Εκτέλεση 17 κομμουνιστών στην Αίγινα Β΄

«Και οι 17 πρόταξαν ηρωικά τα στήθη τους στο εκτελεστικό απόσπασμα φωνάζοντας: Ζήτω το  ΕΑΜ, Ζήτω ο Ζαχαριάδης»

19/6/1947: Στον Τούρλο Αίγινας εκτελούνται 17 κομμουνιστές από τις φυλακές της Αιγινας. Είναι οι: Αποστολάκης Νίκος, Αυγέρης Μήτσος, Βουτσινάς Κώστας, Γκινανιώτης Θανάσης, Γκίνης Δημήτρης, Δημητρακόπουλος Παναγιώτης, Καλογιάννης Κυριάκος, Κόλλιας Αλέκος, Κωτούλιας Κώστας, Λάτσος Συνοδινός, Μονέδας Μιχάλης, Μπουρδής Αντώνης, Ντάλιος Δημήτρης, Σιδέρης Θόδωρος, Τόλιας Παναγιώτης, Τριαντάφυλλου Θόδωρος, Χατζόπουλος Βαγγέλης. (ΦΩΤΟ: Από πλάκα στο κοιμητήριο της Αίγινας)

Σε εκθέσεις εκτελέσεων  που δημοσιεύονται  σε ΦΕΚ (!) διαβάζουμε τις τραγικές και ταυτόχρονα ανατριχιαστικές λεπτομέρειες όλου του «τελετουργικού» των εκτελέσεων.

«26 :Αυγούστου 1947,ΦΕΚ 43

Εκθεσις εκτελέσεως καταδικαστικής ρις θάνατον αποφάσεως

Εν Αιγίνη σήμερον την 19ηντου μηνός Ιουνίου  του χιλοστού εννεακοσιοστού τεσσαρακοστού εβδόμου (1947) έτους ημέραν Πέμπτην και ώραν5π.μ ημείς ο παρά τοις εν Πειραιεί Πλημ/δίκαις Ανεισαγγελεύς  Χρ. Μάλφας ορισθέντες υπό του κ.  Εισαγγελέως των εν Πειραιεί Πλημ/δικών όπως παραστώ κατά την εκτέλεσιν της υπ’ αριθ. 19 και από 27 Σεπτεμβρίου 1945 αποφάσεως του Δικαστηρίου των εν Θήβαις Συνέδρων δι’ ης κατεδικάσθησαν εις την ποινήν του θανάτου οι κηρυχθέντες ένοχοι φόνου 1) Ευάγγελος Χατζόπουλος του Γεωργίου ή Κοντοβάγγελος γεννηθείς εν Κωνσταντινουπόλει και κατοικών εν Αθήναις (Συνοικισμός Περιστερίου) ετών 22 σερβιτόρος ,άγαμος και Χριστιανός Ορθόδοξος και 2) Θεόδωρος Σιδέρης του Βασιλείου γεννηθείς εν Αθήναις και κατοικών ωσαύτως ετών24,εργάτης έγγαμος και Χριστιανός Ορθόδοξος, ήδη κρατουμένων εν ταις ενταύθα Φυλακαίς Αιγίνης, παραλαβόντες και τον Δικαστικόν Γραμματέα της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Πειραιώς Παν. Φωκάν ,μετέβημεν εις τον τόπον της εκτελέσεως Τούρλος (β’ Οχυρόν) της Κοινότητος Μεσαγρού Αιγίνης  ένθα παρίστατο ο ιερεύς φυλακών Αιγίνης Κων/νος Κανάκης,ο ιατρός (Ανθυπίατρος) Εμ. Οκονομίδης και ο Πρόεδρος της Κοινότητος Μεσαγρού Αιγίνης Δημήτριος Μπόγρης. Προσαχθέντες οι εις θάνατον καταδικασθέντες 1) Ευάγγελος Γεωργίου Χατζόπουλος ή Κοντοβάγγελός και 2) Θεόδωρος Βασιλείου Σιδέρης περί της ταυτότητος των οποίων  εβεβαιώθημεν υπό του Αρχιμανδρίτου Κων/νου Κανάκη και του επί κεφαλής του Στρατιωτικού Αποσπάσματος του Ταγματάρχου Βασιλείου Παπαδημητροπούλου , αλλά και εξ αυτών των ιδίων καταδίκων οίτινες ερωτηθέντες εδήλωσαν ότι ουδέν έχουσι να είπωσι.

Μεθ’ ο τοποθετηθέντων των καταδίκων έναντι του Εκτελεστικού Αποσπάσματος ανεγνώσθη υπό του Γραμματέως εις επήκοον πάντων των παρισταμένων η ρηθείσα υπ’ αριθ. 19/45 απόφασις του Δικαστηρίου των εν Θήβαις Συνέδρων και εξετελέσθησαν υπό του Εκτελεστικού Αποσπάσματος δια τυφεκισμόν θανατωθέντων των καταδίκων και διαπιστωθέντος του θανάτου των υπό του ιατρού.

Εφ’ ω συνετάγη η παρούσα ήτις αναγνωσθείσα και βεβαιωθείσα υπογράφεται.

Ο Αντιεισαγγελεύς Πλμ/δικών

ΧΡ. ΜΑΛΦΑΣ

Ο Δικ. Γραμματεύς

ΠΑΝ. ΦΩΚΑΣ»

Ποιοι ήταν οι αγωνιστές

Πληροφορίες για το ποιοι ήταν οι αγωνιστές που εκτελεστήκαν δίνει ο ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ (21/6) κάτω από τον χαρακτηριστικό τίτλο «ΟΙ ΗΡΩΕΣ» που ταυτόχρονα απαντά και στα κατηγορητήρια σκοπιμότητας με τα οποία δικάστηκαν «εις θάνατον».

Γράφει χαρακτηριστικά: «Για να εκτελέσει με την έγκριση των Αμερικάνων τους 17 ήρωες η κυβέρνηση επικαλέστηκε – ύστερα από 2 χρόνια – τις καταδικαστικές αποφάσεις των μεταδεκεμβριανών δικαστηρίων. Αποφάσεις  που βγήκαν μέσα σε μια βαρειά ατμόσφαιρα κορεσμένη από πάθος και μίσος. Αποφάσεις που δεν ήταν τίποτα άλλο παρά μία εκδίκηση. Τι αξία είχαν οι καταδικαστικές εκείνες αποφάσεις φαίνεται από το ίδιο το στοιχείο, στο οποίο στηρίχθηκαν και που αντέγραψε στις προχθεσινές του ανακοινώσεις το Υπουργείου Δικαιοσύνης. Έτσι ένας από τους 17,ο Αλ. Κόλιας ο 16ος στον κατάλογο του αίματος που ανακοίνωσε το υπουργείο Δικαιοσύνης καταδικάστηκε και εκτελέστηκε γιατί είχε κατηγορηθεί ότι σκότωσε μια άγνωστη γυναίκα, άγνωστο που, άγνωστο πότε! Για την ίδια αιτία καταδικάσθηκε μαζί του στα 1945 στη Θήβα άλλο από τους 17, ο Π. Δημητρακόπουλος. Δίπλα τους έπεσε από τις ίδιες σφαίρες ο Κ. Βουτσινός 27 χρονών.  Καπετάνιος λόχου στο Περιστέρι, μέλος του ΚΚΕ από το 1941 υπερασπίστηκε αρχικά το Δεκέμβριο τις δυτικές συνοικίες της Αθήνας με το λόχο του. Αυτό ήταν το μεγάλο έγκλημα του. Και γι’αυτό τουφεκίστηκε.

Ο Μαν. Τόλιας, άλλος από τους 17,καταδικάσθηκε και εκτελέστηκε γιατί λέει το κατηγορητήριο, σκότωσε- χωρίς αυτό ν’ αποδειχτεί ποτέ- «ένα ινδόν στρατιώτη». Έναν από τους άγριους της ζούγκλας που είχε κουβαλήσει εδώ ο Σκόμπυ για να περάσει «εν στόματι μαχαίρος» τα γυναικόπαιδα της ηρωϊκής Καισαριανής.

Ο Ευθ. Χατζόπουλος, έβδομος στον κατάλογο του υπουργείου Δικαιοσύνης ήταν τραυματίας του αλβανικού μετώπου όπου υπηρετούσε σαν εθελοντής σε ηλικία 18 χρονών υπό τις  διαταγές του συνταγματάρχη Π. Κατσώατ σήμερα βουλευτή. Πήρε από την αρχή μέρος στην Εθνική Αντίσταση. Πολέμησε του Γερμανούς στη μεγάλη τους επιδρομή στο Περιστέρι – Μπαρουτάδικο. Καταδικάσθηκε σε θάνατο, επειδή κατηγορήθηκε αόριστα από ένα μάρτυρα ότι σκότωσε τον αντισυνταγματάρχη της Ειδικής Ασφαλείας Γ.  Ξυπολητά και τον αστυνόμο Γ. Καλαμαρά. Για τον ίδιο λόγο καταδικάσθηκε σε θάνατο και ο Θεοδ. Σιδέρης. Το Φεβρουάριο και το Δεκέμβριο του 1942 ανατίναξε δύο επίτακτα πλοία των Γερμανών, το 1943 καταδικάσθηκε από γερμανικό στρατοδικείο σε θάνατο και επικηρύχθηκε.

Αλλοι από τους 17 ήρωες που εκτελέσθηκαν στην Αίγινα; Οι Αθ. Γκινιώτης,Κ. Καλιγιάννης, Σ. Λάτσος. Είχαν καταδικασθεί και οι 3 για το φόνο του προδότη διοικητή του Αστυνομικού Τμήματος Περιστερίου Γεροστάθου πράκτορα των Γερμανών και συνεργάτη τους στα μεγάλα μπλόκα. Ο Δ. Γκίνης που αναφέρεται πρώτος-πρώτος στον κατάλογο του υπουργείου Δικαιοσύνης είχε καταδικασθεί με την κατηγορία ότι στην κατοχή σκότωσε τον ταγματασφαλίτη χωροφύλακα Χιόνη.

Με ανάλογες ασύστατε κατηγορίες είχαν καταδικασθεί και εκτελέσθηκαν ο Μονέδας, ο Αυγέρης ,ο Μπουρδής που για τη δράση τους έδωσε στοιχεία χθες το κύριο άρθρο του Ριζοσπάστη. Με αόριστες κατηγορίες για εκτελέσεις «εθνικοφρόνων κατά το δεκδεμβριανόν  κίνημα» είχαν καταδικασθεί και εκτελέσθησαν στην Αίγινα και οι Θ. Τριανταφύλλου και Δ. Ντάλιος,17 ήρωες θυσιάστηκαν στη εκδίκηση και το μίσος του μεταδεκεμβριανού κράτους που θεωρεί εφιάλτη του την Εθνική Αντίσταση. Εκείνη που αλλού δικάζει και εκτελεί, όπως τους αξίζει τους προδότες».

Υπήρχαν και διεθνείς αντιδράσεις

Σε ανταπόκρισή του από το Λονδίνο ο ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ (21/6) αναφέρει: «ΛΟΝΔΙΝΟ 20. (Του ανταποκριτή μας)- Η Είδηση για την εκτέλεση των 17 αγωνιστών μεταξύ των οποίων ήταν και 3 εθνικοί ήρωες, Μονέδας, Αυγέρης και Μπουρδής ήρθε να εξουδετερώσει την ικανοποίηση με την οποία η προοδευτική κοινή γνώμη της Αγγλίας άκουσε ότι ανεστάλη η εκτέλεση του Γουσίδη. Αίσθημα απέραντης φρίκης εξέφρασαν τόσο οι Άγγλοι συνδικαλιστές και οι απλοί εργάτες, όσο και οι εργατικοί βουλευτές που διάβασαν τη φοβερή είδηση. Ιδιαίτερη εντύπωση έκανε το γεγονός ότι η εκτέλεση των δέκα επτά αγωνιστών έγινε την ημέρα ακριβώς που επρόκειτο να δημοσιευτεί η ελληνοαμερικανική «συμφωνία» σαν να υπήρχε πρόθεση, με τη σύμπτωση των δύο  γεγονότων, να υπογραμμισθεί η άμεση ευθύνη της αμερικανικής πολιτικής στο έγκλημα. Στην εκτέλεση ιδίως των 3 αγωνιστών που για τη σωτηρία τους επί δύο χρόνια είχαν αγωνισθεί Βρετανοί επιστήμονες, βουλευτές, συνδικαλιστές και διανοούμενοι ,η αγγλική προοδευτική κοινή γνώμη βλέπει την πρόθεση του μοναρχικού καθεστώτος να αγνοήσει τελείως τα αισθήματα του αγγλικού λαού και να προχωρήσει στο όργιο  του αίματος σαν να μην υπολογίζει καθόλου  τη δύναμη των Άγγλων προοδευτικών.

Το «ΝΙΟΥ ΓΙΟΡΚ ΧΕΡΑΛΑΝΤ ΤΡΙΜΠΙΟΥΝ»

Μακρύ τηλεγράφημα για την εκτέλεση των 17 αγωνιστών δημοσιεύεται στην ευρωπαϊκή έκδοση του «Νιου Γιορκ Χέραλντ Τρίμπιουν». Η εφημερίδα γράφει: «Η εκτέλεση έγινε πριν καλά – καλά περάσουν 24 ώρες  από την έγγραφη υπόσχεση που έδωσε η ελληνική κυβέρνηση προς τις Ηνωμένες Πολιτείες ότι θα καταβάλει κάθε προσπάθεια «δια την επίλυσιν των εσωτερικών διαφορών».

Θ.ΔΟΓΑΝΗΣ»

Σε ανταπόκριση του ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ (22/6) από τη Νέα Υόρκη αναφέρει: «ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ 21. (Του ανταποκριτή μας):  Το «Νταίηλυ Γουώκερ» της Νέας Υόρκης αναφερόμενο στην εκτέλεση των17 ηρώων στην Αίγινα γράφει τα εξής: Το πρωί της Πέμπτης άρχισε στην Ελλάδα η εφαρμογή του «δόγματος Τρούμαν».Δεν είχε στεγνώσει η μελάνη της «συμφωνίας» με τους Έλληνες δικτάτορες όταν αφαιρέθηκε η ζωή από τους 17 άνδρες που κατά τον πόλεμο ανδραγάθησαν στο πλευρό μας. Πόσον αλήθεια θόρυβο και πόσες υστερικές κραυγές ξεσήκωσε ο διευθυνόμενος από τα τραστ τύπος όταν στην Ουγγαρία αντικατεστάθησαν δύο υπουργοί! Και πόση όμως σιγή κάλυψε τον ίδο τύπο τώρα που εκτελέσθηκαν οι 17 Έλληνες αντιφασίστες.

Το «Νταιηλυ Γουώκερ» δίνει στοιχεία από τη δράση του μοναρχοφασισμού στην Ελλάδα και τη δράση του Μονέδα στην κατοχή. Στο άρθρο του καταλήγει τονίζοντας ότι οι 17 που εκτελέσθηκαν είναι ένα ελάχιστο μέρος από τις χιλιάδες που βασανίζονται, φυλακίζονται, εξορίζονται και δολοφονούνται καθημερινά. Ο λαός της Αμερικής γράφει ,πρέπει να μάθει ότι το «δόγμα Τρούμαν» προσυπέγραψε ένα καθεστώς δολοφονιών για την Ελλάδα. Ο λαός πρέπει αν δώσει στον Τρούμαν να καταλάβει ότι η εκτέλεση ηρωϊκών μας συμμάχων πρέπει να σταματήσει. Υπάρχουν ακόμη 1.300 καταδικασμένοι σε θάνατο. Και καταλήγει: Γράψτε, τηλεγραφήστε στον πρόεδρο Τρούμαν να σταματήσει αμέσως το έγκλημα αυτό. Ν. ΚΥΡΙΑΖΙΔΗΣ».

Αλέκος Χατζηκώστας