους και τα λαϊκά στρώματα.
Αντίθετα, ο στενότερος έλεγχος της έρευνας από τα μονοπώλια και η ιδιοποίηση των σπουδαίων αποτελεσμάτων της με σκοπό το κέρδος μεγάλωσαν ακόμα περισσότερο την ψαλίδα ανάμεσα στις προϋποθέσεις που δημιουργούνται να καλυφθούν οι ανάγκες του λαού σε επαρκή, δωρεάν, αξιόπιστα φάρμακα και στην αθλιότητα που ζουν σήμερα οι εργαζόμενοι και τα λαϊκά στρώματα, με τις αστρονομικές πληρωμές, ή και τον αποκλεισμό από φάρμακα και θεραπείες λόγω του πολύ μεγάλου κόστους.
Για παράδειγμα, στις ΗΠΑ, το ποσοστό που οι καταναλωτές δαπανούν για τα φαρμακευτικά προϊόντα, αυξάνεται σταθερά από τη δεκαετία του 1930, ενώ και οι συνολικές φαρμακευτικές δαπάνες την ίδια περίοδο αυξάνονται με ρυθμούς μεγαλύτερους από την αύξηση του ΑΕΠ της χώρας.
Αντίστροφα, τα ολοένα και περισσότερα νέα φάρμακα αυξάνουν την «πίτα» της κερδοφορίας των φαρμακοβιομηχανιών. Εκθεση της «Torreya», μιας διεθνούς εταιρείας επενδυτικών τραπεζικών υπηρεσιών που ειδικεύεται στον κλάδο, εκτιμούσε πως σε σχέση με το 2017 το μέγεθος της παγκόσμιας αγοράς φαρμάκων θα έχει μεγεθυνθεί κατά 160% έως το 2030, με πρωτοπόρα αγορά την Κίνα (230%). Ακολουθούν οι ΗΠΑ (134%) και οι χώρες της ΕΕ, όπως Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία και Ισπανία, με περίπου 110%.
«Θαύμα» χτισμένο πάνω στην άγρια εκμετάλλευση
Ψάχνοντας κανείς να δει πώς «χτίζεται» το «θαύμα» αυτό της Φαρμακοβιομηχανίας, πέφτει πάνω σε μελέτες, όπως αυτή της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Φαρμακευτικών Βιομηχανιών και Ενώσεων, που δημοσιεύτηκε το 2017. Τα στοιχεία της έρχονται να επιβεβαιώσουν την τεράστια εκμετάλλευση των εργαζομένων και των επιστημόνων από τα μονοπώλια του κλάδου.
Η αξία της παγκόσμιας παραγωγής στο Φάρμακο το 2006 αποτιμήθηκε στα 651,4 δισ. δολάρια και το 2014 έφτασε στα 996,9 δισ. Την ίδια περίοδο, οι εργαζόμενοι του κλάδου αυξήθηκαν κατά σχεδόν 1,5 εκατομμύριο, με παράλληλη αύξηση των μισθολογικών δαπανών από 64,3 σε 97,2 δισ. δολάρια.
Παρά την τρομακτική διόγκωση της παραγωγής, των πωλήσεων και των κερδών, τα στοιχεία των φαρμακοβιομηχάνων δείχνουν ότι ο μέσος ετήσιος μισθός των εργαζομένων του κλάδου, αν και αυξήθηκε από τα 17.600 δολάρια το 2006 στα 21.700 το 2011, ακολούθησε στην πορεία πτωτική τάση και το 2014 βρισκόταν στα 19.188 δολάρια ανά έτος.
Στην Ελλάδα, όπου τα στοιχεία της αντίστοιχης Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας έχουν καταχωρημένους 16.800 εργαζόμενους το 2017, το 2014 δαπανήθηκαν 374,24 εκατ. δολάρια σε μισθολογικές δαπάνες εργαζομένων, ενώ μόνο η ακαθάριστη προστιθέμενη αξία της παραγωγής της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας έφτασε τα 907 εκατ. δολάρια.
Σύμφωνα με την Eurostat, η φαρμακευτική βιομηχανία είναι ο τομέας τεχνολογίας με την υψηλότερη προστιθέμενη αξία ανά απασχολούμενο άτομο, σημαντικά υψηλότερη από τη μέση αξία για τις βιομηχανίες νέας τεχνολογίας και μεταποίησης. Η παραγωγικότητα δηλαδή είναι πολύ υψηλή. Με βάση και τα παραπάνω, δεν είναι τυχαίο που χαρακτηρίζεται από την ΕΕ ως «κρίσιμος παράγοντας στην επαναφορά της Ευρώπης στην ανάπτυξη και στη διασφάλιση της μελλοντικής ανταγωνιστικότητας σε μια εξελισσόμενη παγκόσμια οικονομία».
Κεφάλαια όσο το ΑΕΠ ολόκληρων κρατών!
Η έκθεση της «Torreya», που προαναφέρθηκε, εκτιμούσε το 2017 τη συνολική αξία του κλάδου σε πάνω από 5 τρισ. δολάρια, με πωλήσεις ανά έτος που υπερβαίνουν το 1 τρισ., μεγέθη που μέχρι το 2060 θα έχουν τριπλασιαστεί. Ηδη άλλες διεθνείς έρευνες αποτιμούν την αξία του κλάδου στα 6,65 τρισ., με τα συνολικά έσοδα να «κλείνουν» για το 2020 στα 1,24 τρισ.
Στο «μακρινό» για τα σημερινά δεδομένα 2017, το 45% της παγκόσμιας «πίτας» ανήκε σε 17 εταιρείες. Την περίοδο που μεσολάβησε, ωστόσο, η συγκέντρωση συνεχίζεται με ραγδαίους ρυθμούς, καθώς η «Ernst & Young» υπολόγισε πως το 2020 οι συμφωνίες εξαγορών και συγχωνεύσεων στον κλάδο άγγιξαν τα 159 δισ. δολάρια.
Τον Δεκέμβρη του 2020, άλλη «συμβουλευτική» εταιρεία εκτιμούσε πως στον κλάδο υπάρχουν διαθέσιμα κεφάλαια ύψους 1,47 τρισ. δολαρίων που θα κατευθυνθούν σε συγχωνεύσεις και εξαγορές τα επόμενα χρόνια.
Οι συμφωνίες αυτού του τύπου είχαν σημειώσει αύξηση 143,5 δισ. δολάρια το 2019 σε σχέση με το προηγούμενο έτος, φτάνοντας σε σύνολο πάνω από 300 δισ. Οι συμφωνίες - μαμούθ παραμένουν στα ίδια περίπου ύψη, και πιο πρόσφατα, η γνωστή σε όλους πλέον «AstraZeneca» εξαγόρασε την «Alexion» τον περασμένο Δεκέμβρη έναντι 39 δισ.
Αλλες φαρμακοβιομηχανίες που συμμετέχουν στο «ράλι» της ανάπτυξης εμβολίων πραγματοποίησαν πέρσι παρόμοια «ντιλ», όπως η γαλλική «Sanofi», που εξαγόρασε την «Principia Biopharma» για 3,68 δισ. τον Αύγουστο, και η «Johnson & Johnson» που εξαγόρασε την «Momenta» για 6,5 δισ.
Ενδεικτικά για τη σύγκριση, σύμφωνα με τα στοιχεία της «IBIS World», εταιρείας που παρέχει σε διεθνή μονοπώλια υπηρεσίες αναλύσεων της αγοράς, ο κλάδος που περιλαμβάνει την εξερεύνηση και παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου αποτιμάται σήμερα στα 3,3 τρισ., ενώ ο αντίστοιχος των εμπορικών τραπεζών στα 2,3 τρισ. δολάρια.
Εγγυημένα κέρδη η απειλή του κορονοϊού
Η πανδημία του κορονοϊού αποτελεί ακόμα μια «φλέβα χρυσού» για τα μονοπώλια του Φαρμάκου. Οι εκτιμήσεις ενός ακόμη αναλυτή του κλάδου, της «Vantage» για το 2021, αναφέρουν πως οι παγκόσμιες πωλήσεις εμβολίων θα αποφέρουν 10 έως 15 δισ. δολάρια, σημειώνοντας πως είναι ακόμα δύσκολο να μετρηθεί το πώς αυτή η νέα «πίτα» θα χωριστεί μεταξύ των κορυφαίων διεκδικητών, ιδιαίτερα μακροπρόθεσμα.
Ο πρώιμος υπολογισμός για τις πωλήσεις των εμβολίων των «Pfizer»/«BioNTech», «Novavax» και «Moderna» αναφέρει πως αυτά θα αποφέρουν πάνω από 6 δισ. δολάρια ανά έτος από το 2021 έως το 2026.
Μιλάμε πάντα για επενδύσεις που πραγματοποιήθηκαν με «εγγύηση» τα χρήματα των λαών, όπως αποδεικνύει και το τμήμα του συμβολαίου της με την «AstraZeneca» που δημοσίευσε η Κομισιόν, από το οποίο προκύπτει ότι η ΕΕ καλύπτει συνολικά τα άμεσα και έμμεσα «εύλογα» κόστη ανάπτυξης, αποθήκευσης και διανομής του εμβολίου, ακόμα και ποσών που η εταιρεία έχει δαπανήσει σε τρίτους.
Θυμίζουμε πως σύμφωνα με δημοσίευμα του Reuters, τον Νοέμβρη του 2020 Ευρωπαίος αξιωματούχος που συμμετείχε στο «παζάρι» με τις «Pfizer»/«BioNTech» και «CureVac» για τα εμβόλιά τους, δήλωσε πως τα κράτη - μέλη της ΕΕ μπορεί να δαπανήσουν περισσότερα από 10 δισ. δολάρια.2 Από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, η επιχείρηση «Warp Speed» της κυβέρνησης των ΗΠΑ έχει χρηματοδοτήσει τις φαρμακευτικές για την ανάπτυξη εμβολίων με 12,4 δισ. δολάρια έως και τα μέσα του περασμένου Δεκέμβρη.
Στρατηγικό «asset» της ΕΕ
Ειδικά για την ΕΕ, οι επιχειρηματικοί όμιλοι του Φαρμάκου κατέχουν ιδιαίτερη βαρύτητα, καθώς αποτελούν έναν από τους κορυφαίους τομείς νέας τεχνολογίας της ΕΕ και οι μεγάλες επενδύσεις τους στην έρευνα και την ανάπτυξη αποτελούν «βασικό πλεονέκτημα της ευρωπαϊκής οικονομίας».
Είναι ο τομέας με την υψηλότερη αναλογία επενδύσεων έρευνας προς τις καθαρές πωλήσεις, και σε σύγκριση με άλλες βιομηχανίες που επενδύουν στις νέες τεχνολογίες, οι ετήσιες δαπάνες της φαρμακευτικής βιομηχανίας ήταν το 2015 5,5 φορές μεγαλύτερες από τις βιομηχανίες αεροδιαστημικής και άμυνας, 5 φορές περισσότερες από τις δαπάνες της χημικής βιομηχανίας και 1,8 φορές περισσότερες από τις δαπάνες της βιομηχανίας λογισμικού και υπηρεσιών Πληροφορικής.3
Η εικόνα αυτή αποτυπώνεται και στην πιο πρόσφατη σχετική έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όπου 6 από τις 10 πρώτες εταιρείες στις επενδύσεις έρευνας και ανάπτυξης, είναι εταιρείες του Φαρμάκου και της βιοτεχνολογίας.
Τα διεθνή μονοπώλια του Φαρμάκου καταγράφουν γιγαντιαία οικονομικά μεγέθη και τα συμφέροντά τους συνδέονται στενά με γεωπολιτικούς σχεδιασμούς και ανταγωνισμούς μεταξύ ιμπεριαλιστικών κέντρων, όπως δείχνει και το «θρίλερ» με τα εμβόλια, το οποίο περιλαμβάνει χρυσοπληρωμένα από τους λαούς συμβόλαια - επτασφράγιστα μυστικά, απόπειρες κυβερνήσεων για εξαγορές εταιρειών και συμφωνίες «κάτω απ' το τραπέζι».
Ομορφος κόσμος, «ηθικός»...
Επιστρέφοντας στα λόγια του προέδρου της Διεθνούς Ομοσπονδίας Φαρμακευτικών Βιομηχανιών και Ενώσεων περί «ηθικής» και την «έκπληξη» όσων ξαφνικά ανακάλυψαν τώρα την «ασυδοσία των πολυεθνικών του Φαρμάκου», με αφορμή τις εξελίξεις με τα εμβόλια, τόσο το πρόσφατο παρελθόν όσο και τα προηγούμενα χρόνια αναδεικνύουν πως η εμπορευματοποίηση του Φαρμάκου και το κυνήγι του κέρδους δεν αφήνουν πολλά περιθώρια ...«ηθικής» στους μονοπωλιακούς ομίλους.
Δεν είναι μόνο το αυτονόητο γεγονός ότι απομυζούν τεράστια κέρδη, εμπορευόμενοι το σπουδαιότερο αγαθό, την υγεία δηλαδή του λαού. Είναι και οι αδίστακτοι μεταξύ τους ανταγωνισμοί, πάνω στο κυνήγι του κέρδους, που πληρώνουν ακόμα και με τη ζωή τους τα λαϊκά στρώματα, όπως αποκαλύπτουν σκάνδαλα όπως αυτό της «Purdue Pharma», που τον περασμένο Νοέμβρη παραδέχτηκε την ενοχή της στη λεγόμενη «κρίση των οπιοειδών» στις ΗΠΑ, καταβάλλοντας πρόστιμο 8 δισ. δολαρίων.
Αλλά και η «AstraZeneca» προχώρησε τον Μάρτη του 2011 σε εξωδικαστικό συμβιβασμό με κόστος μόλις 68,5 εκατ., παραδεχόμενη ότι προώθησε το φάρμακο για περιστατικά σχιζοφρένειας ή διπολικής διαταραχής «Seroquel» σε γιατρούς που δεν αντιμετώπιζαν αντίστοιχα περιστατικά, όπως και σε γιατρούς που εργάζονταν σε δομές χρονίως πασχόντων και φυλακές, ακόμα και σε παιδίατρους.
Αλλη μια ενδεικτική περίπτωση είναι η «Pfizer», που το 2009 «έκλεισε» αντίστοιχη υπόθεση παράνομης προώθησης φαρμάκων (παυσίπονων και φαρμάκων για ψυχικές παθήσεις) για χρήσεις για τις οποίες δεν είχαν λάβει άδεια (ένα από αυτά, το «Bextra», στη συνέχεια αποσύρθηκε), καταβάλλοντας το ποσό των 2,3 δισ. δολαρίων, δηλαδή το αντίστοιχο των περίπου τριών βδομάδων πωλήσεών της...
Σίγουρα βέβαια υπάρχουν και πολλές ακόμα περιπτώσεις, διαφόρων εταιρειών, καλά κρυμμένες κάτω από το καπάκι του υπονόμου, που «περιμένουν» κάποιον επόμενο γύρο του σκληρού ανταγωνισμού για να ξεπηδήσουν στην επιφάνεια και να γίνουν γνωστές, δίνοντας τη δυνατότητα στις διάφορες ρυθμιστικές και κρατικές αρχές να επιβάλουν ορισμένα πρόστιμα και να αποκαταστήσουν την «ηθική» ενός συστήματος που σάπισε μέχρι το μεδούλι και το φωνάζει από παντού...
Παραπομπές:
1. https://www.ft.com/content/000a129e-780e-11ea-bd25-7fd923850377
3. Ευρωπαϊκή Επιτροπή: https://ec.europa.eu/jrc/en/publication/eur-scientific-and-technical-research-reports/2015-eu-industrial-rd-investment-scoreboard
Δημήτρης ΜΑΒΙΔΗΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Tα σχόλια στο μπλοκ πρέπει να συνοδεύονται από ένα ψευδώνυμο, ενσωματωμένο στην αρχή ή το τέλος του κειμένου