Οι διακοπές και η αναψυχή είναι λαϊκό δικαίωμα!

 Το δικαίωμα, η βαθιά ανάγκη των εργαζομένων για διακοπές και ξεκούραση έχει γίνει πλέον πολυτέλεια.

Αυτό το ζούμε όλοι καθημερινά, με την ακρίβεια, τις αυξήσεις στις τιμές των εισιτηρίων να εξανεμίζουν τα έτσι κι αλλιώς άθλια μεροκάματα.

Την ίδια στιγμή, τα μονοπώλια και η εργοδοσία έχουν στήσει μεγάλο φαγοπότι απολαμβάνοντας τους καρπούς της εκμετάλλευσης της εργατικής τάξης.

Για την αστική τάξη είναι κάθε μέρα «διακοπές και καλοπέραση», τη στιγμή που για τους εργαζόμενους και τις οικογένειές τους έστω και μια βδομάδα διακοπές μοιάζει χρόνο με το χρόνο όλο και πιο μακρινό όνειρο. 

Απλησίαστο όνειρο για το λαό οι διακοπές

Καθώς το καλοκαίρι έχει μπει για τα καλά, τα κυβερνητικά επιτελεία και οι εκπρόσωποι των επιχειρηματικών ομίλων του τουρισμού μιλάνε για μια πολύ καλή σεζόν. Και πράγματι, οι επισκέπτες στη χώρα μας είναι ήδη πολλοί και αναμένονται κι άλλοι. Μιλάνε για την «ατμομηχανή της οικονομίας», που θα κάνει και πάλι το «θαύμα» της. Μόνο που όλο αυτό το «θαύμα», εκτός του ότι στηρίζεται στην άγρια εκμετάλλευση χιλιάδων εργαζόμενων κάθε χρόνο, δεν αφορά την εργατική - λαϊκή οικογένεια στην Ελλάδα. Γι' αυτούς το «όνειρο» των διακοπών δεν είναι απλά ...«θερινής νυκτός», αλλά στην κυριολεξία απλησίαστο.

Εχουμε και λέμε λοιπόν: Πρώτον, το κόστος μετακίνησης σε οποιονδήποτε προορισμό είναι αυξημένο έως και 30% - 35% σε σχέση με πέρυσι, την ίδια ώρα που η αντιλαϊκή πολιτική, με την ακρίβεια σε όλα τα αγαθά, τσακίζει το έτσι κι αλλιώς πενιχρό εισόδημα για τη μεγάλη πλειοψηφία των βιοπαλαιστών.

Τα μονοπώλια στην ακτοπλοΐα έχουν ξεσαλώσει και το κόστος μετακίνησης με πλοίο μετ' επιστροφής για μια τετραμελή οικογένεια και ένα μεσαίο αυτοκίνητο, κυμαίνεται στην καλύτερη περίπτωση από 300 ευρώ για τους πολύ κοντινούς προορισμούς, μέχρι 700 - 800 για μακρινούς, υπολογίζοντας θέσεις οικονομικές (καταστρώματος) και σχετικά πολλές ώρες ταξιδιού. Δεν μιλάμε για καμπίνα ή για τα πολύ γρήγορα πλοία, όπου οι τιμές αυξάνονται κατά πολύ, και ...ούτε κατά διάνοια με αεροπλάνο.

                                              ΟΙ ΔΙΑΚΟΠΕΣ ΣΤΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ

                                                     Δικαίωμα κι όχι προνόμιο!

 

Κέντρο αναψυχής και διακοπών για τους εργαζόμενους, στην πόλη Γιουρμάλα της ΕΣΣΔ

Εκεί που το δικαίωμα στην ξεκούραση γινόταν πράξη!

Το δικαίωμα στην ξεκούραση ήταν κατοχυρωμένο στο Σύνταγμα της ΕΣΣΔ. Σύμφωνα με το άρθρο 41, για τους εργάτες και υπαλλήλους καθοριζόταν η εργάσιμη βδομάδα που δεν μπορούσε να υπερβεί τις 41 ώρες, ενώ προβλεπόταν μειωμένη εργάσιμη μέρα για μια σειρά επαγγελμάτων. Το άρθρο 119 του Συντάγματος διασφάλιζε το δικαίωμα των διακοπών. Στην πράξη υπήρχε παροχή ετησίων πληρωμένων αδειών κι η συνεχής φροντίδα του σοσιαλιστικού κράτους για τη διεύρυνση του διχτύου των πολιτιστικο-μορφωτικών και αναζωογονητικών ιδρυμάτων, την ανάπτυξη του μαζικού αθλητισμού, της φυσικής αγωγής και του τουρισμού.

Καταρχήν, αξίζει να αναφέρουμε πως πριν την Επανάσταση του Οκτώβρη του 1917 στην προεπαναστατική Ρωσία λειτουργούσαν 60 σανατόρια με μόλις 3.000 θέσεις. Η λουτροθεραπεία για τους εργαζόμενους ήταν απρόσιτη.

Μετά τη Μεγάλη Οχτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση άρχισαν γρήγορα να αναπτύσσονται τα παραθεριστικά κέντρα. Αν και η χώρα είχε περιορισμένες οικονομικές δυνατότητες, ακόμη και στα χρόνια του εμφύλιου πολέμου δίνονταν κονδύλια για την ανάπτυξη του συστήματος των θεραπευτηρίων. Το 1919 ο ηγέτης της Επανάστασης, Β.Ι. Λένιν υπέγραψε Διάταγμα για την εκχώρηση όλων των παραθεριστικών ιδρυμάτων και θεραπευτηρίων στην ιδιοκτησία της Σοβιετικής Δημοκρατίας. Το Μάη του 1920 στην Πετρούπολη με πρωτοβουλία του Λένιν ιδρύθηκε το πρώτο αναπαυτήριο για τους εργαζομένους. Οι παλιές λουτροπόλεις και τα θεραπευτήρια άρχισαν να λειτουργούν για τη θεραπεία και ξεκούραση των εργαζομένων, ενώ παράλληλα δημιουργούνταν νέες λουτροπόλεις. Στην αρχή του 1940 στην ΕΣΣΔ ήδη υπήρχαν 3.600 σανατόρια με 470 χιλιάδες θέσεις. Στη διάρκεια του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου καταστράφηκαν πολλά μεγάλα θεραπευτήρια της χώρας, τα οποία όμως ανοικοδομήθηκαν σε σύντομο χρονικό διάστημα και δημιουργήθηκαν νέες λουτροπόλεις.

Τα θεραπευτήρια και τα σανατόρια βρίσκονταν σε κάθε περιοχή της ΕΣΣΔ: στην Κριμαία, στον Καύκασο, στην Αμπχαζία, στη Σιβηρία, στο Καζαχστάν, στο Τουρκμενιστάν, στις Βαλτικές Χώρες κ.ά. Στη Σοβιετική Ενωση είχε συγκεντρωθεί το πιο ευρύ δίκτυο δημόσιων παραθεριστικών ιδρυμάτων στον κόσμο. Χαρακτηριστικά να αναφέρουμε ότι τη δεκαετία του '80 (στην αρχή της περεστρόικα) στην ΕΣΣΔ υπήρχαν ήδη πάνω από 14.000 κέντρα αναζωογόνησης που δέχονταν 45 εκατ. αδειούχους. Πολλά σανατόρια είχαν μετατραπεί σε μεγάλα εξειδικευμένα θεραπευτικά ιδρύματα πρόληψης διάφορων νοσημάτων.

Τουριστική βάση «Γκουτσουλίτσινα» στην περιοχή Ιβανο-Φρανκόφ. Τα εργατικά σωματεία εξασφάλιζαν τις καλύτερες τουριστικές περιοχές για τους εργαζόμενους με ελάχιστο κόστος και κατασκεύαζαν τουριστικές υποδομές που για την συντριπτική πλειοψηφία των συναδέλφων τους στη Δύση αποτελούσαν άπιαστο όνειρο.

 

Το συνταγματικό δικαίωμα του κάθε ανθρώπου για ετήσιες διακοπές η σοβιετική εξουσία το επιβεβαίωνε στην πράξη. Η άδεια για διακοπές όχι απλά ήταν κατοχυρωμένη από το νόμο, αλλά υπήρχε φροντίδα για τον προγραμματισμό και την καλύτερη αξιοποίησή της από τις λαϊκές επιχειρήσεις και τα συνδικάτα, που ήταν οι κεντρικοί πυλώνες της οργάνωσης των διακοπών. Δεν υπήρχε περίπτωση η εργοδοσία να εμποδίσει την άδεια, που ήταν κατοχυρωμένη, ούτε βέβαια υπήρχε ο κίνδυνος να φύγεις για διακοπές και όταν γυρίσεις να βρεις την επιχείρησή σου κλειστή! Στην ΕΣΣΔ δεν υπήρχε ανεργία, ούτε καπιταλιστικές κρίσεις κι απολύσεις.

Τα εισιτήρια για τα σανατόρια διανέμονταν από τις συνδικαλιστικές οργανώσεις και οι υποδείξεις για επιπρόσθετη θεραπευτική αγωγή γινόταν από τα θεραπευτικά και τα προληπτικά υγειονομικά ιδρύματα. Πάνω από τα 50% των εισιτηρίων για τουριστικά θέρετρα που δίνονταν σε εργάτες και υπαλλήλους ήταν είτε δωρεάν, είτε με προπληρωμένο το 30% του κόστους τους, αφού καλύπτονταν από τον προϋπολογισμό των υπηρεσιών κοινωνικής ασφάλισης ή υγειονομικής περίθαλψης της ΕΣΣΔ. Υπολογίζεται ότι στις μέρες των διακοπών ξόδευαν μόλις το 20 με 25% ενός μηνιάτικου τις δεκαετίες '70 και '80, αφού οι λέξεις «ακρίβεια» κι «αισχροκέρδεια» ήταν άγνωστες στο σοσιαλισμό! Τα τρόφιμα ήταν πάμφθηνα, όπως και τα εισιτήρια για τον κινηματογράφο και το θέατρο, η βενζίνη για την ατομική μετακίνηση ή τα μεταφορικά έξοδα με τα δημόσια μέσα μαζικής μεταφοράς.

Παραλία της πόλης Anatoly Bochinin, 1978

Η διάρκεια των διακοπών των εργαζομένων έφτανε έως τις 24 εργάσιμες μέρες (δηλαδή μαζί με τις αργίες ένα μήνα). Ακόμα, εκτός από τις κανονικές μέρες της κανονικής ετήσιας άδειας, στην ΕΣΣΔ δίνονταν επιπλέον μέρες άδειας σε ειδικές κατηγορίες πληθυσμού, όπως σε νέους εργαζόμενους κάτω των 19, σε αναπήρους, σε εργαζόμενους σε ανθυγιεινές εργασίες, σε εργαζόμενους που εργάζονταν σε απομακρυσμένες περιοχές του βορρά και σε άλλους, φτάνοντας έως και τις 48 εργάσιμες μέρες.

Εκατομμύρια σοβιετικοί πολίτες πήγαιναν διακοπές στα σανατόρια, στα θεραπευτήρια, στα θέρετρα, σε τουριστικά ταξίδια. Με βάση τους υπολογισμούς του σοβιετικού κράτους ο εργαζόμενος, που είχε ξεκουραστεί όχι μόνον δούλευε με διπλάσια ενέργεια, αλλά και αρρώσταινε σχεδόν 3 φορές λιγότερο από όσους προτιμούσαν να μην πάνε διακοπές.

Ειδική μέριμνα υπήρχε για παιδιά, νέους και φοιτητές

Στη ΕΣΣΔ λειτουργούσαν έως και 40 χιλιάδες παιδικές κατασκηνώσεις, όπου κάθε χρόνο ξεκουράζονταν δωρεάν ή με πολύ χαμηλό κόστος περίπου 10 εκατομμύρια παιδιά. Υπήρχαν διάφορες κατασκηνώσεις: αθλητικές, τουριστικές, στρατιωτικές, κατασκηνώσεις για άρρωστα παιδιά κ.ά. Η μεγαλύτερη Πανενωσιακή κατασκήνωση πιονέρων ήταν το «Αρτέκ», ενώ η Πανρωσική κατασκήνωση πιονέρων «Ορλιόνοκ» λειτουργούσε ολόκληρο το χρόνο και εκεί μπορούσαν να πάνε παιδιά από την όλη Σοβιετική Ενωση.

Ειδική μέριμνα υπήρχε από την Κομσομόλ για τους φοιτητές, που είχαν τις δικές τους κατασκηνώσεις, ενώ πολλοί φοιτητές επέλεγαν ένα μέρος των διακοπών τους να το περάσουν δουλεύοντας σε φοιτητικές εργασιακές ομάδες, που επισκέπτονταν διάφορες περιοχές της ΕΣΣΔ, αναλαμβάνοντας την οικοδόμηση διάφορων έργων. Υπολογίζεται πως κάθε καλοκαίρι περίπου 800 χιλιάδες φοιτητές συνδύαζαν με αυτόν τον τρόπο τη δουλειά και τη γνωριμία με άλλους τόπους και τη ζωή στις φοιτητικές εργασιακές κολεκτίβες. Συνολικά, την περίοδο 1965-1991 σχεδόν 13 εκατομμύρια φοιτητές συμμετείχαν στις εργασιακές κολεκτίβες.

Παραθεριστικό κέντρο στη Μαύρη Θάλασσα

Τα κοντά «ποδάρια» του αντικομμουνισμού

Σήμερα, ένα από τα βασικά επιχειρήματα των υποστηρικτών του καπιταλιστικού καθεστώτος είναι πως τώρα μπορεί κανείς να ταξιδεύει στο εξωτερικό ελεύθερα, ενώ τότε (επί ΕΣΣΔ) υπήρχε το «σιδηρούν παραπέτασμα» και δήθεν κανείς δεν μπορούσε να πηγαίνει ταξίδια στο εξωτερικό. Ομως στην πραγματικότητα (σύμφωνα με τα στοιχεία) πλατιά στρώματα σοβιετικών πολιτών επισκέπτονταν, την περίοδο των διακοπών τους, τις άλλες σοσιαλιστικές χώρες (Βουλγαρία, Ουγγαρία, Ρουμανία, Κούβα, Λαοκρατική Δημοκρατία της Γερμανίας και άλλες).

Η Κομσομόλ έστελνε μαθητές και φοιτητές στις κατασκηνώσεις νεολαίας σε άλλες σοσιαλιστικές χώρες σχεδόν δωρεάν. Οι ειδικευόμενοι εργαζόμενοι πήγαιναν σε διάφορες χώρες για να πάρουν μέρος στην οικοδόμηση των επιχειρήσεων, των ηλεκτρικών σταθμών, των πολυκατοικιών, που συνδυάζονταν με εκδρομές και τουρισμό.

Από τα τέλη της δεκαετίας του '60 οι τουριστικές σχέσεις της ΕΣΣΔ διευρύνονταν σημαντικά εξαιτίας της μεγάλης ανάπτυξης της παγκόσμιας τουριστικής κίνησης και του ενδιαφέροντος που εκδήλωνε ο κόσμος να γνωρίσει τη Σοβιετική Ενωση. Π.χ. το 1975 επισκέφτηκαν την ΕΣΣΔ 3,7 εκατομμύρια ξένοι πολίτες, ενώ 2,5 περίπου εκατομμύρια Σοβιετικοί πολίτες ταξίδεψαν στο εξωτερικό. Βεβαίως, επί ΕΣΣΔ υπήρχαν περιορισμοί για επισκέψεις στις καπιταλιστικές χώρες, που επιβάλλονταν από τη σκληρή αντιπαράθεση ανάμεσα στα δύο παγκόσμια κοινωνικο-πολιτικά συστήματα, ενώ και στον τομέα του τουρισμού εμφανίζονταν αρνητικά φαινόμενα, που σχετίζονταν με τις αλλαγές που έγιναν στη σοβιετική οικονομία μετά τις μεταρρυθμίσεις του 1965, επαναφέροντας στη διεύθυνση και στο σχεδιασμό της οικονομίας «εργαλεία» του καπιταλισμού, όπως η έννοια του κέρδους. Αυτά, όμως, σε καμία περίπτωση δεν μειώνουν τη μεγάλη κατάκτηση που είχε πετύχει το σοσιαλιστικό σύστημα για τους εργαζόμενους: Οι διακοπές τους να είναι υλοποιήσιμο δικαίωμα των εργαζομένων, κι όχι προνόμιο για τους λίγους!

Αλήθεια, όμως, ποια είναι η σημερινή πραγματικότητα στην καπιταλιστική Ρωσία σχετικά με το συγκεκριμένο ζήτημα; Παρ' όλο που το σημερινό αστικό Σύνταγμα της Ρωσίας διακηρύσσει την ελευθερία της μετακίνησης και ο οποιοσδήποτε θεωρητικά μπορεί να θεωρήσει το διαβατήριό του, η κατάσταση του τουρισμού και των διακοπών στη σημερινή Ρωσία κάθε άλλο παρά είναι προς όφελος των εργαζομένων. Κι αυτό γιατί στη σημερινή καπιταλιστική Ρωσία ο μισός πληθυσμός βρίσκεται είτε κάτω από τα όρια της φτώχειας, είτε λίγο πάνω από αυτά. Ετσι, είναι φανερό, πως η συντριπτική πλειοψηφία των εργαζομένων δεν έχει δυνατότητες όχι μόνο να πάνε ταξίδια στο εξωτερικό, αλλά ούτε και να κάνουν καλοκαιρινές διακοπές, για παράδειγμα στη Μαύρη θάλασσα, που στα χρόνια του σοσιαλισμού μπορούσαν να πραγματοποιήσουν κάθε χρόνο. Σήμερα ελεύθερα μπορούν να ταξιδεύουν μόνον οι μεγάλοι επιχειρηματίες, και κάποια μεσαία μικροαστικά στρώματα, ενώ οι εργαζόμενοι, που κάποτε πήγαιναν διακοπές στα θεραπευτήρια και στα σανατόρια, με το σημερινό μίζερο μισθό, αναγκάζονται να «ξεκουράζονται» δουλεύοντας στα εξοχικά σπίτια τους, που κι αυτά τα έχουν από τη σοσιαλιστική περίοδο, είτε να μένουν στα σπίτια τους. Ενώ για τα εκατομμύρια των Ρώσων ανέργων ως «δώρο» δεν φαντάζουν οι διακοπές αλλά μια θέση εργασίας!

Είναι χαρακτηριστικό πως σήμερα, με βάση δημοσκόπηση που δημοσίευσε η ρωσική εφημερίδα «Τριμπούνα», το 5% των Ρώσων θα ταξιδεύσει στο εξωτερικό για διακοπές, το 2% θα επισκεφτεί την Κριμαία, το 38% θα ξεκουραστεί στο εξοχικό του ή δουλεύοντας στο προσωπικό χωράφι και η μεγάλη πλειοψηφία, το 55% θα «ξεκουραστεί» στο σπίτι του, κυρίως ως αποτέλεσμα της οικονομικής του αδυναμίας να κάνει κάπου αλλού διακοπές!

Σήμερα, όλο και περισσότεροι Ρώσοι εργαζόμενοι νοσταλγούν τη ζωή, τα γενικότερα δικαιώματα και το δικαίωμα για διακοπές που είχαν στη σοβιετική εποχή.

"Ρ"