Για το πανεπιστήμιο των σύγχρονων αναγκών και δυνατοτήτων της εποχής μας

Από τη «Σύγχρονη Εποχή» κυκλοφορεί - και διακινείται πλατιά και στα Φοιτητικά Φεστιβάλ που πραγματοποιούνται τις μέρες αυτές - η πρόταση του ΚΚΕ «Για το Πανεπιστήμιο των σύγχρονων αναγκών και δυνατοτήτων της εποχής μας», που επεξεργάστηκε το Τμήμα Παιδείας και Ερευνας της ΚΕ του ΚΚΕ. Οπως σημειώνεται εισαγωγικά στην έκδοση, «η προβολή της υπεροχής του πανεπιστημίου των σύγχρονων αναγκών και δυνατοτήτων της εποχής μας είναι φαρέτρα στα χέρια των κομμουνιστών στην παρέμβασή τους στα διάφορα μέτωπα πάλης και διεκδίκησης. Είναι όπλο για την οργάνωση των αγώνων. Τους δίνει πνοή, συνέχεια και αντοχή. Συμβάλλει και στην αναμέτρηση με τα διάφορα ιδεολογήματα που προωθούνται από την αστική τάξη και τους πολύμορφους μηχανισμούς της, τις αστικές κυβερνήσεις και τα κατά καιρούς νομοθετήματά τους.

Ταυτόχρονα, μπορεί να εμπνεύσει ώστε οι σημερινοί επιστήμονες να θέσουν τη γνώση τους, το ερευνητικό τους έργο στην υπηρεσία των κοινωνικών αναγκών, των προβλημάτων που βιώνουν ο λαός και η νεολαία. Να συμβάλουν με το ερευνητικό τους έργο και στην υπόθεση της ανάπτυξης της σύνθετης ιδεολογικής διαπάλης που διεξάγεται».

Η έκδοση αποτελεί «όπλο» στα χέρια των πολυάριθμων δυνάμεων του Κόμματος και της ΚΝΕ στα πανεπιστήμια καθώς ενισχύει την ικανότητά τους να διεξάγουν την πολιτικο-ιδεολογική διαπάλη με απαντήσεις απέναντι στην αστική κυριαρχία και τα εχθρικά οπορτουνιστικά ρεύματα. Ενισχύει το κριτήριο, τη μεθοδολογία, τις γνώσεις που χρειάζονται για να δυναμώνει η πρωτοπόρα αγωνιστική παρέμβαση σε επαφή με ακόμα πιο πλατιά τμήματα νέων που ασφυκτιούν μπροστά στα καθημερινά αδιέξοδα, ενώ παράλληλα αποτελεί μεθοδολογική κι ερμηνευτική βάση για τις αλλαγές που συντελούνται και τις αναδιαρθρώσεις που προωθούνται από τις κυβερνήσεις στην Ανώτατη Εκπαίδευση.

Γι' αυτό και όπως σημειώνεται από την εισαγωγή της, «επιδίωξή μας είναι να αποτελέσει βάση για την πλατιά συζήτηση στα ΑΕΙ, στους χώρους έρευνας, με τη συμμετοχή νέων ανθρώπων, φοιτητών, επιστημόνων. Αλλά και με τη συμμετοχή εργατικών σωματείων, μαζικών οργανώσεων, πρωτοπόρων εργαζομένων, γιατί οι όροι και τα δικαιώματα, το πλαίσιο στο οποίο θα ενταχθεί το αυριανό επιστημονικό δυναμικό στην εργασία αφορούν τελικά και την ταξική πάλη που διεξάγεται ανάμεσα στο κεφάλαιο και την εργατική τάξη».

Επεξεργασία της αστικής στρατηγικής

Η έκδοση της θέσης του ΚΚΕ, που επιβεβαιώνει τις εκτιμήσεις που επεξεργάστηκε το Κόμμα και εξέδωσε το 2001 σε ανάλογη μπροσούρα για την Ανώτατη Εκπαίδευση, στηρίζει το άνοιγμα της συζήτησης στο κύριο: Απέναντι στο σημερινό πανεπιστήμιο που συνεχώς προσαρμόζεται στις ανάγκες της καπιταλιστικής οικονομίας, που σταθερά λειτουργεί αναπαράγοντας την κυρίαρχη ιδεολογία, που ευθύνεται για την αβεβαιότητα της εργασιακής προοπτικής, των σπουδών που προσαρμόζονται στην κατηγοριοποίηση ιδρυμάτων, Τμημάτων και επιστημόνων, η νεολαία μπορεί να διεκδικήσει τα δικαιώματά της, βλέποντας ποιοι και γιατί της τα στερούν, κατανοώντας το πώς και με ποιους μπορεί να τα κατακτήσει. Μπορούν οι νέοι και οι νέες να εξοπλιστούν για να δώσουν απάντηση στα ερωτήματα: Ποιος, πώς και τι σπουδάζει, αλλά και για ποιον.

Οι ενότητες της έκδοσης εμπεριέχουν τις επεξεργασίες του Κόμματος στα καινούργια στοιχεία που έχουν προκύψει την τελευταία 20ετία.

Δομείται σε τέσσερα μέρη, όπου τα τρία πρώτα αποτελούν ενιαία θεματική ενότητα. Στο πρώτο μέρος παρουσιάζονται γενικά η θέση του πανεπιστημίου στον σύγχρονο καπιταλισμό, οι γενικές τάσεις στη λειτουργία του αστικού πανεπιστημίου σε συνάρτηση με τις ανάγκες της αναπαραγωγής της καπιταλιστικής οικονομίας και υπεράσπισης της αστικής εξουσίας. Στο δεύτερο μέρος παρουσιάζονται οι εξελίξεις στο πλαίσιο της στρατηγικής για την υλοποίηση του Ενιαίου Ευρωπαϊκού Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης και τα μέσα με τα οποία προωθείται, η συζήτηση περί των δεξιοτήτων των αποφοίτων που απαιτεί το κεφάλαιο, τα ζητήματα κινητικότητας και διά βίου μάθησης, της αξιολόγησης, πιστοποίησης, του ελέγχου δηλαδή των αστικών αναδιαρθρώσεων στα ΑΕΙ. Στο τρίτο μέρος ξεχωρίζει ο κομβικός ιδεολογικός ρόλος των πανεπιστημίων στην αναπαραγωγή της κυρίαρχης ιδεολογίας, ενώ γίνεται και προσπάθεια να απαντηθούν μια σειρά από θέματα που αποτελούν σημεία ιδεολογικής και πολιτικής αντιπαράθεσης στους χώρους αυτούς.

Το πανεπιστήμιο στον σοσιαλισμό

Στο τέταρτο και τελευταίο μέρος γίνεται προσπάθεια εξειδίκευσης του προγράμματος του Κόμματος, κάνοντας πιο ορατό το πώς θα είναι ένα ΑΕΙ σε μια κοινωνία που λειτουργεί με κριτήριο τις κοινωνικές ανάγκες. Πώς ο σοσιαλισμός και το κράτος του παίρνουν όλα τα μέτρα προκειμένου να βοηθήσουν ουσιαστικά τους φοιτητές να φέρουν σε πέρας το καθήκον που τους ανατίθεται για να προετοιμαστούν επιστημονικά, για να ενταχθούν άμεσα εργασιακά στις δομές της σοσιαλιστικής κοινωνίας. Διευκρινίζεται επίσης τι σημαίνει ενιαίος χαρακτήρας της Ανώτατης Εκπαίδευσης, τι εννοούμε με τον όρο Ανώτατη Εκπαίδευση και σε αυτό το πλαίσιο παρουσιάζονται οι βασικές κατευθύνσεις συγκρότησης και διαμόρφωσης των επιστημονικών αντικειμένων, στο πανεπιστήμιο που θα αποτελεί κοινωνική και ιδεολογική λειτουργία του εργατικού κράτους.

Γιατί ο σοσιαλισμός - κομμουνισμός προϋποθέτει και απαιτεί ενεργητική συμμετοχή των μαζών στην άσκηση της εξουσίας, άρα χρειάζεται ανθρώπους κι επιστήμονες με γνώση συνολική και ολόπλευρη, όχι μόνο με την έννοια της κατάκτησης των επιμέρους επιστημών αλλά και της κίνησης της κοινωνίας, των διαρκώς διευρυνόμενων αναγκών.

Ετσι, το πανεπιστήμιο στο σοσιαλισμό διαμορφώνει έναν επιστήμονα που συνδυάζει την ολόπλευρη γνώση στο επιστημονικό του αντικείμενο με τη συνείδηση της ευθύνης να υπηρετήσει την κοινωνική πρόοδο. Διαμορφώνονται επιστήμονες ικανοί να συμβάλουν στη διεύρυνση των αναγκών της κοινωνίας, με ευθύνη, ανθρωπιά, αλληλεγγύη, κριτική σκέψη.

Ταυτόχρονα, σταθερός στόχος του πανεπιστημίου στο σοσιαλισμό είναι η προαγωγή της έρευνας σε όλα τα επιστημονικά πεδία. Γνώμονας αυτής της προαγωγής είναι η αντιμετώπιση επιστημονικών και κοινωνικών προβλημάτων που βελτιώνει τις συνθήκες ζωής του λαού, διαμορφώνοντας επιστημονική και τεχνολογική υποδομή ώστε η κοινωνία να αντεπεξέρχεται σε σύγχρονες και μελλοντικές προκλήσεις.

Ετσι, όπως σημειώνεται στην εισαγωγή της έκδοσης, «με άξονα τις κοινωνικές ανάγκες και δυνατότητες της εποχής μας, μπορούμε να σπείρουμε το σπόρο της αμφισβήτησης για το τι είναι πραγματικά νέο, σύγχρονο και ρεαλιστικό και τι παλιό και ξεπερασμένο.

Οι κομμουνίστριες και οι κομμουνιστές επιμένουμε. Παλεύουμε για ν' ανοίξει ο δρόμος για μια κοινωνία στο ύψος των ονείρων και των ανθρώπων.

Εκεί θα βρίσκει νόημα ο σκοπός της επιστήμης, που είναι να συμβάλλει στο ξαλάφρωμα της ανθρώπινης ύπαρξης από το μόχθο, την άγνοια και το σκοταδισμό».