Δυσκολίες και προβληματισμοί για την καπιταλιστική ανάπτυξη

Τη μεγαλύτερη ημερήσια πτώση της χρονιάς σημείωσε πριν από 15 μέρες το Χρηματιστήριο Αθηνών (-3,88%), ακολουθώντας την πορεία προς ένα μίνι κραχ και άλλων χρηματιστηρίων σε παγκόσμιο επίπεδο.

Την εικόνα της γενικής καθίζησης συμπλήρωσε η βουτιά της τιμής του πετρελαίου κατά 4%, μετά τον συμβιβασμό Σαουδικής Αραβίας - Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων που οδηγεί σε αύξηση της παραγωγής του ΟΠΕΚ.

Τα οικονομικά στοιχεία δείχνουν αμφιβολίες στην παγκόσμια καπιταλιστική οικονομία για την «επιστροφή στην κανονικότητα» σε σύντομο διάστημα, ενώ τα στοιχεία των οικονομιών των ΗΠΑ και της Κίνας δείχνουν προς σοβαρή επιβράδυνση των προσδοκώμενων ρυθμών ανάκαμψης της καπιταλιστικής οικονομίας. Την ίδια ώρα, οι τιμές αγαθών, υπηρεσιών και πρώτων υλών συνεχίζουν να ανεβαίνουν σε όλο τον κόσμο.

Η ανάκαμψη της Κίνας έδειξε σαφή σημεία επιβράδυνσης το δεύτερο τρίμηνο του 2021. Τα πρόσφατα στοιχεία για το κινεζικό ΑΕΠ έδειξαν ότι ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας επιβραδύνθηκε στο 7,9% στο δεύτερο τρίμηνο της χρονιάς, με βασικούς ανασχετικούς παράγοντες να αναφέρονται οι τοπικές εξάρσεις της πανδημίας και η μεγάλη άνοδος του κόστους των πρώτων υλών.

Η αύξηση του ΑΕΠ της Κίνας ήταν κατώτερη του 8,1% που έδινε η μέση πρόβλεψη των αναλυτών του «Ρόιτερς» και απείχε μακράν από τον ρυθμό ανάπτυξης του 18,3% που είχε σημειώσει στο πρώτο τρίμηνο του 2021.

Από την άλλη, η Παγκόσμια Τράπεζα αναθεώρησε προς τα κάτω, στο 4% (από 4,4%), την πρόβλεψή της για τον ρυθμό ανάπτυξης στην περιοχή Ασίας - Ειρηνικού (εξαιρουμένης της Κίνας).

Τα «σήματα κινδύνου» που εκπέμπει η παγκόσμια καπιταλιστική οικονομία, αν και αποδίδονται κυρίως στις νέες εξάρσεις της πανδημίας και τη μετάλλαξη «Δέλτα» επιβεβαιώνουν το γεγονός ότι η πορεία της ανάκαμψης μετά τη διεθνή συγχρονισμένη καπιταλιστική κρίση του 2019 - 2020 είναι ιδιαίτερα επισφαλής. Οπως και στο αρχικό ξέσπασμα της κρίσης, έτσι και τώρα, η επιβράδυνση των ρυθμών ανάκαμψης δεν οφείλεται αποκλειστικά στην πανδημία, η οποία ωστόσο λειτουργεί καταλυτικά.

Ταυτόχρονα δυναμώνει ο προβληματισμός για το πόσο θα διατηρηθεί το «επεκτατικό μοντέλο» διαχείρισης της κρίσης. Σύμφωνα με την «Καθημερινή» (27/6/2021), μεγάλος προβληματισμός επικρατεί στη FED (ομοσπονδιακή τράπεζα των ΗΠΑ) εξαιτίας του μεγάλου πληθωρισμού που σημειώνεται και της «απροσδόκητης ταχύτητας ανόδου των τιμών». Προβληματισμός ο οποίος αφορά την επίδραση του πληθωρισμού στην πορεία της ανάκαμψης που συνοδεύεται από σκέψεις για πέρασμα σε μια πιο περιοριστική πολιτική.

Επιβεβαιώνεται για ακόμα μια φορά ότι η προσπάθεια αντιμετώπισης της οικονομικής κρίσης είναι μπλεγμένη μέσα στις ίδιες τις αντιφάσεις της καπιταλιστικής οικονομίας. Το ένα μέτρο που αξιοποιείται ως φάρμακο για μια πλευρά είναι δηλητήριο για άλλες. Ετσι, για παράδειγμα, η επεκτατική πολιτική, το «κόψιμο χρήματος», η κρατική στήριξη των επενδύσεων οδηγούν ταυτόχρονα σε αύξηση των τιμών που δυσκολεύει την καπιταλιστική ανάκαμψη. Οι νομοτέλειες της καπιταλιστικής παραγωγής, όπως η αναρχία και η ανισομετρία, μπορούν μόνο προσωρινά να αμβλύνουν το βάθος της επόμενης κρίσης. Ο νέος κύκλος «επενδύσεων» και οικονομικής ανάκαμψης θα δημιουργήσει τις συνθήκες για την εκδήλωση μιας νέας βαθύτερης κρίσης υπερσυσσώρευσης.