Στις 2 του Ιούνη 1936, ημέρα Τρίτη, ξεσπά η εξέγερση της εργατικής τάξης του Βόλου. Η Χωροφυλακή σκοτώνει τον ραπτεργάτη Νικόλαο Μπουμπουγιατζή κατά τη διάρκεια της πορείας των εξαγριωμένων εργατών, στη διασταύρωση των οδών Δημητριάδος με Αγίου Νικολάου.
Η εξέγερση της εργατικής τάξης του Βόλου στις 2 Ιούνη 1936 σηματοδοτούσε την ανοδική πορεία της ταξικής πάλης στην πόλη, όπου ντόπιοι εργάτες και πρόσφυγες είχαν γίνει πλέον ένα σώμα, μια καρδιά. Ο ραπτεργάτης από τη Νέα Ιωνία Μπουμπουγιατζής, που έπεσε νεκρός από τις σφαίρες των χωροφυλάκων εκείνη τη μέρα στη διασταύρωση των οδών Δημητριάδος και Αγίου Νικολάου, συμβόλιζε αυτήν την ταξική ενότητα.
Η ταξική εξέγερση στις 2 Ιούνη του ’36 στο Βόλο αποτέλεσε συνέχεια των προηγούμενων ταξικών εξεγέρσεων του βολιώτικου προλεταριάτου, το 1909 και το Φλεβάρη του 1921. Διότι η εξέγερση αυτή δεν έπεσε από τον ουρανό. Ήρθε ως συνέχεια των αγώνων που αναπτύχθηκαν κατά τη διάρκεια της καπιταλιστικής κρίσης 1929-1932 από τα ταξικά σωματεία του Βόλου, μέσα σε κλίμα διώξεων, τόσο από το «Ιδιώνυμο» που ήδη είχε ψηφίσει ο Βενιζέλος «για την προστασία της καθεστηκυίας τάξεως» όσο κι από την πολιτική διάλυσης των ταξικών εργατικών σωματείων. Σ’ αυτή τη διαδικασία συμμετείχε ενεργά και ο ντόπιος εργοδοτικός συνδικαλισμός, στηρίζοντας τις κατευθύνσεις των αστών της περιοχής. Όμως φάνηκε ότι κανένα εμπόδιο δεν μπορούσε να σταματήσει την αποφασισμένη εργατική τάξη, παρά και τις παλινωδίες του επαναστατικού κινήματος, ως αντανάκλαση της «πολιτικής των μετώπων και των σταδίων» που υιοθετήθηκαν τότε διεθνώς, με την πιο αρνητική τους εφαρμογή στο τέλος του πολέμου, με τις κυβερνήσεις «εθνικής ενότητας και ανασυγκρότησης του κράτους».
Η ανάπτυξη του ταξικού κινήματος την περίοδο της καπιταλιστικής κρίσης αποδέσμευσε χιλιάδες πρόσφυγες από τις αυταπάτες και τη χειραγώγηση των ντόπιων πολιτικάντηδων, κυρίως των Φιλελεύθερων. Η σύνδεσή τους με την υπόλοιπη εργατική τάξη του Βόλου συνέβαλε στη διαμόρφωση ενός μεγάλου κύματος αμφισβήτησης και οργής κατά της αστικής εξουσίας. Οι πρόσφυγες, που είχαν έρθει στο Βόλο μετά από τη Μικρασιατική Καταστροφή, διακρίνονταν για το δημιουργικό και εργατικό τους πνεύμα, το οποίο έμεινε αλώβητο, παρά τις επιθέσεις και το ρατσισμό των πιο συντηρητικών στοιχείων της περιοχής. Χαρακτηριστικό παράδειγμα συμπόρευσης προσφύγων και ντόπιων εργατών αποτέλεσε ο αφετηριακός και μεγάλος απεργιακός αγώνας των καπνεργατών τον Μάη - Ιούνη του ’32, με βασικό αίτημα την επαναφορά των συμβάσεων και μισθών στα προ-καπιταλιστικής κρίσης επίπεδα και συγκεκριμένα του 1927. Ο στόχος επιτεύχθηκε με την καθοδήγηση της Εργατικής Ένωσης (που διαδέχτηκε το Ενωτικό Εργατικό Κέντρο Βόλου ως πόλος συσπείρωσης των ταξικών σωματείων μετά από τη διάλυση του τελευταίου από το κράτος), αλλά και με τη συμπαράσταση της Ένωσης Επαγγελματικών Σωματείων, η οποία καθοδηγούνταν από γνωστούς κομμουνιστές αυτοαπασχολούμενους.
Τις προηγούμενες ημέρεςΣτις 20 Απρίλη διοργανώνεται από την Ένωση Επαγγελματικών και Βιοτεχνικών Σωματείων συλλαλητήριο «των εργαζομένων τάξεων» όπως χαρακτηρίζεται από τους διοργανωτές του. Η συγκέντρωση που πραγματοποιείται στην «Εξωραϊστική», κινηματογράφος στην παραλία του Βόλου, χαρακτηρίζεται «από τις επιβλητικότερες του εργαζόμενου λαού του Βόλου, τον οποίο συνέχει μία ζωηρά κατά του αδιαφορούντος διά τα τόσα ζωτικά του ζητήματα κράτους, αγανάκτηση» όπως σημειώνει χαρακτηριστικά ο συντάκτης του «Ταχυδρόμου».
Δεν αργεί η κήρυξη απεργίας στους καπνεργάτες, στις 30 Απρίλη, που εκτιμάται ότι ήταν η αφετηρία που οδήγησε στην εξέγερση της 2ας Ιούνη.
Ο γιορτασμός της Πρωτομαγιάς καταγράφει τις διαχωριστικές γραμμές που υπάρχουν στο τοπικό συνδικαλιστικό κίνημα. Θα γίνουν δύο συγκεντρώσεις. Μία στο Εργατικό Κέντρο από τη διοίκηση Κων. Αμδάρη, που ήδη έχει εκλεγεί γραμματέας του και που μιλά στη συγκέντρωση όπως και οι Περρωτής και Αλμπάνης. Η άλλη συγκέντρωση πραγματοποιείται στην περιοχή Τσιμπούκι με διοργανωτή τα Ανεξάρτητα Συνδικάτα. Σε αυτήν τη συγκέντρωση ομιλητές είναι ο Τσουράπας από τα Ανεξάρτητα Συνδικάτα, ο Τσάντος από τους απεργούς καπνεργάτες, ο Θεοδώρου από τους άπορους φυματικούς, η Βασιλεία Καραντίνη από τις καπνεργάτριες, εκπρόσωπος της ΟΚΝΕ, ο Μιλτιάδης Πορφυρογένης, βουλευτής από το ΚΚΕ και από το Σωματείο «Αναγέννηση» των καπνεργατών ο Αναστάσιος Σέγκλιας, που εκείνη την εποχή συνεργάζεται με τους κομμουνιστές. Λίγες ημέρες αργότερα το Σωματείο των Καφεϋπαλλήλων και Συναφών Επαγγελματιών, που ανήκει στη δύναμη του ΕΚΒ, διαγράφει από μέλη του τον Δημ. Βαρελή που μίλησε στη συγκέντρωση των Ανεξάρτητων Συνδικάτων ως εκπρόσωπος του ΚΚΕ.
Όλα έδειχναν ότι η πόλη εκείνες τις ημέρες είχε μπει σε μία άλλη κατάσταση. Αυτό επιβεβαιώθηκε την Κυριακή 31 Μάη, ημέρα που πραγματοποιήθηκε μνημόσυνο υπέρ των θυμάτων της σφαγής εργατών στα γεγονότα της Θεσσαλονίκης και στο οποίο συμμετέχουν χιλιάδες εργαζομένων.
Τη Δευτέρα 1 του Ιούνη κατέβηκαν στην απεργία, δίπλα στους 2.200 υφαντουργούς και οι 2.500 εργάτες Μετάλλου (Γκλαβάνη, Σταματόπουλου, Αξελού, Κανάκη, Ροδίτη, Κασσιόπουλου, Μπαλντούμη), διεκδικώντας εφαρμογή του οκταώρου, κατώτατο όριο μεροκάματου οι ιδιοκτήτες αυτοκινήτων και ταξί, οι εισπράκτορες των λεωφορείων και οι μηχανικοί αυτοκινήτων. Η Χωροφυλακή από την πλευρά της απαγορεύει την πραγματοποίηση της Γενικής Συνέλευσης των υφαντουργών οι οποίοι συνεχίζουν τον απεργιακό τους αγώνα που είχαν ξεκινήσει μερικές ημέρες νωρίτερα.
Από την Κυριακή ακόμα σε κοινή σύσκεψη των συμβουλίων των ανεξάρτητων συνδικάτων και του Εργατικού Κέντρου είχε παρθεί απόφαση ότι θα κατέβαιναν σε 24ωρη απεργία αλληλεγγύης όλοι οι εργάτες του Βόλου στην περίπτωση που δεν γίνονταν δεκτά τα αιτήματα των υφαντουργών. Τα πνεύματα ήταν ερεθισμένα από την εν γένει στάση των αρχών οι οποίες απροκάλυπτα είχαν ταχθεί με το μέρος των αστών, απαγορεύθηκαν οι συνελεύσεις σε όλα γενικά τα σωματεία, ο δε διοικητής της Χωροφυλακής δήλωσε κυνικότατα ότι θα δημιουργήσει καινούργια Θεσσαλονίκη. Σε μία μάλιστα επιτροπή των υφαντουργών δήλωσε προκλητικότατα μπροστά στον διοικητή της Ασφάλειας Γρεβενίτη για ν’ ακούσουν οι υφαντουργοί: «Αύριο θέλω να μου φέρεις εκατό κορμιά εργατών». Mία μέρα πριν τη μεγάλη απεργία, η πόλη έβραζε στην κυριολεξία… Το απεργιακό κύμα είχε φουσκώσει και τίποτα δεν μπορούσε να το συγκρατήσει.
Την Τρίτη το πρωί 2 του Ιούνη οι καπνεργάτες στην αρχή (στις 9 το πρωί), 3.000 στον αριθμό ,κατέβηκαν σε απεργία και τράβηξαν για τα Ανεξάρτητα Συνδικάτα. Από εκεί και πέρα περί τους 1.000 απεργοί υφαντουργοί, μηχανουργοί, καπνεργάτες κλπ. τράβηξαν ομαδικά για το καπνεργοστάσιο του Ματσάγγου να ενισχύσουν τις εργάτριες να κατέβουν στην απεργία, επειδή ο Ματσάγγος και οι κρατικές αρχές από μέρες με τη βία τρομοκρατούσαν το προσωπικό παρατάσσοντας στην είσοδο μία κουστωδία από 20 χωροφύλακες.
Στην Ερμού και στις παρόδους γύρω από το εργοστάσιο οι απεργοί δέχθηκαν τη δολοφονική επίθεση με επέλαση του Ιππικού και των πεζών. Τα σπαθιά ανεβοκατέβαιναν και οι εργάτες απαντούσαν με πέτρες, τούβλα και με ό,τι έβρισκαν. Στη συμπλοκή αυτή τραυματίσθηκαν πολλοί. Μία ομάδα από νέους αναποδογύρισε έναν καβαλάρη, του κατάσχεσε το ξίφος, το περίστροφο και το πηλήκιο.
Την ίδια στιγμή σε μία άλλη σύγκρουση κατάσχεσαν και δεύτερο ξίφος. Πλησίασαν το εργοστάσιο, που στο μεταξύ το είχαν κλειδώσει και έκαναν θρύψαλα τα τζάμια από τον λιθοβολισμό. Καινούργια επίθεση των «κανιβάλων» με πυροβολισμούς διασκορπίζει τους εργάτες, οι οποίοι ανασυντάσσονται διαδηλώνοντας στη διασταύρωση των οδών Δημητριάδος με Ιωλκού. Εκεί τους γίνεται δολοφονική επίθεση στην οποία πήραν μέρος προσωπικά ο Γρεβενίτης, ο Παγώνης, ο Τσιβγούλης, ο οποίος πυροβολούσε με τα δυο του χέρια (δύο πιστόλια) από τη γωνία του Τηλεφωνικού Κέντρου, ως και ο Λάππας. Εδώ τραυματίστηκε βαριά ο υπάλληλος Μαραγκόπουλος, 20 ετών, με τραύμα διαμπερές στο στήθος και ένας καπνεργάτης.
Τρεις νέοι μέσα σε μία πάροδο στην επίθεση που τους έγινε πρόταξαν τα στήθη τους και δήλωσαν: Χτυπάτε, βρε άνανδροι…! Στην επίθεση αυτή έλαβε μέρος και ο ανθυπασπιστής Κόλιας και ο υπομοίραρχος Πολύζος, που μία γλάστρα στο κεφάλι τον έκανε να στρίψει και να γίνει άφαντος…
Η κοσμοπλημμύρα βαστούσε από την Δημαρχία (Σκενδεράνη) ως τη διασταύρωση Ιωλκού - Δημητριάδος. Πάνω από 20 χιλιάδες υπολογίζεται ο κόσμος αυτός…
Λίγο αργότερα και ενώ η πορεία των εργαζομένων κατευθυνόταν προς το Τηλεγραφείο (Δημητριάδος με Μαυροκορδάτου), η Χωροφυλακή που είχε στήσει ένα πολυβόλο στη διασταύρωση των οδών Δημητριάδος με Κ. Γκλαβάνη «χτύπησε στο ψαχνό». Από τις σφαίρες πέφτει νεκρός ο ραπτεργάτης Νικόλαος Μπουμπουγιατζής, μέλος του ΚΚΕ, από τη Νέα Ιωνία. Επίσης τραυματίσθηκαν δεκάδες άλλοι εργάτες και εργάτριες, ενώ στη δίκη που ακολούθησε στο Κακουργιοδικείο Λάρισας καταδικάσθηκαν σε βαριές ποινές τέσσερα στελέχη του ΚΚΕ.
Εκτός των άλλων αντεθνικών πράξεων και ενεργειών και λοιπής δράσεώς του, ήτις διαλαμβάνεται εις τας καταθέσεις των αξιωματικών της ασφαλείας Βόλου μοιράρχου Γρεβενίτη και ανθυπασπιστού Κοίλια, το σωματείον τούτο κατά τα αιματηρά επεισόδια των απεργιών της 2ας Ιουνίου 1936, επρωτοστάτησε εις τας σκηνάς τούτας, εις αυτό είχον εγκατασταθή το Στρατηγείον των επιχειρήσεων των κομμουνιστών, οι οποίοι επικεφαλής των οποίων, άλλοι ανήκοντες εις το διοικητικόν συμβούλιον του σωματείου τούτου φανατικοί κομμουνιστές, μετ’ άλλων φανατικών ηγετών του κομμουνισμού ενταύθα, εφανάτιζαν διά παντός τρόπου τους απλοϊκούς εργάτας εις το να επιτίθενται κατά των οργάνων της τάξεως, να εξυβρίζουσι αυτούς και να προβαίνωσιν εις παντός είδους αναρχικάς πράξεις κατά την διάρκειαν των σκηνών. Διά τους ανωτέρω λόγους οίτινες αποδεικνύουσι την δράσιν του σωματείου τούτου, προτείνω την κατά νόμον διάλυσίν του καθ’ όσον παρεξέκλινε του σκοπού του και τελείως του προορισμού του δι' ον συνεστήθη και κατέστη λίαν επικίνδυνον διά την δημόσιαν ασφάλειαν και τάξιν…Ο διοικητής της υποδιοικήσεως Χωροφυλακής ΗΛΙΑΣ Ι. ΠΟΛΙΤΗΣ Μοίραρχος».
Ο εισαγγελέας Βόλου Σκρέκας στο βούλευμά του, με το οποίο παρέπεμπε στο Κακουργιοδικείο Λάρισας τους αγωνιστές της εξέγερσης στις 2 Ιούνη 1936, ανέφερε: «Δεν είναι άγνωσται αι ταραχαί αίτινες έλαβον χώραν κατά τον παρελθόντα Ιούνιο εν Βόλω, ταραχαί αίτινες ανατάραξαν την ησυχίαν και την τάξιν της πόλεως ταύτης εις βαθμόν ώστε αύτη να λάβη την εικόνα επί ώρας αναρχούμενης πόλεως. Ουδεμία δύναται να υπάρξη αμφιβολία ότι αι ταραχαί του Βόλου υπήρξαν και αύται εκτέλεσις κατηρτισμένου σχεδίου των κομμουνιστών ως τοιούτον υπήρξαν και αι αιματηραί σκηναί της Θεσσαλονίκης και αι λοιπαί απεργίαι εις άλλα της Ελλάδας εργατικά κέντρα, σκοπόν αντικειμενικόν έχουσα την κατά του κοινωνικού καθεστώτος προσβολήν διότι ουδενός διαφεύγει της αντιλήψεως η δράσις του Κομμουνιστικού Κόμματος» («Ταχυδρόμος», 9.11.1936).
Στο Κακουργιοδικείο Λάρισας για την εξέγερση τον Φλεβάρη του 1937 παραπέμφθηκαν: Κων. Κωνσταντόπουλος 40 ετών, καπνεργάτης, Χρήστος Τακτικός 35 ετών, καπνεργάτης, Αναστάσιος Σέγκλιας 52 ετών, καπνεργάτης (αργότερα δοτός πρόεδρος του ΕΚΒ από τον Ιούνη του ’46 μετά την κατάργηση της διοίκησης Μ. Παπαρήγα. Αθωώθηκε από το δικαστήριο μετά τις καταθέσεις ασφαλιτών ότι «ήταν αυτός που ζητούσε από τους εργάτες στις 2 του Ιούνη να διαλυθούν…»), Πανταζής Κωστόπουλος 17 ετών, εφαρμοστής, Σίμος Μαυραντζούλης 32 ετών, υφαντουργός, Χαρίτος Πέρπερας 36 ετών, ιδιωτικός υπάλληλος, στέλεχος του ΚΚΕ από το 1922 και ομιλητής εκ μέρους του ΚΚΕ στη συγκέντρωση στις 2 Ιούνη του 1936, Θ. Ρηγανάς 32 ετών, καπνεργάτης (στέλεχος του ΚΚΕ από την περίοδο του ΣΕΚΕ, που ήταν κατηγορούμενος και για την εργατική εξέγερση του Φλεβάρη του ’21), Κων. Κουλούρης 21 ετών, υποδηματοποιός, Απόστολος Τσιάρας 24 ετών, σερβιτόρος, Θωμάς Καβουρτίδης, συνταξιούχος καπνεργάτης, Ιωάννης Τσίγκας, Σ. Κλωτσοτήρας, Αλέξ. Ντουρμπαλής, Δ. Βαρελής, Αντών. Αντωνιάδης, Χρήστος Αγγελάκης και Ιωάννης Ιωαννίδης 34 ετών, βουλευτής και μέλος του Πολιτικού Γραφείου του ΚΚΕ. Όλοι οι παραπάνω παραπέμφθηκαν με κατηγορίες σε βαθμό κακουργήματος, ενώ ακόμα 41 άτομα παραπέμφθηκαν με κατηγορίες σε βαθμό πλημμελήματος.
Συγκεκριμένα ήταν οι εξής: Βασ. Αντωνιάδης, Βασιλεία Καραντώνη, Κων. Λουτράκης, Σουλτάνα Καραμπίνη (στέλεχος του ΚΚΕ στην Αθήνα κατά τη διάρκεια της Κατοχής), Ευδοκία Τερεζή, Νικ. Κακουλίδης, Αναστασία Μάνου (συμμετείχε στο πρώτο μεταπελευθερωτικό Δημοτικό Συμβούλιο που ορίστηκε από τις δυνάμεις του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ), Αρτέμιος Περγάμαλης, Κων. Δημητρούλιας, Κων. Σίμος, Γεωργ. Τσίντζας, Δημήτριος Τσαντός, Χαρ. Τουρναβίτης, Κων. Βασιλείου, Οδυσ. Χαλιβόπουλος, Ευάγγ. Μπριάμος, Κων. Παλάσκας, Ανδριάνα Κουκά, Μιλτιάδης Βρετός, Αχιλλέας Γεραμπίνης, Νικ. Γκλαβίνης, Ελευθ. Κουτσορεβύθης (αναπληρωτής γραμματέας του Γραφείου της Περιφερειακής Επιτροπής Βόλου - Πηλίου του ΚΚΕ μετά την Απελευθέρωση), Σερ. Δημόπουλος (στέλεχος τότε του ΚΚΕ, που όμως «πέρασε απέναντι» κατά τη διάρκεια της μεταξικής δικτατορίας και ήταν μέλος διοικήσεων του Εργατικού Κέντρου Βόλου τη δεκαετία του ’50, υπό τη σημαία του κρατικού και εργοδοτικού συνδικαλισμού), Αλ. Λαζαρίδης, Δ. Κορώνης, Ιωάν. Θεοδώρου, Δ. Καραδήμος, Δ. Τσιτσάνης, Κ. Κολιόπουλος, Ιάσ. Βασιλείου, Δανιήλ Δανιηλίδης, Κ. Τσουράπας, Δέσποινα Καλαποδά, Όλγα Κρυστάλη, Άννα Καλυβά, Σοφία Μάρνου, Γ. Σαπουνάς, Θεσσαλία Πετροπούλου, Ελένη Αναγνώστου, Κ. Πετρόπουλος, Απ. Καμακάς.
Δύο σχεδόν μήνες μετά τη 2η Ιούνη του ’36, η αστική τάξη της χώρας, προετοιμαζόμενη για τον επερχόμενο ιμπεριαλιστικό πόλεμο, επέβαλε τη δικτατορία του Μεταξά η οποία έφερε νέες διώξεις και εξορίες για τους ταξικούς συνδικαλιστές κι άλλους αγωνιστές. Όμως, παρά τις αντιφάσεις του κινήματος, καθώς αυτό επηρεαζόταν άμεσα από τις αλλαγές στρατηγικής του διεθνούς ταξικού εργατικού κινήματος στο πλαίσιο του επερχόμενου πολέμου, το ίδιο άφησε τα ταξικά σπόρια του στο εύφορο χώμα των συνειδήσεων νέων εργατών που περίμεναν την ώρα και τη στιγμή για ν’ αναπτύξουν τη δράση τους, να ξαναφέρουν την ελπίδα και το όνειρο των καταπιεσμένων της περιοχής στο κοινωνικό προσκήνιο! Όπως και έκαναν με τους αγώνες κατά την διάρκεια της Κατοχής μέσα από τις γραμμές του ΚΚΕ, του ΕΑΜ, του ΕΛΑΣ, της ΕΠΟΝ, της ΟΠΛΑ, καθώς και του τρίχρονου αγώνα του ΔΣΕ που ακολούθησε...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Tα σχόλια στο μπλοκ πρέπει να συνοδεύονται από ένα ψευδώνυμο, ενσωματωμένο στην αρχή ή το τέλος του κειμένου