Οροι και προϋποθέσεις για τον αναγκαίο εμβολιασμό παιδιών και εφήβων

Ο εμβολιασμός αποτελούσε και αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά όπλα για την αντιμετώπιση κάθε πανδημίας. Μετράει περισσότερο από διακόσια χρόνια η χρήση αυτού του μέτρου για την υπεράσπιση της δημόσιας υγείας και η εφαρμογή του έχει οδηγήσει στην εξάλειψη αρκετών λοιμωδών νοσημάτων, που κατά το παρελθόν προκάλεσαν πανδημίες με αμέτρητα θύματα. Αρκεί μόνο να αναφέρουμε το εξής: Οταν ο ιολόγος και εφευρέτης του εμβολίου κατά της πολιομυελίτιδας, Τζόνας Σολκ, σε τηλεοπτική συνέντευξη ρωτήθηκε: «Ποιος είναι ο κάτοχος ευρεσιτεχνίας του εμβολίου;», απάντησε: «Θα έλεγα πως κάτοχοί του είναι όλοι οι άνθρωποι. Δεν υπάρχει πατέντα. Μπορείς να πατεντάρεις τον ήλιο;». Θυμίζουμε ότι μέχρι τότε ο ιός της πολιομυελίτιδας θεωρούνταν ο κυριότερος κίνδυνος της δημόσιας υγείας στις ΗΠΑ (ενδεικτικά μόνο το 1952 καταγράφηκαν 58.000 κρούσματα, 3.145 άνθρωποι απεβίωσαν και 21.269 έμειναν ανάπηροι, στο μεγαλύτερο ποσοστό τους παιδιά). Τα τελευταία δύο χρόνια περίπου, η ανθρωπότητα βρίσκεται αντιμέτωπη με την πανδημία COVID-19, για την αντιμετώπιση της οποίας έχει αναπτυχθεί ασφαλές και αποτελεσματικό εμβόλιο. Γι' αυτό καλούμε τον λαό να εμβολιαστεί, μακριά από ανορθολογισμούς, εμπορικές πατέντες και οικονομικές σκοπιμότητες.

Επιπλέον, πριν από μερικούς μήνες (Μάης του 2021) δόθηκε η έγκριση και για τον εμβολιασμό των παιδιών απέναντι στον SARS-COV-2, προσφέροντας σε χιλιάδες παιδιά μία σοβαρή δυνατότητα προστασίας.

Η νόσος και οι επιπλοκές της επηρεάζουν και τα παιδιά

Στα παιδιά, κατά κανόνα, η λοίμωξη από SARS-COV-2 (COVID-19) είναι ήπια και ασυμπτωματική με εκδηλώσεις ήπιας γριπώδους συνδρομής, όπως πυρετός, κόπωση, μυαλγίες, ρινίτιδα και βήχας. Αν και ο κίνδυνος για σοβαρή λοίμωξη COVID-19 είναι μικρός, σε σπάνιες περιπτώσεις τα παιδιά μπορεί να νοσήσουν σοβαρά και να χρειαστούν νοσηλεία. Μελέτες έχουν δείξει ότι από αυτά που θα χρειαστούν νοσηλεία, περίπου το 1/3 θα νοσηλευτεί σε Μονάδα Αυξημένης Φροντίδας (ΜΑΦ) ή Μονάδα Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ).

Σπάνια σοβαρή επιπλοκή της λοίμωξης COVID-19 στα παιδιά αποτελεί το Πολυσυστηματικό Φλεγμονώδες Σύνδρομο (Multisystem Inflammatory Syndrome in Children MIS-C), το οποίο εμφανίζεται από 2 έως και 6 βδομάδες μετά τη νόσηση του παιδιού με κορονοϊό. Η κλινική εικόνα του συνδρόμου χαρακτηρίζεται από δυσλειτουργία ζωτικών οργάνων με σημαντική έκπτωση της λειτουργίας τους και μπορεί να οδηγήσει ακόμα και στο θάνατο. Παιδιά που εκδήλωσαν το MIS-C εμφάνισαν σοβαρή φλεγμονώδη αντίδραση σε διάφορα όργανα όπως καρδιά, πνεύμονες, εγκέφαλος, νεφροί, με εκδηλώσεις από τα αντίστοιχα όργανα όπως υπόταση, μυοκαρδίτιδα, ανεύρυσμα στα στεφανιαία αγγεία και πολυοργανική ανεπάρκεια. Η συνολική θνητότητα του MIS-C στα παιδιά υπολογίζεται περίπου 1%-2% (σύμφωνα με το CDC μέχρι 30 Ιούλη επί συνόλου 4.404 περιπτώσεων MIS-C καταγράφηκαν 37 θάνατοι στις ΗΠΑ). Αν συνυπολογίσουμε την ολοένα και μεγαλύτερη συμμετοχή των παιδιών στα νέα περιστατικά COVID-19 λόγω της αυξημένης μεταδοτικότητας της μετάλλαξης «Δέλτα» και του εμβολιασμού των ενηλίκων, αναμένεται αύξηση του ποσοστού των παιδιών με λοίμωξη από COVID-19 που θα εκδηλώσουν το παραπάνω σύνδρομο.

Συγχρόνως, έντονος προβληματισμός υπάρχει στην επιστημονική κοινότητα για την επίδραση της εμμένουσας παραμονής συμπτωμάτων μετά από νόσηση COVID-19 στον παιδιατρικό πληθυσμό (Long COVID-19). Στοιχεία από πρόσφατη μελέτη δείχνουν ότι σε περισσότερα από τα μισά παιδιά ηλικίας 6-12 χρόνων που ανάρρωσαν από τη λοίμωξη, μπορεί να επιμείνουν συμπτώματα όπως κόπωση, αρθραλγίες, αίσθημα παλμών, δύσπνοια και διαταραχές ύπνου - συγκέντρωσης έως και 6 μήνες μετά. Από το Ηνωμένο Βασίλειο στοιχεία από την εθνική υπηρεσία στατιστικής υπολογίζουν σε 14,5% το ποσοστό των παιδιών ηλικίας 12-16 χρόνων με συμπτώματα long COVID-19 πέντε βδομάδες μετά την αρχική λοίμωξη.

Γιατί να εμβολιαστεί ένα παιδί;

Η προφύλαξη των παιδιών από τις σοβαρές επιπλοκές (MIS-C, Long COVID-19) και τη νοσηλεία (δέκα φορές μικρότερος κίνδυνος στα εμβολιασθέντα παιδιά σε σύγκριση με τα ανεμβολίαστα), η ενίσχυση του τείχους ανοσίας τόσο μέσα στην ίδια την οικογένεια (προφύλαξη μικρών βρεφών και ευπαθών ατόμων) όσο και στην κοινωνία έχει οδηγήσει μια σειρά από χώρες (ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο, Γερμανία, Ιταλία, Αυστραλία, Καναδάς, Κίνα, Ισραήλ) στην έγκριση εμβολιασμού των παιδιών και εφήβων.

Μέχρι σήμερα, περισσότερα από 10.000.000 παιδιά στις ηλικίες 12-17 ετών έχουν εμβολιαστεί παγκοσμίως και δεν έχει αναφερθεί κανένας θάνατος, ενώ οι όποιες λίγες παρενέργειες του εμβολίου είναι παρόμοιες με αυτές των ενηλίκων, διαρκούν 1-3 μέρες και εμφανίζονται κυρίως μετά τη 2η δόση. Οι κυριότερες είναι: Πόνος στο σημείο της ένεσης, αδυναμία, πονοκέφαλος, ρίγη, μυϊκός πόνος, πυρετός, πόνοι αρθρώσεων, διαταραχές περιόδου.

Σε σπάνιες περιπτώσεις (18:1.000.000) το εμβόλιο έχει συσχετιστεί με φλεγμονή του μυοκαρδίου ή του περικαρδίου (συχνότερα στα αγόρια από ό,τι στα κορίτσια). Τα συχνότερα συμπτώματα είναι πόνος στο στήθος, δυσκολία στην ανάσα (δύσπνοια), αίσθημα φτερουγίσματος στην καρδιά (ταχυπαλμία) και πρέπει να αναζητηθεί ιατρική βοήθεια. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων η νόσος αυτοπεριορίζεται. Υπογραμμίζεται ότι η λοίμωξη από COVID-19 προκαλεί τουλάχιστον εξαπλάσιο αριθμό περιπτώσεων μυοκαρδίτιδας.

Εμβολιαστική πολιτική για τον παιδιατρικό πληθυσμό

Ο εμβολιασμός των παιδιών και εφήβων απαιτείται να διενεργείται σε ξεχωριστές εμβολιαστικές δομές αποκλειστικά για αυτές τις ηλικιακές ομάδες, με εξαντλητική ενημέρωση των παιδίατρων που θα στελεχώσουν τις δομές αυτές. Αξιοποιώντας τα ολοένα και εμπλουτιζόμενα επιστημονικά δεδομένα και στη βάση ιατρικών ενδείξεων να διενεργείται ο εμβολιασμός και να μην υπονομεύεται από τη γνωστή λογική της ατομικής ευθύνης που ρίχνεται στην κάθε οικογένεια αν θα εμβολιάσει τα παιδιά της.

Ενα άλλο εξίσου αναγκαίο με τον εμβολιασμό ζήτημα που πρέπει να τονιστεί, είναι η συστηματική παρακολούθηση των εμβολιασμένων παιδιών για τυχόν σπάνιες παρενέργειες από το εμβόλιο. Η στενή παρακολούθηση της πορείας της υγείας των εμβολιασμένων θα καταφέρει να ανιχνεύσει ακόμα και τις πιο σπάνιες παρενέργειες του νέου εμβολίου και θα συμβάλει στον εμπλουτισμό και στην ανανέωση των επιστημονικών δεδομένων.

Οι φορείς και οι σύλλογοι του γονεϊκού κινήματος μπορούν να διεκδικήσουν την αναβάθμιση και στελέχωση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, την ένταξη ιατρών και νοσηλευτών στις σχολικές μονάδες και την αναβάθμιση του κέντρου ελέγχου - φαρμακοεπαγρύπνησης για σταθερή παρακολούθηση των εμβολιασμένων, έγκαιρη παρέμβαση σε τυχόν παρενέργειες και επιστημονική καταγραφή των αποτελεσμάτων του εμβολιασμού.

Ετσι θα δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για την ενίσχυση της εμπιστοσύνης του λαού απέναντι στα νέα επιτεύγματα της ιατρικής επιστήμης και θα μπουν στο περιθώριο ανορθολογικές και σκοταδιστικές αντιλήψεις.

Σχολεία ανοιχτά με όλα τα μέτρα προστασίας

Ο αναγκαίος εμβολιασμός των παιδιών πρέπει να συνοδεύεται και από μέτρα που θα περιορίζουν τη μετάδοση του ιού στις σχολικές μονάδες και θα οδηγήσουν στην έγκαιρη ανίχνευση των μολυνθέντων. Ομως τα νέα πρωτόκολλα που ανακοινώθηκαν από την κυβέρνηση για τη λειτουργία των σχολείων περιορίζονται στη διαχείριση του κρούσματος, χωρίς να παίρνουν τα απαραίτητα μέτρα πρόληψης για την αποφυγή μετάδοσης του ιού. Με τη νέα σχολική χρονιά, γονείς και μαθητές θα βρεθούν μπροστά σε συγχωνευμένα τμήματα με αύξηση του αριθμού των μαθητών ανά τάξη, ακατάλληλες αίθουσες σε μέγεθος και αερισμό (αίθουσες σε κοντέινερ και υπόγεια) και λιγοστό προσωπικό καθαριότητας.

Ο εμβολιασμός είναι απαραίτητος, αλλά από μόνος του δεν αρκεί για να εξασφαλίσει τη μείωση της νόσησης COVID-19 και των επιπλοκών της στον παιδιατρικό πληθυσμό. Επιβάλλεται να υλοποιηθούν οι προτάσεις που διατυπώνουν οι σύλλογοι των εκπαιδευτικών και των γονέων για ασφαλή διά ζώσης εκπαίδευση με ελάττωση των μαθητών ανά τάξη, ενίσχυση του προσωπικού καθαριότητας στα σχολεία, αίθουσες κατάλληλες που θα αερίζονται επαρκώς και διενέργεια δωρεάν, επαναλαμβανόμενων, μαζικών τεστ στα σχολεία με ευθύνη του ΕΟΔΥ προκειμένου να περιοριστεί η εξάπλωση της πανδημίας.

Ταυτόχρονα, γονείς και εκπαιδευτικοί πρέπει να διεκδικήσουν από το κράτος και την κυβέρνηση μέτρα στήριξης όλων των βαθμίδων του δημόσιου συστήματος Υγείας, σε συνδυασμό με μέτρα πρόληψης της μετάδοσης του ιού και έγκαιρης ανίχνευσης των μολυνθέντων παιδιών.

Με την εφαρμογή όλων των παραπάνω προτάσεων μπορούν να επιτευχθούν ο έλεγχος και η εξάλειψη της συγκεκριμένης πανδημίας, προτάσεις τις οποίες η κυβέρνηση έχει αποδείξει ότι ούτε επιδιώκει να τις λάβει υπόψιν, αλλά και ούτε μπορεί να τις υλοποιήσει.

Πηγές:

1. Kim L, Whitaker M, O'Halloran A, Kambhampati A, Chai SJ, Reingold A, et al. Hospitalization rates and characteristics of children aged <18 years hospitalized with laboratory-confirmed COVID-19 - COVID-NET, 14 States, March 1-July 25, 2020. MMWR Morb Mortal Wkly Rep. (2020) 69:1081- 8. doi: 10.15585/mmwr.mm6932e3

2. Kaushik A, Gupta S, Sood M, Sharma S, Verma S. A systematic review of multisystem inflammatory syndrome in children associated with SARS-CoV-2 infection. Pediatr Infect Dis J 2020; 39: e340-46.

3. Kaushik A, Gupta S, Sood M, Sharma S, Verma S. A systematic review of multisystem inflammatory syndrome in children associated with SARS-CoV-2 infection. Pediatr Infect Dis J 2020; 39: e340-46.

4. Delahoy MJ, Ujamaa D, Whitaker M, et al. Hospitalizations Associated with COVID-19 Among Children and Adolescents - COVID-NET, 14 States, March 1, 2020-August 14, 2021. MMWR Morb Mortal Wkly Rep. ePub: 3 September 2021. DOI: http://dx.doi.org/10.15585/mmwr.mm7036e2

5. Buonsenso D, Munblit D, De Rose C, Sinatti D, Ricchiuto A, Carfi A, et al. Preliminary evidence on long COVID in children. Acta Paediatr. (2021) 110:2208-11. doi: 10.1111/apa.15870

6. Gargano JW. Use of mRNA COVID-19 Vaccine After Reports of Myocarditis Among Vaccine Recipients: Update from the Advisory Committee on Immunization Practices- United States, June 2021. MMWR Morb Mortal Wkly Rep. 2021;70. doi:10.15585/mmwr.mm7027e2

7. CDC: Centers for Disease Control and Prevention