Πίσω από τους μύθους για το ασφαλιστικό σύστημα της Σουηδίας

Η πραγματικότητα διαψεύδει την απατηλή προπαγάνδα που συνοδεύει τη νέα αντιασφαλιστική επίθεση της ελληνικής κυβέρνησης

«Ακολουθούμε το παράδειγμα της Σουηδίας» ανέφερε ο υπουργός Εργασίας, Κ. Χατζηδάκης, κατά την πρόσφατη συνέντευξη Τύπου για την παρουσίαση του νέου αντιασφαλιστικού νομοσχεδίου για την ιδιωτικοποίηση των επικουρικών συντάξεων...

Αντίστοιχες αναφορές κάνει εδώ και μήνες στις παρεμβάσεις του για την προετοιμασία του νέου χτυπήματος και ο υφυπουργός Εργασίας, Π. Τσακλόγλου, διαφημίζοντας την «αποτελεσματικότητα» του «μοντέλου της Σουηδίας» στο Ασφαλιστικό και μοιράζοντας σχετικούς πίνακες, σύμφωνα με τους οποίους η πείρα της Σουηδίας δείχνει ότι «το κεφαλαιοποιητικό σύστημα προσφέρει πολύ καλύτερες αποδόσεις».

Από κοντά, διάφορα ΜΜΕ υπερθεματίζουν για την «ασφάλεια» του «σουηδικού ασφαλιστικού συστήματος», ισχυριζόμενα μάλιστα ότι την «ασφάλεια» αυτή την παρέχει η «απουσία πολιτικού κινδύνου» ότι κάποια μελλοντική κυβέρνηση θα «βάλει χέρι» στις αποταμιεύσεις των εργαζομένων...

Ποια είναι όμως η πραγματικότητα και στην περίπτωση της Σουηδίας;

Ο «Ριζοσπάστης», μετά το ρεπορτάζ στο φύλλο του περασμένου Σαββατοκύριακου για τις συνέπειες από τις δεκαετίες αντιασφαλιστικών μεταρρυθμίσεων στη Γερμανία, στην «ατμομηχανή» της ΕΕ, παρουσιάζει σήμερα βασικές πλευρές από το αντιλαϊκό περιεχόμενο του περιβόητου «σουηδικού μοντέλου» στην Ασφάλιση.

Ανασφάλεια και συντάξεις - ψίχουλα για όλο και περισσότερους εργαζόμενους

Το ασφαλιστικό σύστημα της Σουηδίας, παρότι το παρουσίαζαν ως ένα σύστημα που θα διαρκέσει για πάντα, συζητείται να αλλάξει και πάλι προς το χειρότερο για τους εργαζόμενους.

Τι σημαίνει όμως αυτό το «μοντέλο» σήμερα, μετά από 30 χρόνια λειτουργίας του, για τους εργαζόμενους αλλά και τους συνταξιούχους;

Η βάση του είναι το σύστημα «τριών πυλώνων», με τη λεγόμενη βασική σύνταξη (που είναι μια σύνταξη... πτωχοκομείου), την επικουρική σύνταξη ανάλογα με τα χρόνια εργασίας και την ιδιωτική ασφάλιση, υποτίθεται για να βελτιώνονται οι συντάξιμες αποδοχές.

Ταυτόχρονα, είναι σύστημα κεφαλαιοποιητικό, με τα αποθεματικά των Ταμείων να γίνονται μετοχές και να τζογάρονται στο χρηματιστήριο. Επίσης οι συντάξεις έχουν συνδεθεί με την παραγωγικότητα και έτσι ανάλογα με τις «ερμηνείες» των κεφαλαιοκρατών και των κυβερνήσεών τους θα περικόπτονται.

Μια πολύ μεγάλη πλειοψηφία των εργαζομένων στη Σουηδία, το 65%, σήμερα ανησυχούν για το τι σύνταξη θα πάρουν. Πολλοί εργαζόμενοι που δουλεύουν με μερική απασχόληση, που κατά περιόδους ήταν άνεργοι ή με αναρρωτικές άδειες ή αμειβόμενοι με χαμηλό μισθό, όπως βέβαια είναι η πλειοψηφία των εργαζομένων στον σουηδικό «παράδεισο», αλλά και εργαζόμενοι αμειβόμενοι με τον μέσο μισθό, θα πάρουν μία πολύ μικρή βασική σύνταξη.

Οταν παρουσιάστηκε το «σουηδικό μοντέλο» για την Ασφάλιση, για να μπορέσει να περάσει στη συνείδηση των εργαζομένων, η αστική τάξη και τα κόμματά της υπόσχονταν ότι η σύνταξη θα είναι πάνω από το 60% του τελευταίου μισθού. Σήμερα όμως αυτό το μέρος της σύνταξης είναι γύρω στο 45% του τελευταίου μισθού. Ακόμα χειρότερα, για τους γεννημένους τη δεκαετία του '80 και μετά θα είναι κάτω από το 40% του τελευταίου μισθού σύμφωνα με την κρατική υπηρεσία συντάξεων.

Η μέση σύνταξη σήμερα στη Σουηδία είναι μεικτά 13.252 σουηδικές κορόνες, 11.842 για τις γυναίκες και 14.829 για τους άντρες. Αν ίσχυε αυτό που υποσχέθηκε το «σουηδικό μοντέλο», θα έπρεπε να είναι 4.500 σουηδικές κορόνες παραπάνω.

Σήμερα πάνω από 685.000 συνταξιούχοι έχουν τόσο μικρή σύνταξη, στο ύψος της βασικής, δηλαδή 8.651 σουηδικές κορόνες μεικτά. Τα 3/4 από αυτούς είναι γυναίκες. Οι πάμπτωχοι συνταξιούχοι θα πολλαπλασιαστούν τα επόμενα χρόνια. Περίπου 1,5 εκατομμύριο εργαζόμενοι θα προστεθούν σε αυτή την κατηγορία.

Πέρα από αυτό το πρόβλημα, η επικουρική Ασφάλιση έγινε ο περιβόητος «προσωπικός κουμπαράς» και οι εισφορές των εργαζομένων παίζονται στα διεθνή χρηματιστήρια, με αποτέλεσμα οι συντάξεις να μην είναι σίγουρες, αλλά να εξαρτώνται από την πορεία των αγορών.

Δουλειά έως τα βαθιά γεράματα, ακόμα και για τις πιο σκληρές εργασίες

Ολοι οι εργαζόμενοι βγαίνουν στη σύνταξη στα 66 έτη (προαιρετικά στα 68). Μέχρι το 2025 το όριο συνταξιοδότησης θα ανέβει στα 67 έτη (προαιρετικά στα 69), ενώ συνολικότερα το όριο έχει συνδεθεί με το προσδόκιμο ζωής. Οσο αυξάνεται το προσδόκιμο ζωής, θα αυξάνεται και το όριο συνταξιοδότησης για τους εργαζόμενους.

Ταυτόχρονα, οι εργαζόμενοι σε σκληρές και ανθυγιεινές δουλειές δεν έχουν μειωμένο όριο συνταξιοδότησης. Το αποτέλεσμα είναι λόγω των συνθηκών δουλειάς να αναγκάζονται επειδή δεν αντέχουν, να βγουν στη σύνταξη πιο νωρίς και βέβαια το αποτέλεσμα είναι να παίρνουν για πάντα μειωμένη σύνταξη. Για κάθε χρόνο που βγαίνει πιο νωρίς στη σύνταξη ένας εργαζόμενος μειώνεται η σύνταξη 5%-6%. Σήμερα οι εργαζόμενοι σε χειρωνακτικές εργασίες βγαίνουν στη σύνταξη κατά μέσο όρο στα 63,8 χρόνια, με αποτέλεσμα πάρα πολλοί να παίρνουν πολύ χαμηλές συντάξεις...

Επίσης είναι θεσμοθετημένο πως όταν η καπιταλιστική οικονομία περνάει κρίση, μειώνονται αυτόματα οι συντάξεις, το λεγόμενο «φρένο» στο ασφαλιστικό σύστημα.

Με δυο λόγια, το περιβόητο «σουηδικό μοντέλο», το οποίο διαμορφώθηκε με την καθοριστική σφραγίδα της σοσιαλδημοκρατίας, σημαίνει βασικές συντάξεις πτωχοκομείου, διαρκής ανασφάλεια στους εργαζόμενους για το τζογάρισμα των εισφορών τους, συντάξεις - ψίχουλα για τους «ευέλικτους» εργαζόμενους που αυξάνονται όλο και περισσότερο, πετσοκομμένες συντάξεις για τους εργαζόμενους που δεν αντέχουν να δουλεύουν έως τα βαθιά γεράματα με τη συνεχή αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης...