Oι 12οι Ολυμπιακοί Αγώνες της Μόσχας

 

 Στις 19 Ιούλη 1980, άρχισαν στη Μόσχα οι 12οι Ολυμπιακοί Αγώνες. 

Στο κατάμεστο από κόσμο στάδιο «Λένιν» γίνεται, κατά γενική ομολογία, η πιο εντυπωσιακή τελετή έναρξης

 

Ελαμψε, παρά το μποϊκοτάζ

Μεγαλειώδης η πρώτη Ολυμπιάδα σε σοσιαλιστική χώρα, παρά το ψυχροπολεμικό μποϊκοτάζ των Αμερικανών

Η πρώτη Ολυμπιάδα σε χώρα του σοσιαλιστικού στρατοπέδου, δεν μπορούσε να ξεφύγει από τα γρανάζια του ψυχρού πολέμου. Οι ΗΠΑ, τέσσερα χρόνια νωρίτερα είχαν κατρακυλήσει στην 3η θέση του πίνακα των μεταλλίων. Επιπλέον, το 1980 ήταν χρονιά προεδρικών εκλογών και πιθανή νέα αποτυχία στην Ολυμπιάδα της Μόσχας, θα δυσκόλευε αφάνταστα την επανεκλογή του Τζίμι Κάρτερ. Ο φιστικάς πρόεδρος από τη Γεωργία και τα γεράκια του Πενταγώνου, αναζητούσαν ευκαιρία για να μη στείλουν τους αθλητές τους στην καρδιά του παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος.

Προμελετημένη ενέργεια

Η αφορμή δόθηκε το Δεκέμβρη του 1979, με την εμπλοκή των Σοβιετικών στρατευμάτων στον εμφύλιο πόλεμο του Αφγανιστάν. Οι Αμερικανοί που στο παρελθόν στήριξαν την προσπάθεια του Χίτλερ να φιλοξενήσει στο Βερολίνο τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1936, απαγόρευσαν στους αθλητές τους να ταξιδεύσουν στη Μόσχα και προσπάθησαν να επιβάλουν ανάλογες αποφάσεις σε χώρες που έλεγχαν πολιτικά και οικονομικά. Απόδειξη του γεγονότος ότι οι Αμερικανοί κινήθηκαν βάσει στρατηγικού προγράμματος, η απαγόρευση από πλευράς Κάρτερ να υψωθεί η αμερικάνικη σημαία στο Στάδιο Λένιν, ακόμα και στην τελετή λήξης, όπου το Λος Αντζελες θα παραλάμβανε την ολυμπιακή σημαία από τη Μόσχα. Εξι μήνες νωρίτερα, από το βήμα των χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων του Λέικ Πλέσιντ, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Σ. Βανς, απαίτησε από τη ΔΟΕ τη μεταφορά των θερινών Ολυμπιακών Αγώνων από τη Μόσχα.

Ιστορικές τελετές έναρξης και λήξης

Η προσπάθεια του Κάρτερ στέφθηκε εν μέρει με επιτυχία, καθώς στη Μόσχα εκπροσωπήθηκαν μόνο 81 χώρες με 5.748 αθλητές και οι αγώνες δεν είχαν την ανάλογη οικονομική επιτυχία. Ο Κάρτερ κατάφερε να πείσει μεταξύ άλλων τις Γερμανία, Νορβηγία, Ν. Κορέα, Ιαπωνία, Καναδά και Τουρκία. Απέτυχε όμως να παρέμβει στις καρδιές των ανθρώπων που ταξίδεψαν στη Μόσχα ή παρακολούθησαν τους Αγώνες από την οθόνη της τηλεόρασης. Οι Σοβιετικοί τοποθετώντας την ουσία του ολυμπισμού στο επίκεντρο των εκδηλώσεών τους, ξανάδωσαν στους Ολυμπιακούς Αγώνες τη χαμένη λάμψη τους. Στις τελετές έναρξης και λήξης δάκρυσαν από συγκίνηση πολλά μάτια. "Η Ολυμπιάδα της Μόσχας, την οποία οι ΗΠΑ προσπάθησαν να ματαιώσουν, άρχισε με μια εντυπωσιακή τελετή στο Στάδιο Λένιν", μετέδωσε το πρακτορείο "Φρανς Πρες". "Η ΕΣΣΔ εγκαινίασε τους 22ους Ολυμπιακούς Αγώνες με εκδήλωση που δεν είχε γίνει ποτέ στην ιστορία των Ολυμπιακών", έγραψε ο ανταποκριτής της "Ουάσιγκτον Ποστ". Τα συναισθήματα που προκάλεσε το αρκουδάκι ο Μίσα, που ήταν η μασκότ των Αγώνων, περιέγραψε την επομένη στο "Ρ" ο Γ. Ρίτσος, που βρέθηκε στις εξέδρες του Σταδίου Λένιν προσκαλεσμένος της οργανωτικής επιτροπής. "Ξαφνικά παρουσιαζότανε σε μια άψογη ζωγραφική εκτέλεση η Ακρόπολη της Αθήνας, με τον Παρθενώνα, με τον γαλάζιο ουρανό, με ένα μικρό σύννεφο, με τους πρόποδες της Ακρόπολης. Υστερα να παρουσιάζεται ο Μίσα με χίλιες εκφράσεις και σε χίλιες εκδόσεις. Είδα πλάι μου ανθρώπους να κλαίνε κι εγώ μετά βίας κρατούσα τα δάκρυά μου από τη μεγάλη συγκίνηση, από το επιβλητικό μήνυμα ειρήνης και αδελφοσύνης που επικράτησε στο Στάδιο". Οι μόνοι που στερήθηκαν το εκπληκτικό θέαμα που είχε στο επίκεντρό του την Ελλάδα, ήταν οι Ελληνες τηλεθεατές. Η ΕΡΤ με εντολή του τότε υπουργού Προεδρίας, Αθ. Τσαλδάρη, την τελευταία στιγμή και απροειδοποίητα μετέδωσε με πολύ χολή και σε αμερικάνικη έκδοση, ελάχιστα στιγμιότυπα σε απευθείας μετάδοση. Αναγκάστηκαν όμως να τη μεταδώσουν ολόκληρη σε μαγνητοσκόπηση την επόμενη μέρα.

Αναβαθμίστηκε η Μόσχα

Η Μόσχα από τις 23 Οκτώβρη 1974 που επικράτησε του Λος Αντζελες στη διεκδίκηση της 22ης Ολυμπιάδας, προσπάθησε να συνδυάσει την καλύτερη δυνατή επιτυχία των Αγώνων με την αναβάθμιση της πόλης. Στο ήδη υπάρχον αθλητικό κέντρο Λουζνικί, προστέθηκε κλειστό γήπεδο 45.000 θέσεων στο κέντρο της πόλης, το οποίο χωριζόταν σε δύο αίθουσες για μπάσκετ και πυγμαχία. Κλειστό κολυμβητήριο 10.000 θέσεων, ποδηλατοδρόμιο, κωπηλατικό κέντρο, κλειστό γήπεδο βόλεϊ και τένις 5.000 θέσεων, και ένα σύγχρονο ολυμπιακό χωριό για 12.000 αθλητές, το οποίο κατοικήθηκε στη συνέχεια από πολίτες της πόλης.

Ρεκόρ στα ρεκόρ...

Στο Μεξικό το 1968 είχαν εκπροσωπηθεί 112 χώρες. Στο Μόναχο 122 και 92 στο Μόντρεαλ απ' όπου αποχώρησαν οι αφρικανικές ομάδες. Σε αριθμό αθλητών, η Μόσχα δεν είχε να ζηλέψει τίποτα. Οι 5.748 αθλητές, από την πρώτη μέρα έδειξαν ότι μπορούσαν να πετύχουν μια μεγάλη γιορτή και στους αγωνιστικούς χώρους. Συνολικά καταρρίφθηκαν 74 ολυμπιακά και 36 παγκόσμια ρεκόρ, περίπου 20% περισσότερα σε σύγκριση με την Ολυμπιάδα του Μόντρεαλ. Δεν έλειψαν και οι μεγάλοι πρωταγωνιστές. Στην κολύμβηση ο Βλαντίμιρ Σάλνικοφ έγινε ο πρώτος αθλητής που έσπαγε το φράγμα των 15 λεπτών στα 1.500μ. κατακτώντας συνολικά 3 χρυσά μετάλλια. Στις γυναίκες οι κολυμβήτριες της Ανατολικής Γερμανίας συνέχισαν τις εκπληκτικές εμφανίσεις τους και με κορυφαίες τις Κράουζε και Ράινς, κατέκτησαν 11 χρυσά μετάλλια στα 13 αγωνίσματα.

Μεγάλες συγκινήσεις στο στίβο

Στο στίβο ένας μικροσκοπικός αθλητής από την Αιθιοπία έγινε ο μεγάλος πρωταγωνιστής. Εχοντας δίπλα του τους συμπατριώτες του Κεντίν και Κάτου που εναλλάσσονταν στο ρυθμό της κούρσας, ο 36χρονος αξιωματικός από την Αντίς Αμπέμπα, Μίρους Γίφτερ, κυριάρχησε στα 5 και 10 χιλιόμετρα. Στη Μόσχα φάνηκε και η δύναμη της Αφρικής στους δρόμους αντοχής, αθλητές της οποίας κατέκτησαν 6 μετάλλια. Στα 100μ. το 10.25 του Βρετανού Γουέλς ήταν αρκετό για να του χαρίσει το χρυσό μετάλλιο. Στα 200μ. ήταν η σειρά του Π. Μενέα να ανέβει στο ψηλότερο σκαλοπάτι του βάθρου. Ο Ιταλός αθλητής από το 1979 μέχρι το 1996 ήταν ο κάτοχος του παγκόσμιου ρεκόρ στην απόσταση, με 19.72. Στα 800 και 1.500 μέτρα οι Βρετανοί Οβετ και Κόου ήταν οι μεγάλοι μονομάχοι. Ο πρώτος κυριάρχησε στα 800 με 1.45.4 και ο δεύτερος στα 1.500 με 3.38.4. Ο Ανατολικογερμανός Τσιερπίνσκι έγινε ο δεύτερος αθλητής μετά τον Αμπέμπε Μπικίλα που κατακτούσε χρυσό μετάλλιο στο Μαραθώνιο σε δύο συνεχόμενες Ολυμπιάδες. Ο Πολωνός Μαλινόφσκι που βρήκε τραγικό θάνατο σε τροχαίο δυστύχημα, αναδείχτηκε νικητής στα 3.000μ. στιπλ, ενώ ο συμπατριώτης του Κοζακίεβιτς δημιούργησε νέο παγκόσμιο ρεκόρ στο επί κοντώ με 5.78. Στο ύψος ο Βέσινγκ από την Ανατολική Γερμανία πέταξε στα 2.36 δημιουργώντας νέο παγκόσμιο ρεκόρ, ενώ ο συμπατριώτης του Ντομπρόφσκι με άλμα στα 8.54 δεν είχε αντίπαλο στο μήκος. Στο δέκαθλο ο Ντάλεϊ Τόμσον άρχισε να γράφει τη δική του ιστορία, ενώ στις γυναίκες, η Μαρίτα Κοχ στα 400 και η Καζανκίνα στα 800 και 1.500 μέτρα και η Ιταλίδα Σ. Σιμεόνι στο ύψος, έκλεψαν την παράσταση.

Στην άρση βαρών απέτυχε ο Αλεξέγεφ να κάνει τρία τα χρυσά του μετάλλια, αλλά οι Σοβιετικοί παρουσίασαν ως διάδοχό του τον εκπληκτικό Αρμένιο Γ. Βαρτανιάν στην κατηγορία των 82,5κ. Στη γυμναστική η Ν. Κομανέτσι έμεινε στη δεύτερη θέση στο σύνθετο ατομικό, πίσω από τη Σοβιετική Νταβίντοβα, ενώ στους άνδρες ο Ντιτιάτιν περιόρισε σε δεύτερο ρόλο τον Αντριάνοφ.

Στην πυγμαχία οι Κουβανοί παρουσίασαν μια εκπληκτική ομάδα με επικεφαλής τον Τ. Στίβενσον, κυριαρχώντας με 6 χρυσά 1 ασημένιο και 2 χάλκινα μετάλλια.

Σοβιετική κυριαρχία στα ομαδικά

Στα ομαδικά αθλήματα οι Σοβιετικοί κυριάρχησαν στο βόλεϊ, νικώντας στον τελικό 3 - 1 τη Βουλγαρία και στο πόλο με 8 - 7 τη Γιουγκοσλαβία. Στο μπάσκετ η Γιουγκοσλαβία επικράτησε με 86 - 77 της Ιταλίας και στον αντίστοιχο τελικό των γυναικών η ΕΣΣΔ με τη μοναδική Ουλιάνοβα (2.12) στη δύναμή της, συνέτριψε την Ισπανία με 117 - 94. Στο ποδόσφαιρο η Τσεχοσλοβακία επιβλήθηκε με 2 - 1 της Ανατολικής Γερμανίας.

Αν και 25 χώρες ανέβασαν αθλητή ή αθλητές στο ψηλότερο σκαλοπάτι του βάθρου, οι Αγώνες εξελίχθηκαν σε μονομαχία των Σοβιετικών με την Ανατολική Γερμανία. Οι Σοβιετικοί κατέκτησαν 80 χρυσά, 69 ασημένια και 46 χάλκινα μετάλλια, αριθμός ρεκόρ στην ιστορία των Αγώνων.

Ο Μίσα κλαίει

 

Ο Γ. Ρίτσος, που βρέθηκε στις εξέδρες του Σταδίου Λένιν προσκαλεσμένος της οργανωτικής επιτροπής.

 "Ξαφνικά παρουσιαζότανε σε μια άψογη ζωγραφική εκτέλεση η Ακρόπολη της Αθήνας, με τον Παρθενώνα, με τον γαλάζιο ουρανό, με ένα μικρό σύννεφο, με τους πρόποδες της Ακρόπολης. 

 Υστερα να παρουσιάζεται ο Μίσα με χίλιες εκφράσεις και σε χίλιες εκδόσεις. Είδα πλάι μου ανθρώπους να κλαίνε κι εγώ μετά βίας κρατούσα τα δάκρυά μου από τη μεγάλη συγκίνηση, από το επιβλητικό μήνυμα ειρήνης και αδελφοσύνης που επικράτησε στο Στάδιο". 

Οι μόνοι που στερήθηκαν το εκπληκτικό θέαμα που είχε στο επίκεντρό του την Ελλάδα, ήταν οι Ελληνες τηλεθεατές.

 Η ΕΡΤ με εντολή του τότε υπουργού Προεδρίας, Αθ. Τσαλδάρη, την τελευταία στιγμή και απροειδοποίητα μετέδωσε με πολύ χολή και σε αμερικάνικη έκδοση, ελάχιστα στιγμιότυπα σε απευθείας μετάδοση. Αναγκάστηκαν όμως να τη μεταδώσουν ολόκληρη σε μαγνητοσκόπηση την επόμενη μέρα."

 

 Ολυμπιακοί Αγώνες: Γιορτή μάσας, ντόπας, μίζας…