Η 28η Οκτωβρίου του 1940, η μέρα που η φασιστική Ιταλία επιτέθηκε στη χώρα μας, καθώς και η μετέπειτα πάλη του λαού και της νεολαίας ενάντια στη φασιστική -τριπλή- κατοχή, μέσα από τις γραμμές των ΕΑΜ-ΕΛΑΣ-ΕΠΟΝ και του ΚΚΕ, αποτελεί πηγή έμπνευσης, αλλά και διδαγμάτων, ιδιαίτερα σήμερα, που η ιστορία ξαναγράφεται με προμετωπίδα τον αντικομμουνισμό, που οι αντιθέσεις και τα αδιέξοδα στο παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα εγκυμονούν τεράστιους κινδύνους για τους λαούς, ακόμα και γενικευμένων πολεμικών συγκρούσεων.
Αντάρτης – κλέφτης – παλικάρι, πάντα είναι ο ίδιος ο λαός...
Η ιστορία διδάσκει ότι και το 1940 και τα κατοπινά χρόνια, από τη μια μεριά υπήρχε η πλειοψηφία του λαού, που αγωνίστηκε μέσα από τις γραμμές των ΕΑΜ-ΕΛΑΣ-ΕΠΟΝ, υπήρχε το ΚΚΕ, που ήταν ο βασικός εμπνευστής, καθοδηγητής και αιμοδότης της ΕΑΜικής Αντίστασης, που έδωσε σε αυτόν τον αγώνα τα καλύτερα παιδιά του και από την άλλη υπήρχε η αστική τάξη, οι βιομήχανοι, οι τραπεζίτες, οι μεγαλέμποροι και οι πολιτικές τους δυνάμεις, οι οποίες άλλες συνεργάστηκαν ανοιχτά με τις δυνάμεις κατοχής, οι γνωστοί δωσίλογοι, άλλες εγκατέλειψαν τη χώρα αρπάζοντας τα κρατικά αποθέματα σε χρυσό και εγκαταστάθηκαν μαζί με το Παλάτι στη Μ. Ανατολή κι άλλες, λιγοστές, οργάνωσαν αντιστασιακές ομάδες, με την καθοδήγηση των Βρετανών, έχοντας τα μάτια τους στραμμένα στην «επόμενη μέρα», πώς θα διατηρήσουν την εξουσία τους και θα υπομονεύσουν τον δίκαιο αγώνα του λαού.
Κράτησέ το: Το στοιχείο της “εθνικής ενότητας” που, με αφορμή την 28η Οκτωβρίου τονίζει η κυβέρνηση και τα υπόλοιπα κόμματα του συστήματος στοχεύει στη χειραγώγηση του λαού, στον εγκλωβισμό του στους κάθε φορά “εθνικούς στόχους” του κεφαλαίου, όπως είναι σήμερα η καπιταλιστική ανάπτυξη, που στηρίζεται στα ερείπια των εργατικών-λαϊκών δικαιωμάτων, η γεωστρατηγική αναβάθμιση, που μπλέκει τη χώρα στα πολεμοκάπηλα σχέδια των ΝΑΤΟ-ΕΕ. “Εθνική ενότητα” δεν μπορεί να υπάρξει σε μια ταξική, άδικη κοινωνία, σε μια κοινωνία που υπάρχουν καταπιεστές και καταπιεζόμενοι, πλούσιοι και φτωχοί, είτε σε καιρό ειρήνης είτε σε καιρό πολέμου. Αυτό το συμπέρασμα προκύπτει και από τη δεκαετία του 1940, οπότε το ΚΚΕ και το ΕΑΜ εγκλωβίστηκαν σε απαράδεκτες υποχωρήσεις και κυβερνήσεις δήθεν “εθνικής σωτηρίας” που οδήγησαν τον λαό σε νέες τραγωδίες, ενώ το ζητούμενο ήταν η σύνδεση του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα με την εργατική εξουσία.
Το έπος του ΕΑΜ με αίμα είναι γραμμένο, το δίκιο του λαού δε ζει υποταγμένο!
80 χρόνια συμπληρώνονται φέτος από τότε που σ’ ένα σπίτι της Νεάπολης Εξαρχείων, στις 27 Σεπτεμβρίου του 1941, ιδρύθηκε το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΕΑΜ), με απόφαση της 7ης Ολομέλειας της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ. Αποτέλεσε κορυφαία προσπάθεια του ΚΚΕ για οργάνωση αντιστασιακού αγώνα ενάντια στην τριπλή κατοχή της Ελλάδας από τους Γερμανούς ναζί, τους Ιταλούς και Βούλγαρους φασίστες.
Το ΕΑΜ μαζί με τη θρυλική οργάνωση νεολαίας της ΕΠΟΝ, τον λαϊκό στρατό του ΕΛΑΣ και τις άλλες ΕΑΜικές Οργανώσεις (Εθνική Αλληλεγγύη, Εργατικό ΕΑΜ, ΕΛΑΝ, ΟΠΛΑ, ΑΣΟ κ.λπ.), έχοντας για αιμοδότη τα μέλη και τα στελέχη του ΚΚΕ, έδωσαν τιτάνιες μάχες για την απελευθέρωση της χώρας και ενάντια στις συνέπειες της Κατοχής.
Πόλεμοι – φτώχεια – καπιταλισμός, και τότε και τώρα ίδιος ο εχθρός
Τα διαχρονικά συμπεράσματα της δεκαετίας του 1940 αποκτούν μεγαλύτερη σημασία σήμερα, που οι ανταγωνισμοί ανάμεσα στις ΗΠΑ, την ΕΕ, την Κίνα, τη Ρωσία και των συμμαχιών τους είναι σε εξέλιξη, εγκυμονώντας κινδύνους πολεμικών συγκρούσεων. Η πρόσφατη συμφωνία AUKUS ανάμεσα σε ΗΠΑ-Ην.Βασίλειο και Αυστραλία, που προκάλεσε την αντίδραση της Γαλλίας, οι συμφωνίες της Ελλάδας με Γαλλία και ΗΠΑ, η κούρσα εξοπλισμών για τις ΝΑΤΟϊκές ανάγκες κ.λπ. είναι εξελίξεις που πυροδοτούν παραπέρα τις αντιθέσεις, τις «θερμές εστίες».
Μέρος αυτών των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών είναι και οι αντιθέσεις των αστικών τάξεων Ελλάδας-Τουρκίας, αλλά και η προσπάθεια να προωθηθούν επικίνδυνες διευθετήσεις για τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας, με όχημα την συνεκμετάλλευση και με στόχο την διατήρηση της ΝΑΤΟϊκής συνοχής.
Το σίγουρο είναι πως η χρόνια εμπλοκή της χώρας μας στις ιμπεριαλιστικές συμμαχίες και σχεδιασμούς, η παρουσία ξένων στρατιωτικών βάσεων απ’ άκρη σ’ άκρη σ’ όλη την Ελλάδα, όχι μόνο δεν προστατεύουν τη χώρα και το λαό, όπως ισχυρίζονται όλες διαχρονικά οι κυβερνήσεις, αλλά προσθέτουν νέους κινδύνους πολεμικής εμπλοκής.
Ήξερες ότι…
Και τότε, ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος ήταν αποτέλεσμα των μεγάλων αντιθέσεων που συγκλόνιζαν το παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα. Έγινε για το ξαναμοίρασμα του κόσμου, των αγορών, των πρώτων υλών κ.λπ., λίγα χρόνια μετά την καπιταλιστική οικονομική κρίση του 1929. Όλα τα καπιταλιστικά κράτη ανταγωνίζονταν για τα συμφέροντα των δικών τους μονοπωλίων, οδηγώντας τους λαούς στη μεγαλύτερη ανθρωποσφαγή στην ιστορία. Η ηττημένη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, Γερμανία, ήθελε τη ρεβάνς από την Αγγλία και τη Γαλλία, ενώ οι “αδικημένες” της προηγούμενης μοιρασιάς, Ιταλία και Ιαπωνία, ζητούσαν το “κάτι παραπάνω”. Ταυτόχρονα, είχαν στόχο -ανεξάρτητα από το “στρατόπεδο” στο οποίο βρέθηκαν στον πόλεμο- την ανατροπή της εργατικής εξουσίας στη Σοβιετική Ένωση, τη διάλυση της μοναδικής κοινωνίας στον κόσμο χωρίς εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Γι’ αυτό και οι κυβερνήσεις Αγγλίας, Γαλλίας και ΗΠΑ “έσπρωχναν” με κάθε τρόπο τους ναζιστές και τους συμμάχους τους (Ιταλία, Ιαπωνία) εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης, ενισχύοντάς τους μέσω των επενδύσεων των μονοπωλίων τους (βλ. Ford, General Motors, General Electric, Standard Oil, IBM), αλλά και με συμφωνίες, όπως αυτή του Μονάχου (1938) με την οποία παρέδωσαν την Τσεχοσλοβακία στον Χίτλερ.
Κράτησέ το: Η ιστορική αλήθεια δεν αλλάζει όσα εκατομμύρια κι αν ξοδέψουν η ΕΕ, οι κυβερνήσεις και οι δυνάμεις του συστήματος στην προβολή της προσβλητικής θεωρίας των δύο άκρων, που εξισώνει ανιστόρητα το ναζισμό με τον κομμουνισμό.
Μπροστά στον φασισμό καμία αυταπάτη, πάντα ο λαός θα μοιάζει με αντάρτη
Η ιστορία, αλλά και η σύγχρονη εμπειρία διδάσκουν ότι ο φασισμός είναι γέννημα-θρέμμα του σάπιου καπιταλιστικού συστήματος. Συνδέεται με πολλαπλά νήματα με τα μεγάλα επιχειρηματικά συμφέροντα και με μηχανισμούς του κράτους, αξιοποιείται ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσεων, όξυνσης των προβλημάτων, έντασης των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών κ.λπ. για διάφορες στοχεύσεις και κυρίως για να παίξει ρόλο “εμπροσθοφυλακής” ενάντια στο εργατικό - λαϊκό κίνημα, ενάντια στους κομμουνιστές. Αυτό αποδεικνύει η διαμόρφωση και η κυριαρχία του ναζισμού στην περιβόητη «δημοκρατία της Βαϊμάρης» στη Γερμανία του μεσοπολέμου, η δικτατορία Μεταξά στην Ελλάδα το 1936 κ.λπ.
Αποδεικνύεται ότι για να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά ο φασισμός χρειάζεται οργανωμένος και μαζικός αγώνας του λαού και της νέας γενιάς, που θα στοχεύει όχι μόνο τον ίδιο τον φασισμό, την αναγκαία απόκρουση και απομόνωσή του παντού, σε κάθε χώρο δουλειάς και εκπαίδευσης, σε κάθε γειτονιά, αλλά συνολικά τον πραγματικό αντίπαλο, τη ρίζα του κακού, τη δικτατορία του κεφαλαίου σε όλες τις μορφές της.
Κράτησέ το: «Ο φασισμός δεν μπορεί να πολεμηθεί παρά σαν καπιταλισμός στην πιο ωμή και καταπιεστική του μορφή, σαν ο πιο θρασύς κι ο πιο δόλιος καπιταλισμός» (Μπ. Μπρεχτ). Αυτός είναι ο δρόμος, έτσι ώστε ο φασισμός, ο ναζισμός και οι διάφορες παραφυάδες τους να πάνε οριστικά εκεί που ανήκουν, στον σκουπιδοτενεκέ της ιστορίας!
Με το ΚΚΕ βαδίζουμε εμπρός, τον λαό θα σώσει μόνο ο λαός
Οι εξελίξεις καθιστούν επίκαιρο το ιστορικό δίδαγμα από την πάλη της δεκαετίας του 1940, ότι ο λαός μόνο μπορεί να σώσει τον λαό, όταν βαδίσει αποφασιστικά στον δρόμο της ανατροπής, για να πάρει ο ίδιος στα χέρια του την εξουσία!
Διδασκόμαστε και εμπνεόμαστε από τον ηρωικό αγώνα του λαού μας για τη λευτεριά και μια καλύτερη ζωή. Μαθαίνουμε την αλήθεια και πρωτοστατούμε στη διάδοσή της, κόντρα στα ψέματα, τη διαστρέβλωση και τον αντικομμουνισμό.
Η ιστορία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου αποδεικνύει πως όταν ένας λαός αποφασίσει να πάρει τη ζωή στα χέρια του, τότε μπορεί να κάνει το αδύνατο δυνατό, μπορεί να νικήσει αυτόν που στα μάτια του φαίνεται ανίκητος.
Οργανώσου στην ΚΝΕ! Γίνε κι εσύ κομμάτι του κόκκινου νήματος που συνδέει τους επαναστάτες του σήμερα με τους επαναστάτες του χτες. Γίνε κι εσύ μέρος της ιστορίας… Για την κοινωνία της πραγματικής ελευθερίας, της ζωής με δικαιώματα, τον σοσιαλισμό!
(Ολόκληρο το φυλλάδιο της ΚΝΕ)
Η ΣΟΣΙΑΛΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΣΤΟ Β΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΤΙΚΟ ΠΟΛΕΜΟ
ΑπάντησηΔιαγραφήΣτην πορεία προς το Β΄ Παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό Πόλεμο (1939-1945), η διεθνής σοσιαλδημοκρατία υπήρξε συνεπέστατη στην άρνησή της να μετέχει σε οποιαδήποτε πρωτοβουλία των κομμουνιστών για την αποτροπή του. Η Σοσιαλιστική Εργατική Διεθνής αρνήθηκε να λάβει μέρος, τόσο στο Διεθνές Αντιπολεμικό Συνέδριο του Άμστερνταμ (1932) όσο και των Βρυξελών (1935), απαγορεύοντας μάλιστα τη συμμετοχή στα μέλη της υπό την απειλή κυρώσεων.
Τουναντίον, η Συμφωνία του Μονάχου (1938)43, που χαιρετίστηκε από τις άρχουσες τάξεις όλου του κόσμου ως η «ειρήνη της εποχής μας»44 , έγινε δεκτή μ’ ενθουσιασμό και τυμπανοκρουσίες: «Η 2η Διεθνής, πιστό όργανο της παγκόσμιας αστικής τάξης, χαιρέτησε κι αυτή την “ειρήνη” του Μονάχου. Το αγγλικό εργατικό κόμμα συμμετέσχε στην προδοσία και είναι χαρακτηριστικό ότι οι δύο “Ιστορίες” του κόμματος… τόσο αυτή που εκδόθηκε στα 1946 όσο και η άλλη του 1950 δεν αναφέρουν λέξη για το Μόναχο». Ο ηγέτης της γαλλικής σοσιαλδημοκρατίας και πρωθυπουργός του Λαϊκού Μετώπου Λ. Μπλουμ διαβεβαίωνε από τη μεριά του: «Τώρα μπορούμε να κοιμηθούμε πάλι ήσυχοι». Το ίδιο το Σοσιαλιστικό Κόμμα της Γαλλίας «τάχτηκε σχεδόν ομόφωνα υπέρ της ολέθριας πολιτικής του Μονάχου». Από τους 149 βουλευτές του στο γαλλικό κοινοβούλιο, μόνο ένας καταψήφισε μαζί με τους κομμουνιστές την κατάπτυστη συμφωνία. Γάλλοι και Βρετανοί σοσιαλδημοκράτες δε βρήκαν λέξη να πουν κατά της συμπαιγνίας των αρχουσών τάξεων των χωρών τους με τις φασιστικές κυβερνήσεις της Γερμανίας και της Ιταλίας σε βάρος της Τσεχοσλοβακίας. Ταυτόχρονα υπήρξαν οι καλύτεροι κήρυκες της συνθηκολόγησης με τον Χίτλερ, δείχνοντας ανοχή προς στις βλέψεις της ναζιστικής Γερμανίας, «βλέποντας» ως τελικό στόχο την ίδια τη Σοβιετική Ένωση. Παρόμοια στάση κράτησαν και τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα της Πολωνίας και της Ουγγαρίας. Ακόμα και το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της Τσεχοσλοβακίας υιοθέτησε την πολιτική της συνθηκολόγησης, καλώντας μάλιστα ανοιχτά το λαό ν’ αποδεχτεί τις απαιτήσεις των Ναζί. Μόνο αργότερα και όταν πλέον «διαπίστωσαν την ισχυρή αντίδραση της εργατικής τάξης ενάντια στη συναλλαγή του Μονάχου, τα κόμματα της 2ης Διεθνούς άρχισαν να εκδηλώνουν τη συνηθισμένη τους αντίθεση στα λόγια (όχι στην πράξη)».45 ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ
Το γεγονός, βέβαια, όπου η σοσιαλδημοκρατία ξεσπάθωσε πλήρως με αντικομμουνιστικό μένος, μη διστάζοντας να ευθυγραμμιστεί και να γίνει σύμμαχος του φασισμού, ήταν ο σοβιετοφινλανδικός πόλεμος (30 Νοέμβρη 1939-12 Μάρτη 1940). Με το Β΄ Παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό Πόλεμο να έχει ήδη ξεκινήσει (1 Σεπτέμβρη 1939) και τη φασιστική στρατιωτική μηχανή να προελαύνει συνεχώς ανατολικά, η σοβιετική κυβέρνηση πρότεινε τον Οκτώβρη του ίδιου χρόνου στη Φινλανδία τη σύναψη Συμφώνου Αμοιβαίας Βοήθειας. Η φινλανδική κυβέρνηση (ένας συνασπισμός μεταξύ του Σοσιαλδημοκρατικού και του Εθνικού Προοδευτικού Κόμματος)46 απέρριψε την πρόταση αυτή. Κατόπιν η σοβιετική κυβέρνηση πρότεινε στη Φινλανδία να μετατοπιστούν βορειότερα τα σοβιετοφινλανδικά σύνορα στον ισθμό της Καρελίας, επειδή απείχαν μόλις 32 χιλιόμετρα από το Λένινγκραντ, αφήνοντάς το έτσι εκτεθειμένο σε περίπτωση επίθεσης. Σε αντάλλαγμα η Σοβιετική Ένωση ήταν διατεθειμένη να παραχωρήσει στη Φινλανδία έκταση διπλάσιου μεγέθους στην περιοχή της Καρελίας. Ταυτόχρονα ζητούσε με μίσθωση μια μικρή έκταση στην είσοδο του Φιννικού Κόλπου, για να οργανώσει εκεί ναυτική βάση. Ωστόσο η κατά βάση σοσιαλδημοκρατική κυβέρνηση της Φινλανδίας, που υπολόγιζε στη στήριξη τόσο των «δημοκρατιών» (Βρετανίας, Γαλλίας και ΗΠΑ) όσο και των δυνάμεων του Άξονα, οδήγησε τις διαπραγματεύσεις σε ναυάγιο.
ΔιαγραφήΌταν στις 30 Νοέμβρη 1939 άρχισαν οι πολεμικές συγκρούσεις, στο πλευρό της Φινλανδίας έσπευσαν όλοι: Βρετανία, Γαλλία, ΗΠΑ και φασιστική Ιταλία συνέδραμαν τους Φινλανδούς με στρατιωτικό υλικό, ενώ παράλληλα προετοιμαζόταν και η αποστολή εκστρατευτικού σώματος δύναμης 150.000 ανδρών, το οποίο όμως δεν έφτασε ποτέ, εφόσον επήλθε η γρήγορη νίκη του Κόκκινου Στρατού. Ένα γκολικό δημοσίευμα του 1943 θα σχολιάσει σχετικά με την υπόθεση: «Στα τέλη του 1939-1940 αποτυγχάνει η πολιτική και στρατιωτική συνωμοσία των Τσάμπερλεν και Νταλαντιέ που σκοπό είχε να προκαλέσει μια ανατροπή της κατάστασης σε βάρος της Σοβιετικής Ένωσης και να μπει τέλος στην αντιπαράθεση ανάμεσα στην αγγλογαλλική συμμαχία και τη Γερμανία μέσω ενός συμβιβασμού και μιας αντι-Κομιντέρν συμμαχίας. Η συνωμοσία αυτή συνίστατο στην αποστολή ενός αγγλογαλλικού εκστρατευτικού σώματος για να βοηθήσει τους Φινλανδούς και η επέμβασή του θα προκαλούσε μια εμπόλεμη κατάσταση με τη Σοβιετική Ένωση»47. Η Συνθήκη Ειρήνης με τη Φινλανδία υπογράφτηκε στις 12 Μάρτη 1940, ικανοποιώντας όλα τα αιτήματα της ΕΣΣΔ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ
Όσον αφορά δε τη σοσιαλδημοκρατική κυβέρνηση συνασπισμού της Φινλανδίας, αυτή παρέμεινε στην εξουσία, ενώ διευρύνθηκε με τη συμμετοχή του Β. Ανάλα, στελέχους του φασιστικού κόμματος «Πατριωτικό Λαϊκό Κίνημα». Παράλληλα ενέτεινε τις αντικομμουνιστικές διώξεις (το Κομμουνιστικό Κόμμα ήταν παράνομο από το 1930), συλλαμβάνοντας δεκάδες μέλη και στελέχη του φινλανδικού Συνδέσμου Φιλίας με τη Σοβιετική Ένωση, απαγορεύοντας την κυκλοφορία της εφημερίδας του «Πυρσός» κι εν τέλει θέτοντας εκτός νόμου και τον ίδιο το Σύνδεσμο (Δεκέμβρης 1940).
ΔιαγραφήΤο Δεκέμβρη του 1940 ο πρωθυπουργός Ρ. Ριούτι έγινε πρόεδρος της Φινλανδίας, δίνοντας τη θέση του στον Τζ. Β. Ράνγκελ (επίσης τραπεζίτης, ανήκων κι αυτός στο ίδιο σύμμαχο Εθνικό Προοδευτικό Κόμμα της συγκυβέρνησης). Το αμέσως επόμενο διάστημα η φινλανδική κυβέρνηση πύκνωσε τις επαφές της με τη ναζιστική Γερμανία, ενώ άρχισαν και μυστικές συνομιλίες για την από κοινού διεξαγωγή πολέμου κατά της Σοβιετικής Ένωσης. Σύντομα, πάνω από οι μισές εξαγωγές της Φινλανδίας (σε νίκελ, χαλκό κ.ά.) κατευθύνονταν προς τη Γερμανία. Οι τελευταίοι σταδιακά συγκέντρωναν όλο και περισσότερα στρατεύματα στο φινλανδικό έδαφος, στρατολογούσαν στα SS, έφτιαχναν υποδομές στρατιωτικής σημασίας κ.ο.κ. Στις 25 Ιούνη 1941, τρεις μέρες μετά από την έναρξη της επιχείρησης «Μπαρμπαρόσα», η Φινλανδία κήρυξε κι αυτή τον πόλεμο στη Σοβιετική Ένωση, ενώνοντας τις δυνάμεις της με τις υπόλοιπες χώρες του Άξονα.
Την ίδια περίοδο, «στην Άπω Ανατολή το γιαπωνέζικο σοσιαλιστικό κόμμα επευφημούσε τις νίκες του γιαπωνέζικου ιμπεριαλισμού και καλούσε στο δυνάμωμα του αντικομμουνιστικού συμφώνου (αντι-Κομιντέρν)»48.
Γενικότερα, κατά την πρώτη περίοδο του πολέμου η διεθνής σοσιαλδημοκρατία όξυνε τον αντικομμουνισμό, ανταγωνιζόμενη το φασισμό σε αντισοβιετισμό. Όταν το Φλεβάρη του 1940 -και μεσούσης της σοβιετοφινλανδικής διένεξης- συνήλθε έπειτα από μακρόχρονο λήθαργο στις Βρυξέλες η Εκτελεστική Επιτροπή της Σοσιαλιστικής Εργατικής Διεθνούς, κύριο αντικείμενο συζήτησης δεν ήταν η συγκέντρωση δυνάμεων «για τον αγώνα εναντίον του κινδύνου που συνιστούσε ο γερμανικός φασισμός, αλλά για ζητήματα καταπολέμησης του κομμουνισμού. Στις ομιλίες τους ο Μπλουμ και ο Σιτρίν49 κατηγορούσαν τους σοσιαλδημοκράτες των Σκανδιναβικών χωρών γιατί αργούσαν να αρχίσουν την κινητοποίηση για να βοηθήσουν την Φινλανδία. Τα ίδια συνθήματα έριχνε και ο Χίλφερντιγκ50 που προσπαθούσε να αποδείξει την ανάγκη άμεσης δράσης των Ενωμένων Πολιτειών εναντίον της ΕΣΣΔ. Μερικοί από τους ηγέτες της σοσιαλδημοκρατίας -ο Τάνερ (Φινλανδία), ο Πεϊέρ (Ουγγαρία)- υποστήριζαν ανοιχτά τους αντιδραστικούς φινλανδικούς κύκλους»51. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ
Η Σοσιαλιστική Διεθνής των Νέων, αφού διέγραψε όσες οργανώσεις-μέλη της παρέκκλιναν από την αντικομμουνιστική γραμμή της διεθνούς σοσιαλδημοκρατίας (όπως η Ενωμένη Σοσιαλιστική Νεολαία της Ισπανίας, η Ενωμένη Νέα Φρουρά των Βρυξελών, η Ένωση της Νεολαίας του βρετανικού Εργατικού Κόμματος κ.ά.), προχώρησε τον Οκτώβρη του 1939 στην ανοιχτή καταδίκη της ΕΣΣΔ. «Σε πολλές διακηρύξεις και εκκλήσεις τους οι ηγέτες της Σοσιαλιστικής Διεθνούς Νεολαίας επιμένανε για αποφασιστικές ενέργειες εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης, ζητούσαν από τις κυβερνήσεις Τσάμπερλεν και Νταλαντιέ να οργανώσουν εκστρατευτικά σώματα και να τα στείλουν στην Φινλανδία, να επιβάλουν την αγγλική και γαλλική κυριαρχία στη Μαύρη Θάλασσα και να δράσουν αμέσως στρατιωτικά εναντίον της ΕΣΣΔ στον Καύκασο». Ο πρόεδρός της Τ. Νίλσον «και οι σύντροφοί του πρωτοστάτησαν στη συγκρότηση “σώματος εθελοντών”» για να πολεμήσει κατά της Σοβιετικής Ένωσης.52
ΔιαγραφήΗ ρεφορμιστική συνδικαλιστική Διεθνής του Άμστερνταμ, παρότι είχε στις γραμμές της 17,5 εκατομμύρια μέλη, δεν έκανε το παραμικρό για την αποτροπή του ιμπεριαλιστικού πολέμου, ενώ μετά από την έκρηξή του παρέλυσε εντελώς. Παρόλ’ αυτά, υπήρξε υπερδραστήρια στη διάρκεια του σοβιετοφιλανδικού πολέμου, συγκροτώντας ειδική Φινλανδική Επιτροπή, Φινλανδικό Ταμείο, τυπώνοντας χιλιάδες προκηρύξεις και φυλλάδια με αντισοβιετικό περιεχόμενο κ.ο.κ. Την ίδια περίοδο διέγραψε από τη δύναμή της 629 συνδικαλιστικές οργανώσεις με το αιτιολογικό ότι «ερωτοτροπούσαν με τους κομμουνιστές»53.
Σύμφωνα με τον J. Price, «από πολιτική άποψη η Σοσιαλιστική Εργατική Διεθνής έπαψε να υπάρχει μετά από την κατάρρευση της Γαλλίας»54. Η σοσιαλδημοκρατία ωστόσο συνέχισε να παίζει σε κάθε χώρα τον ποικιλόμορφο βρόμικο ρόλο της.
Στη Σουηδία, η σοσιαλδημοκρατική κυβέρνηση του Π. Α. Χάνσον, μετά από την κατάληψη της Δανίας και της Νορβηγίας από τα γερμανικά στρατεύματα, έδωσε το πράσινο φως στη ναζιστική Γερμανία να χρησιμοποιεί τα λιμάνια και τους σιδηροδρόμους της χώρας για τη μεταφορά έμψυχου κι άψυχου πολεμικού υλικού. Έτσι, «μέσα από τη Σουηδία άρχισε να διαμετακομίζεται γερμανικό πολεμικό υλικό με προορισμό την Φινλανδία. Γερμανικά μεταφορικά σκάφη μεταφέρανε εκεί στρατεύματα χρησιμοποιώντας για κρησφύγετο τα χωρικά ύδατα της Σουηδίας και μάλιστα ως το χειμώνα του 1942-1943 συνοδεύονταν από μονάδες του σουηδικού πολεμικού ναυτικού […] Η πιο ποικίλη βοήθεια -από τα πυρομαχικά ως τα δέματα τροφίμων- έφτανε από τη Σουηδία στη Φινλανδία». Ταυτόχρονα, η Σουηδία έγινε ο κύριος προμηθευτής της Γερμανίας στο απαραίτητο για την πολεμική της βιομηχανία σιδηρομετάλλευμα, το οποίο μετέφερε ανενόχλητα με δικά της πλοία (μιας και η ίδια ήταν δήθεν «ουδέτερη» χώρα). Η «σχέση» αυτή διακόπηκε από τη σουηδική πλευρά («σοφά» σκεπτόμενη), μόνο μετά από τις εποποιίες του Κόκκινου Στρατού στις μάχες του Στάλινγκραντ και του Κουρσκ το 1943.55
Όταν τα γερμανικά στρατεύματα εισέβαλαν στη Δανία στις 9 Απρίλη 1940, η σοσιαλδημοκρατική κυβέρνηση του Θ. Στόουνινγκ δεν πρόβαλε καμιά απολύτως αντίσταση. Η κατάληψη της Δανίας πραγματοποιήθηκε σχεδόν αμαχητί (οι απώλειες του στρατού ήταν μόλις 16 άνδρες) και μέσα σε λίγες μόνο ώρες. Από τη μεριά τους οι Ναζί όχι μόνο δεν κατέλυσαν τις αρχές τοποθετώντας στη θέση τους κάποια κυβέρνηση δωσίλογων (όπως έπραξαν στις υπόλοιπες χώρες που κατέλαβαν), αλλά άφησαν ανέγγιχτη τη κυβέρνηση των Σοσιαλδημοκρατών (στην οποία απλά προστέθηκαν και αντιπρόσωποι από άλλα αστικά κόμματα), υποσχόμενοι μάλιστα ελάχιστη παρεμβατικότητα στα εσωτερικά της χώρας. Ο στρατός της Δανίας διατηρήθηκε και δεν αφοπλίστηκε. Τα αστικά κόμματα επίσης διατηρήθηκαν. Το μόνο κόμμα που απαγορεύτηκε ήταν -ποιο άλλο;- το Κομμουνιστικό Κόμμα. Η κυβέρνηση του Στόουνινγκ συνέλαβε εκατοντάδες κομμουνιστές οι οποίοι στάλθηκαν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Horserod (Δανία) και κατόπιν του Stutthof (Γερμανία), όπου πολλοί εξ αυτών άφησαν την τελευταία τους πνοή. Από το Σεπτέμβρη του 1943 στο Horserod άρχισαν να στέλνονται και μέλη της δανικής αντίστασης, καθώς κι Εβραίοι της Δανίας. Αμέσως μετά από την εισβολή του Άξονα στη Σοβιετική Ένωση συγκροτήθηκαν δανικά «εθελοντικά σώματα» προκειμένου να πολεμήσουν στο Ανατολικό Μέτωπο, ενώ το Νοέμβρη του 1941 η Δανία προσχώρησε και στο Αντι-Κομιντέρν Σύμφωνο. Στις εκλογές του 1943 οι Σοσιαλδημοκράτες ενίσχυσαν τα ποσοστά τους (από 42,9% σε 44,5%), ενώ το Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα της Δανίας παρέμεινε στάσιμο (γύρω στο 2%). Μάλλον δε χρειαζόταν… Ωστόσο οι μαζικές απεργίες και οι διαδηλώσεις που ξέσπασαν το καλοκαίρι του ίδιου έτους (απόρροια και της γενικότερης αισιοδοξίας - ανάτασης που επέφεραν οι νίκες του Κόκκινου Στρατού) έφεραν την κυβέρνηση σε πολύ δύσκολη θέση. Έτσι, όταν οι γερμανικές αρχές απαίτησαν την κήρυξη του στρατιωτικού νόμου, εκείνη αρνήθηκε. Ως αποτέλεσμα διαλύθηκε η βουλή, ενώ η κυβέρνηση συνέχισε να υφίσταται μόνο de jure.
ΔιαγραφήΣτην Ουγγαρία, όπου στην εξουσία βρισκόταν η φασιστική δικτατορία του Χόρτι και η οποία έλαβε μέρος στον πόλεμο με τις δυνάμεις του Άξονα, το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα διατηρήθηκε επίσης στη νομιμότητα.
Στην Ολλανδία οι σοσιαλδημοκράτες μετείχαν από κοινού με τα υπόλοιπα αστικά κόμματα και παράγοντες της Εκκλησίας στην «Ένωση των Κάτω Χωρών», μια πολιτική οργάνωση που συγκροτήθηκε με την άδεια του Ραϊχκομισάριου Τσάις Ίνκβαρτ, αφότου το Ολλανδικό φασιστικό κόμμα δεν κατάφερε ν’ αποκτήσει μαζική λαϊκή βάση. Σε μια από τις πρώτες διακηρύξεις της τον Ιούλη του 1940 η «Ένωση των Κάτω Χωρών» διαβεβαίωνε πως «έχει την πρόθεση να συνεργαστεί νομιμόφρονα με τις αρχές κατοχής»56. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ
Στο Βέλγιο, ο πρόεδρος του Εργατικού Κόμματος Χ. ντε Μαν (και σύμβουλος του βασιλιά Λεοπόλδου), εξέδωσε με την κατάληψη της χώρας από τους Ναζί ένα μανιφέστο προς όλα τα μέλη του κόμματος, με το οποίο χαρακτήριζε τη γερμανική κατοχή ως καλοδεχούμενη. «Για τις εργαζόμενες μάζες και για το σοσιαλισμό», τόνιζε, «αυτή η κατάρρευση ενός παρηκμασμένου κόσμου δεν είναι καταστροφή, αλλά λύτρωση»!57
ΔιαγραφήΣτη Γαλλία ο ΓΓ του Σοσιαλιστικού Κόμματος και τέως υπουργός του Λαϊκού Μετώπου Π. Φορ υποστήριξε ανοιχτά τη δωσιλογική κυβέρνηση του Βισί, οδηγώντας στην πλήρη αποδιοργάνωση της γαλλικής σοσιαλδημοκρατίας (παρά τη στάση του αυτή, ο ίδιος δε διαγράφτηκε από το Σοσιαλιστικό Κόμμα παρά μόνο το 1944). Ο Π. Φορ, βαθύτατα αντικομμουνιστής, υπήρξε εθνοσύμβουλος και του πρώτου δωσιλογικού κοινοβουλίου, μαζί με μια σειρά άλλους πρώην «αριστερούς».58 Στα μεσαία κλιμάκια του κρατικού μηχανισμού του καθεστώτος Βισί υπηρέτησε έως το 1943 και ο μετέπειτα Σοσιαλιστής πρόεδρος της Γαλλίας Φρανσουά Μιτεράν.59
Άλλοι σοσιαλδημοκράτες φασιστικών ή κατεχόμενων χωρών, που έγιναν αυτοεξόριστοι, έθεσαν εαυτούς στην υπηρεσία των αρχουσών τάξεων των ιμπεριαλιστικών κρατών που τους «φιλοξενούσαν». Το αμερικανικό παράρτημα της οργάνωσης του Γερμανικού Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος στο εξωτερικό (SOPADE), για παράδειγμα, υπήρξε ιδιαίτερα δραστήριο «στην ενίσχυση του αντικομμουνισμού μέσα στα αμερικανικά συνδικάτα»60. Ένα από τα πιο επιφανή στελέχη της δε, ο Φρ. Στάμπφερ, έφτασε -σύμφωνα με τον Ου. Φόστερ- στο σημείο «να ζητήσει στη Ν. Υόρκη τη συμμαχία με τον Χίτλερ για να στραφούν όλα τα όπλα ενάντια στη Σοβιετική Ένωση»61.
Σε κάθε περίπτωση πάντως, ο ρόλος της σοσιαλδημοκρατίας ως πολιτικής δύναμης δεν αναιρεί τον ηρωισμό και την αυτοθυσία που επέδειξαν χιλιάδες εργάτες κι εργάτριες, φτωχοί αγρότες, απλά μέλη και οπαδοί των σοσιαλδημοκρατικών και άλλων κομμάτων, μη κομμουνιστές, που πολέμησαν το φασισμό δίπλα στους κομμουνιστές ή κι έχασαν τη ζωή τους, στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, στα εκτελεστικά αποσπάσματα κ.ο.κ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
ΔιαγραφήΣοσιαλδημοκρατία και φασισμός αποτέλεσαν ιστορικά διαφορετικές αστικές επιλογές επιβολής της εξουσίας του κεφαλαίου, ελέγχου και καταναγκασμού της εργατικής τάξης, σε διαφορετικές περιόδους ανάπτυξης του καπιταλισμού. Με τη μεν πρώτη ν’ αποτελεί βασική κυβερνητική επιλογή σε συνθήκες επαναστατικής ανόδου για τη χειραγώγησή της και στη συνέχεια, μεταπολεμικά, ως διαχειρίστριας της κεϋνσιανής πολιτικής, σε φάση καπιταλιστικής ανασυγκρότησης κι ανάπτυξης πάνω στα συντρίμμια του πολέμου. Τη δε δεύτερη, να επιβάλλεται σε περιόδους αδυναμίας -και της σοσιαλδημοκρατίας- ν’ απορροφήσει την αστική-πολιτική κρίση, όπου οι αστικές κοινοβουλευτικές διαδικασίες δεν είναι πλέον αποτελεσματικές κι απαιτούνται πιο αυταρχικές-δικτατορικές λύσεις.
Η αναζήτηση από τη μεριά του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος συμμαχιών με τη σοσιαλδημοκρατία στο πλαίσιο της συγκρότησης «Λαϊκών Μετώπων» για την αντιμετώπιση του φασιστικού κινδύνου (7ο Συνέδριο Κομμουνιστικής Διεθνούς) παραγνώριζε όλη την προηγούμενη εμπειρία του επαναστατικού κινήματος από το ρόλο της σοσιαλδημοκρατίας. Ένα ρόλο, τον οποίο όχι μόνο δε θ’ αποποιηθεί την κρίσιμη εκείνη περίοδο, αλλά θα «τιμήσει» πιστά και με συνέπεια όλα τα επόμενα χρόνια. Ακολούθως, αυτή η αναζήτηση συμμαχιών -ακόμα κι εκεί που δεν υλοποιήθηκε στον ίδιο βαθμό ή με τον ίδιο τρόπο- είχε πολλαπλές συνέπειες για την πορεία του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος, οδηγώντας σε απαράδεκτους συμβιβασμούς και υποχωρήσεις, τόσο στον ιδεολογικοπολιτικό, όσο και τον οργανωτικό τομέα (π.χ. με τη διάλυση ή τη συγχώνευση των ταξικών συνδικάτων με τα ρεφορμιστικά, με τη συγχώνευση - σε ορισμένες περιπτώσεις - ακόμα και των νεολαιών των κομμουνιστικών κομμάτων με τις αντίστοιχες των σοσιαλιστικών κ.ο.κ.). Η εμπειρία της εν λόγω περιόδου εμπεριέχει πράγματι πολύτιμα διδάγματα για τη στρατηγική και την πολιτική συμμαχιών των κομμουνιστικών κομμάτων, με διαχρονική σημασία.
Σήμερα, η αναβίωση της πεπαλαιωμένης όσο και σάπιας θεωρίας των «δύο άκρων» έρχεται για μια ακόμη φορά να συσκοτίσει τις πραγματικές κοινωνικοοικονομικές και πολιτικές αντιθέσεις που ενυπάρχουν στην καπιταλιστική κοινωνία, με συχνές αναφορές μάλιστα στην ιστορική εμπειρία του φασισμού και του πολέμου. Όμως, όπως και σήμερα, έτσι και τότε, η βασική αντίθεση δεν ήταν μεταξύ της «δημοκρατίας» και των «φασιστικών καθεστώτων», αλλά μεταξύ της αστικής εξουσίας (είτε αυτή εκφραζόταν μέσ’ από τον αστικό κοινοβουλευτισμό είτε μέσ’ από την αστική δικτατορία κάθε μορφής) και της εργατικής. Στα παραπάνω έγκειται η θεμελιακή αντίθεση της εποχής μας, που μπορεί να λυθεί -και θα λυθεί- μόνο με την επαναστατική ανατροπή του καπιταλισμού και την οικοδόμηση του νέου κόσμου, του σοσιαλισμού. https://www.komep.gr/m-article/07cefc4a-f42a-11e9-95d7-3ed1504937da/ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ
https://laikhexousia.blogspot.com/2021/10/no-pasaran.html ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ
Διαγραφή