Εικόνες - αποκάλυψη για την άγρια εκμετάλλευση πίσω από το «κόκκινο χρυσάφι» της φραουλοπαραγωγής

Στη Νέα Μανωλάδα και σε παραπλήσιες περιοχές της Βόρειας Ηλείας και της Δυτικής Αχαΐας, ο χρόνος για τους εργάτες γης στις διάφορες καλλιέργειες, με κυρίαρχη αυτή της φράουλας, δείχνει να έχει σταματήσει αιώνες πριν, μοιάζει σαν σκηνικό βγαλμένο από τη δουλοκτητική κοινωνία.

Αριστερά και δεξιά της Εθνικής οδού Πατρών - Πύργου, εκεί που το μάτι «χάνεται» στο απέραντο άσπρο των θερμοκηπιακών καλλιεργειών, στη μέση του πουθενά, σε χώρους όπου για να φτάσεις χρειάζεσαι το λιγότερο 4x4 αυτοκίνητο, απομονωμένους και σε πολλές περιπτώσεις με τεράστιους όγκους σκουπιδιών τριγύρω τους, οι εικόνες προκαλούν σοκ, οργή, αγανάκτηση για το πού μπορεί να φτάνει η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο.

Αποδεικνύουν με τον χειρότερο τρόπο τι θα πει ανάπτυξη για την κερδοφορία μιας χούφτας μεγαλοκαπιταλιστών, στη συγκεκριμένη περίπτωση παραγωγών (στην πλειοψηφία τους φράουλας) που συνδέονται άμεσα και με άλλα τμήματα του κεφαλαίου (μεταποίηση, μεταφορές κ.λπ.). Ανάπτυξη που αποφέρει κέρδη εκατομμυρίων ευρώ, διαφημίζεται από τις δημοτικές και την περιφερειακή αρχή, τα αρμόδια υπουργεία και τις εκάστοτε κυβερνήσεις, και στηρίζεται στην άγρια εκμετάλλευση των χιλιάδων νέων κατά κύριο λόγο μεταναστών εργατών από χώρες όπως το Μπαγκλαντές, το Πακιστάν κ.λπ.

Ο «Ριζοσπάστης» το διήμερο 20 - 21 Νοέμβρη ακολούθησε την αντιπροσωπεία του ΠΑΜΕ, των Εργατικών Κέντρων Αμαλιάδας και Πάτρας και της Ομοσπονδίας Τροφίμων, που προχώρησαν σε μαζικές περιοδείες στις φυτείες και στις παραγκουπόλεις, μεταφέροντας στο παρόν φύλλο το ρεπορτάζ με τις εικόνες της οργής - «γροθιά στο στομάχι».

Υγειονομική «βόμβα» και ούτε λόγος για εμβολιασμούς

Υπνος σε καφάσια και παλέτες, κάτω από νάιλον

Αφού τους φέρνουν κατά εκατοντάδες από τις χώρες τους, χωρίς χαρτιά, χωρίς ασφάλιση, χωρίς δικαιώματα, οι μεγαλοτσιφλικάδες τούς πετάνε κατά χιλιάδες σαν σύγχρονους σκλάβους στα φραουλοχώραφα και στις άλλες καλλιέργειες, με την υπόσχεση της νομιμοποίησης και μιας καλύτερης ζωής.

Το τι ακολουθεί παραπέμπει σε άλλες εποχές. Η έλλειψη των απαραίτητων εγγράφων και ασφάλισης εν συνεχεία αξιοποιείται για να κρατούνται όμηροι σε απάνθρωπες καταστάσεις. Δεν μπορούν να πάνε σε γιατρό, γιατί την ίδια ώρα οι διωκτικές αρχές τούς κυνηγούν. Χαρακτηριστική είναι η εικόνα του νεαρού εργάτη που αντικρίσαμε στο Τραγανό και ο οποίος ανάρρωνε μόνος του στην παράγκα μετά από πτώση που είχε και σοβαρό χτύπημα στα πλευρά. Αλλος παραδίπλα με κομμένα δάχτυλα, ενώ τέτοια περιστατικά είναι σχεδόν καθημερινά.

Εν μέσω πανδημίας και με την κυβέρνηση να «κρεμάει» όλη τη διαχείρισή της στον εμβολιασμό του πληθυσμού, «ακυρώνοντας» κάθε άλλο μέτρο, ρωτάμε αν έστω γίνονται εμβολιασμοί στους εργάτες: «Ζητήσαμε να εμβολιαστούμε, αλλά μας ανέφεραν ότι εμβόλια δεν υπάρχουν», μας λέει εργάτης από το Μπαγκλαντές σε καταυλισμό της Μανωλάδας, σημειώνοντας ότι δεν έχουν ούτε πρόσβαση στα Κέντρα Υγείας και στα νοσοκομεία, ενώ από τους χιλιάδες λένε ότι κατάφεραν να κάνουν εμβόλιο μόλις 150!

Και η COVID-19 δεν είναι η μόνη απειλή για την υγεία των εργαζομένων, συνολικά του πληθυσμού. Οι άθλιες συνθήκες διαμονής, μέσα σε υγρότοπους, κουνούπια, μύγες και σκουπίδια, αυτοσχέδιες τουαλέτες μόνο εκεί που φτάνει έστω λίγο τρεχούμενο νερό, δημιουργούν ένα εκρηκτικό μείγμα μετάδοσης πολλών περισσότερων μεταδοτικών ασθενειών.

«Αν αρρωστήσει κάποιος δεν μπορεί να κάνει ούτε μια ακτινογραφία, γιατί δεν μπορούμε να πάμε στα νοσοκομεία», σημείωσε εργάτης γης από το Μπαγκλαντές, υπογραμμίζοντας πως αν πάει σε εξωτερικό - ιδιώτη γιατρό μπορεί να χρειαστεί μέχρι και πέντε μεροκάματα για να τον πληρώσει!

Ολα αυτά με τον καρκίνο να «παραμονεύει», αφού για τη χρήση των φυτοφαρμάκων ειδικά στη φράουλα, όπου και η επαφή με το φυτό είναι πιο κοντινή, στην καλύτερη περίπτωση χρησιμοποιούνται ...χειρουργικές μάσκες (σαν αυτές για την πανδημία) ή και τίποτα. Οσοι «γνωρίζουν» λένε ότι «την περίοδο των ραντισμάτων οι μύτες τρέχουν σαν να είναι βρύσες...». Τα φυτοφάρμακα εισπνέονται χωρίς καμία προφύλαξη, ενώ θα έπρεπε κατ' ελάχιστον να χρησιμοποιούνται ειδικές μάσκες.

Η αθλιότητα των παραγκών...

«Τουαλέτες» που κρέμονται στον αέρα, πάνω από αυλάκι για τα λύματα

Χιλιάδες άνθρωποι στοιβάζονται στην αθλιότητα των θερμοκηπίων από καλάμια και μαύρο νάιλον, σφιχτά δεμένων για να μην περνά ο αέρας, μέσα στη λάσπη, στα σκουπίδια, στο κρύο και τη ζέστη, στην υγρασία χειμώνα - καλοκαίρι, χωρίς ρεύμα, χωρίς τρεχούμενο νερό! Το νερό που πίνουν, μαγειρεύουν, πλένονται είναι αυτό με το οποίο στην καλύτερη των περιπτώσεων ποτίζουν τα χωράφια. Το μπάνιο γίνεται υπαίθρια χειμώνα - καλοκαίρι, με οποιεσδήποτε καιρικές συνθήκες, μέσα από ποτιστικά ντεπόζιτα. Υδρευση και αποχέτευση δεν υπάρχουν και όλα καταλήγουν σε κανάλια δίπλα από τις φαβέλες. Οι υποτιθέμενες κουζίνες είναι μέσα στο χώμα, όπως και οι υποτιθέμενες τουαλέτες, που κρέμονται στον αέρα πάνω από κανάλια με τρεχούμενο νερό. Ο ύπνος κι αυτός πάνω σε καφάσια, παλετοκιβώτια ή και χαρτόκουτα, απλά για να μην είναι κάποιος πάνω στο χώμα.

Η εικόνα στους καταυλισμούς είναι παντού ίδια, με ελάχιστες μικροδιαφορές. Εκεί όμως που η αγανάκτηση μας ξεπερνά είναι ότι ακόμα και γι' αυτά τα παραπήγματα οι εργάτες γης πληρώνουν! Το ενοίκιο είναι 20 ευρώ το «κεφάλι» κάθε μήνα για την καλύβα και 30 - 40 ευρώ για τους πιο «τυχερούς» που μπορεί να βρουν θέση σε κάναν στάβλο από τσιμεντόλιθο ή που να έχει τσίγκο αντί για νάιλον πάνω απ' το κεφάλι του, μαζί με άλλα 15 - 20 άτομα.

Τα χρήματα του ενοικίου μπορεί να καταλήγουν και στον εργοδότη τους, ενώ όπως μας είπε ο 39χρονος Τζαμάλ «τους εργοδότες δεν τους ενδιαφέρει πού μένουμε. Το μόνο που μας λένε είναι στις 8 το πρωί να είσαι στη δουλειά. Οταν ζητάμε καλύτερη διαμονή, μας λένε "μα εσείς είστε Μπαγκλαντέζοι, κάποια στιγμή θα φύγετε, δεν έχετε τέτοια ανάγκη"». «Μόνο που οι εργοδότες δεν μένουν σε παράγκες αλλά σε πολυτελείς βίλες, με όλες τις ανέσεις, και καμία σημασία δεν δίνουν για τη ζωή των εργατών τους», απαντούν οι συνδικαλιστές που βρέθηκαν στην περιοδεία.

Μέσα σε αυτήν την αθλιότητα βέβαια γεννιέται ταυτόχρονα η ελπίδα. Οι ίδιοι οι μετανάστες εργάτες σε κάθε καταυλισμό δείχνουν με περηφάνια χώρους που έχουν φτιάξει για να διατηρούν την επαφή μετις παραδόσεις τους, τα ήθη και τα έθιμά τους. Μέσα στη λάσπη και τη βρώμα, με απίστευτη υπομονή και μεράκι ξεχωρίζουν και διατηρούν πεντακάθαρους τέτοιους μικρούς χώρους, όπου μπαίνοντας νομίζεις ότι βρίσκεσαι κάπου αλλού.

Δεν είναι ούτε «αριθμοί»

 

Τραυματίας μετανάστης στο Τραγανό

Μέγιστο πρόβλημα για την πλειοψηφία των εργατών γης αποτελεί η έλλειψη των αναγκαίων εγγράφων για τη διαμονή τους στη χώρα. Οπως επεσήμαναν αρκετοί, το «κυνηγητό» με την αστυνομία είναι συχνό. Αυτή η έλλειψη άλλωστε τους κάνει πιο ευάλωτους, αφού επί της ουσίας δεν είναι ούτε καν ...αριθμοί. Δεν φαίνεσαι πουθενά, δεν σε ψάχνει κανείς, ούτε και ξέρει ποιος είσαι, κάτι που γνωρίζουν πολύ καλά οι εργοδότες για να ξεσαλώνουν, όπως και παλαιότερα με τις σοκαριστικές φωτογραφίες των αιμόφυρτων από πυροβολισμούς και ξυλοδαρμούς.

Σε αυτό το πρόβλημα συνένοχες είναι τόσο οι ελληνικές κυβερνήσεις όσο και οι πρεσβείες των χωρών τους. Ο 53χρονος Φαρούκ, που συμπληρώνει 33 χρόνια στην Ελλάδα και σήμερα έχει καταφέρει να έχει τα αναγκαία έγγραφα, σημειώνει πως «για να πάρει κανείς χαρτιά μπορεί να ταλαιπωρείται για χρόνια. Δεν μας βοηθάνε, δεν μας ρωτάνε πώς ζούμε, δεν τους ενδιαφέρει», για να συμπληρώσει άλλος εργάτης: «Και για την κυβέρνηση του Μπαγκλαντές δεν είμαστε τίποτα».

Αυτά με τη συμβολή της σημερινής κυβέρνησης της ΝΔ και των προηγούμενων κυβερνήσεων, και ενώ πριν από μερικά χρόνια (επί ΣΥΡΙΖΑ) στήνονταν φιέστες στην ευρύτερη περιοχή ακόμα και με αγώνες κρίκετ, για τη δήθεν διευκόλυνση έκδοσης από τις χώρες τους όλων των αναγκαίων εγγράφων για τους χιλιάδες κατατρεγμένους. Εντελώς ...τυχαία, μάλιστα, και ενώ ήταν γνωστή η περιοδεία του ΠΑΜΕ στην περιοχή, το προηγούμενο Σάββατο βρέθηκε στη Μανωλάδα η πρεσβεία του Μπαγκλαντές, με εκατοντάδες ανθρώπους να συνωστίζονται έξω από ένα αυτοσχέδιο προξενικό γραφείο για να βγάλουν τα αναγκαία έγγραφα...

Το πρόβλημα είναι ακόμα πιο οξυμένο για μια μεγάλη μερίδα εργατών γης που μάζευαν χαρτί - χαρτί τα αναγκαία, μέχρι που έγιναν όλα στάχτη σε προσφυγικό καταυλισμό της Μανωλάδας πριν μερικούς μήνες, όταν κάηκε από άγνωστη μέχρι σήμερα αιτία. Σήμερα βρίσκονται ξανά εκεί από όπου ξεκίνησαν...

Νερό ποτιστικό για να ξεδιψάσουν και ίσως κάνα κρουασάν...

Ανθρωποι και σκουπίδια μαζί στους ίδιους χώρους

Πολύ νωρίς το πρωί ξεκινούν όλα. Ενας εργάτης γης μέχρι να φτάσει στο χωράφι ή στο συσκευαστήριο μπορεί να χρειαστεί να περπατήσει μέχρι και μία ώρα από τον καταυλισμό, μέσα από τα χωράφια και υπό οποιεσδήποτε συνθήκες. Τα «ραντεβού» δίνονται συνήθως σε αποθήκες ή επιτόπου στα θερμοκήπια, για δουλειά από 7 ώρες και πάνω. Τα γκρουπ εναλλάσσονται, σήμερα μπορεί να είσαι εδώ, αύριο εκεί και πάει λέγοντας. Οπως τόνισαν αρκετοί, κάνουν τα πάντα, δεν υπάρχει περιορισμός. Πλέον απασχολούνται σε περισσότερες καλλιέργειες και όχι μόνο στη φράουλα, ενώ ανάλογα με την εποχή μετακινούνται στην Πελοπόννησο ή σε και σε άλλα μέρη της χώρας.

Στη δουλειά, το πολύ να τους προσφερθεί νερό απ' αυτό που ποτίζουν και στα «ντουζένια» ένα κρουασάν... Μέτρα ασφαλείας ανύπαρκτα, η πίεση μεγάλη. Την ίδια ώρα, για να αντιμετωπίσουν την έλλειψη χεριών, λόγω και της επέκτασης των δραστηριοτήτων τους, οι εργοδότες έδωσαν μικρές αυξήσεις στα μεροκάματα ύστερα από τους μεγάλους αγώνες και τις κινητοποιήσεις του προηγούμενου διαστήματος. Αυτές ωστόσο δεν μπορούν να καλύψουν τις καθημερινές ανάγκες, ενώ οι ίδιοι οι εργαζόμενοι, και από ντροπή, δεν μιλάνε για τα μεροκάματα της πείνας. Παραμένουν έρμαια των μεγαλοκαπιταλιστών, των πρεσβειών, και την ώρα που τα αφεντικά τους απολαμβάνουν τα πλούτη τους, οι ίδιοι προσπαθούν να συντηρήσουν και τις οικογένειές τους στις πατρίδες τους. Πολλοί άλλωστε έχουν να δουν τους δικούς τους χρόνια, αφού δεν πάνε εύκολα στις πατρίδες τους, φοβούμενοι ότι δεν θα ξαναγυρίσουν.

Θέλουν κι άλλα οι μεγαλοπαραγωγοί

 

«Κουζίνα» μέσα σε ξύλινη παράγκα

Εκτιμάται ότι για μια μικρή καλλιέργεια περίπου 70 στρεμμάτων απαιτούνται κατά το «φουλ» της περιόδου της συγκομιδής, από το Φλεβάρη και μέχρι τις αρχές καλοκαιριού, άνω των 40 εργατών γης τη μέρα, ή άνθρωπος και στρέμμα, για να είναι όλα μέσα στους προβλεπόμενους χρόνους και με την αντίστοιχη «ποιότητα» του τελικού προϊόντος της φράουλας.

Ετσι, μπορεί σήμερα ο αριθμός των εργατών γης στη Μανωλάδα και στην ευρύτερη περιοχή να ανέρχεται σε μερικές χιλιάδες, όμως σε λίγους μήνες μπορεί να ξεπεράσουν και τους 10.000. Οι ίδιοι εκτιμούν ότι μόνο στη Μανωλάδα των περίπου 2.000 κατοίκων (με βάση την απογραφή του 2011), από τους οποίους μόνιμα μένουν στο χωριό κάτω των 1.000, οι μετανάστες εργάτες γης ξεπερνούν τους 6.000!

Την ίδια ώρα οι «επενδύσεις», ειδικά στη φράουλα, συνεχίζονται με εντατικούς ρυθμούς, παίρνοντας φυσικά «αέρα» από την εκμετάλλευση των εργατών γης, τα χρηματοδοτικά «πακέτα» για τους τσιφλικάδες - επενδυτές, την καταλήστευση και των μικροπαραγωγών. Μόνο στον Λάππα (περιοχή της Δυτικής Αχαΐας), μετρημένοι στα δάχτυλα του ενός χεριού μεγαλοπαραγωγοί, που δραστηριοποιούνται και σε άλλες περιοχές, κατέχουν εκτάσεις πάνω από 2.000 στρέμματα και επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους, αρπάζοντας γη και καλλιέργειες και από βιοπαλαιστές αγρότες, οι οποίοι, μην μπορώντας να επιβιώσουν αλλά ούτε και να ενταχθούν στα χρηματοδοτικά «πακέτα», διαθέτουν τη γη και την παραγωγή τους στους μεγαλοκαπιταλιστές, μετατρεπόμενοι στο τέλος και οι ίδιοι σε εργάτες γης.

Ολοι μαζί, με οργάνωση και αλληλεγγύη, θα τα καταφέρουμε!

Συγκρότησαν Επιτροπή, ενέκριναν ψήφισμα

Μέσα σε αυτήν την κατάσταση γεννιέται και η ελπίδα. Η συγκρότηση της Επιτροπής Αγώνα των μεταναστών εργατών γης, που πραγματοποιήθηκε στη Μανωλάδα, εκπροσωπώντας εργαζόμενους από διάφορες χώρες, ήταν ένα σημαντικό βήμα στην οργάνωσή τους, με την αποφασιστική συμβολή συνδικαλιστών της Γραμματείας του ΠΑΜΕ, των Εργατικών Κέντρων Αμαλιάδας και Πάτρας, καθώς και της Ομοσπονδίας Εργατοϋπαλλήλων Τροφίμων - Ποτών.

Μέσα στις στάχτες του καμένου καταυλισμού, με τον ενθουσιασμό των εργατών και με κύριο σύνθημα «Ελληνες και ξένοι, εργάτες ενωμένοι», δόθηκε παράλληλα μήνυμα στους διάφορους που από την αρχή της περιοδείας των συνδικαλιστών «θορυβήθηκαν» για την παρουσία τους.

Ηταν μια απάντηση σε διάφορους που είχαν πιάσει τα τηλέφωνα, παρακολουθούσαν και παρακολουθούν, μη και «ξυπνήσει ο εργάτης» και αρχίσει να ζητάει...

Συγκινητική βέβαια ήταν η υποδοχή που επιφύλαξαν οι ίδιοι οι εργάτες γης τόσο στην αντιπροσωπεία των συνδικαλιστών όσο και στην πρόταση για τη συγκρότηση της Επιτροπής. Με τραγούδια, συνθήματα, ομιλίες, αλλά και με οργάνωση που οι ίδιοι είχαν, από τα μικρόφωνα και τα ηχεία έως τα τραπέζια και τις καρέκλες που έφερναν απ' τους καταυλισμούς, την ανοιχτή συζήτηση και το ενδιαφέρον για το ψήφισμα που μεταφραζόταν ταυτόχρονα στις γλώσσες που τους αφορούσαν.

«Θα τα καταφέρουμε»

«Αυτήν τη φορά επιβάλλεται να πετύχουμε, με τη συνδρομή και των ίδιων των εργατών γης, ό,τι χρειάζεται για να ζει και να εργάζεται κάποιος με βάση τις ανάγκες του», σημείωσε η πρόεδρος του Εργατικού Κέντρου Αμαλιάδας, Νατάσα Παναγιωτάρα, που απ' το 2008 βρίσκεται τακτικά στους καταυλισμούς και τα φραουλοχώραφα.

«Αμεσα, καταρχήν, να εμβολιαστούν όλοι για όλες τις μεταδοτικές ασθένειες», επισήμανε, σημειώνοντας ότι αυτός ο αγώνας συνδέεται και με την πάλη για την ενίσχυση της δημόσιας Υγείας αλλά και με την ανάγκη λήψης κάθε άλλου μέτρου διευκόλυνσης για την επιτάχυνση των εμβολιασμών (κινητές μονάδες κ.λπ.).

Πρόκειται για αγώνα που συνδέει ακόμη περισσότερο την πάλη των ξένων με τους Ελληνες εργαζόμενους, όπως επίσης και το αίτημα για στελέχωση όλων των υγειονομικών μονάδων.

Οι μετανάστες εργάτες, με το ψήφισμα που ενέκριναν, απαιτούν εκτός από τα παραπάνω, άμεσα την έκδοση όλων των νομιμοποιητικών εγγράφων τους, ΑΜΚΑ κ.λπ.

Σημειώνουν την ανάγκη ασφαλιστικής κάλυψης όλων των εργαζομένων, ιατροφαρμακευτικής και συνταξιοδοτικής, με κάθε μέρα εργασίας και ένσημο, με μέτρα υγείας και ασφάλειας αλλά και αξιοπρεπές μεροκάματο.

Ειδικά για το ζήτημα της στέγασης και καθαριότητας καλούν κυβέρνηση, Περιφέρεια, δήμους και εργοδότες να δώσουν λύση με όλες εκείνες τις αναγκαίες υποδομές ώστε να βγουν επιτέλους από τις τρώγλες, που επιβαρύνουν την υγεία τους.

«Εμείς οι εργάτες γης, ανεξαρτήτως εθνότητας και θρησκείας, είμαστε ενωμένοι και αποφασισμένοι να αλλάξουμε την κατάσταση προς όφελος της ζωής μας και ολόκληρης της κοινωνίας», σημειώνουν στο ψήφισμά τους, επισημαίνοντας:

«Είμαστε άνθρωποι και όχι ζώα. Εχουμε αξιοπρέπεια και δεν θα την αφήσουμε να πνίγεται στις λάσπες και τα κουνούπια. Μας δίνει δύναμη η αλληλεγγύη από τα σωματεία του ΠΑΜΕ, τα Εργατικά Κέντρα Πάτρας, Αμαλιάδας, καθώς και από την Ομοσπονδία Τροφίμων και Ποτών. Ολοι μαζί, με αλληλεγγύη και αγώνα, θα τα καταφέρουμε!».

   ΡΕΠΟΡΤΑΖ: Σπύρος ΜΠΕΤΣΗΣ

 Βήμα οργάνωσης απέναντι στις άθλιες συνθήκες η συγκρότηση επιτροπής αγώνα