2/2/1975 - Πώς άκουσαν οι Ελληνες τη νίκη του Στάλινγκραντ

 

Γενάρης 1943. Η Ευρώπη ολόκληρη και μαζί μ' αυτή και η Ελλάδα στενάζει κάτω από τη χιτλεροφασιστική σκλαβιά.

Στα βουνά βέβαια, το αντάρτικο έχει αρχίσει να φουντώνει και ο θρυλικός ΕΛΑΣ διαμορφώνει σιγά - σιγά τη Λεύτερη Ελλάδα. Στις πόλεις όμως βαριά αντηχεί ακόμα η γερμανική μπότα.

Τα βράδια μαζεμένοι σε κάποιο ραδιόφωνο, που λειτουργεί παράνομα, περιμένουμε με μύριες προφυλάξεις να ακούσουμε την εκπομπή της Μόσχας.

Εξω άγρια δέρνει η βαρυχειμωνιά. Κι είναι τούτη τη χρονιά βαρύς και ατελείωτος ο χειμώνας. Η πόλη έρημη και κατασκότεινη. Και ξαφνικά από το μακρινό βορρά έρχεται φως και ελπίδα.

«Μιλάει η Μόσχα»! «Μιλάει η Μόσχα»! Ακούγεται η κοφτή και ξάστερη φωνή του εκφωνητή του ραδιοσταθμού. Ακολουθεί ο σοβιετικός εθνικός ύμνος και οι χαιρετιστήριες ομοβροντίες που προαναγγέλλουν την ημερήσια διαταγή του Στάλιν.

Ο κόσμος μαθαίνει το χαρμόσυνο άγγελμα

Και τότε ο κόσμος όλος μαθαίνει το χαρμόσυνο άγγελμα. Τη μεγάλη χειμερινή σοβιετική επίθεση στα βόρεια της 6ης γερμανικής στρατιάς, που βρίσκεται παγιδευμένη στο Στάλινγκραντ.

Ο Κόκκινος Στρατός διασπά σε βάθος τις γερμανικές γραμμές στον τομέα του Βορονέζ και ορμητικά ξεχύνεται προς τα μπρος. Και η προέλαση συνεχίζεται σε σχήμα τεράστιας λαβίδας, που μέσα στο σιδερένιο της κλοιό θα περικλείσει τη στρατιά του Φον Πάουλους.

Την ορμή, τη μαζικότητα και τη δύναμη της επίθεσης του Κόκκινου Στρατού δεν μπορεί πια να αποκρύψουν τα υπό γερμανικό έλεγχο έντυπα της εποχής εκείνης και φυσικά ούτε και η ελληνική εκπομπή του ραδιοφωνικού σταθμού του Βερολίνου με τον διαβόητο εκφωνητή της, Κυριάκη.

Η χιονοστιβάδα όλο και μεγαλώνει

 

Πίνακας του Fedor Ivanovich Deryazhnyi

Και ένα από τα έντυπα αυτά, προετοιμάζοντας ψυχολογικά την Κοινή Γνώμη για την καταστροφή που σε λίγο θα ακολουθήσει, αναγκάζεται να δώσει ένα μέρος από την αλήθεια. Αφού παραθέτει το λακωνικό ανακοινωθέν του γερμανικού αρχηγείου, που αναγγέλλει την επίθεση του Κόκκινου Στρατού, συνεχίζει, παρομοιάζοντας τη σοβιετική επίθεση με μια χιονοστιβάδα που ξεκινάει από την κορυφή του βουνού. Και όσο κατεβαίνει μεγαλώνει, για να γίνει ένας τεράστιος όγκος που στο κατρακύλισμά του ανατρέπει και παρασύρει ό,τι βρει μπροστά του.

Η τύχη της 6ηςεπίλεκτης γερμανικής στρατιάς που την αποτελούσε ο ανθός του γερμανικού στρατού, έχει πια κριθεί. Και στις 2 του Φλεβάρη (...) αναγκάζεται να παραδοθεί χωρίς όρους για να αποφύγει την εξόντωσή της. Τελικός απολογισμός: Αιχμάλωτοι 92.000 περίπου άνδρες, 24 στρατηγοί και ο διοικητής της στρατιάς, ο στρατάρχης Φον Πάουλους.

Η αρχή του τέλους

Η άλλοτε αήττητη και αγέρωχη «Βέρμαχτ» έχει δεχθεί τώρα αποφασιστικό πλήγμα. Είναι αρχή του τέλους. Ο δρόμος για την απελευθέρωση των σοβιετικών εδαφών και πέρα απ' αυτά και όλης της Ευρώπης, έχει ανοίξει, για να σταματήσει στην καρδιά του χιτλερισμού, το Βερολίνο.

Το Στάλινγκραντ είναι λεύτερο. Και ο Βόλγας, με τους προαιώνιους θρύλους του, λεύτερος κι αυτός να κυλάει τα ήρεμα νερά του.

Συντρίμμια και ερείπια η πόλη, που γνώρισε τη μεγαλύτερη τιμή, αλλά και τη μεγαλύτερη θυσία. Είναι λεύτερη για να ορθώνεται σύμβολο και να στέλνει σ' όλους τους καιρούς και σ' όλους τους τόπους το μήνυμα του ηρωισμού, της νίκης και της πανανθρώπινης λευτεριάς.

* * *

Στις 2 Φλεβάρη 1943, η μάχη του Στάλινγκραντ ολοκληρώθηκε με τη συντριβή των χιτλερικών στρατευμάτων και τη μεγάλη νίκη του Κόκκινου Στρατού και του σοβιετικού λαού.

Για να τιμήσει την επέτειο αυτή, στις 2.2.1975, ο «Ριζοσπάστης» δημοσίευσε και το παραπάνω κείμενο του Θάνου Ζαφειρόπουλου, που ήταν αρχισυντάκτης της έκδοσης του «Ριζοσπάστη» του Βουνού στα 1943-'44.

Η μάχη του Στάλινγκραντ ξεκίνησε στις 17 Ιούλη του 1942 και αρχικά ο Κόκκινος Στρατός βρισκόταν σε θέση άμυνας. Στην πόλη αυτή επικεντρώθηκε η γερμανική επίθεση για την κατάληψη του σοβιετικού νότου, με πολυάριθμες δυνάμεις, μεταξύ αυτών και η 6η επίλεκτη χιτλερική στρατιά. Απ' τον Σεπτέμβρη, οι μάχες γίνονταν μέσα στην πόλη. Οι Γερμανοί κατάφεραν να φτάσουν ως το κέντρο της πόλης. Τότε, μάλιστα, το ραδιόφωνο του Βερολίνου βιάστηκε να μεταδώσει πως το Στάλινγκραντ έπεσε.

Στα μέσα του Οκτώβρη, οι συγκρούσεις γενικεύτηκαν σε όλη την πόλη και πήραν χαρακτήρα αγώνα σώμα με σώμα. Οι μάχες γίνονταν στους δρόμους της πόλης, στα σπίτια, στα εργοστάσια και στη δεξιά όχθη του Βόλγα. Ηταν αδιάκοπες, μέρα και νύχτα. Η μάχη δινόταν όχι μόνο για κάθε σπίτι, για κάθε κτίριο, αλλά και για κάθε δωμάτιο στο ίδιο σπίτι, για κάθε όροφο.

Το Κόμμα των Μπολσεβίκων ήταν η «ψυχή» της λυσσώδους αντίστασης του Κόκκινου Στρατού. Ο Α.Μ. Βασιλιέφσκι, Α' στρατάρχης της ΕΣΣΔ και εκ των πρωταγωνιστών της νίκης, έγραψε για τον ρόλο του Κόμματος:

«Η ψυχή της άμυνας του Στάλινγκραντ ήταν το Κομμουνιστικό Κόμμα. Το κόμμα ήταν που κατηύθυνε όλες τις προσπάθειες του λαού και του στρατού στην υπεράσπιση της γραμμής του Βόλγα, ενέπνευσε τους μαχητές σε ηρωικά κατορθώματα».

Στις 13 Νοέμβρη 1942, εγκρίθηκε από την Ανώτατη Διοίκηση και το Γενικό Επιτελείο του Κόκκινου Στρατού το σχέδιο με την κωδική ονομασία «Ουράν», που προέβλεπε την κύκλωση και εξόντωση του εχθρού στο Στάλινγκραντ. Στις 20 Νοέμβρη 1942, είχε σχηματιστεί ο κλοιός γύρω από τις χιτλερικές στρατιές, με μια αιφνιδιαστική και τέλεια οργανωμένη επίθεση του Κόκκινου Στρατού.

Οι μάχες συνεχίστηκαν, σκληρές, μέχρι τα τέλη Γενάρη, οπότε παραδόθηκε η επίλεκτη 6η Στρατιά των χιτλερικών και στις 2 Φλεβάρη ολοκληρώθηκε η συντριβή. Μέχρι τότε, πότε στην Ιστορία δεν υπήρξε τέτοια περίπτωση κύκλωσης και ολοκληρωτικής καταστροφής τόσο μεγάλης στρατιωτικής δύναμης.

Η μάχη αυτή έκρινε τη συνολική έκβαση του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, άλλαξε την Ιστορία της ανθρωπότητας. Με τη νίκη του Στάλινγκραντ, ο Κόκκινος Στρατός ξεκίνησε την καταδίωξη των ναζί, άρχισε την απελευθέρωση της Ευρώπης, φτάνοντας μέχρι την καρδιά του ναζιστικού κτήνους, το Βερολίνο.

• Βλ. περισσότερα: Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ 1939-1949, τόμ. Β1, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 2018, σελ. 32-35, 41-48.