«Μεγάλο μέγεθος υπερσυσσωρευμένου κεφαλαίου, το οποίο δεν μπορούσε να ανακεφαλαιοποιηθεί, να επενδυθεί, διασφαλίζοντας ικανοποιητικό ποσοστό κέρδους»

Στις Θέσεις αναφέρεται το «μεγάλο μέγεθος υπερσυσσωρευμένου κεφαλαίου, το οποίο δεν μπορούσε να ανακεφαλαιοποιηθεί, να επενδυθεί, διασφαλίζοντας ικανοποιητικό ποσοστό κέρδους». Πώς ακριβώς το καταλαβαίνουμε αυτό;

Το κεφάλαιο δεν είναι «χρήμα σε ένα σεντούκι». Το χρήμα για να γίνει κεφάλαιο πρέπει να επενδυθεί, να τοποθετηθεί δηλαδή κάπως στην οικονομία, είτε ως εργοστάσιο και μισθοί εργατών είτε ως εμπορεύματα είτε να «δανειστεί» με τον έναν ή τον άλλον τρόπο σε κάποιον άλλον καπιταλιστή που με τη σειρά του θα το επενδύσει κάπου, με στόχο να βγάζει κέρδη.

Κριτήριο με το οποίο αποφασίζει ο καπιταλιστής αν θα επενδύσει είναι το πόσο κέρδος θα βγάλει απ' το κεφάλαιο που επενδύει, το ποσοστό κέρδους. Όμως, το κέρδος του καπιταλιστή δεν μπορεί να μείνει ως χρήμα.

Πρέπει να γίνει επίσης κεφάλαιο, να επενδυθεί, σε περισσότερους εργάτες, νέα και περισσότερα μηχανήματα, εμπορεύματα.

Η φύση του καπιταλισμού είναι ακριβώς αυτή. Επενδύσεις που βγάζουν κέρδος κλέβοντας τους εργάτες και κέρδη που επενδύονται σε νέες επενδύσεις. Αυτή είναι η διαδικασία της συσσώρευσης του κεφαλαίου.

Όμως έρχεται μια στιγμή που τα σωρευμένα κέρδη δεν μπορούν να επενδυθούν. Όπου δεν υπάρχουν επενδυτικές ευκαιρίες τέτοιες που να αποδίδουν ικανοποιητικό ποσοστό κέρδους. Εμφανίζεται λοιπόν υπερσυσσώρευση του κεφαλαίου.

Η υπερσυσσώρευση εκφράζεται σε όλες τις μορφές του κεφαλαίου (χρηματική, παραγωγική, εμπορευματική). Δηλαδή, εμφανίζεται παράλληλα ως χρηματικό κεφάλαιο που αδυνατεί να επενδυθεί, ως μεγάλος όγκος χρηματικού κεφαλαίου δανεισμένου -τοποθετημένου σε χρεόγραφα- που δεν πετυχαίνει ικανοποιητικό κέρδος, ως κεφάλαιο με τη μορφή εργοστασίων που δεν παράγουν ή που παράγουν με όχι ικανοποιητικό ποσοστό κέρδους, ή με τη μορφή εμπορευμάτων -μέσων παραγωγής ή μέσων κατανάλωσης- που δεν πωλούνται ή πωλούνται σε μικρότερες τιμές. Οι πλευρές αυτές τελικά αποτελούν εκφάνσεις του ίδιου ζητήματος. Της όξυνσης της βασικής αντίθεσης του καπιταλισμού ανάμεσα στο κεφάλαιο και στην εργασία. Η κρίση είναι τελικά αποτέλεσμα βαθέματος και όξυνσης όλων αυτών των πλευρών.

Τέτοιες πλευρές εμφανίστηκαν στη διεθνή καπιταλιστική οικονομία πολύ πριν από την εμφάνιση του κορονοϊού. Το 2019 διάφοροι οικονομικοί δείκτες αποτύπωναν πως βιομηχανικοί κλάδοι βρέθηκαν σε επιβράδυνση, σε μείωση της κερδοφορίας τους, οι τιμές βασικών εμπορευμάτων μειώθηκαν, μεγάλοι όμιλοι δεν μπορούσαν να επενδύσουν τα κεφάλαιά τους, οι τράπεζες είχαν αρνητικά επιτόκια, ενώ ο όγκος των δανείων αυξανόταν δυσανάλογα.