Για την αποκατάσταση του Νίκου Ζαχαριάδη

Ο Νίκος Ζαχαριάδης, το τρίτο από τα τέσσερα παιδιά της οικογένειας Ζαχαριάδη, γεννήθηκε στην Αδριανούπολη στις 27 Απριλίου 1903. Επειδή ο πατέρας του μετακινιόταν, ως υπάλληλος του γαλλικού μονοπώλιου καπνού «Ρεζί», πήγε στο δημοτικό σχολείο σε διάφορες πόλεις (Σκόπια, Νικομήδεια) και την πρώτη τάξη του γυμνασίου στην Αδριανούπολη. Σε νεαρή ηλικία δούλεψε στο λιμάνι της Κωνσταντινούπολης και στα καράβια της Μαύρης Θάλασσας. Στην «Πανεργατική» της Κωνσταντινούπολης (αναρχοσυνδικαλιστική οργάνωση) λειτουργούσε πυρήνας της Κομμουνιστικής Διεθνούς, του οποίου έγινε μέλος και στη συνέχεια γραμματέας. Το 1922 και 1923 πήγε ως ναυτεργάτης στη Σοβιετική Ενωση, όπου έγινε μέλος της Ομοσπονδίας Κομμουνιστικών Νεολαιών. Το 1923 έγινε μέλος και του ΚΚ Τουρκίας. Το 1924 ήρθε στην Ελλάδα, έχοντας φοιτήσει στην ΚΟΥΤΒ (Κομμουνιστικό Πανεπιστήμιο των Εργαζομένων της Ανατολής). Δούλεψε στην ΟΚΝΕ Αθήνας και στη συνέχεια ως καθοδηγητικό στέλεχος στην ΟΚΝΕ Θεσσαλονίκης και στην Κομματική Οργάνωση. Το 1926 φυλακίστηκε στο Γεντικουλέ, από όπου απέδρασε. Το ίδιο διάστημα έγινε μέλος της ΚΕ της ΟΚΝΕ κι έπειτα ήρθε ως καθοδηγητής στην ΚΟ Πειραιά. Το 1927 έγινε γραμματέας της ΚΟ Θεσσαλίας. Το 1929 συνελήφθη, δραπέτευσε εκ νέου και φυγαδεύτηκε από το ΚΚΕ στη Σοβιετική Ενωση, από όπου επέστρεψε στην Ελλάδα το 1931 με απόφαση της ΚΔ. Κατά την παραμονή του στην ΕΣΣΔ έγινε μέλος του ΠΚΚ(μπ). Με βάση την κομματική του ταυτότητα, που εκδόθηκε από το ΚΚΕ το 1946, η κομματική του ηλικία υπολογίζεται από το 1921.

Ο Νίκος Ζαχαριάδης, Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ από το 1931-1935 και Γενικός Γραμματέας της έως το 1956, ήταν ηγέτης αφοσιωμένος στην υπόθεση της εργατικής τάξης, στον προλεταριακό διεθνισμό, στην πάλη για την κοινωνική απελευθέρωση.

Ηγήθηκε του Κόμματος σε συνθήκες σκληρής ταξικής πάλης, διώξεων, εκτελέσεων, δράσης των κρατικών εγχώριων και ξένων μυστικών υπηρεσιών κατά του ΚΚΕ, ακόμα και διάβρωσης των κομματικών του οργανώσεων στα χρόνια της δικτατορίας του Μεταξά.

Είχε σημαντική συμβολή στην ανάπτυξη του ΚΚΕ στα χρόνια 1931-1936, ενώ πρωτοστάτησε στη δημιουργία και στην ηρωική πάλη του ΔΣΕ (1946-1949), της κορυφαίας εκδήλωσης της ταξικής πάλης στην Ελλάδα κατά τον 20ό αιώνα. Εδειξε ακλόνητη επιμονή στην ανάγκη ύπαρξης και ενίσχυσης των παράνομων κομματικών οργανώσεων στα χρόνια 1949-1955, στο συνδυασμό της παράνομης με τη νόμιμη δράση.

Τον διέκριναν επαναστατική επαγρύπνηση, ταχύτητα στην ανάληψη πρωτοβουλιών, σθένος στην υπεράσπιση της γνώμης του. Ηταν λαϊκός ηγέτης, με διάθεση και πνεύμα ασυμβίβαστο, πρωτοπόρο και μαχητικό.

Ο Νίκος Ζαχαριάδης έζησε κρατούμενος στα κάτεργα της 4ης Αυγούστου από το 1936 μέχρι το 1941, όταν η ελληνική κυβέρνηση τον παρέδωσε στους Γερμανούς κατακτητές. Στη συνέχεια μεταφέρθηκε στην Γκεστάπο της Βιέννης και από εκεί στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νταχάου, μέχρι το Μάη του 1945. Πέρασε την εννιάχρονη δοκιμασία αλύγιστος.

Κρίνοντας ιστορικά όλη τη διαδρομή του ΚΚΕ στην περίοδο που ήταν ΓΓ της ΚΕ, εκτιμάμε την αδυναμία του Ν. Ζαχαριάδη να οδηγήσει έγκαιρα το ΚΚΕ σε ολοκληρωμένα συμπεράσματα σε σχέση με τις αντιφάσεις στη στρατηγική του κόμματος, με αδυναμίες προγραμματικής επεξεργασίας που βάρυναν αρνητικά στο Κόμμα κατά τη δεκαετία του 1940. Η ευθύνη του Νίκου Ζαχαριάδη εντοπίζεται κυρίως στην αδυναμία του να διαμορφωθεί πρόγραμμα στο 7ο Συνέδριο (1945), που θα ενσωμάτωνε την πείρα από την αντικειμενική εκτίμηση των λαθών (Συμφωνίες Λιβάνου, Καζέρτας, Βάρκιζας). Αυτό είχε ως αποτέλεσμα και τις αντιφάσεις, καθυστερήσεις και λάθη οργάνωσης του αγώνα του ΔΣΕ. Βεβαίως, η Πανελλαδική Συνδιάσκεψη υπολογίζει ότι η στρατηγική του ΚΚΕ, όταν ήταν Γραμματέας και Γενικός Γραμματέας της ΚΕ ο Ν. Ζαχαριάδης, αντανακλούσε και τις αντιφάσεις της στρατηγικής του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος. Παράλληλα, εκτιμάμε ότι αν και ο Ν. Ζαχαριάδης είδε την αναγκαιότητα να διορθωθεί η στρατηγική του ΚΚΕ και το επιχείρησε το 1949 (5η Ολομέλεια) και το 1953 (Σχέδιο Προγράμματος), δεν τη θεμελίωσε με σωστή θεωρητική τεκμηρίωση, αφού στήριξε την αναγκαιότητα για αλλαγή της στρατηγικής στην αλλαγή του συσχετισμού των δυνάμεων. Επίσης, παρά το γεγονός ότι συγκρούστηκε σε πολλά ζητήματα με την ηγεσία του ΠΚΚ (μπ)/ΚΚΣΕ, και ο ίδιος και η ΚΕ υποχώρησαν στις πιέσεις της, με αποτέλεσμα, το 1954, να αποσύρουν το Σχέδιο Προγράμματος.

Η 6η Πλατιά Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ (11-12 Μαρτίου 1956), που την συγκάλεσε η επιτροπή των έξι ΚΚ (ΕΣΣΔ, Βουλγαρίας, Ρουμανίας, Τσεχοσλοβακίας, Ουγγαρίας, Πολωνίας), πήρε την παρακάτω απόφαση για τον Νίκο Ζαχαριάδη: «...η καθοδήγηση του Κόμματος και πρώτα απ' όλα ο Γενικός Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ σ. Νίκος Ζαχαριάδης κάνουν σοβαρά πολιτικά λάθη σεχταριστικού χαρακτήρα. [...] Για τα σοβαρά πολιτικά λάθη που έκανε ο σ. Ζαχαριάδης και για τη συστηματική από μέρους του παραβίαση των αρχών της εσωκομματικής δημοκρατίας, η Ολομέλεια έκρινε απαραίτητο να καθαιρέσει τον Νίκο Ζαχαριάδη από Γενικό Γραμματέα της ΚΕ του ΚΚΕ και να τον βγάλει από το Πολιτικό Γραφείο».

Η 7η πλατιά Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ (18-24 Φεβρουαρίου 1957) αποφάσισε: «1) Καθαιρεί τον Ν. Ζαχαριάδη από την ΚΕ του ΚΚΕ. 2) Τον διαγράφει από το Κόμμα σαν αντικομματικό φραξιονιστικό αντιδιεθνιστικό, εχθρικό στοιχείο. 3) Η Ολομέλεια σημειώνει πως επειδή πολλές ενέργειες του Ν. Ζαχαριάδη, όπως π.χ. η υπόθεση Γουσόπουλου κλπ., ξεφεύγουν από το χαρακτήρα και τα πλαίσια των συνηθισμένων λαθών, θεωρεί ότι το κομματικό συμφέρον επιβάλλει να γίνει συστηματική και λεπτομερειακή παραπέρα έρευνα από το Κόμμα πάνω σ' ολόκληρη τη ζωή και τη δράση του Ζαχαριάδη». Ως λόγοι της παραπάνω απόφασης προβλήθηκαν: «Η πολιτική γραμμή που επεξεργάστηκε και επέβαλε στο ΚΚΕ ο Ν. Ζαχαριάδης από το 1945 ήταν αριστερίστικη, σεχταριστική, τυχοδιωκτική. [...] οδήγησε σε ήττα το ρωμαλέο ελληνικό δημοκρατικό κίνημα. [...] Με τη γνωστή θέση του στη 12η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ του 1945 για τον «ελληνικό άξονα», αντικειμενικά δικαίωνε την επέμβαση των άγγλων ιμπεριαλιστών στην Ελλάδα. [...] καλλιεργούσε συστηματικά και επίμονα τον αντισοβιετισμό και αντιδιεθνισμό. [...] επέβαλε στο ΚΚΕ ανώμαλο εσωκομματικό καθεστώς. [...] με την εγκληματική στάση του στα ζητήματα της παράνομης δουλειάς [...] είναι ο κύριος υπεύθυνος για τα χτυπήματα που έδωσε η Ασφάλεια στο ΚΚΕ».

Η καθαίρεση του Ν. Ζαχαριάδη και η διαγραφή του ήταν πράξεις άδικες. Η κατηγορία εναντίον του, για συνεργασία με τον εχθρό ήταν πράξη συκοφαντική, ενώ οι κατηγορίες για καλλιέργεια της προσωπολατρίας και για την εγκαθίδρυση στο ΚΚΕ ανώμαλου εσωκομματικού καθεστώτος αποτελούσαν προπέτασμα καπνού και πρόσχημα για να περάσει στην πλειοψηφία των μελών της ΚΕ και του Κόμματος η δεξιά οπορτουνιστική στροφή.

Τόσο η επιτροπή των έξι ΚΚ, όσο και οι παραπάνω Ολομέλειες της ΚΕ του ΚΚΕ αξιοποίησαν αντιφάσεις της πολιτικής του Κόμματος όταν ήταν Γενικός Γραμματέας ο Ν. Ζαχαριάδης, καθώς και λαθεμένες ενέργειές του, όπως οι άστοχες και άδικες κατηγορίες κατά στελεχών του ΚΚΕ για συνεργασία τους με τον ταξικό αντίπαλο.

Η παραπάνω αποτίμηση του Ν. Ζαχαριάδη ως ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ γίνεται ως στοιχείο κρίσης της ωριμότητας και ικανότητας του ΚΚΕ στην καθοδήγηση της ταξικής πάλης σε ιδιαίτερα οξυμένες συνθήκες. Ωστόσο δεν παραβλέπονται οι αρνητικές επιδράσεις της ιδεολογικής κατάστασης και των πολιτικών επιλογών του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος.

Η 7η Ολομέλεια της ΚΕ (9-13 Απριλίου 1964) ενέκρινε το πόρισμα της επιτροπής «για την υπόθεση του Νίκου Ζαχαριάδη» σύμφωνα με το οποίο πολλές από τις ενέργειες του Ν. Ζαχαριάδη «δημιουργούν σοβαρότατα ερωτηματικά για το πρόσωπό του σαν ύποπτο, εχθρικό και επικίνδυνο στοιχείο για το Κόμμα και το λαϊκό κίνημα [...] οδηγούν αναπόφευκτα σε πράξεις που αντικειμενικά δεν προκαλούν μικρότερη ζημιά στο Κόμμα και στο λαϊκό κίνημα από τις πράξεις πρακτόρων του εχθρού». Το πόρισμα καταλόγιζε στο Ζαχαριάδη και ποινικές ευθύνες.

Τρία χρόνια αργότερα, η 11η Ολομέλεια της ΚΕ (27-30 Ιουνίου 1967) συζήτησε νέο πόρισμα της Επιτροπής Κομματικού Ελέγχου (ΕΚΕ) και κατέληξε: «Από την εξέταση της υπόθεσης Ζαχαριάδη δεν βγαίνει ότι ο Ν. Ζαχαριάδης είναι πράκτορας του εχθρού». Κρίνεται ως απαράδεκτο το γεγονός ότι, αυτό το πόρισμα, παρότι είχε απαλείψει την κατηγορία του πράκτορα, ωστόσο άφηνε να αιωρείται η υποψία. Ο απαράδεκτος εξορισμός του στο Σοργκούτ, καθώς και όλη η εκεί μεταχείριση από την ηγεσία του ΚΚΣΕ, με τη σύμπραξη και της τότε καθοδήγησης του ΚΚΕ, δεν δικαιολογείται εξαιτίας της λαθεμένης ενέργειας του Ζαχαριάδη να απευθυνθεί στην ελληνική δικαιοσύνη για να δικαστεί.

Το ΚΚΕ επί της ουσίας έχει αποκαταστήσει τον Νίκο Ζαχαριάδη εδώ και πολλά χρόνια (μεταφορά και ταφή της σορού του στην Ελλάδα, δημοσιεύματα κ.ά.). Η Πανελλαδική Συνδιάσκεψη του ΚΚΕ ακυρώνει όλες τις αποφάσεις της 6ης και της 7ης Ολομέλειας (1956 και 1957) σε βάρος του Νίκου Ζαχαριάδη, καθώς και τα πορίσματα του 1964 και του 1967. Αποφασίζει την πλήρη αποκατάστασή του στο ΚΚΕ.

16 Ιούλη 2011

Ημέρα της Απελευθέρωσης

 Εκτίμηση για τον Νίκο Ζαχαριάδη