Το τραύμα του κλεμμένου αρχείου

Ο κ. Καραμανωλάκης, στο κείμενό του «Διαδρομές αρχείων, διαδρομές ανθρώπων» στην εφημερίδα «Η Εποχή» (5.6.2022), παρουσίασε ένα μυθιστόρημα του Αντώνη Γιανακού με κεντρικό θέμα το Αρχείο του ΚΚΕ και τη ζωή μιας γυναίκας, φύλακα του Αρχείου.

Η προσπάθεια διαχείρισης του θέματος του Αρχείου του ΚΚΕ, με αφορμή ένα λογοτεχνικό έργο, είναι τουλάχιστον μονόπλευρη και άκρως υποκειμενική, μακριά από την πραγματικότητα. Δεν θα θέλαμε να πιστέψουμε ότι ο συντάκτης του άρθρου, ως ιστορικός χειριζόμενος το μέρος του Αρχείου του ΚΚΕ που είχε κλαπεί και βρίσκεται στα Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ), διακρίνεται από εμπάθεια και προκατάληψη απέναντι στο ΚΚΕ και θεωρεί την άποψή του μοναδική και αναμφισβήτητη.

Ο συντάκτης της βιβλιοπαρουσίασης, αποσιωπώντας το γεγονός της κλοπής, αναφέρει: «Η διάσπαση του Φεβρουαρίου του '68 οδήγησε και στη διχοτόμηση του αρχείου και στην παραμονή και των δύο πλέον τμημάτων του στο εξωτερικό. Τέλος, η επιστροφή τους στην Ελλάδα και η διαφορετική μοίρα τους. Το άνοιγμα του ενός μέσω ενός αρχειακού θεσμού, το κλείσιμο και η παραμονή του άλλου εντός του κομματικού πλαισίου».

Ο κ. Καραμανωλάκης, αν και το γνωρίζει, δεν αναφέρει ότι ένα σημαντικό τμήμα του υπεξαιρέθηκε το 1968 από το τμήμα των στελεχών του ΚΚΕ που επιδίωκαν να αλλάξει η ταυτότητά του. Και μόνο γι' αυτόν τον λόγο το τμήμα αυτό δεν δικαιούνταν να αποτελεί ιστορικό διαφυλακτή του. Χρησιμοποιεί τον όρο «διχοτομήθηκε» λες και υπήρξε κάποια συμφωνία διαμοιρασμού.

Το Λεύκωμα για τα 100χρονα του ΚΚΕ

Τα πραγματικά γεγονότα

Σχετικά με τα γεγονότα λοιπόν: Τον Φλεβάρη του 1968 πραγματοποιήθηκε η 12η Ολομέλεια. Τρία μέλη του ΠΓ (οι Παρτσαλίδης, Δημητρίου, Ζωγράφος), που πρωτοστάτησαν στη φραξιονιστική ομάδα, καθαιρέθηκαν από το ΠΓ. Το μέρος των τριών πήραν και άλλα μέλη της ΚΕ με αποτέλεσμα να γίνει διάσπαση. Συνολική εκτίμηση και συμπεράσματα δημοσιεύονται στη έκδοση του Δοκιμίου Ιστορίας, δεν θα επεκταθούμε εδώ. Επίσης, το 2008, με πρωτοβουλία της ΚΕ έγινε πλήρης έκδοση των πρακτικών της εν λόγω Ολομέλειας από τη «Σύγχρονη Εποχή».

Ορισμένα από τα στελέχη της φραξιονιστικής ομάδας (ανάμεσά τους και ο Νίκος Κέντρος, τον οποίο μνημονεύει ο Καραμανωλάκης) με την ενεργό στήριξη των ρουμανικών κρατικών αρχών, λεηλάτησαν το Αρχείο της ΚΕ του ΚΚΕ που φυλάσσονταν στην πόλη Σιμπίου. Επιπλέον κατέλαβαν και το κτίριο της Επιτροπής Διαφώτισης, όπου επίσης φυλάσσονταν υλικά ιστορικών πηγών.

Η φράξια στην αρχή αυτοπαρουσιάστηκε ως Ενωτική Κεντρική Επιτροπή, μετά έγινε κόμμα με τον τίτλο «ΚΚΕ (εσωτερικού)», ενώ προς το τέλος της δεκαετίας του '80 μετεξελίχθηκε σε ΕΑΡ (Ελληνική Αριστερά). Η ΕΑΡ πήρε μέρος στη συγκρότηση του Συνασπισμού της Αριστεράς και της Προόδου και εντέλει μαζί με άλλα πρώην στελέχη του ΚΚΕ, της διάσπασης του 1991, συναπάρτισαν τον ΣΥΝ - ΣΥΡΙΖΑ.

Το κλεμμένο αρχείο στα χέρια εκείνων που το άρπαξαν πέρασε από διάφορες διαδρομές, αρχικά στη Ρουμανία και αργότερα στο Ινστιτούτο Εθνικής Ιστορίας στα Σκόπια, όπου έγιναν και αρκετά αντίγραφα για λογαριασμό των εκεί κρατικών Αρχείων.

Στα επόμενα χρόνια το μετέφεραν στη Θεσσαλονίκη και αργότερα κατέληξε στα γραφεία της ΕΑΡ και μετά στον Συνασπισμό της Αριστεράς, της Προόδου και της Οικολογίας. Το 1992 ιδρύθηκε η εταιρεία διαχείρισης αρχείων ΑΣΚΙ, η οποία ανέλαβε ως ιδιοκτήτρια να διαχειρίζεται το κλεμμένο αρχείο που αποτελεί και τη μεγαλύτερη μερίδα του αρχειακού τους αποθέματος.

Το Επιμορφωτικό Κέντρο «Χαρίλαος Φλωράκης»

Φωνάζει ο κλέφτης...

Ο αρθρογράφος, για να δικαιολογήσει τη μεροληπτική στάση του, υποστηρίζει ότι το Αρχείο στα ΑΣΚΙ είναι ανοιχτό στην ιστορική έρευνα, ενώ το τμήμα που παρέμεινε στον νόμιμο κάτοχό του, το περίμεναν «το κλείσιμο και η παραμονή του (...) εντός του κομματικού πλαισίου» «με στόχο τη διαιώνιση μιας εξουσίας», όπως γράφει.

Το Αρχείο του ΚΚΕ είναι το Αρχείο που το ίδιο παρήγαγε ως επαναστατικό εργατικό κόμμα, με αδιάλειπτη λειτουργία σε μια υπερεκατοντάχρονη πορεία, που πέρασε από φωτιά και σίδερο, συνθήκες παρανομίας, διώξεων, ένοπλου αγώνα, κόντρα στις αστικές πιέσεις για συμβιβασμό και αποδοχή της καπιταλιστικής βαρβαρότητας.

Είναι το Αρχείο του ΚΚΕ, και όχι κάποια συλλογή, που ένας αρχειακός φορέας απέκτησε με κάποιο τρόπο, π.χ. ως προσφορά, ως κλοπή, ως πολεμικό λάφυρο, με αγορά κ.λπ. Δηλαδή πρόκειται για ένα πολιτικό Κόμμα που διαθέτει το Αρχείο του και όχι για μια εταιρεία - ένα ίδρυμα αρχείων που διαθέτει διάφορες συλλογές.

Αραγε, τι γίνεται με τα αρχεία των αστικών κομμάτων; Πόσο «ανοιχτά» είναι τα αρχεία του λεγόμενου σκληρού πυρήνα του κράτους; Πόσο «ανοιχτά» τα έκανε η κυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ; Τι γίνονται άραγε τα αρχεία της Β11 Διεύθυνσης του ΓΕΣ που αφορούν το έγκλημα της Μακρονήσου; Πόσο πλήρως προσβάσιμα είναι τα αρχεία μιας σειράς οργανισμών (μητροπόλεις, τράπεζες, διάφορες ενώσεις των καπιταλιστών); Αραγε, πόσο «δίκαια» ανοίγουν για τους ερευνητές μια σειρά από αρχεία;

Ο κ. Καραμανωλάκης υποστηρίζει: «Ο Ζακ Ντεριντά γράφοντας για την έννοια του αρχείου αναφέρεται σε δύο βασικά χαρακτηριστικά του: Στον νόμο και στον τόπο. Στην εξουσία δηλαδή που διαθέτει όποιος κατέχει το αρχείο, αλλά και στον χώρο που καταλαμβάνει το αρχείο. Εχω σκεφτεί πολλές φορές το αρχείο του ΚΚΕ κάτω από αυτό το πρίσμα. Εννοώ το αρχείο ενός κομματικού μηχανισμού νέου τύπου, ενός κόμματος όπου το αρχείο αποτελεί συστατικό στοιχείο της δομής του, αλλά και της οργάνωσης και της εσωκομματικής εξουσίας. Το αρχείο νομιμοποιεί πολιτικές και παράλληλα μπορεί, όπως και έγινε, να λειτουργήσει ως φαρέτρα για την αναζήτηση όπλων εναντίον του εσωκομματικού αντιπάλου. Οποιος έχει πρόσβαση στο αρχείο διαθέτει γνώση και δύναμη».

Αξίζει να σταθούμε στο παραπάνω γιατί συνδέει δύο ανόμοια πράγματα: Την κρατική εξουσία ως φύλακα της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης και το Κομμουνιστικό Κόμμα, το οποίο αποτελεί εθελοντική ένωση ομοϊδεατών, που παλεύουν ενάντια σε αυτήν την εκμεταλλευτικού χαρακτήρα εξουσία, για την ανατροπή της.

Το ΚΚΕ είναι αντιμέτωπο όχι απλώς με κάποια πολιτικά κόμματα αστικά ή οπορτουνιστικά, αλλά με τη δύναμη του κεφαλαίου, του κράτους του και των διακρατικών καπιταλιστικών ενώσεων. Στοιχεία αυτού του αγώνα είναι και η πάλη ενάντια στη διαστρέβλωση και συκοφάντηση της δράσης του και της Ιστορίας του. Εξυπακούεται πως υπάρχει ανάγκη προστασίας της δράσης του, των μελών και των φίλων του απέναντι στον ταξικό αντίπαλο, άρα και προστασία του Αρχείου του.

Ταυτόχρονα, η αξιοποίηση του Αρχείου γίνεται στη βάση της καταστατικά κατοχυρωμένης, οργανωμένης, ελεύθερης, δημοκρατικής συζήτησης για τη διαμόρφωση της επαναστατικής πολιτικής του ΚΚΕ, που έχει ως υπόβαθρο τη γνώση της ιστορικής αλήθειας για την εξαγωγή συμπερασμάτων από επιτεύγματα και πικρές ήττες του εργατικού και κομμουνιστικού κινήματος. Μια υποχρέωση που πέφτει πρώτιστα στις πλάτες του ίδιου του Κόμματος.

Πλούσια εκδοτική δραστηριότητα, βασισμένη σε ντοκουμέντα και αρχειακό υλικό

Η μελέτη και η γνώση της Ιστορίας βασίζονται πρώτα απ' όλα στα επίσημα ντοκουμέντα, στις αποφάσεις των συλλογικών οργάνων, στα πρακτικά των συζητήσεων που έγιναν στα όργανα. Γι' αυτό άλλωστε το ΚΚΕ έκανε εκδόσεις Συνεδρίων, Συνδιασκέψεων, Ολομελειών της ΚΕ με πλήρες υλικό. Με συλλογικότητα και υπευθυνότητα έχουν εκδοθεί πρακτικά σειράς κρίσιμων κομματικών σωμάτων, όπου αναπτύχθηκε διαπάλη ή αποτυπώθηκε συζήτηση για το Πρόγραμμα του Κόμματος.

Συγκεκριμένα έχουν εκδοθεί τα πρακτικά: Της Τρίτης Συνδιάσκεψης του 1950, της 6ης Ολομέλειας του 1956, της 7ης Ολομέλειας του 1957, της 12ης Ολομέλειας του 1968, της 18ης Ολομέλειας του 1973. Ποιο άλλο κόμμα στην Ελλάδα πραγματοποιεί ανάλογες εκδόσεις;

Ταυτόχρονα, το ΚΚΕ μελετά τις οικονομικές - πολιτικές και άλλες συνθήκες μέσα στις οποίες έδρασε, αλλά και τα ερευνητικά δεδομένα των αντίπαλων αστικών προσεγγίσεων, καθώς και τις κρίσεις και τα συμπεράσματά τους.

Εδώ πρέπει να σημειωθεί πως το ΚΚΕ έκανε ακόμα και στις πιο δύσκολες περιόδους προσπάθεια να εκδώσει όλα τα κομματικά ντοκουμέντα, να τα κάνει όχι μόνο προσβάσιμα μα και απαραίτητο εφόδιο για τα μέλη του και τους εργαζόμενους. Οι αποφάσεις του Κόμματος και άλλα σημαντικά ντοκουμέντα για τα χρόνια 1918 - 1974 έχουν κυκλοφορήσει μέσα από τους 10 τόμους της σειράς Επίσημα Κείμενα (σύνολο 6.943 σελίδες). Επίσης, οι αποφάσεις και συνολικά η συλλογική σκέψη του Κόμματος αποτυπώνονται στις σελίδες των θεωρητικών οργάνων της ΚΕ του ΚΚΕ, «Κομμουνιστική Επιθεώρηση» και «Νέος Κόσμος».

Επίσης, όλη η κομματική ζωή και δράση έχει περάσει μέσα από τις σελίδες του «Ριζοσπάστη» (Οργανο της ΚΕ του ΚΚΕ), που είναι σχεδόν στο σύνολό του δωρεάν προσβάσιμος στο διαδίκτυο για όποιον ενδιαφέρεται. Κάνουμε αυτήν τη σημείωση γιατί κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει με άλλες εφημερίδες που το ιστορικό τους περιεχόμενο το έχουν ως ειδική υπηρεσία επί πληρωμή.

Το Κόμμα επίσης μέσα από εκδόσεις, όπως τα λευκώματα για τα 90 και 100 χρόνια του Κόμματος, τις αντίστοιχες εκθέσεις, τις εκθέσεις καλλιτεχνικών έργων, άλλες θεματικές εκθέσεις ντοκουμέντων, έχει παρουσιάσει δημόσια χιλιάδες εγγράφων και φωτογραφιών.

Αξίζει να αναφερθεί και η έκδοση «Επεσαν Για τη Ζωή», ένα πολύτομο έργο με σύντομα βιογραφικά στοιχεία σχεδόν 70.000 αγωνιστών που έδωσαν της ζωή τους για να ξημερώσουν καλύτερες μέρες, έκδοση βασισμένη στο Αρχείο, συνδυάζοντας και άλλες πηγές.

Από το 2007 λειτουργεί το Επιμορφωτικό Κέντρο Βιβλιοθήκη - Αρχείο «Χαρίλαος Φλωράκης» (ΕΚΧΦ), στο Χαλάνδρι, όπου στη βιβλιοθήκη του και στους υπολογιστές του κέντρου είναι προσβάσιμα στον καθένα που ενδιαφέρεται σημαντικός όγκος υλικών από το Αρχείο. Και συνεχίζει να εμπλουτίζεται.

Στο ηλεκτρονικό του αποθετήριο βρίσκονται τελευταία και οι σχεδόν 14.500 φωτογραφίες από τον αγώνα του ΔΣΕ, προσβάσιμες στον καθένα που ενδιαφέρεται. Χιλιάδες άνθρωποι από την Ελλάδα και το εξωτερικό έχουν επισκεφθεί και ερευνήσει στο ΕΚΧΦ, ανάμεσά τους φοιτητές και φοιτήτριες του κ. Καραμανωλάκη.

Για υλικά που δεν βρίσκονται στο ΕΚΧΦ, οι ενδιαφερόμενοι συγγενείς αγωνιστών, ερευνητές, συγγραφείς, μελετητές και άλλοι έχουν λάβει απαντήσεις σε ερωτήματά τους και υλικό μετά από αίτημά τους στο Αρχείο του ΚΚΕ.

Πρέπει να σημειωθεί πως το Αρχείο του ΚΚΕ στερείται σημαντικών ντοκουμέντων του τόσο λόγω των σκληρών εποχών των διώξεων και της παρανομίας, όσο και λόγω της υπεξαίρεσης τμήματός του το 1968.

Διαρκής είναι η έκκληση για προσφορές ιστορικού υλικού στο Αρχείο, ενώ οι περισσότερες από αυτές τις μικρές συλλογές που προσφέρονται αναρτώνται στην ιστοσελίδα arxeio.kke.gr και είναι προσβάσιμες στον καθένα.

Ξενάγηση στην έκθεση αρχειακού υλικού του ΚΚΕ που διοργανώθηκε προς τιμήν των 100χρονων του Κόμματος

Περί «τραυμάτων»

Ο κ. Καραμανωλάκης, σύμφωνα με την ανάλυσή του για το «αρχείο» και το «τραύμα» που προκαλεί, ανακαλύπτει πως το «τραύμα» «δεν αφορούσε μόνο τον αντίπαλο, αλλά και τον σύντροφο, ιστορίες που για χρόνια οι άνθρωποι κράτησαν κρυφές θέλοντας να μην βλάψουν το κόμμα ή να μην αμαυρώσουν τον δικό τους αγώνα».

Ειδικά στην Ελλάδα, που η ταξική πάλη πήρε την πιο οξυμένη μορφή, ο λαός είναι γεμάτος τραύματα, από την οξυμένη καταστολή σε περιόδους όπως η λευκή τρομοκρατία, το όργιο δολοφονιών και εκδικητικότητας στα χρόνια 1946 - '49, αλλά και στα επόμενα χρόνια. Οι συνέπειες της ήττας είχαν ως αποτέλεσμα οικογένειες ν' απωθήσουν μνήμες και ιστορία των μελών τους.

Και σήμερα ακόμα υπάρχουν άνθρωποι που αναζητούν συγγενείς που χάθηκαν ή ανακαλύπτουν το ηρωικό παρελθόν συγγενών που δεν γνώρισαν ή και την ύπαρξη συγγενών που αγνοούσαν. Π.χ. αναζητώντας τις κληρονομιές για το Κτηματολόγιο, βρίσκουν πως κάποτε υπήρχε ένας θείος, ένας παππούς που έπεσε θύμα της λευκής τρομοκρατίας ή εκτελέστηκε κ.ά. Γι' αυτά ευθύνεται το αστικό κράτος που άλλοτε με δημοκρατικοφάνεια κι άλλοτε χωρίς, εξαπέλυσε όργιο καταστολής.

Ο συντάκτης της βιβλιοπαρουσίασης αναφέρει τις υποθέσεις του Κώστα Καραγιώργη, του Νίκου Πλουμπίδη, του Γιώργου Γεωργιάδη, παρουσιάζοντας τους πρωταγωνιστές γενικά ως θύματα της «εσωκομματικής εξουσίας». Σύμφωνα με την ανάλυσή του, ανασύρθηκαν στοιχεία από το Αρχείο για την ενοχοποίησή τους. Η ουσία είναι ότι η σκληρότητα της ταξικής πάλης, με όλες τις πτυχές της, δημιούργησε καταστάσεις που επηρέασαν και αυτούς που πάλευαν με αυτοθυσία και ανιδιοτέλεια για μια δίκαιη υπόθεση, τους στρατευμένους κομμουνιστές.

Το ΚΚΕ συλλογικά, μέσα από παλιότερες αποφάσεις αλλά και μέσα από την Πανελλαδική Συνδιάσκεψη του 2011 και το Δοκίμιο Ιστορίας, έχει τοποθετηθεί για τις συγκεκριμένες περιπτώσεις. Εχει αναδείξει το υπόβαθρο που οδήγησε σε λαθεμένες - καταδικαστέες αποφάσεις. Οχι για να τις χρησιμοποιήσει ως άλλοθι για την αποδοχή της καπιταλιστικής εξουσίας, όπως κάνει ο κύριος Καραμανωλάκης, αλλά για να βγάλει διδάγματα που θα χρησιμεύσουν για την οργάνωση της εργατικής - λαϊκής πάλης για την ανατροπή της.

Η γυναίκα έκανε άλματα στη χειραφέτησή της μέσα από το κομμουνιστικό και εργατικό κίνημα

Τέλος, ο αρθρογράφος με αφορμή το ότι το κεντρικό πρόσωπο του μυθιστορήματος είναι γυναίκα, «η φύλακας του Αρχείου», γράφει: «Με έκανε να ξανασκεφτώ πόσο αποκλεισμένες από τον κόσμο της Αριστεράς υπήρξαν οι γυναίκες, δεν εννοώ στη δράση αλλά στην ίδια την ανέλιξή τους μέσα λ.χ. στον κομματικό μηχανισμό».

Στην ΚΕ και στο ΠΓ της εδώ και πολλά χρόνια αναδείχτηκαν γυναίκες, εκλέχτηκαν στη Βουλή με τα ψηφοδέλτια του ΚΚΕ. Ενώ γυναίκα ήταν Γενική Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ, η συντρόφισσα Αλέκα Παπαρήγα, για 23 χρόνια μετά τις αντεπαναστατικές ανατροπές και την κρίση του Κόμματος το 1991. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπήρχαν υστερήσεις, που το ΚΚΕ τις παλεύει στις αιτίες τους, συστηματικά και διαχρονικά.

Ο αρθρογράφος προσεκτικά επισημαίνει ότι δεν αναφέρεται στη μετά τη μεταπολίτευση περίοδο. Συζητάμε για το ΚΚΕ, που από τα πρώτα του βήματα πρόταξε την πάλη για την ισοτιμία και χειραφέτηση της γυναίκας. Φυσικά είχε να αντιμετωπίσει το δοσμένο επίπεδο των αντιλήψεων της καπιταλιστικής κοινωνίας, αλλά η γυναίκα έκανε άλματα στη γενικότερη χειραφέτησή της μέσα από το κομμουνιστικό και εργατικό κίνημα, ακόμα περισσότερο με το όπλο στο χέρι την περίοδο του ΔΣΕ.

Πολλά ήταν τα γυναικεία στελέχη (ναι, λιγότερα από τους άνδρες) ήδη από την περίοδο του Μεσοπολέμου, όπως η Ηλέκτρα Αποστόλου, η Καίτη Ζεύγου, οι αδερφές Σαμαραδέλη, η Χρύσα Χατζηβασιλείου, η Κούλα Σουλιώτου, η Καίτη Βιτιβίλια και άλλες. Στην περίοδο του ΔΣΕ αυξήθηκαν οι γυναίκες μαχήτριες και αξιωματικοί σε σχέση με τον ΕΛΑΣ. Αλλες γυναίκες στελέχη του ΚΚΕ πήραν μέρος σε παράνομες αποστολές στην Ελλάδα στη δεκαετία του 1950, όπως η Χρυσούλα Γκόγκογλου, η Αύρα Παρτσαλίδου, η Ρούλα Κουκούλου, η Κατίνα Τέντα, η Χρυσούλα Καλιμάνη, η Κάτια Βιδάλη και πολλές άλλες.

Αλλες γυναίκες στελέχη του ΚΚΕ ήταν σε επίσης κρίσιμους τομείς όπως στον Ραδιοσταθμό, στο Εκδοτικό κ.α., μόνο που η «ανέλιξη» - όπως την ονομάζει ο συγγραφέας - στον κομματικό μηχανισμό δεν διαχωρίζεται από τη δράση αλλά σήμαινε περισσότερη δράση και προσφορά και πολλές φορές ανωνυμία. Θυμίζουμε την Σταματία Βιτσαρά που πέθανε το 1948 παράνομη στον Βύρωνα. Αλλά και πάλι ο ιστορικός Καραμανωλάκης δεν έχει την πρόθεση να φωτίσει την ιστορική αλήθεια αλλά να στηρίξει το δικό του πολιτικό σκεπτικό.

Κλοπή που αναγνωρίζει κάθε καλοπροαίρετος ιστορικός και ερευνητής

Αυτές οι γραμμές γράφτηκαν με αφορμή και μόνο το κείμενο του κ. Καραμανωλάκη, καθώς αποτελεί «σχολή» το να δικαιολογούνται η κλοπή Αρχείου της ΚΕ του ΚΚΕ το 1968, η αποστέρηση του ΚΚΕ από ένα μεγάλο τμήμα του Αρχείου, όπως και η εναπόθεσή του σε έναν άλλο φορέα που δεν έχει καμία σχέση με την κομμουνιστική ταυτότητα αλλά προέκυψε από την άρνησή της. Σε έναν φορέα που χρησιμοποιεί τους νεκρούς κομμουνιστές για να θάψει και τους ζωντανούς.

Οσο και να προσπαθούν οι σημερινοί χειριστές του κλεμμένου Αρχείου, που απέκτησαν πολλαπλά ωφελήματα από αυτό, να κρύψουν αυτό το γεγονός κάτω από ψυχολογικές αναλύσεις του χειρίστου είδους δεν μπορούν να τα καταφέρουν. Σίγουρα αυτές οι αναλύσεις χρησιμεύουν στο να επουλώνεται το «τραύμα» από την υπενθύμιση της κλεψιάς. Αυτήν την αλήθεια την αναγνωρίζει κάθε καλοπροαίρετος ιστορικός και ερευνητής.

Του
Φάνη ΠΑΡΡΗ*
* Ο Φ. Παρρής είναι μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ