Αργύρης Εφταλιώτης, ένας από αυτούς που διαμόρφωσαν τη γλώσσα της λογοτεχνίας

Αργύρης Εφταλιώτης, φιλολογικό ψευδώνυμο του Έλληνα λογοτέχνη (ποιητή και πεζογράφου) Κλεάνθη Μιχαηλίδη. Το ψευδώνυμό του προέρχεται από το όνομα της τοποθεσίας Εφταλού στα βόρεια της γενέθλιας κωμόπολης, το Μόλυβο της Λέσβου όπου ο πατέρας του ήταν δάσκαλος. Το μικρό του όνομα Αργύρης το πήρε από τους αγίους της ημέρας που γεννήθηκε – 1 Ιούλη των Αγίων Αναργύρων. Γεννήθηκε στα 1849 και πέθανε στα 1923 στο Αντίπ της νότιας Γαλλίας.

Εκτός από το σχολείο όπου δίδασκε ο πατέρας του (οπαδός του Βερναδάκη και της «Δοκίμου Αττικής Διαλέκτου») δεν πήγε σε άλλο σκολείο. Ξενιτεύτηκε  και εργάστηκε στις επιχειρήσεις του Ράλλη στην Αγγλία και στο Λονδίνο. Εκεί γνωρίστηκε με τους Πάλλη, Πετροκόκκινο, Βλαστό. Με τον Πάλλη μάλιστα ανέπτυξε βαθιά φιλία. Στη Βομβάη ζούσαν στο ίδιο σπίτι. Εκεί «θυμάμαι σαν  να ήτανε χτες αkόμα, όταν άξαφνα μας ήρθε του Ψυχάρη το περίφημο ‘’Ταξίδι’’. Τονέ θυμάμαι τον Πάλλη, όταν ένα πρωί με το ‘’Ταξίδι’’ στο χέρι, μου φώναξε ‘’να τα εκείνα που λέγαμε. Τα είπε όλα ο φίλος. Ζήτω ο Ψυχάρης, κάτω εσείς οι σκολαστικοί. Από τη στιγμή εκείνη ψεύτικο είδωλο δε λάτρεψε η ψυχή μας. Ήμασταν όλοι τρεις τότες και ο πλατωνικός μας εραστής ο Ροΐδης. Αρχίσαμε τη δουλειά στα γερά… Τα αποτελέσματα τα γνωρίζεται…».

Ολο του το έργο υπηρετούσε την Ιδέα του Δημοτικισμού. Είναι ένας από αυτούς που διαμόρφωσαν τη γλώσσα της λογοτεχνίας.  Είχε όμως μια στατική αντίληψη για τη γλώσσα. Πίστευε ότι η υιοθέτηση ης δημοτικής γλώσσας θα έλυνε όλα τα προβλήματα του έθνους.

Οι «Φυλλάδες του Γεροδήμου» (ιστορικό ανάγνωσμα για παιδιά) είναι ένα μικρό ευαγγέλιο του δημοτικισμού. Και η «Ιστορία της Ρωμιοσύνης» εκτός από το διδαχτικό της χαρακτήρα εξυπηρετούσε τη γλωσσική προπαγάνδα «να δείξει πως στην Εθνική μας τη γλώσσα μπορεί να γραφτεί η εθνική μας κιόλας ιστορία». Μόλις το βιβλίο εμφανίστηκε στις προθήκες των βιβλιοπωλείων, εκείνο το «ρωμιοσύνης» θεωρήθηκε εθνικό κακούργημα από το Μιστριώτη και δημοτικιστική μωρία από πολλούς καθηγητές του πανεπιστημίου. Χατζιδάκης, Γ. Σωτηριάδης, Ν. Πολίτης από τη μια πλευρά και από την άλλη ο Παλαμάς να λέει ότι είμαστε και Ελληνες και ρωμιοί.

Ο Αργ. Εφταλιώτης θα μείνει στην ιστορία των Ελληνικών γραμμάτων κυρίως με τη μετάφραση της Οδύσσειας του Ομήρου. Είναι ένα μνημείο της εποχής του μαχητικού δημοτικισμού όπως και η αντίστοιχη της Ιλιάδας από τον Αλέξανδρο Πάλλη.

Ηρακλής Κακαβάνης