Ολοκαύτωμα Ρομά

 

4.000 Σίντι και Ρομά εξοντώθηκαν τη νύχτα της 2ης Αυγούστου 1944 στο ναζιστικό στρατόπεδο Άουσβιτς-Μπίρκεναου. Ο 10χρονος τότε Μάνο Χέλενραϊνερ από καθαρή τύχη δεν είχε την ίδια μοίρα με πολλούς συγγενείς του.

Ο Μάνο Χέλενραϊνερ είναι σήμερα 84 ετών. Στο σπίτι του, στο Μέτενχαϊμ της Βαυαρίας, κρέμονται φωτογραφίες του με τους πρώην γερμανούς προέδρους Κρίστιαν Βουλφ και Γιόαχιμ Γκάουκ. Στο χέρι του διακρίνεται το νούμερο κρατουμένου που του είχαν τυπώσει στο Άουσβιτς: Ζ 3526. Το Ζ σημαίνει «τσιγγάνος», από το αρχικό της αντίστοιχης λέξης στα γερμανικά. Ανήκε και αυτός στο μειονότητα των Σίντι και Ρομά που εκδιώχθηκαν και εξοντώθηκαν με κτηνώδη τρόπο από το ναζιστικό καθεστώς.

Η καθημερινότητα στο ναζιστικό στρατόπεδο ήταν απάνθρωπη και τραυματική. «Μας έβγαζαν έξω στις 4 τα ξημερώματα, ακόμη και το χειμώνα με πολύ χιόνι. Οι ηλικιωμένες κυρίες πάγωναν και έπεφταν νεκρές έξω ή μέσα στις τουαλέτες. Δεν υπήρχαν κανονικές τουαλέτες, ήταν κουβάδες, ήταν τραγικό. Είναι θαύμα το ότι είμαστε ακόμη ζωντανοί», λέει ο Μάνο Χέλενραϊνερ.

Λίγο πριν διαλυθεί ο αποκαλούμενος «καταυλισμός των τσιγγάνων» εντός του Άουσβιτς-Μπίρκεναου, όπου 4.000 άνδρες, γυναίκες και παιδιά Σίντι και Ρομά οδηγήθηκαν στους θαλάμους αερίων και στη συνέχεια ρίχτηκαν στην πυρά, ο Μάνο Χέλεραϊνερ με τους γονείς του και την αδερφή του μεταφέρθηκαν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Ράβενσμπρουκ. Στο Άουσβιτς έχασε πολλούς συγγενείς -36 μέλη της οικογένειας Χέλενραϊνερ άφησαν εκεί την τελευταία τους πνοή. Σκληρές εικόνες, με παιδιά να πεθαίνουν και μάνες να ουρλιάζουν και να θρηνούν ξαναζωντανεύουν ακόμη και σήμερα στο μυαλό του. Ο ίδιος ευγνωμονεί τη σύζυγό του, η οποία τον βοήθησε να αντεπεξέλθει απέναντι στους διαρκείς εφιάλτες του.

Η διατήρηση της μνήμης και οι σύγχρονοι τιμητές των ναζί

Στο στρατόπεδο του Ράβενσμπρουκ χωρίστηκαν άνδρες και γυναίκες. Αργότερα ο Μάνο και ο πατέρας του μεταφέρθηκαν από το Ράβεσνμπρουκ στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Ζαξενχάουζεν, κοντά στο Βερολίνο. Ο πατέρας του και άλλοι πρώην στρατιώτες στάλθηκαν ξανά στο μέτωπο του πολέμου. Ο Μάνο και οι υπόλοιποι κρατούμενοι εξωθήθηκαν σε πορεία θανάτου προς τα δυτικά. Όποιος δεν άντεχε να προχωρήσει, εκτελούνταν άμεσα από άνδρες των SS. Όταν πλησίασαν τα προελαύνοντα ρωσικά στρατεύματα και οι μάχες μεταξύ Γερμανών και Ρώσων γίνονταν ολοένα σκληρότερες, ο μικρός Μάνο μαζί με άλλα παιδιά κατόρθωσαν να δραπετεύσουν. Με τη βοήθεια γάλλων στρατιωτών έφτασε στη Γαλλία. Μετά από κάποιο διάστημα σε μια οικογένεια στην Αλσατία, επέστρεψε τον Δεκέμβριο του 1946 στην οικογένειά του στο Μόναχο, η οποία τον αναζητούσε.

Ο Μάνο Χέλεραϊνερ θέλει σήμερα να διατηρήσει ζωντανή τη μνήμη των τραγικών γεγονότων που έζησε στα χέρια των ναζί –μεταξύ άλλων δίνει διαλέξεις σε σχολεία. «Για να ξέρουν οι νεαροί Γερμανοί τι περάσαμε στα στρατόπεδα συγκέντρωσης και ότι το καθεστώς του Χίτλερ ήταν εγκληματικό. Και σήμερα υπάρχουν διάδοχοι που τιμούν τους ναζί και αυτό με φοβίζει. Κάτι τέτοιο δεν πρέπει να ξανασυμβεί», τονίζει.

Deutsche Welle / Αντρέα Γκρούναου / Άρης Καλτιριμτζής