8/6/1975 Αγάπησα τη ζωή Το τελευταίο γράμμα μιας μελλοθάνατης

 
(...) Σας αφήνω, σας χαιρετώ, σας αγαπώ. Μην κλαίτε, δεν κλαίω ούτε 'γω. Φεύγω χωρίς παράπονο, χωρίς να τρέμω από φόβο και χωρίς πόνο, καθώς πλησιάζει κείνο που θα πρεπε νάρθει μόνο στο τέλος της ζωής και δεν είναι σωστό να με βρίσκει στη μέση. 

Η φευγάλα μου από κοντά σας κι ακόμη η απόλυτη αρμονία κι ενότητά μας. Δεν είμαι σε θέση να σας δώσω παρά πολύ λίγη από την αγάπη μου - μονάχα τη διαβεβαίωση ότι είναι ειλικρινής, βαθιά και φλογερή. Σήμερα, στις 26 Μάρτη 1943, στις 6.30 το πρωί, δυο μέρες μετά τη συμπλήρωση των 22 μου χρόνων, θα πάρω την τελευταία μου ανάσα. Είχα πάντα το κουράγιο να ζω και δεν θα το χάσω ακόμη και μπροστά σ' αυτό που, στην ανθρώπινη γλώσσα, λέγεται θάνατος.

Δεν φοβάμαι αυτό που θάρθει αν και ταπεινώθηκα και πληγώθηκα, πάντοτε αισθανόμουνα υποχρέωση για τα ωραία, τα ευγενικά και ανθρώπινα πράγματα. Ολάκερη η ζωή μου ήταν όμορφη. Φλογερή, πιστή, αγωνιστική, γεμάτη κατακτήσεις. Στο δρόμο μου προς την τελειοποίηση του εαυτού μου συχνά παραπλανήθηκα, αλλά στην καρδιά μου μέσα υπήρχε πάντα πίστη.

Το κάθε τι είναι ήσυχο και σιωπηλό αυτή την αποφασιστική στιγμή που πλησιάζει. Εγραφα όλο τ' απόγευμα. Μη με λυπηθείτε, μην κλάψετε. Η ζωή μου όλη ήταν, ως τώρα, δουλιά, μόνο δουλιά. Και τώρα, απλούστατα, δέχομαι τις αναπόφευκτες συνέπειες αυτής της αναγκαιότητας.

Ο φύλακας ήρθε κι έρριξε μια ματιά. Σας αγαπώ, φεύγω γεμάτη πίστη, ακλόνητη πίστη.

Η αγαπημένα σας κόρη

ΜΑΡΙΑ ΚΟΥΝΤΕΡ[Ζ]ΙΚΟΒΑ

Χαιρετισμούς σ' όλους. Συγχώρεσέ με. Φεύγω χωρίς φόβο. Εδεσα ψηλά τα μαλλιά μου. Θα τα βρήτε μαζί με τα πράγματά μου. Ζητήστε τα.

***

Η Μαρία Κουντερζίκοβα γεννήθηκε στις 24 Μάρτη 1921 στο χωριό Σλοβάτσκο στη Μοραβία της Τσεχοσλοβακίας, από πατέρα σιδηροδρομικό και μητέρα νοικοκυρά, που στον ελεύθερο χρόνο της ζωγράφιζε. Τελείωσε το Λύκειο στην πόλη Στράζνιτσε, όπου αποφοίτησε όταν ξεκίνησε ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος.

Στα μαθητικά της χρόνια ήρθε σε επαφή με τους πρώτους πυρήνες της Ενωσης Κομμουνιστικής Νεολαίας και την επαναστατική θεωρία του Μαρξισμού - Λενινισμού. Δούλεψε σε εργοστάσιο στην περιοχή της Βεβερσκά Μπιτίσκα και μπήκε στην αντίσταση κατά της ναζιστικής κατοχής. Εγραφε προκηρύξεις και συνέβαλε στην αφύπνιση του λαού. Οταν η δράση της δυσκόλεψε εκεί, έφυγε για το Μπρνο, την πρωτεύουσα της περιφέρειας της Μοραβίας, όπου ως στέλεχος της Κομμουνιστικής Νεολαίας βοήθησε στην ανάπτυξη της οργάνωσης και του αγώνα της αντίστασης.

Η Μαρία Κουντερζίκοβα συνελήφθη τον Δεκέμβρη του 1941 από την Γκεστάπο και κρατήθηκε στο Μπρνο και στη συνέχεια στην Πράγα. Από εκεί, μαζί με άλλες συντρόφισσές της, στάλθηκε στη φυλακή του Μπρεσλάου, στην κατεχόμενη Πολωνία. Μαζί με δύο συντρόφισσές της, από τον ηγετικό πυρήνα της Κομμουνιστικής Νεολαίας, κλείστηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης για γυναίκες και στις 16 Νοέμβρη 1942 καταδικάστηκαν σε θάνατο. Στο κελί των ετοιμοθάνατων ήταν μαζί με άλλη μια συμπατριώτισσά της, την 17χρονη Γιουλίνκα, που είχε συλληφθεί από τα 15 της. Εκτελέστηκε στις 26 Μάρτη του 1943.

Το βιβλίο της «Σκέψεις και στιγμιότυπα ζωής», που γράφτηκε στο κελί που κρατούταν, αποτελεί μια κατάθεση ψυχής, που δείχνει την εξέλιξη και το μεγαλείο του αγωνιστή, που αψηφά τον θάνατο γιατί αγωνίζεται για τα ανώτερα ιδανικά του σοσιαλισμού - κομμουνισμού. Η νεαρή κομμουνίστρια - ανάμεσα σε άλλα - αναφέρεται και στο πώς αμφισβήτησε το έντονο θρησκευτικό υπόβαθρο της οικογένειάς της, πώς άρχισε να βλέπει την αδικία του καπιταλισμού και πώς η ίδια αποφάσισε να παλέψει για τα συμφέροντα του λαϊκού κόσμου.

Το βιβλίο δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 1960, μαζί με τα γράμματα που έστειλε η πρωτοπόρα κομμουνίστρια στους γονείς, στα αδέλφια της και τις συντρόφισσές της. Στο βιβλίο της, που ξεχωρίζει για τον λυρικό και απλό λόγο του, γίνεται μια αναδρομή στα βασικά γεγονότα της πλούσιας, αν και σύντομης ζωής της, μόλις 22 χρόνων. Το γράμμα (απόσπασμα) που δημοσίευσε ο «Ριζοσπάστης» στις 8 Ιούνη 1975 περιέχεται σε αυτό το βιβλίο.

Η Μαρία έπεσε μαχόμενη, όπως και τόσοι άλλοι κομμουνιστές στην Τσεχοσλοβακία. Στα 1941-1942 χτυπήθηκαν και διαλύθηκαν δύο παράνομες Κεντρικές Επιτροπές του ΚΚ Τσεχοσλοβακίας και τρεις παράνομες ΚΕ του ΚΚ Σλοβακίας, εκτελέστηκαν πολλά μέλη της Κεντρικής Επιτροπής, συντάκτες της παράνομης εφημερίδας «Ρούντε Πράβο» και άλλοι αγωνιστές. Ανάμεσα στους συλληφθέντες ήταν και ο Γιούλιους Φούτσικ, δημοσιογράφος - μέλος της ΚΕ του ΚΚ Τσεχοσλοβακίας και συγγραφέας του βιβλίου «Γραμμένο με την θηλειά στο λαιμό»* που εκτελέστηκε στο Βερολίνο τον Σεπτέμβρη του 1943 σε ηλικία 40 ετών.

* Στα Ελληνικά το βιβλίο κυκλοφορεί απ' τις εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή» με τίτλο «Ρεπορτάζ κάτω απ' την κρεμάλα».

Βλ. περισσότερα:

Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ 1939-1949, τόμ. Β1, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 2018, σελ. 38.