Κυβερνητικά και άλλα αστικά οικονομικά επιτελεία μιλούν για αναπτυξιακή δυναμική του ελληνικού τουρισμού και εκτιμούν ότι το 2022 θα ξεπεράσουμε τα έσοδα του 2019, τα 18,2 δισ., φτάνοντας τα 20 δισ. Λένε ακόμη ότι η Moody's προβλέπει για φέτος αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ κατά 5,3% λόγω του τουρισμού και των επενδύσεων. Λένε επίσης ότι το 2022 είναι μια χρονιά που επιβεβαιώνεται ξεκάθαρα και με μετρήσιμα αποτελέσματα ότι ο τουρισμός αποτελεί την «ατμομηχανή» της ελληνικής οικονομίας και ότι συμβάλλει σταθερά στην «ανάπτυξη για όλους», κεφάλαιο και εργαζόμενους.
Είναι έτσι η πραγματικότητα; Καταρχήν το 2019 δεν είχαμε τον ίδιο πληθωρισμό με το 2022. Που σημαίνει ότι ο πληθωρισμός ονομαστικά ανεβάζει το ποσό των εσόδων. Επομένως γίνεται σύγκριση ανομοιογενών στοιχείων.
Δεύτερον, η σύγκριση γίνεται με τα στοιχεία της ίδιας περιόδου του 2020, που συγκριτικά με το 2019 έγινε μεγάλη βουτιά λόγω διεθνούς καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης και πανδημίας της COVID-19.
Σύμφωνα με τα αριθμητικά στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, το 2020 έγιναν 26.198.000 διανυκτερεύσεις αλλοδαπών σε τουριστικά καταλύματα και 12.227.000 ημεδαπών. Το 2021 έγιναν 58.924.000 διανυκτερεύσεις αλλοδαπών, λίγο κάτω από το 50% του 2019, και 14.963.000 διανυκτερεύσεις ημεδαπών, το 63,3% του 2019. Επομένως τα μεγάλα ποσοστά το 2021 έχουν σχέση με την πολύ χαμηλή βάση σύγκρισης του 2020.
Για το διάστημα Γενάρη - Σεπτέμβρη 2021, σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία της Ερευνας Κίνησης Καταλυμάτων Ξενοδοχειακού Τύπου και Κάμπινγκ, στο σύνολο των καταλυμάτων αυτών παρουσιάζεται αύξηση στις αφίξεις κατά 63,2% και στις διανυκτερεύσεις κατά 87%, σε σχέση με τα στοιχεία της αντίστοιχης περιόδου του έτους 2020. Υπάρχει αύξηση κατά 111,9% στις αφίξεις αλλοδαπών και 119,3% στις διανυκτερεύσεις τους, και των ημεδαπών κατά 5,9% και κατά 15,8%, αντίστοιχα.
Τα σκαμπανεβάσματα που προαναφέραμε υπογραμμίζουν πρώτα από όλα για άλλη μια φορά πόσο ασταθής και ευμετάβλητη είναι η καπιταλιστική ανάπτυξη που στηρίζεται στον τομέα του Τουρισμού. Η αστάθεια είναι αποτέλεσμα πολλών παραγόντων, όπως η εκδήλωση της κρίσης στη χώρα και διεθνώς, η αστική διαχείριση φυσικών καταστροφών και επιδημιών, ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος.
Επίσης ο διεθνής ανταγωνισμός στον συγκεκριμένο τομέα, οι γεωπολιτικές συνθήκες, ιδιαίτερα στην περιοχή μας, οι νομισματικές διαφορές με γειτονικές χώρες, η εξωστρέφεια, δηλαδή η εξάρτησή του από τους αλλοδαπούς τουρίστες - πελάτες κ.λπ. Για παράδειγμα ο πόλεμος στη Συρία αποτέλεσε έναν παράγοντα ενίσχυσης του τουρισμού στην Ελλάδα σε βάρος της Τουρκίας. Το ίδιο και με τη Λιβύη, σε βάρος της Αιγύπτου. Οσο για τον ανταγωνισμό, ας θυμηθούμε την πτώχευση της «Τόμας Κουκ».
Από τα παραπάνω στοιχεία φαίνεται γιατί δεν υπάρχει σταθερότητα στην ανάπτυξη του κλάδου του Τουρισμού. Ομως πέρα απ' τα σκαμπανεβάσματα, η ίδια η καπιταλιστική ανάπτυξη στον κλάδο του Τουρισμού γκρεμίζει τον μύθο της «ανάπτυξης για όλους».
Η κυβέρνηση και τα οικονομικά επιτελεία λένε ακόμη ότι διεθνείς κολοσσοί έρχονται και επενδύουν στην Ελλάδα που εδραιώνει τη θέση της στον παγκόσμιο χάρτη του τουρισμού.
Σχετικά με τις επενδύσεις και με δεδομένο το ενιαίο νόμισμα, για να έχει κάποιος αντικειμενική εκτίμηση πρέπει να συνδυάσει τη διαφορά τιμών στην Ελλάδα με άλλες χώρες στην Ευρωζώνη και την ΕΕ, όπου αυτές είναι συγκριτικά αρκετά πιο υψηλές. Δηλαδή στην Ελλάδα, με δεδομένες μια σειρά άλλες παραμέτρους που συνθέτουν το τουριστικό προϊόν, κυρίως φυσικές, μπορεί ένα fund, ένας τουριστικός όμιλος με διεθνική δραστηριότητα να επενδύσει με λιγότερα κεφάλαια απ' ό,τι σε άλλη χώρα της ΕΕ, προσδοκώντας μεγαλύτερα κέρδη. Γιατί το δεδομένο των μικρότερων τιμών, πέρα από το μικρότερο κόστος αγοράς μιας ξενοδοχειακής μονάδας, ισχύει πρωταρχικά για τη διασφάλιση φθηνότερης εργατικής δύναμης στον κλάδο Τουρισμού - Επισιτισμού.
Φθηνότερης εργατικής δύναμης που επιτυγχάνεται με έναν συνδυασμό μικρών μισθών, «ευέλικτων» εργασιακών σχέσεων, καταστρατήγησης του ημερήσιου εργάσιμου χρόνου, εντατικοποίησης της δουλειάς, εργασίας εφτά μέρες τη βδομάδα χωρίς ρεπό για μήνες, χωρίς καμιά σχεδόν πέρα από το φαγητό προϋπόθεση όμως αναπλήρωσης της εργατικής δύναμης, χωρίς συνθήκες υγείας και ασφάλειας. Δηλαδή όλα αυτά που αποτελούν ένα θανατηφόρο κράμα συνθηκών απερίγραπτης έντασης της εκμετάλλευσης των εργαζομένων, που τους μειώνει τα χρόνια ζωής. Αυτές οι συνθήκες εγκυμονούν ταυτόχρονα κινδύνους για την υγεία τους, όπως εμφράγματα, εγκεφαλικά, σύνδρομο μπερν άουτ (burn out), που είναι το «σύνδρομο της απόλυτης επαγγελματικής σωματικής και ψυχικής εξουθένωσης». Προκαλεί όχι μόνο σωματική καταπόνηση, αλλά και σταδιακή εξασθένηση της εγκεφαλικής λειτουργίας.
Ορισμένα παραδείγματα όρων δουλειάς: Οι ονομαστικοί μισθοί στον κλάδο σήμερα είναι στο ύψος του 2007. Με τις «ελαστικές» μορφές απασχόλησης και την εποχικότητα, η συρρίκνωση του εισοδήματός τους είναι ακόμη μεγαλύτερη.
Στην Αθήνα, οι μισθοί παραμένουν παγωμένοι εδώ και πάνω από 10 χρόνια. Το 8ωρο δεν τηρείται, οι ώρες εργασίας αυξάνονται, όπως και ο απλήρωτος χρόνος δουλειάς, οι υπερωρίες δεν αμείβονται, η απασχόληση μέσω «δουλεμπορικών» γραφείων καταργεί το δικαίωμα για μόνιμη και σταθερή δουλειά. Η διευθέτηση του εργάσιμου χρόνου και η δεκάωρη δουλειά έχουν αρχίσει και επιβάλλονται.
Ο αριθμός των τουριστών έχει διπλασιαστεί από το 2010, αλλά ο αριθμός των εργαζομένων στα ξενοδοχεία έχει μειωθεί κατά 1/3. Δέκα καμαριέρες καλούνται να καθαρίσουν μέχρι και 40 δωμάτια τη μέρα για μεροκάματο λιγότερο από 30 ευρώ, 7 μέρες τη βδομάδα χωρίς ρεπό και σταθερό ωράριο. Φτάνουν να καθαρίζουν η καθεμιά έως και 27 δωμάτια τη μέρα.
Τους καλοκαιρινούς μήνες οι εργαζόμενοι δουλεύουν σε εξοντωτικές συνθήκες, 7 μέρες τη βδομάδα, 12 και 14 ώρες τη μέρα, χωρίς μέτρα υγείας και ασφάλειας. Εχουν δε σημειωθεί πολλά περιστατικά εμφραγμάτων, και θανατηφόρων, μέσα σε ξενοδοχεία, όπως και άλλα ατυχήματα. Τελευταία, σε μεγάλο ξενοδοχείο της Αθήνας, συνέβησαν τρεις τραυματισμοί εργαζομένων μέσα σε έναν μήνα. Ο τελευταίος; Μια εργολαβική εργαζόμενη γλίστρησε στο υγρό δάπεδο και τραυματίστηκε. Δεν της είχαν χορηγηθεί αντιολισθητικά υποδήματα.
Οι ξενοδόχοι «πετάνε» στην ανεργία εργαζόμενους με συμβάσεις ορισμένου χρόνου και εργολαβικούς, κάνοντας ταυτόχρονα απολύσεις «παλιών» εργαζομένων, για να πάρουν νέους ή αξιοποιώντας προγράμματα χρηματοδότησής τους με αρκετά μικρότερους μισθούς. Αξιοποιούν δε την 4μηνη προειδοποίηση ώστε να μειωθεί η αποζημίωση. Το δε επίδομα ανεργίας έχει μειωθεί το πολύ σε τρίμηνης διάρκειας.
Ολα αυτά συνιστούν συνεχή και αυξανόμενη ένταση της εκμετάλλευσης της εργατικής δύναμης, επομένως και ευνοϊκότερες συνθήκες κερδοφορίας για τους καπιταλιστές του τομέα του Τουρισμού. Επομένως η «ατμομηχανή» της οικονομίας και η μεγάλη κερδοφορία στον κλάδο του Τουρισμού στηρίζεται στην υπερεκμετάλλευση των εργαζομένων σε αυτήν, σε συνδυασμό με τους λεφτάδες αστούς τουρίστες.
Η κυβέρνηση, τα αστικά οικονομικά επιτελεία λένε ότι: Καταφέραμε όχι απλώς να διασφαλίσουμε υψηλές ταξιδιωτικές ροές, αλλά, κυρίως, να προσελκύσουμε high spenders επισκέπτες, που ξοδεύουν πολλά χρήματα.
Ομολογούν ότι η πολιτική τους, όπως και όλων των αστικών κυβερνήσεων στον κλάδο του Τουρισμού, είναι η προσέλκυση πελατών από την αστική τάξη και τα ανώτερα μεσαία στρώματα. Που σημαίνει στην πράξη λιγότερες ή και καθόλου διακοπές, καθόλου ανάπαυση, ακόμη και για ελάχιστες μέρες, των εργαζομένων, των αυτοαπασχολουμένων της πόλης, των φτωχών αγροτών, αφού ακόμη και τα προγράμματα κοινωνικού τουρισμού αντιστοιχούν σε μικρό ποσοστό των φτωχότερων λαϊκών στρωμάτων.
Επισημαίνουν επίσης για να στηρίξουν «τον ρόλο της ατμομηχανής» ότι γύρω από τον τουρισμό ανθούν δεκάδες επαγγέλματα. Από την πρωτογενή παραγωγή και τον εμπορικό τομέα μέχρι την εστίαση και προφανώς τα επαγγέλματα του τουριστικού κλάδου. Μιλάμε κυρίως για μικρομεσαίες επιχειρήσεις, οι οποίες στηρίζουν και στηρίζονται από το τουριστικό προϊόν. Αλλά δεν λένε όλη την αλήθεια. Γιατί ενισχύονται βασικά οι καπιταλιστές επιχειρηματίες στον πρωτογενή τομέα και στον Επισιτισμό, ενώ οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις στις οποίες αναφέρεται είναι επίσης μικρές καπιταλιστικές επιχειρήσεις.
Οι μικρομεσαίοι γεωργοί, κτηνοτρόφοι, αλιείς μπορεί να βγάλουν ένα εισόδημα, εφόσον κάνουν συμφωνίες με μεγάλα ξενοδοχειακά συγκροτήματα. Ομως τους επιβάλλεται τι θα καλλιεργήσουν, τους καθορίζουν εξευτελιστικές τιμές για να απορροφήσουν τα εμπορεύματά τους και μπορεί να φαίνεται ότι έχουν δουλειά, αλλά με μειωμένο εισόδημα.
Επίσης οι μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις στον Επισιτισμό, οι αυτοαπασχολούμενοι με συμβοηθούντα μέλη που απασχολούν μέχρι τρεις εργαζόμενους με μικρό τζίρο, δύσκολα βγάζουν κάποιο αξιοπρεπές εισόδημα. Γιατί τα ωράρια, τις τιμές κ.λπ., τις συνθήκες δουλειάς τις καθορίζουν τα μεγάλα συγκροτήματα. Τα οποία θέλοντας να εξασφαλίσουν διατροφή στους πελάτες τους εκτός ξενοδοχείου και ενδεχομένως εκτός της περιοχής τους, γιατί τους εξασφαλίζουν εκδρομές και περιηγήσεις, ή αυτές περιλαμβάνονται μέσα στα τουριστικά πακέτα, επιβάλλουν συγκεκριμένες προδιαγραφές λειτουργίας του μαγαζιού τους με συγκεκριμένο μενού διατροφής, συγκεκριμένο προσωπικό, συγκεκριμένη εσωτερική μορφοποίηση του μαγαζιού, συγκεκριμένα ωράρια κ.λπ., που σημαίνει μεγάλο κόστος λειτουργίας και ελάχιστο κέρδος, άρα μικρό εισόδημα. Κυρίως οι μεσαίοι ιδιοκτήτες μαγαζιών επισιτισμού μπορούν να το κάνουν βγάζοντας ένα μικρό κέρδος, αλλά εκμεταλλεύονται και αυτοί στο έπακρο τους εργαζόμενούς τους με καταστρατήγηση του ημερήσιου εργάσιμου χρόνου και αύξηση του απλήρωτου χρόνου δουλειάς. Δηλαδή δουλειά ολοήμερη, χωρίς πληρωμή υπερωριών, εντατικοποίηση στο έπακρο κ.λπ. Το ίδιο κάνουν και οι αυτοαπασχολούμενοι.
Γι' αυτό οι εργαζόμενοι στον Τουρισμό αλλά και γενικά τα φτωχά λαϊκά στρώματα, τα οποία στερούνται την ξεκούραση, τις διακοπές, πρέπει να αντιπαλέψουν και μέσα στο εργατικό - λαϊκό κίνημα την αστική στρατηγική και την προπαγάνδα των κυβερνήσεών της και των κομμάτων της, που προβάλλουν τα οφέλη που θα αποκομίσει τάχα ο λαός απ' την καπιταλιστική ανάπτυξη.
Ο τουρισμός είναι μια από τις βασικές ανάγκες της εργατικής, της λαϊκής οικογένειας που δεν ικανοποιούνται, ενώ υπάρχουν αντικειμενικά όλες οι προϋποθέσεις για αυτό και μάλιστα χωρίς εξάρτηση από τα σκαμπανεβάσματα στην ανάπτυξή του. Αλλά γι' αυτή την προοπτική απαιτείται, όπως και για το σύνολο της οικονομίας, να αναπτύσσεται με κριτήριο τις ανάγκες της εργατικής, της λαϊκής οικογένειας της Ελλάδας και όχι το κέρδος με τους αλλοδαπούς λεφτάδες τουρίστες - πελάτες, που σήμερα υπάρχουν, αύριο δεν υπάρχουν. Αλλά για αυτήν τη διέξοδο απαιτείται να αντικατασταθεί η καπιταλιστική ιδιοκτησία από την κοινωνική. Τότε θα αναπτύσσεται ο τουρισμός μαζί με όλους τους άλλους κλάδους για την ικανοποίηση των σύγχρονων αναγκών των εργαζομένων, με κεντρικό επιστημονικό σχεδιασμό, θα απολαμβάνουν οι εργαζόμενοι δημιουργικές διακοπές, ανάπαυση, σε όφελος της αναπαραγωγής της εργατικής τους δύναμης και της υγείας και ευεξίας τους.
Σήμερα πρέπει να είναι βασικός διεκδικητικός στόχος των εργαζομένων όλου του οργανωμένου ταξικού εργατικού κινήματος: «Διακοπές, τουρισμός και ανάπαυση για ολόκληρη την εργατική τάξη και τα άλλα φτωχά λαϊκά στρώματα». Απ' αυτό απορρέει και το καθήκον στήριξης ολόκληρης της εργατικής τάξης και των άλλων φτωχών λαϊκών στρωμάτων στους αγώνες των εργαζομένων στον Τουρισμό για να αντιμετωπίσουν την ολομέτωπη επίθεση αφεντικών και κυβερνήσεων. Οι σημερινοί ταξικοί αγώνες για ουσιαστικές αυξήσεις, κατάργηση των ελαστικών εργασιακών σχέσεων, ασφαλείς συνθήκες εργασίας, με γραμμή αντιπαράθεσης στην πολιτική του κεφαλαίου και της ΕΕ, ανοίγουν τον δρόμο της ανατροπής, για τη μοναδική ελπιδοφόρα διέξοδο, τον σοσιαλισμό.
Στέφανου ΛΟΥΚΑ*
*Ο Στέφανος Λουκάς είναι μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και του Τμήματος Οικονομίας της ΚΕ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Tα σχόλια στο μπλοκ πρέπει να συνοδεύονται από ένα ψευδώνυμο, ενσωματωμένο στην αρχή ή το τέλος του κειμένου