1453: Η Αλωση από τους Τούρκους της Κωνσταντινούπολης

Το φθινόπωρο του 1452 η οσμανική Τουρκία αρχίζει να προετοιμάζεται βιαστικά για να κυριεύσει την Κωνσταντινούπολη και κατακτά και τις τελευταίες πόλεις που ανήκουν στον Βυζαντινό αυτοκράτορα Κωνσταντίνο ΙΑ‘. Στις αρχές Απρίλη του 1453, ο σουλτάνος Μωάμεθ Β‘ πολιορκεί τη βυζαντινή πρωτεύουσα από στεριά και θάλασσα με μεγάλες δυνάμεις.

Ο Κωνσταντίνος ΙΑ‘ έχει μόνο 9–10 χιλιάδες πολεμιστές, που από αυτούς οι 4–5 χιλιάδες είναι μισθοφόροι (Γενοβέζοι κ.ά.). Την υπεράσπιση των πιο σπουδαίων οχυρών την αναθέτουν σ’ αυτούς. Οι δυνάμεις του σουλτάνου είναι το λιγότερο 100 χιλιάδες πολεμιστές. 

Οι κυβερνήτες της γενοβέζικης αποικίας του Γαλατά, στη βόρεια ακτή του Κεράτιου Κόλπου, απέναντι από την Κωνσταντινούπολη, ακολουθούν προδοτική πολιτική. Πριν πολιορκηθεί η πόλη, συνεννοούνται με τον Μωάμεθ για τη διατήρηση των εμπορικών τους προνομίων και βοηθάνε κρυφά το σουλτάνο. Ετσι, παρά την επίμονη αντίσταση του πληθυσμού της Κωνσταντινούπολης, ο τουρκικός στρατός στις 29 Μάη του 1453 την αυγή ορμάει μέσα στην πόλη κι αφού την κυριεύει ύστερα από οδομαχίες, αρχίζει τη σφαγή που κρατάει τρεις μέρες συνέχεια. 

Η Αλωση, όπως τη φαντάστηκε ο λαϊκός ζωγράφος Θεόφιλος

Η εικόνα της κατεστραμμένης πόλης είναι φοβερή. Οπως περιγράφει ένας αυτόπτης, σε πολλά μέρη, από τα πάρα πολλά πτώματα το έδαφος δε φαινόταν. Εξήντα χιλιάδες περίπου κάτοικοι εξανδραποδίστηκαν και οι μεγαλόπρεποι ναοί και τα ανάκτορα λεηλατήθηκαν και πυρπολήθηκαν. Ετσι καταστράφηκαν και πολλά ωραία μνημεία της τέχνης. Με την πτώση της Κωνσταντινούπολης παύει να υπάρχει και βυζαντινή αυτοκρατορία.

Η καταστροφή του βυζαντινού κράτους δεν οφείλεται μόνο στην κατάκτηση από τον εξωτερικό εχθρό. Σπουδαίο ρόλο στην εξασθένιση και αμέσως ύστερα στην καταστροφή της βυζαντινής αυτοκρατορίας έπαιξαν εσωτερικά αίτια. Τα κυριότερα από τα αίτια αυτά είναι η οικονομική παρακμή του Βυζαντίου και η εξαθλίωση των λαϊκών μαζών, η όξυνση των ταξικών αντιθέσεων στη βυζαντινή κοινωνία και η προδοτική πολιτική μιας σημαντικής μερίδας από τη φεουδαρχική αριστοκρατία, καθώς και η διείσδυση στην αυτοκρατορία ξένων εμπόρων και επιχειρηματιών που υπονόμευσαν την οικονομική της ανάπτυξη.

Η τουρκική κατάκτηση του Βυζαντίου και των άλλων χωρών της Βαλκανικής Χερσονήσου είχε βαθιές και αρνητικές συνέπειες για την τύχη των λαών που κατοικούσαν στις χώρες αυτές. Η ξενική κατάκτηση καθυστέρησε για πολύ καιρό την πιο πέρα οικονομική ανάπτυξη στις χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, προκάλεσε την παρακμή και την καταστροφή των παραγωγικών τους δυνάμεων και έπνιξε τα βλαστάρια των καινούριων παραγωγικών σχέσεων που είχαν αρχίσει να ξεπετάγονται.

 

Σχεδιαστική τομή των χερσαίων τειχών της Κωνσταντινούπολης