Αρθουρ Πεν

Αρθουρ Πεν, ανήσυχο, βαθιά προοδευτικό πνεύμα, ρηξικέλευθος κινηματογραφιστής

Στις 28 Σεπτεμβρίου 2010 πέθανε σε ηλικία 88 ετών  ο Αρθουρ Πεν, δημιουργός της θρυλικής ταινίας «Μπόνι και Κλάιντ» (1967) με την οποία επηρέασε βαθύτατα την ιστορία του σινεμά. Η ταινία αυτή θεωρείται ότι άνοιξε το δρόμο για ένα νέο αμερικανικό σινεμά και επηρέασε πολλές ταινίες όπως τα Easy Rider, The Wild Bunch, The Graduate και άλλες.

Ο Πεν θεωρείται ο βασικός φορέας κινημάτων όπως η ευρωπαϊκή «νουβέλ βαγκ» στο αμερικανικό σινεμά. Αδελφός του πολύ καλού φωτογράφου Ιρβινγκ Πεν και ηθοποιός του θεάτρου στα νιάτα του, ο Αρθουρ Πεν έκανε το ντεμπούτο του στη σκηνοθεσία πρώτα στην τηλεόραση, ενώ πέρασε στη μεγάλη οθόνη το 1958 σκηνοθετώντας τον Πολ Νιούμαν στην ταινία «Ο αριστερόχειρας»(στην Ελλάδα προβλήθηκε με τον τίτλο Ο δραπέτης των επτά πολιτειών). Διανοούμενος με πολύ καθαρή σκέψη και προοδευτική θέση για την κοινωνία και τον κινηματογράφο μέχρι το τέλος, ο Πεν.

Ο Άρθουρ Πεν γεννήθηκε στις 27 Σεπτεμβρίου 1922 στη Φιλαδέλφεια από γονείς ρωσικής-εβραϊκής καταγωγής.

Σύντομα ενδιαφέρθηκε για το θέατρο και μετά τον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο σπούδασε στα Πανεπιστήμια της Περούτζια και της Φλωρεντίας και επέστρεψε στις ΗΠΑ το 1948. Στη συνέχεια παρακολούθησε μαθήματα στο φημισμένο Actor’s Studio της Νέας Υόρκης.

Το 1957 σκηνοθέτησε το τηλεοπτικό έργο The Miracle Worker, δύο χρόνια αργότερα το μετέφερε στο θεατρικό σανίδι και το 1962 το μετέφερε στην οθόνη του σινεμά κερδίζοντας πλήθος βραβείων ‑ανάμεσά τους και ένα βραβείο Τόνι.

Ανήσυχο, βαθιά προοδευτικό πνεύμα, ρηξικέλευθος κινηματογραφιστής, άφηνε βαθύ χνάρι στην κινηματογραφική τέχνη με κάθε ταινία του, ακόμη και σε κινηματογραφικά είδη, όπως το «γουέστερν». Εγραφε, χαρακτηριστικά, σε κριτική του στο «Ρ» ο αξέχαστος Νίκος Αντωνάκος για την ταινία του Πεν «Οι φυγάδες του Μιζούρι» (1976, με Μάρλον Μπράντο και Τζακ Νίκολσον): «Ο,τι ξέρατε για τα καουμπόικα φιλμ ξεχάστε τα. Εδώ έχουμε να κάνουμε με άσκηση ύφους! (…) Κόντρα στο συνηθισμένο. Εχει, βέβαια, μια καουμπόικη ιστορία, για να σου αποσπάσει την προσοχή (…) Η ταινία, όμως, δε μένει εκεί!..(…) Ο Πεν προχώρησε ακόμα ένα βήμα! Με την ταινία του, με την πλοκή της ιστορίας του, αλλά και με τους σύνθετους χαρακτήρες που δημιούργησε, προσπάθησε — και το κατάφερε — και συνέδεσε το τότε της Αμερικής με το σήμερα (…) η σημερινή πολιτική λογική της Αμερικής, σύμφωνα με τον Πεν, έχει τις ρίζες της στο παρελθόν της. Οι άνθρωποι ασύδοτοι από παραδόσεις και νόμους έχτισαν τη χώρα τους με πρωτόγονο τρόπο. Ο δυνατότερος έτρωγε τον αδυνατότερο ή τον υποχρέωνε να προσκυνήσει (…)»

Ηρακλής Κακαβάνης